'Ronduit belachelijk dat Texel geen nota ouderenbeleid heeft'
A/il de Vries-Pantus
ïeeft 'zorg om zorg'
Kroniek over het geslacht Bonne
Jolanda Beuving nieuwe
bondscoach body fitness
(Van de Wadden
over de wereld'
TEXELSE y7 COuranT
WiftK
VRIJDAG 28 FEBRUARI 2003
'Vijfenvijftigplussers moeten meedenken over de voorzieningen van vandaag en in de toe
komst', vindt Wil de Vries Pantus.
rapporten die ik opstelde en ook een
paar collega's hadden het wel door,
maar zij hebben mets gezegd. Hans
heeft drie maanden in het ziekenhuis
gelegen en in die tijd is zijn been
vanaf tien centimeter onder de knie
geamputeerd. Toen ik het jaar daarop
mijn verloving bekend maakte, vroeg
de directrice zuur weten je ouders
hiervan? Kan die jongen de kost wel
verdienen? Wat een mens, om zo
vernederend te doen. Ik was vieren
twintig en geen klein kind meer. Dan
hoofdzuster Joppe, die reageerde
heel wat leuker; die jongen van De
Vries, hè? Ik heb het aan je hand
schrift op zijn brieven gezien. Hans
kon heel goed in zijn onderhoud voor
zien. Hij was chef-perser bij een
damesconfectiebedrijf. Dames
mantels persen. Later stond hij op de
Albert Cuyp met couponnen stof. Wij
waren intussen getrouwd en hadden
een dochtertje, Dorine.Toen zij naar
de kleuterschool ging, ben ik parttime
gaan werken in verpleeghuis
Amstelhof. Eerst alleen op de zater
dagen en later kwam daar de
woensdagavond bij.'
Nog weer iets later verving zij - eerst
tijdelijk maar later permanent - de
verpleegster van het Corvershofeen
complex voor zelfstandig wonende
bejaarde dames en onderdeel van de
Amstelhof. 'De huismeester van het
hofje ging niet met zijn tijd mee. Hij
wilde de dames om tien uur binnen
hebben. Nou ja, zoiets kun je toch
niet maken met mensen die hun hele
leven zelfstandig zijn geweest? Het
bestuur heeft ingegrepen en de da
mes hebben allemaal een eigen
voordeursleutel gekregen. Toen de
huismeester werd overgeplaatst naar
een voor hem geschiktere plaats,
kwam de vraag of wij niet in de
dienstwoning wilden trekken. Wat
een feest was dat na dat halve wo-
en zorginstelling is geen fabriek met pakjes boter,' zegt Wil
Vries-Pantus gedecideerd. Vijftien jaar lang, van 1974 tot
)89, stond zij als directrice aan het hoofd van de verzorgings-
nzen Irene en De Gollards, maar de term 'manager in de ge-
indheidszorg' is haar een doorn in het oog. 'Mensen warmte
i aandacht geven in hun laatste levensdagen, daar gaat het
n.' Sinds 1990 is zij voorzitter van de Algemene Nederlandse
jnd voor Ouderen (ANBO) en wendt zij haar levenservaring
i kennis aan ten gunste van ouderen.
