Katholieke-pastor Ed Moltzer: 'Het goeie van de kerk komt niet snel aan bod' Gelooft Texel nog of geloven we het wel? Rooms-katholiek: zeven sacramenten Oud-onderwijzer Gerhard Smeenk: 'Al die voorschriften en rituelen, i misschien was ik te eigenzinnig' 'Pastoor kan het niet in z'n eentje bijsloffen' De vrouw binnen de kerk: Oosterender jeugd in actie voor 'Gered Gereedschap' Pasto(o)r TEXELSE 9 C0URANT verplichte biechten was het vaak zoe ken naar een geschikte zonde en dat was toch ook niet de bedoeling. Te genwoordig hebben we met Kerstmis en Pasen een boeteviering, een mo ment van bezinning. Hierin wordt geen absolutie gegeven; in de mas saliteit zou dat te goedkoop zijn. Ab solutie krijgen is een persoonlijke zaak en behoort bij persoonlijke in keer. Ik stel mensen wel altijd in de gelegenheid om persoonlijk bij mij te komen biechten. Het is erg jammer dat de biecht uit beeld raakt. Op het moment van biechten ben je je be wust van jezelf. Je maakt een balans op en maakt een keuze. Je staat even op de grens van goed en kwaad.' Leegloop 'Er is de laatste jaren een grote leeg loop in de kerken te constateren. Het zijn vooral de jongeren die afhaken, maar ook veel veertigers houden het voor gezien. Wij proberen door mid del van cursussen in spiritualiteit, pastorale scholing en kindervieringen de belangstelling levend te houden. Het nadeel is dat de scholing in de avonduren in Schagen is. We zijn bezig cursussen naar Texel te krijgen. Het vreemde is dat de Wereld Jongerendagen, voor volgend jaar is dat in Keulen, wél massaal bezocht worden. Waar hem dat aan ligt? Zeg het maar. Toch zie ik de toekomst van de kerk niet somber in. Het is waar dat ik nog de enige priester ben op het eiland, terwijl er vroeger drie pas toors plus nog twee kapelaans wa ren. Maar de inbreng en betrokken heid van onderaf, door de gemeenteleden, is nu veel groter. Er is een hele groep gelovigen iedere In dit interview wordt afwisselend gesproken van pastoor en pas tor. Bij pastoor wordt bedoeld de leider van de parochie en met pastor de herder van de ge meente Dit is een titel die ver diend moet worden. Niet iedere pastoor is een pastor. week maar weer in touw om alles te laten draaien. Dat is moedgevend. Mogelijk dat er meer mannen tot het priesterambt zouden worden aange trokken als het celibaat afgeschaft zou worden, maar ik denk toch dat het meer zit in de geloofsbeleving van de mensen en het niet meer zo be trokken voelen. Het is ook nodig je zelf steeds weer op te laden. Ik doe dat door gebed, maar ook in ontmoe ting en gesprekken met mensen.' Verdedigen 'Ik kom uit een buitenkerkelijk gezin. Ik werd aangetrokken door de mys tiek in de katholieke kerk, de mooie gewaden, de wierook, en besloot het geloof aan te nemen. Weer later nam ik het besluit priester te worden. Hoe werd daar tegenaan gekeken? Men vond het bijzonder. Meest in positieve zin. Maar er waren ook momenten dat ik me voor die keuze verdedigen moest. En dat was moeilijk, omdat geloven iets persoonlijks is. Mensen die tégen zijn, komen dan aanzetten met de kruistochten, die uit naam van God gevoerd werden. Maar God had daar niks mee van doen, het waren acties van mensen, die toch op het 'Door de toenemende secularisa tie (ontkerkelijking) is de beleving van het geloof sterk veranderd. De mens is zelfstandiger geworden en daarmee is de kerk naar de zijlijn van het leven verhuisd. Was het vroeger de kerk en de pastoor die de dienst uitmaakten, tegenwoor dig bepalen de gelovigen zelf wel wat ze willen aannemen', vertelt Ed Moltzer (53), die sinds 1998 als pastor aan de rooms-katholieke kerk op Texel is verbonden. 