Texelse duizendpoten bergen wrakken in haven Iral
'Een harde, hele echte
grote mensenwereld'
COURANT
TEXELSE (j
DINSDAG 5 AUGUSTUS 2003
l 'U Y UI V V-> S-
met. Onderhandelen Is altijd hak
ketakken. Maar meestal winnen we.'
Een van de redenen waarom de Vis
sers bij de opdrachtgevers in een
goed blaadje staan, is het materiaal
waarmee wordt gewerkt. Visser se
nior schuift over tafel een foto naar
voren, met daarop de trots van de
familie, de Elizabeth. Gefotografeerd
in een helblauwe zee, met Dubai op
de achtergrond-
Boodschappenjongens
Leo: 'Nu varen we met onze vijfde
Elizabeth, de kampioen onder de
sleepboten. Een schip dat we door
scheepswerf Damen speciaal heb
ben laten bouwen. Gebaseerd op hun
kennis en onze jarenlange ervaring in
het bergmgs- en baggerwerk in het
Midden-Oosten. Dit schip is daar
speciaal voor ontworpen. Er staat
een kraan op van tachtig ton. Vroe
ger wilden de opdrachtgevers weten
hoeveel PK zo'n schip had, tegen
woordig vragen ze naar het aantal
schroeven, de manoeuvreerbaarheid
Mariniers kammen de inhoud van een grijper uit op de aanwezigheid van oorlogstuig.
Beeld vanal het achterschip van de Elizabeth, gemaakt tijdens werkzaamhedei
zandsuppletie in Sri Lanka.
De Vissers noemen een reden die
wellicht nog belangrijker is voor op
drachtgevers met hen in zee te gaan.
'We varen uitsluitend met Nederlan
ders, zeg maar Texelaars. Jongens
die elkaar verstaan en begrijpen. In
het verleden hebben we wel met In
diërs en Filippijnen gevaren, maar dat
werkt niet zo goed. Hollanders zien
het werk zelf, zij niet. Het is niet voor
niks dat Nederlanders de grootste
jongens zijn in de bagger. We werken
meestal voor Nederlandse opdracht
gevers. Die hebben er baat bij als ze
met mensen werken die ze mets hoe
ven uit te leggen.'
Principe
Leo: 'De bagger is een harde wereld,
een hele echte grote mensenwereld,
waarin je niks cadeau krijgt. Erick:
'Het werk daar gaat 24 uur per dag
door. Even er tussenuit gaan en een
ander sleepbedrijf inhuren is er niet
bij. Het is trouwens ook tegen ons
principe om een ander wat te gun
nen. Normaal gesproken werken wij
twee maanden op en één maand af.
Je moet er wel een beetje flexibel
voor zijn. Nu heb ik er bijvoorbeeld
drie maanden op zitten. We deden
vóór Irak namelijk een klus in Sri
Lanka. Toen die klaar was, zouden
we een tijdje niks hebben en zou het
schip in dok. Maar we lagen daar nog
geen dag toen het verhaal Irak kwam
gens komen en de projectmanager
de boel niet goed op orde blijkt te
hebben. Eentje vond eens dat de
bemanning van de Elizabeth wel aan
boord kon slapen en zelf voor pro
viand kon zorgen. Maar in het con
tract stond dat er onderdak en pro
viand zou worden geregeld. Pas toen
we dreigden te vertrekken, sloeg hij
het contract er nog maar eens op na
en waren de voorzieningen snel ge
regeld.'
Amerikanen
In Irak valt het de bergers op hoe
weinig geliefd de Amerikanen zijn.
Erick: 'Geen wonder. Ze behandelen
de Iraki als oud vuil. Er kwam bijvoor
beeld eens een bus met Iraaks werk
volk bij de poort aan. Die werd door
de Amerikanen gecontroleerd op
wapens en explosieven. Toen hij
wegreed, stond er in die bus een ke
rel met een pistool te zwaaien. Zo
van: deze heb je niet gevonden. Die
werd door de Amerikanen meteen
overhoop geschoten. Die jongens zijn
zo gestresst. Eerst schieten, dan pra
ten Ze hebben zich door hun optre
den in Irak enorm gehaat gemaakt.
Bovendien staat er een premie van
tweeduizend dollar op elke dooie
Amerikaan. Je ziet overal bewaking,
wachttorens, hekken en bomkraters.