xg om zorg' is het thema van en-
Ie spreekbeurten die De Vries sa-
in met oud-huisarts Roelf Siebinga
mens de ANBO verzorgt. De maat-
happil vergrijst en daarmee neemt
t aantal ouderen dat nu en in de
ikomst een aanspraak op zorg zal
en toe. Tegelijkertijd neemt de
imo om in de gezondheidszorg te
an werken af. Wachtlijsten in zie
nhuizen worden langer, wachtlijs-
voor een plekje in een zorg-
itelling eveneens, terwijl de AOW
de tocht lijkt te komen. Alle reden
i de krachten te bundelen en met
Izaam toe te zien hoe voorzienin-
n met gerealiseerd worden of tel-
ir gaan. 'Het is ronduit belachelijk
t Texel geen eigen nota ouderen-
ileid heeft. De oude uit de jaren
;htig is allang met meer actueel. Er
n wel enquêtes ingevuld, maar met
I uitkomst wordt niets gedaan. Wij
bben daar bij de wethouder van
ïlzgn onze zorg over uitgesproken,
aar ouderenwerk heeft geen priori
teit, heeft mevrouw Hin te kennen
■geven Zijn er straks voldoende
■norenwonmgen? Hoe werken wij
wachtlijsten weg? Hoe motiveren
Wij mensen om in de gezondheids
zorg te gaan werken en hoe kunnen
we de werkdruk in deze sector zoda
nig verlichten dat het werk weer leuk
Wordt? Verbeteren en handhaven van
voorzieningen in verkeer en vervoer
voor ouderen. Verbeteren van
.toegankelijkheid van zorg. Een greep
uit de belangrijkste doelstellingen van
de ouderenbond.'
Wil de Vries werd 71 jaar geleden als
Vf Pantus in Hoek van Holland ge
boren en groeide op in Venlo en
MaastrichtHet gemis, van een
Wiskundeknobbel bemoeilijkte haar
Studie op de HBS dusdanig, dat zij
het na vier jaar voor gezien hield. Zij
Ide de verpleging in, dat stond van
meet af aan voor haar vast. Echter, de
enige verpleegopleiding in Maastricht
wilde haar met toelaten, omdat ze
niet rooms-katholiek was. Het
opleidingsinstituut speelde daarmee
haar vader in de kaart, die niet ach
ter haar keuze stond 'Hij vond het
een smerig beroep, al is hij daar wel
van terug gekomen. Hij was later juist
heel trots op me. Mijn dochter werkt
op de OK, zei hij dan.' Wil liet zich
echter niet uit het veld slaan en solli
citeerde bij de opleiding in het provin
ciaal ziekenhuis in Santpoort, waar ze
wel terecht kon. Hier behaalde zij
haar B-diploma (voor psychiatrie),
waarna zij in het Binnengasthuis in
Amsterdam haar opleiding ver
breedde met het A-diploma zieken
verpleging. In het Wilhelmina Gast
huis haalde zij haar kraam-
aantekening. 'In het Binnengasthuis
heb ik mijn man leren kennen. Hans
was na een motorongeluk met een
verbrijzeld rechter onderbeen bin
nengebracht. Hij lag daar met zijn
been met allerlei schroeven en pen
nen en ik, als leerling, had op die
bewuste paasmorgen dienst. Ik
stootte onhandig tegen het rek. Nou,
ik zal maar met zeggen wat hij toen
zei. O, wat vond ik dat erg. Een paar
dagen later, toen ik nachtdienst had
op de brandwondenafdeling, ben ik
met broeder Palstra een praatje bij
hem gaan maken. Onze brand
wondenafdeling was een voorloper
van het Rode Kruis Ziekenhuis in
Beverwijk. Mijn mensen sliepen lek
ker en er waren geen levens
bedreigende verwondingen, dus ik
kon wel even naar zaal 47, Ondanks
mijn onhandigheid van de eerste ont
moeting, vonden wij elkaar aardig.
Maar liefde tussen een verpleegster
en een patiënt werd niet getolereerd,
dus schreven we elkaar brieven. De
hoofdzuster herkende bij het uitdelen
van de post mijn handschrift van de
ninkje in de Govert Flinckstraat, waar
we met z'n drieën in een alkoof moes
ten slapen. Hier konden we om de
tafel rennen. Geweldig! Met een eigen
slaapkamer voor onze dochter. Hans
kreeg een baan als conciërge aan een
MAVO-school. De baan van zijn le
ven. Hij kon goed met de jongelui
omgaan en zij op hun beurt waren erg
op hem gesteld. Toen hij op 40-jarige
leeftijd plotseling aan een hartinfarct
overleed, kwam de hele school naar
de crematie. Toen ik achterom keek
op de heuvel bij het crematorium en
al die kinderen zag, deed dat me
enorm goed.'