'De invloed van de pastor binnen de kerk is niet meer zo groot. Het gezag van de kerkleiders taant en het voet stuk is verdwenen. In de moderne kerk kunnen de gelovigen niet meer terugvallen op van oudsher verkon digde zekerheden, leder heeft zijn eigen godsbeeld. Neem nu de biecht. Het is met meer zo dat de gelovigen iedere week verplicht ter biecht ko men. Het is ook wel te begrijpen dat men dat niet meer rechtaf wil. Bij het Hoe staat het met kerk en geloofsbeweging op Texel? Gelooft Texel nog of geloven we het wel? Hoeveel kerk- richtingen zijn er op het eiland? De Texelse Courant besteedt dit jaar aandacht aan de verschillende kerk- richtingen op het eiland en de ontwikkelingen daarin. Met algemene informatie over de kerk, een gesprek met voorganger en/of iemand uit de organisatie en tien vra gen aan een Texelaar over zijn of haar geloofsbeleving of het ontbreken daarvan. Vandaag het oudste christe lijke geloof, de rooms-katholieke kerk. Be rooms-katholieke kerk is de oudste christelijke kerk. Ontstaan uit een kleine groep volgelingen van Je zus Christus kreeg zij vorm rond het lar 50 na Christus, toen na een apos- ilisch concilie (kerkvergadering) een Ifficiële geloofsrichting werd vastge- ield. Toen de Romeinse keizer lonstantijn de Grote in het jaar 313 hristen werd en het christendom tot Ifficiële staatsgodsdienst verklaarde, erd Rome automatisch de plaats aar het hoofdbestuur van deze |odsdienst zetelde. Ook na het uit- ienvallen van het Romeinse Rijk ileef Rome de plaats van het centrale iestuur van de kerk, met een paus aan het hoofd. In het jaar 1054 vond ■Ten grote scheiding plaats tussen de jerken van oost en west, waarna lost verder ging onder bewind van pnstantinopel en west onder Rome. let Latijn werd in het westen de offi ciële kerktaal Dit bleef zo tot het j tweede Vaticaans Concilie (1962- '65), waarna meer ruimte voor de 1 landstaal kwam. De rooms-katho lieke kerk kent een strakke, manlijk gedomineerde, getrapte bestuurs vorm. Na de paus komen de kardina len voor landelijk bestuur, de bis- schoppen voor gewestelijk bestuur, r daarna de dekens voor de regio en tot slot de pastoors en kapelaans voor het werk in de parochie. De laat- sten worden veel bijgestaan door le ken, parochieleden met een speciale toewijding. De grote geloofslijnen worden uitgezet in Rome Plaatselijk kunnen de opvattingen en de nale ving van sommige regels wel eens verschillen, maar afwijkende hantering van de sacramenten wordt niet toegestaan. 'Een sacrament is het delen van een levensmoment met God. stilstaan op een sacraal, heilig moment.' De kerk kent zeven sacra menten: doop, vormsel, eucharistie, huwelijk, priesterwijding, biecht en ziekenzalving. Al heel vroeg in de tijd, waarschijnlijk in de tweede eeuw, waren er kleine groepjes van mensen die zich in de woestijn terugtrokken om in de eenzaamheid door een le ven van gebed en versterving hun heiligheid wilden behouden of ver sterken. Soms sloten zij hun gemeen schappen door een muur claustrum - vandaar klooster) van de wereld af. Hieruit zijn in later tijd de verschil lende kloosterorden ontstaan, die al lemaal hun eigen specifieke doelstel lingen hebben. Een grote verdienste van de oude kloosterordes was het vormen en instandhouden van in drukwekkende bibliotheken, waar door veel kennis en cultuur uit de Oudheid is bewaard gebleven. Door missie en zending heeft de rooms- katholieke kerk haar leer wereldwijd bekendheid gegeven. In tegenstelling tot de protestantse overtuiging kent de rooms-katholieke kerk veel heili gen, die als een soort brugfunctie de verbinding tussen mens en God hel pen onderhouden. Het is niet hele maal zeker te achterhalen waar deze traditie vandaan komt, maar hoogst waarschijnlijk is er een connectie met de geloofsbeleving uit het oude Grie kenland met zijn goden van de Olym pus, zoals ook het christelijke kerst feest een link heeft met het oude heidense lichtfeest. Alles wat leeft is aan verandering onderhevig. Zo ook de beleving in de kerk. De tijd dat de pastoor bij gezinnen thuis kwam om de gehuwden tot het voortbrengen van kinderen aan te sporen, is voor bij. Het verplichte wekelijkse biech ten heeft andere vormen aangeno men en er is ruimte gekomen voor persoonlijke zienswijzen op kerk en geloof. Moet de kerk als instituut blijven bestaan? 