Wij als Hollanders hebben helemaal
geen last met die Iraki. We werken
Wrak van een Irakees schip, gezonken tijdens een bombardement, dat met hulp van de gebroeders Visser moet worden geborgen.
Duizendpoten
Erick: 'In Irak is onze wereld beperkt
tot het schip. Op het land is het le
vensgevaarlijk. We slapen op een
groot accommodatieschip in de ha
ven. Dat brengt ook met zich mee dat
het een hele onderneming is om naar
huis te komen. We zitten vlakbij Koe
weit, waar vandaan elke dag vluch
ten naar Amsterdam vertrekken.
Maar je komt er niet in. De grens zit
potdicht. We gaan daarom via Dubai,
waar we met een uit de kluiten ge
wassen tankerboot heen varen. Maar
dat stukkie is wel veertig uur varen.'
Drie broers op één schip, gaat dat wel
samen? Leo: 'Ach, er zit bij die jon
gens wel eens een haar in de war.
Maar waar is dat niet het geval. Dat
praat je dat gewoon uit met elkaar.
Toen ik vroeger zelf nog aan boord
zat, vloog er wel eens iets over het
schip. Willen jullie mij missen, zei ik
dan. Maar ze draaien zich om en biet
sen van elkaar een sjekkie.' Erick: 'We
zitten op dezelfde golflengte. We
weten allemaal dat als we niet varen
we geen geld verdienen. Erwin en ik
varen met die boot en Thor is het
technische wonder. We vullen elkaar
aan en vangen elkaar op. We sleute
len en doen alles. Wat de één niet
kan, kan de ander wel. We stappen
met net zoveel gemak op een hef
truck en bobcat als dat we met een
cutterzuiger aan de haal gaan',
Ri
'Er zit natuurlijk een bepaald
aan dit werk. Laatst hadden
ongeluk een bom te pakken.:
toen onder water ontploft, hele
kapot. Over het gevaar hebtr
binnen de familie tevoren we'
gesproken. Maar als wij het niet'
dan doet de buurman het.' Le
bezorgd: 'Maar ik weet ook be
als er echt iets gebeurt we in éér
zonder familie zitten.' Erick 'I
vlam in de pan schiet, dan hebb
altijd nog een goeie optie: onze
boot. Dan springen al die berg:
snel mogelijk bij ons aan boo
dan varen met dat ding, zo w
gelijk weg Er staat natuurlijk»
tegenover Ergens anders zeg?
jongens aan het eind van hun»
aflossen! Maar nu met, want e!l
is weer zoveel duizend dollar.G
een leuke drijfveer. We hebt»
niet slecht, maar we maken
heel veel uren voor. Minstens'»
in de week. Als je dat omreken
een gewoon salaris, dan onlW
kaar dat echt niet zoveel Er
schip kost ook een aardige5
Als je van het geld dat de Bi
heeft gekost een eurokotter led
wen, hou je nog aardig wato'
Tekst Gerard Timn"
Foto's familie'
Dat de sleepboot van de firma Visser Zn. al sinds jaren niet
meer in de haven van Oudeschild ligt, betekent niet dat het
slecht gaat met de onderneming. Integendeel, het Texelse
sleep- en bergingsbedrijf floreert als nooit tevoren. Het werk
terrein ligt alleen vele duizenden kilometers hier vandaan, in het
Midden-Oosten. Soms in riskante gebieden. Al een paar maan
den helpt de bemanning van de Elizabeth bij het verwijderen
van wrakken uit de gebombardeerde haven van Umm Qsar in
Irak, waar de spanning is te snijden. Aan boord ziet een Engelse
SAS-militair toe op de veiligheid van de drie broers en hun
Texelse collega's.
De Elizabeth 4 en 5, afgemeerd in Dubaï.