Na het overlijden van haar man bleef
De Vries nog vier jaar in Corvershof
werken, waarna ze via een adverten
tie in Het Parool geattendeerd werd
op de functie van directrice in Huize
Irene op Texel 'Ik aarzelde om de
stap te zetten. Ik durf het hier nog met
los te laten, dacht ik. Maar toen ik een
half |aar later een herhaalde oproep
voor deze functie zag, heb ik toch
gesolliciteerd. Bij het kennismakings
gesprek met de sollicitatiecommissie
en de rondgang door het gebouw
had ik direct het gevoel: dit zit goed.
Ondanks het glimmende vinyl en de
kille, koude tegels. Lekker kleinscha
lig, zodat je voldoende kans had een
band met de bewoners op te bou
wen. Wat ik absoluut niet wilde was
mevrouw de directrice zijn. Gewoon
mevrouw De Vries, voor de bewoners
en voor het personeel. Ik wilde óp de
werkvloer zijn en weten wat er ge
beurde. Ik vond mijn belangrijkste
taak het de bewoners zo aangenaam
mogelijk te maken. Per slot van reke
ning brachten zij de laatste jaren van
hun leven hier door. Ik wilde er voor
zorgen dat zij een zo groot mogelijke
vrijheid genoten en betutteling ach
terwege laten. Ook al ben je oud en
hulpbehoevend, daarom heb je nog
wel zeggenschap over je eigen leven.
De tijd dat je als hulpbehoevende
oudere nederig en dankbaar moest
zijn was voorbij. Ik heb twee jaar in
de dienstwoning gewoond en dat
betekende dat ik dag en nacht be
schikbaar was. Als 's avonds om tien
uur de avonddienst naar huis ging,
stond ik er alleen voor en moest m'n
bed uit als bewoners 's nachts bel
den Eén of twee keer per nacht was
nog te overkomen, maar als er griep
heerste, werd ik vijf, zes of meer keer
per nacht gebeld. Dat was geen
doen, temeer daar verwacht werd dat
ik 's morgens om half acht weer fris
en vrolijk aanwezig was. Na een ge
sprek met de gemeente kreeg ik een
vervangster voor twee dagen in de
week Uiteindelijk werd de slaap-
wacht bij toerbeurt door bejaar
denverzorgsters overgenomen.'
De Vries zag drie jaar na aantreden de
komst van het verpleeghuis Samen
Eén gerealiseerd. 'Een karwei van
jewelste. We hebben daar wat hand
tekeningen voor verzameld We zijn
dagen op stap geweest om naar sa
nitair te kijken; ik zal op heel wat wc's
gezeten hebben. Linnengoed, bed
den, nachtkastjes. Het personeel dat
in dienst kwam, nam een eigen naai
machine mee om het linnengoed te
merken en gezamenlijk hebben we
de bedden naar binnen gereden. Wat
een werk hebben we verzet!' In 1987
kwam de fusie met de Gollards. 'De
fusie is een moeilijk proces geweest,
zowel op bestuurlijk als op perso-
neelsmveau. Bij een fusie moeten
beide partijen inleveren. We moesten
groeien naar een nieuwe organisatie
en hebben iemand van buiten aange
trokken om dit proces te begeleiden
Een buitenstaander ziet veel eerder
de knelpunten dan zij die er met hun
neus bovenop zitten. Hij heeft een
neutralere kijk op de zaak.'
Als directeur, die de scepter zwaaide
over dit grote geheel, werd zij steeds
meer het kantoor in gedreven. In de
managersfunctie, maar de benaming
manager in de gezondheidszorg
wilde zij absoluut niet horen. 'Door de
toenemende regelgeving met zijn
hele papierwinkel wordt het vandaag
de dag wel moeilijk om nog tijd te vin
den voor prersoonlijk contact met de
bewoners. Ik vind dat geen goede
ontwikkeling. De mensen blijven te
genwoordig steeds langer zelfstandig
wonen en gaan pas naar een tehuis
als het niet anders kan. Dit houdt in
dat er dan meer zorg gevraagd gaat
worden. Met de huidige bezuinigin
gen is die soms moeilijk te verwezen
lijken.'