'Jazeker. Veel mensen vinden er be vrediging in iedere zondag naar de kerk te gaan. Dat is hun grootste recht. Je moet andere mensen hun levenspatroon blijven gunnen.' Draagt het geloof bij aan het leven van alledag? Voor mij niet. Maar voor anderen denk ik wel. Ook als de kerk zou ver dwijnen zouden die normen en waar den nog wel blijven bestaan. Die zijn er aardig ingeslepen. De zin van mijn leven bestaat uit het zinvol aanwezig zijn voor anderen.' Geloof je in iets na de dood? 'Ik denk niet dat het na de dood af gelopen is, maar kan me daar geen voorstelling van maken. Velen den ken dat ze de mensen die hen zijn voorgegaan weer zullen ontmoeten. Ik denk dan, dat is fijn voor jullie als jullie daar troost in hebben. Er is nie mand die er iets concreets over kan zeggen, dus het heeft geen zin om daar over te filosoferen. Ik wacht af, ik zie wel. Of zie ik niks? Ik weet niet of ik dan ogen heb. Misschien ben je alleen maar geest.' Hij wijst op de vele, zelfgeschilderde droom- tekenmgen die zijn wanden sieren: 'Zie je die Egyptenaar daar? Ik droomde eens dat ik een Egyptische priester was. Ik was oud geworden en het was dan gebruikelijk te ver trekken door de gifbeker te drinken. Ik zat op een vlot met de kist naast me en hoefde na de eerste slok, mijn geest was al onderweg, alleen nog maar de stap te maken en te gaan lig gen. Na verloop van tijd zou ik dan ergens aanspoelen waar ik goed ver zorgd werd. Zoiets misschien Tekst Corrie Timmer 'Oud gereedschap kan het leven van mensen in arme landen helpen opbouwen of repareren', zegt do minee Fred van Helden uit Ooster end. Aanstaande zaterdag, 21 fe bruari, gaan jongeren van de Waddengemeente Texel van 14.00 tot 17.00 uur in en rond Oosterend de huizen langs om gebruikt ge reedschap in te zamelen voor de Stichting Gered Gereedschap. De stichting is een landelijke vrijwil ligersorganisatie, die gebruikt ge reedschap inzamelt, opknapt, zo nodig repareert en het vervolgens op aanvraag verstuurt naar klein schalige projecten in de Derde Wereld. 'De Stichting Gered Gereedschap in Nederland is in 1982 ontstaan uit ini tiatief van een vriendenclubje uit het alternatieve circuit,' vertelt Joost Rensen van het hoofdkantoor in Amsterdam. 'Zij wilden meer doen voor ontwikkelingslanden en stuitten al zoekende op een Tools for Self- Reliance "n Engeland, van wie zij de organisatie afkeken.' Gered Gereed schap is een zelfstandige neutrale stichting, zonder bindingen met over heid of andere organisaties. Het inge zamelde gereedschap wordt ver stuurd naar landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Oost-Europa valt buiten beeld, omdat daar de kerken al veel hulpprogramma's hebben lo pen. Van de aanvragende organisa ties wordt verwacht dat zij in staat zijn voldoende informatie te geven over hun doelstellingen en werkwijze: hoe zij het project denken aan te pakken en welk gereedschap zij op het oog hebben. Het gaat om handge reedschap en klein elektrisch gereed schap op het gebied van hout- en metaalbewerking, autotechniek, elektromontage, bouw- en con structiewerk en kleermakerij. Gereed schap kan worden aangevraagd voor kleinschalige lokale initiatieven die economische zelfstandigheid moe ten bevorderen. Belangrijk