Werken bij een temperatuur van bijna
vijftig graden Celsius, een leefgebied
dat beperkt is tot de omvang van het
eigen schip, lange werkdagen, een
keiharde mentaliteit, gestresste Ame
rikaanse mariniers die liever schieten
dan praten en een bom die tijdens het
dreggen explodeert Bepaald geen
alledaagse omstandigheden waaron
der de broers Erwin, Thorvald en
Erick Visser en hun Texelse mede
opvarenden Klaas Raven en Dave
Zwierenga in Irak nu al een paar
maanden hun werk doen. Na al die
jaren van oorlog barst het er van de
scheepswrakken. Ook de haven van
Umm Qsar, op de grens met Koeweit,
ligt er vol mee. Niet alleen schepen,
ook oorlogstuig. Volgens een inven
tarisatie liggen er 287 objecten, va
riërend van grote scheepswrakken
tot stukjes ijzer. Erick: 'Alles moet
opgeruimd, zodat de haven kan wor
den uitgebaggerd. Ze willen er sche
pen van vijftigduizend ton kunnen
ontvangen. Om hulpgoederen te kun
nen aanvoeren, zeggen de Amerika
nen. Maar volgens de Iraki om het
land leeg te stelen. Ah Baba oil, zeg
gen ze daar
Palmboom
Vader Leo, die vanaf Texel de onder
handelingen voert met de opdracht
gevers en hand- en spandiensten
voor zijn zoons verricht, en Erick
doen hun verhaal in Leo's huis in
Nieuweschild. Bonkige mannen met
gespierde armen, die geen blad voor
de mond nemen. 'Niet zeuren, aan
pakken', is het credo van de onder
nemers in het bagger- en bergings
werk. 'We zoeken het ver weg, omdat
voor mensen zoals wij Nederland te
klein is. Slepers zitten elkaar hier veel
te veel op de huid. Tot een tijdje ge
leden zaten we vaak in Zuidoost Azië.
In Singapore kon het een tijd lang met
op. Een klem land, dat groter werd
gemaakt door zand uit zee op te spui
ten. Elk baggerbedrijf zat er. Pro
bleem was dat het zand op raakte en
dat ze het van steeds verder moes
ten halen. Totdat Indonesië het niet
meer pikte en Nederlandse bagger
aars aan de ketting werden gelegd.
Nu is het werkterrein verschoven naar
de Perzische Golf. De Arabieren zijn
tot besef te komen dat hun olie, en
daarmee hun inkomsten, ooit een
keer zal opdrogen. Zij hebben zich op
het toerisme gestort. Ze verzinnen
een hoop attracties. Zo hebben ze in
Dubaï een eiland in de vorm van een
palmboom laten opspuiten. Met een
omtrek van zestig kilometer. Ze bou
wen het vol hotels, wel een stuk of
veertig, en vakantiehuizen. De eilan
den zijn nog niet klaar, of ze zijn al
verkocht. Die Engelse voetballer,
David Beckham, heeft er een op
trekje. Ik zie hem er al met Victoria
zitten. In de achtertuin. Wat ze niet
weten, is dat er daar een enorme
stroming staat, waarmee het opge
spoten zand wordt meegevoerd. Ik
wil hun gezichten wel eens zien als ze
straks hun achtertuintje kleiner zien
worden. Ha, ha. Het zal die Arabie
ren een rotzorg zijn. Die zijn alweer
met wat nieuws bezig Een sjeik heeft
nu bedacht om voor de kust vakan
tie-eilanden in de vorm van de conti
nenten op de wereldbol te laten op
spuiten. Kun je een huisje in Afrika of
Amerika huren. Alleen hebben ze die
eilanden precies op de plek gepland
waar wij al dat zand voor het Palm
boomeiland metersdiep hebben
weggebaggerd.'
Sissend heet
Maar in de oliestaat waar naar ver
luidt elke baby bij z'n geboorte
350.000 dollar krijgt, speelt geld geen
rol. Erick: 'Waarom zouden wij erover
klagen, het levert ons weer werk op.
Want als dit schip niet vaart, hebben
we niet te eten. Daarom is het 365
dagen per jaar op zee. Afgezien van
een beetje toezicht houden, doen die
Arabieren zelf niks. Die zeggen ge
woon tegen zo'n baggerbedrijf dat ze
een eiland in de vorm van een palm
boom willen. Wij worden dan inge
huurd door Nederlandse bedrijven.