De ANBO. waarvan zij sinds 1989
voorzitter is, is allerminst een gezel
ligheidsvereniging voor ouderen,
maar een bond die de belangen van
ouderen behartigt. De ANBO Texel
werkt samen in de Stichting Samen
werkende Bonden van Ouderen in
Noord-Holland (SBO-NH), waarin vier
ouderenbonden vertegenwoordigd
zijn. Kritisch wordt gevolgd of be
stuurlijke voornemens van rijk en ge
meente ook daadwerkelijk worden
omgezet in beleid en daden. Tegen
het onlangs afgekondigde voorne
men van het rijk om de 65+-korting
voor de zoute veren in drie jaar tijd af
te bouwen heeft de ANBO met suc
ces geageerd. 'De korting zal dit jaar
nog van rijkswege gehandhaafd blij
ven, de overige twee jaar zal TESO de
korting uit eigen middelen betalen.
Over het hoe en wat van daarna zul
len nog gesprekken worden gevoerd.
De Stichting Welzi|n Ouderen Texel
organiseert de warme maaltijd
voorziening Tafeltje-dek-je. maar het
rondbrengen van de maaltijden wordt
grotendeels door ouderen, veelal
ANBO-leden, verzorgd. Al meer dan
twintig jaar. Vijftigplussers van nu
moeten zich er meer van bewust zijn
dat het belangrijk is lid te worden van
de ANBO en meedenken over de
voorzieningen van vandaag en in de
toekomst Niet afwachten wat er
straks over je beslist wordt, maar nu
mee besturen. Inspelen op de ont
wikkelingen en weerbaar zijn.'
Tekst en foto Corrie Timmer
makkelijker op maakte. Ook werden
schrijffouten gemaakt, wat wellicht
verklaart waarom ineens de naam
Bome opdook De schrijver is er vrij
wel zeker van dat het geslacht ver
schillende takken kent. Hij gaat ervan
uit dat twee Bonne's op Terschelling,
die commandeur waren aan boord
van walvisvaarders, gelieerd zijn aan
de Texelse tak. Opvallend is dat er op
Terschelling anno 2003 nauwelijks
nog stamhouders zijn. Op Texel
woonden in de laatste halve eeuw
daarentegen de meeste Bonnes, ter
wijl de meeste mannen met deze
naam weer in Amerika wonen
Het boek omvat een aantal markante
kopieën van documenten. Zoals het
testament van Neel Inses, weduwe
van Pieter Pietersz Bonne, opge
maakt op 5 augustus 1725, toen de
weduwe tengevolge van een Swaar
Accident het bed moest houden. Een
zinsnede: 'haar Schoondochter Trijn
Jans voor Eerst en vooral Sal
gerechtigt zijn tot Een Zomme van
Hondert Carolij guldens, mitsganders
een bed, twee kussens en vier dekens
Met knipsels, fragmenten uit
boeken en prenten schetst Bonne
een beeld van de walvisvaart en an
dere zaken uit het verleden, eerst op
Terschelling, later op Texel. De verre
tochten die familieleden maakten en
de belevenissen van de emigranten.
Een plaatsje is ook ingeruimd voor
Cees' oom Klaas Bonne, die jaren
lang de rijmen in 'Tussen dijk en
duinenrij' in de Texelse Courant ver
zorgde en die tevens schilderde. Van
hem werd beweerd dat met het tijd
stip van zijn geboorte is gesmokkeld,
zodat hij op 12 december. Ouwe
Sunderklaas, jarig zou zijn Naar ver
luidt was hij er niet zo gelukkig mee.