hierbij is dat de doelgroep zelf bij de voorbe reiding en de uitvoering is betrokken. Er wordt geen geld gegeven, wel ver zorgt de stichting het transport naar de dichtstbijzijnde haven in het land van bestemming. Omdat de voorra den in de diverse depots afhankelijk zijn van wat er wordt ingezameld, moge het duidelijk zijn dat Gered Gereedschap geen a la minute-ser- vice heeft. Afhankelijk van het ge vraagde, de aanwezige voorraad en de mogelijkheden voor financiering en verscheping, moet in de regel re kening gehouden worden met een levertijd van zes tot twaalf maanden. Rensen: 'Wij hebben geen structurele controle, maar krijgen regelmatig te horen hoe de projecten lopen. Aan vragende organisaties weten ons te vinden via mond-tot-mondreclame, via een fondsenwijzer of een ontwikkelingsnetwerk. Jaarlijks ko men er een paar duizend aanvragen binnen, waarvan wij er zo'n zeventig tot tachtig kunnen honoreren.' In de 22 jaar dat de stichting bestaat is hij van een klein vrijwilligersmitiatief uit gegroeid tot een organisatie met zo'n tweehonderd inzamelpunten en der tig werkplaatsen waar het verza melde gereedschap wordt gerepa reerd en opgeknapt- Hierbij snijdt het mes aan twee kanten. De werkplaat sen waar het gereedschap wordt opgeknapt worden gerund door zo'n driehonderdvijftig vrijwilligers, VUT- ters met een technische achtergrond en langdurig werkloze jongeren, die op deze wijze werkervanng opdoen Ook psychiatrische inrichtingen ma ken gebruik van de werkplaatsen voor dagactiviteit voor hun patiënten. Catechesanten en leden van de jeugdclubs gaan zaterdag 21 februan langs de deuren om oud gereed schap in te zamelen, op zondag 29 februari wordt de actie tijdens een jeugddienst feestelijk afgesloten. Gevraagd wordt eenvoudig hand gereedschap als spaden, harken en snoeischaren. maar ook professio neel elektrisch handgereedschap, buitenboordmotoren, generatoren en compressors, elektrisch las- gereedschap en waterpompen. Ook (inklapbare) rolstoelen, krukken, looprekjes, bestek, naai- en brei machines, schrijfmachines en printers zijn welkom De jeugd gaat alleen in Oosterend rond, maar gereedschap kan ook worden ingeleverd bij de vaste inleverpunten van de Stichting Texel Helpt: D. en M. Veltkamp, Maricoweg 17, Den Burg; Spar Supermarkt Kalverboer, Trompstraat 64, Oude- schild; B. en H. Bruijn, Klif 38, Den Hoorn, J. Huisman. Schumakersweg 96, De Koog; C. Broekman, Hoofd weg 116, De Cocksdorp; R van Strien, Koningsweg 78, Oosterend. Voor het afhalen van goederen kan contact worden opgenomen met Biem van der Vis, tel. 318478. ^„r-r om r\ DINSDAG 17 FEBRUARI 2004 Gerhard Smeenk (65) uit De Cocksdorp was jarenlang on derwijzer aan de openbare ba sisschool in De Cocksdorp en is vooral bekend door zijn vioolspel bij velerlei gelegen heden. Hoor je bij toneeluit voeringen of straattheater vioolklanken, dan is het in veel i gevallen Smeenk die de strijk stok hanteert. Met welk geloof ben je opgegroeid? 'Ik kom uit het Hersteld Apostolisch Genootschap in Zutphen. Het is een kerkgenootschap die zo'n beetle van alle christelijke geloven iets bij elkaar gesprokkeld heeft. Alleen Maria heb ben ze eruit gehaald, die heb ik nooit kunnen ontdekken. Aan het hoofd staat een zogeheten apostel, die net als de paus voor het leven is be noemd. De apostel schrijft een brief naar de gemeenten, die zondags wordt voorgelezen in de dienst en de gemeenteleden kunnen daarop rea geren en meegetuigen als ze willen. Er is een hostiegebruik in een rond gang, net als bij de katholieken, en ieder die naar behoren heeft geleefd die week kan daaraan meedoen.' Ben je nu nog gelovig? 