Die weten ons goed te vinden, al gaat
dat met vanzelf. We moeten altijd een
stap harder lopen dan de concurren
tie. We worden ingehuurd om de boel
aan de gang te houden. Slepen, ber
gen, bevoorraden, transport van per
soneel en noem maar op. De Palm
boom was een groot project. Er
voeren zeven sleephoppers en drie
grote cutterzuigers Het assisteren
daarvan is onze specialiteit. Als zo'n
schuit ziet dat het rondom droger
wordt, dan is het van: Elizabeth, haal
me hier eens vandaan Veel precisie
werk. Maar we varen ook de post, de
krant, enzovoort, varen mensen heen
en weer. En de baggeraars moeten
worden bevoorraad. We zijn net
boodschappenjongens. Want ze
hebben daar geen Albert Heijn om de
hoek. Het eten moet allemaal snel
aan boord worden gebracht, de
vriezer in, anders bederft het in die
sissende hitte. In Irak, waar we nu
zitten, loopt het tegen de vijftig gra
den
De basis voor het sleepbedrijf werd
gelegd in 1981. De Vissers werkten
in die tijd in de bagger in Bahrein, op
een cutterzuiger van Ballast Nedam.
Leo: 'We kochten een oude sleep
boot uit 1928. Best een aardig
scheepje, alleen was voor de moto
ren geen onderdeel meer te krijgen.
Toen er eens een bietenschip was
vastgelopen, hebben de jongens die
vlotgetrokken. Zo zijn we een beetje
voor onszelf begonnen. Een jachtje
hier, een dingetje daar en wat klussen
voor de booreilanden. Na verloop van
tijd verkochten we die eerste
Elizabeth en kochten we de Pierre
Valentine Letzer van een Antwerpse
reder, die we omdoopten tot de
tweede Elizabeth. Die was van 1962,
een stuk moderner en een stuk ster
ker. Een verademing.'
Van het sleepwerk maakte de firma
een uitstapje naar de rondvaart-
branche. 'Dat was met zo'n gelukkige
combinatie. Erick vond er sowieso
niks aan. Het gebeurde wel eens dat
we met passagiers op zee lagen, en
er een natte kreet kwam van de een
of ander. Dan schoten die jongens er
met de Elizabeth op af en stond ik in
m'n eentje op het rondvaartschip. We
moesten een keus maken.' Erick
'Ons hart lag in de sleepvaart, dus
was dat niet zo moeilijk, In 1993 ver
trokken we met de Elizabeth van
Texel. We gingen eerst naar Halifax,
toen met een i|sbreker voor de sloop
naar Bombay. Waar we sindsdien al
lemaal niet zijn geweest. Dat is het
mooie van dit vak. Je bent vrij en het
is avontuurlijk. De ene dag weet je
niet waar je de volgende dag naar toe
gaat. De ene keer werken we in Sin
gapore en dan zegt een opdrachtge
ver: voelen ullie ervoor om naar Au
stralië te gaan'' En waarom niet? Daar
verkopen ze ook brood. Je komt in
China terecht, Zuid-Korea. Taiwan en
noem maar op
Gevarengeld
De Vssers werken op projectbasis en
worden ingehuurd door een broker.
De onderhandelingen worden ge
voerd door Leo. 'Dat gaat er door
gaans stevig aan toe. Voor opdracht
gevers zijn we altijd te duur. Maar wij
bepalen onze prijs, niemand anders
Er moet ook goede voeding voor de
jongens zijn, genoeg faciliteiten, bij
voorbeeld om te slapen, en fatsoen
lijke gasolie. Geen diesel, want daar
loopt die schuit niet op. En er moet
transport geregeld zijn van Texel naar
de werkbestemming, in dit geval Irak.
Bij zo'n land hoort nu ook gevaren-
geld. Als ze met aan die voorwaarden
willen voldoen, dan gaan we gewoon
gewoon met ze. Het is maar net hoe
je ze behandelt. Thorvald staat rus
tig met ze wrakken schoon te spui
ten. Laatst zei een Amerikaan ineens
dat ze moesten stoppen. Maar die
man uit Irak negeerde die Amerikaan.
Hij stopt pas als Thorvald dat zegt.
Want die heeft de leiding. Op zee
zorgen we dat we als Hollanders
goed herkenbaar zijn. Ik heb er spe
ciaal een hele grote nieuwe rood-wit-
blauwe vlag voor aangeschaft. En
Texel staat in hoofdletters op het
schip. We hebben voor onze bewa
king trouwens een Britse SAS-sol-
daat aan boord. Maar het zijn niet de
Iraki waarvoor we bang zijn, maar de
Amerikanen. Laatst sleepte ik een Ira
kees schip door de haven. Er zijn
daar geen havenautoriteiten, het woei
nogal hard en ik moest de klus alleen
klaren. Dat schip deed niet helemaal
wat ik wilde. Dus ik leg hem even te
gen de kade. Alleen zaten er, naast
mijn broers, nog vier Iraki op dat
schip. Die Amerikaanse soldaten
meteen over de rooie. Als we niet bin
nen een minuut weg zouden zijn, zou
den ze ons allemaal dood schieten.