Er moeten ongetwijfeld heel veel uren
in het boek zijn gaan zitten, dat een
imposante hoeveelheid gegevens
omvat. Een naslagwerk, waarin
geïnteresseerden enthousiast kun
nen bladeren Maar ook moet worden
gezegd dat veel kopieën zeer matig
van kwaliteit zijn, wat geen recht doet
aan het vele werk dat er in is gesto
ken. Ook is het jammer dat de index
ontbreekt. Met wat meer aandacht
had het resultaat fraaier kunnen zijn.
Het boek is gedrukt in beperkte op
lage en niet te koop bij de boekhan
dels. Wie interesse heeft, kan met
Bonne contact opnemen, tel. 31 36
36.
Jolanda Beuving is benoemd tot
Nederlands bondscoach body
fitness. Zij verdient hiermee de A-
status van de overkoepelende Ne
derlandse sportorganisatie NOC*
NSF. Naast haar functie als trainer
is de 34-jarige oud-Texelse zelf een
verdienstelijk wedstrijdsporter en
runt ze samen met vriend Marcel
Honingh sportschool Total Body in
Uithoorn.
Beuving werd eind vorig jaar opge
beld door Juliette Bergman ('Miss
Olympia') met de vraag of ze wilde
meedoen aan de klasse body fitness
op de wereldkampioenschappen in
Brno in Tsjechië. 'Ze vond het echt
wat voor mij. Ik was al in de voorbe
reiding voor de wereldkampioen
schappen van een andere kracht
sportbond, dus ik wilde wel.' Na drie
ronden had de oud-Texelse een acht
ste plaats in de wacht gesleept. En
wanneer de jury niet de oude regle
menten had gehanteerd, had er mis
schien nog wel een hogere klassering
ingezeten. Met de achtste plaats
werd Beuving de eerste Nederlandse
krachtsporter die een A-status van
het NOC'NSF behaalde. 'Dat is de
zelfde status als bijvoorbeeld de
zwemmers Pieter van den Hoogen-
band en Inge de Bruijn hebben.'
De in Mijdrecht wonende Beuving,
die op Texel opgroeide en nog gere
geld voor familiebezoek op het eiland
is, begon ooit met fitness vanwege li
chamelijke ongemak. 'Ik had rug
klachten en ter versterking van mijn
spieren ben ik op fitness gegaan Dat
ik het leuk vond, blijkt nu wel.' Ze
geeft body fitness de voorkeur boven
'gewone' fitness. 'Ik vind het mooier.
Het verschil is dat je bij body fitness
een atletisch lichaam moet hebben,
maar je mag de spierbundels niet te
veel zien. Het mag niet te hard en
droog zijn. Je moet ook een behoor
lijk vetpercentage hebben.'
Met wedstrijden begon ze toen ze
werd gevraagd als invaller. 'Dat is nu
acht jaar geleden. Ik eindigde eigen
lijk altijd wel bij de eerste drie. Je
begint in de C-klasse, maar als je
beter wordt ga je naar B en vervol
gens naar A Als je in de A-klasse uit
komt mag je meedoen aan het Ne
derlands kampioenschap en als je
dat wint word |e uitgezonden naar het
buitenland.' Sinds haar winst op de
Nederlandse kampioenschappen in
2000 deed Beuving mee aan wed
strijden in onder meer Duitsland en
Tsjechië.
Door haar achtste plaats viel Beuving
ook op bij de nationale krachtsport
bond en werd zij in de gaten gehou
den tijdens wedstrijden. Nadat zij een
aantal keer haar visie op body fitness
had mogen verkondigen, werd zij tot
haar verrassing gevraagd om bonds
coach te worden in deze discipline.
'Hartstikke leuk. Ik train nu twintig
vrouwen uit heel Nederland en ook
een paar uit België. Drie keer per
or wie niet beter weet, klinkt
nne als een oud Texels geslacht.