'Nee, ik geloof niet in God. Helemaal niet. Misschien wel in iets, in een scheppende kracht. Iets om je heen. Iets onbenoembaars. Je kunt het God noemen, maar ik denk daarbii niet aan een persoon of vaste voor stelling. Op mijn dertiende hield ik het voor gezien. Ik was het met eens met de manier waarop de voorganger de ^bijbelverhalen vertelde. Wonderen werden teruggebracht tot natuurwe tenschappelijke verklaringen, waaruit het geloof verdwenen was. Ik verloor het wonder en dacht: als het zó moet? Dit is geen geloven meer. Ik ben op aandringen van mijn grootva der naar de voorganger gegaan om te zeggen dat ik hier geen zin meer in had. Je komt er nog wel op terug, zei hij, maar dat is nooit gebeurd. Ik geloofde niet meer.' Gerhard Smeenk: 'De zin van mijn leven be ren.' Je bent geen lid meer van een kerk, maar kom je er evengoed wel eens? 'Ik ben dus uit de kerk gegaan en heb nooit meer behoefte gevoeld me er gens anders aan te sluiten. Tijdens mijn militaire diensttijd ben ik nog verloofd geweest met een hervormd meisie. Ik heb het daar nog heel even geprobeerd, maar al die voorschrif ten en rituelen, nee. Misschien was ik te eigenzinnig. Ik kom nu alleen nog in een kerk als er muziek gemaakt moet worden. Bij speciale diensten, trouwerijen en begrafenissen.' Waarom ben je weggegaan? 'Ik was het wonder kwijt. En ik ver wachtte misschien teveel. Op zon dagmorgen in de kerk zitten en na de dienst over elkaar roddelen Dat schijnheilige.' Geloven buiten de kerk, is dat mogelijk? 'Geloof is een gave. Het is met iets wat je leren kunt. Je raakt het ook niet kwijt als je het hebt. Het is een fun- laat uit het zinvol aanwezig zijn voor ande dering van je leven. Als ik nooit meer ergens muziek zou horen, zou ik toch blijven spelen, omdat het in me zit.' Bid je wel eens? 'Nooit. Ik vraag nergens om. Als er in een dienst ruimte gegeven wordt voor stil gebed laat ik wel mijn ge dachten gaan en doe ik aan bezin ning, maar ergens om vragen, nee. Ik denk met dat dat helpt. Dat God te groot is voor al die kleinigheden Maar als andere mensen wel willen bidden, vind ik dat prima. Bidden is beter dan vechten.' Wat vind je van de normen en waarden van de kerk? 'Ik vind de Tien Geboden goeie op voedkundige maatregelen. Maat schappelijk gezien een heel juiste benadering om goed te leven. Je moet iemand niet koeioneren en van andermans spullen afblijven. Het is gelukkig dat ook andere godsdien sten, islam, boeddhisme, deze nor men en waarden hebben.' Pastor Ed Moltzer: 'In de moderne kerk kunnen de gelovigen niet meer terugvallen op van oudsher verkondigde zekerheden. (Foto Harry de Graaf) conto van God werden geschreven. Negatieve beelden en opvattingen blijven hangen, al is het van nog zo lang geleden De goeie dingen van de kerk komen met zo snel aan bod in zo'n discussie. Natuurlijk weten we allemaal dat de officiële leer van de kerk wel eens vraagtekens oproept, maar ik probeer daar zo genuanceerd mogelijk mee om te gaan.' Politiek 'Veel goeie dingen gebeuren trou wens in stilte. Zoals het Fonds Kerk en Minima. Een kerkgrensover- schrijdend fonds, voortgekomen uit de katholieke Caritas en de protes tantse diaconieën, dat op de bres staat voor alle mensen op Texel die in ernstige financiële nood zijn ge raakt en geen kant meer op kunnen. Die samenwerking is een goed voor beeld van oecumene. Evenals het Texels Theologen Convent, waarin de meeste Texelse kerken zijn vertegen woordigd. Op onze vergaderingen bespreken we de gezamenlijke be langen en ook nemen wij wel eens een theologisch boek om hier als vakgenoten over te discussiëren. Maar katholiek en protestant als één kerk is nog heel ver weg.' 