Toen dacht ik: doe toch eens even
normaal. Alleen omdat het een Ira
kees schip was.'
Leo: 'Met de Amerikaanse bergers
kunnen we prima overweg. In Malei
sië en Birma hebben we een paar |aar
geleden een paar scheepswrakken
voor ze opgeruimd. Zodra de jongens
op het werk arriveren, springen ze
meteen aan boord. Want nergens is
de koffie zo goed als aan boord van
de Elizabeth.'
noemt hij nóg een reden wa
bergers de Texelse duize
graag inhuren.
Ze maken overzee dingen mee
Nederland ondenkbaar zoud
Leo: 'Ik heb een video waaraf
is hoe die jongens in Port
Maleisië een gezonken schip
dat vol zit met asbest,
olie. Dat ding moet koste i
omhoog, dus zegt die opd
ver: pomp de inhoud maar in
ven. Als je dat hier doet,
ze je direct naar de koepel van
Déar laden ze in de haven
een drijvende bak tot de rand
met onderdelen, asbest en a
troep. De Elizabeth vaart met da
de haven uit en lost de vrachth
gaats in dat mooie blauwe wals
de zee. Pleur maar op de be
wordt er gezegd. Het is daar eer
andere wereld.' Erick: 'Wezijnr
derland een beetje hypocriet.!
pen met asbest die hier niet it
worden gesloopt, worden naai
gesleept om te worden gestrip
zijn er met om de wereld te ve
ren. We deden eens een ba
project op de Filippijnen. We
daar bij zo'n dorpje, waar dot
open riool van alles de z
stroomde. Het enige dat wij bi
den, was stront. Geloof het oi
maar komt daar één of andere
van Greenpeace aan boord or,
tellen dat wij onze stront nietl
boord mogen lozen. Nou gebe.
bij ons ook niet, want we hebt*
modern schip. Maar het is nat
flauwekul.'
Sleepboot Elizabeth tijdens het werk in de Iraakse havenplaats Umm Qsar.
en dat soort zaken.' Erick: 'Natuurlijk
moeten we ook slepen. Maar we
doen veel meer. We brengen gasolie
over naar schepen, pompen water
over en tillen allerlei zware dingen.
Want baggerschepen worden steeds
groter, dus ook het materiaal dat er
heen gaat wordt zwaarder. Laatst bij
voorbeeld een anker van twintig ton.
Dat moet je allemaal kunnen tillen En
er wordt gewerkt in ondiep water, dus
je mag niet teveel diepgang hebben.
Een schip dat voor meerdere doelein
den is in te zetten. In de scheepvaart
heet dat multi purpose. Bovendien
ligt het schip in water dat gemiddeld
een graadje of dertig is, dus daar
moet je bij de koeling van de motor
goed rekening mee houden. Het hele
schip is voorzien van koeling. Maar
vraag me met om de kachel aan te
zetten, die hebben we niet aan boord.
Dat is daar niet nodig.'
opzetten. Dan kan je niet zeggen: ik
spring eraf.'
De geharde mentaliteit blijkt ook uit
de volgende anekdote: Erick: 'Bij het
opspuiten van die Palmboom in
Dubaï hebben we anderhalf jaar voor
dezelfde baas gewerkt. Maar vanaf
het moment dat ze je met meer no
dig hebben, behandelen ze je ook zo.
Wegwezen. Krediet bouw je niet op.
Maar als die baggerboeren weer een
volgende klus hebben, dan moeten
ze toch die jongens van Visser weer
hebben. Ze weten wat ze aan ons
hebben. Er is wel eens heibel, bijvoor
beeld over de betalingen. Soms ko
men die met op tijd door. Daar heb
ben we een probaat middel tegen:
het deksel op de schoorsteen, de
boot voor de kant. Zonder ons zijn de
baggeraars snel uitgewerkt. Dan ko
men de betalingen ineens snel door.
Wat ook wel gebeurt, is dat we er-