)ar de geschiedenis voert terug
ar Terschelling, in de tijd dat er
walvissen werd gejaagd. Cees
nne uit Den Burg, schrijver van
kroniek 'Van de Wadden over de
ireld' over het geslacht Bonne,
ipte de eerste gegevens op uit
n volkstelling die omstreeks
30 werd gehouden op Ter-
lelling. Maandag overhandigde
de eerste exemplaren van de
>niek aan Jacques Dijt van de
itorische Vereniging en Wil
lam, archivaris van de ge-
lente.
tar de familienaam precies van-
in komt, zal waarschijnli|k altijd
I een vraagteken bli|ven, tenzij er
ens uit archieven nog nieuwe ge
gevens opduiken', schrijft Bonne. Die
kans is klein, want Bonne verdiept
zich al vanaf 1997 in zijn (verre) voor
ouders. En niet alleen hij. De onlangs
overleden Cor Reij schreef al een
boekje over de geschiedenis van het
geslacht. Cees Bonne maakt er, met
toestemming van Reij, dankbaar ge
bruik van, met als resultaat een boek
van met minder dan 325 pagina's, vol
met gegevens over de genealogie
van de families Bonne, maar ook met
ander materiaal. Geen geschreven
verhaal, maar fragmenten, knipsels
en andere illustraties, die een beeld
geven van een geslacht dat in de
17de, 18de, 19de en het begin van de
20ste eeuw vooral uit zeevaarders en
boeren bestond, maar dat later in de
20ste eeuw overschakelde op andere
beroepen, met name in de handel en
nijverheid. Een zeer belangrijk jaar is
1867. De landbouwcrisis, overbevol
king en het gevaar voor inteelt zijn
volgens Bonne de reden dat de fami
lie vanaf dat moment begint uit te
waaieren naar elders, onder meer
Waterland en de Verenigde Staten.
Ondanks het diepgaande speurwerk,
blijven er nog vragen over. Bijvoor
beeld waar de naam Bonne nu pre
cies vandaan komt. Zeker is dat de
naam in de 17de eeuw opdook op
Terschelling, maar ook in Groningen
en elders woonden mensen met de
zelfde naam. Een verband tussen de
Groningers en de Terschellingers
hebben geneologen met kunnen leg
gen, wel dat tussen de Terschel
lingers en de Texelaars.
Bonne stelt dat doordat achternamen
in vroeger tijden niet verplicht waren,
er bij de naamgeving werd verwezen
naar de vader. Bijvoorbeeld Jan
Insesz, waaruit blijkt dat Jan een
zoon was van Inse. Deze patromem-
vorm bleef lang in gebruik op de ei
landen. Alleen bij officiële gelegenhe
den moest de achternaam worden
opgegeven. Maar vaak waren de ar
chieven waarin Bonne spitte niet
compleet, wat het speurwerk er met
week komen zij fitnessen en drie keer
per week doen we aan cardiologie,
zoals hardlopen. Daarnaast moeten
ze een dieet volgen
De eerstvolgende wedstrijd van Beu
ving is eind mei in Istanbul in Turkije.
'Dat lijkt me best eng met die drei
gende oorlog. Ik wacht het toch maar
even af. Voor die wedstrijd moet ik
een team van een stuk of zes meiden
samenstellen. Drie weken later heb ik
weer een grote wedstrijd en aan het
einde van het jaar zijn de wereldkam
pioenschappen van de twee interna
tionale bonden.'
Beuving is erg gedreven in haar po
ging de fitnesssport naar een hoger
niveau te tillen. 'Er zijn veel mooie fit
nessvrouwen in Nederland maar er
wordt gewoon te weinig aan gedaan
en gepromoot. We willen fitness weer
omhoog brengen in Nederland.'
Wie meer over Jolanda Beuving en
haar sport wil lezen, kan terecht op
haar eigen website: www.miss-
fitness.nl.
Bondscoach Jolanda Beuving in actie tijdens een fitnesswedsthjd.
r Cees Bonne (rechts) overhandigt de kroniek aan gemeentelijk archiefbeheerder Wil Braam middenen Jacques Dijt van de
ISChe Vereniging. (Foto Gerard Timmerman)