'Plaatselijk bemoeit de kerk zich niet met politiek. Al heb ik twee weken geleden wel iets gezegd over het besluit van minister Verdonk aan gaande het asielzoekersbeleid, dat naar mijn mening haaks staat op de evangelielezing die we die morgen behandelden. De kerk moet een ge meenschap zijn van mensen die wat voor elkaar over hebben, zoals Jezus ons aanreikte in de evangeliën. Wij moeten de mensen die wij op onze levensweg ontmoeten ruimte geven in ons eigen leven, luisteren naar hun verhaal, hen bemoedigen en hen een warm hart toedragen.' De rooms-katholieke kerk is, even als de andere kerken, als vanouds een mannenbolwerk. Toch bestaat de (iastoraatgroep voornamelijk uit vrouwen. De zorgtaken, het lei den van de woord- en communie diensten en het voorgaan in de avondwakes wordt geheel door vrouwen verzorgd. De meer tech nische en zakelijke dingen, zoals het drukken van het parochieblad De Vuurtoren en kerkbestuur, zijn de mannenklussen. Ria Kuip-Witte (61): 'Ik ben in 1977 samen met onder anderen zuster Rood, een religieuze die hier op Texel in de gezinszorg werkte, de kmder- nevendienst gaan doen. Ik heb toen ook mijn eerste bijbel gekocht. In katholieke gezinnen was het niet ge bruikelijk een bijbel te hebben om zelf in te lezen. De pastoor vertelde het je wel. Het kennen van al die verhalen zit er bij ons niet zo in. De pastoraat- groep, nu dagelijks bestuur van de parochieraad geheten, is halfweg de jaren tachtig ingesteld ter ondersteu ning van de pastor Helemaal nu pas tor Moltzer de enige RK-geestelijke op het eiland is en hij ook nog het dekenaat van de Noordkop erbij heeft, kan hij dat allemaal nooit in zijn eentje bijsloffen. Onder pastor Kolk man (overleden op 15 april 1997, red.) zijn we begonnen met het opzetten van bijbel- en catechesecursussen. Met de koffiepot op tafel zaten we in de pastorie dingen uit te spitten en van mening te verschillen.' 'In 1988 heb ik een tweejange toerustingcursus gevolgd in Den Hel der, van dertig lesdagen per jaar. Er werd onderricht gegeven in onder andere bijbelkennis, parochie opbouw, organisatie en liturgie-invul ling. Daarna volgde ik in Amsterdam een catecheseopleiding van twintig lessen. Op zo'n cursus leer je veel over jezelf en je leert met nieuwe ogen naar de bijbel kijken. Je spreekt dan over een eerste taal, lezen wat er letterlijk staat, en over een tweede taal: hoe wordt het bedoeld? Neem je alleen letterlijk dat Jezus over het water heeft gelopen, dan kom je daar met ver mee. Maar neem je de figuur lijke betekenis, dan kom je erachter dat het boek niet oud is en dan kun je er vandaag mee uit de voeten. Op dit moment volgt Henme Hin-Witte nog een catechesecursus in Haarlem. Voor het maken van de li turgie en de overweging kunnen we steunen op een drietal bladen, waarin per zondag het thema wordt aange geven met lezingen en achtergrond informatie. Maar evengoed betekent het maken van de overweging jezelf een dag opsluiten. Het is een worste ling. De Cocksdorp heeft een eigen woord- en communiegroep, Ooster end kon niet meer genoeg mensen bij elkaar krijgen en is ermee gestopt en hier in Den Burg zijn we nog met slechts vier mensen, plus twee van de avondwakegroep. Het wordt tijd dat er nieuwe mensen bij komen. Jonge mensen, die weer willen hel pen de kerk levend te laten zijn. An ders ben ik bang dat wij de laatsten zijn. Afgelopen zaterdag hadden we nog een bezinningsdag met de parochieraad, waarin we allerlei ideeën besproken hebben om de jon geren toch te bereiken. Ik denk dat we ze moeten opzoeken in hun eigen wereld en niet moeten proberen ze per se over die kerkdrempel te krij gen. Er zijn wel wat dingen naar vo ren gekomen en we kijken nu hoe we ze zullen uitwerken. Je moet toch positief blijven.' Ria Witte-Kuip, één van de vrouwen die ac tief zijn binnen de rooms-katholieke kerk.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2004 | | pagina 9