'Volgens mij zijn die
vijftig hem gesmeerd'
'Vermiste' Georgiërs duiken op in Groningse schuur
)pmerkelijke vlinderwaarneming: grote vos Bedrijvigheid
Geen rechtsvervolging
milieuovertreding T-Mobile
Bijen voor deur Music Store
bXbLSE j COURANT
itbouw zomerhuis
erecht geweigerd
Van Hengel richt
eigen bedrijf op
Open dag Tetrix
Meierblis zonder
milieuproblemen
Schilling begint
cursus chi neng
TCVCI CC c DINSDAG 4 MEI 2004
-Winschot
Over de Georgische opstand in april 1945 is al veel gezegd
jn geschreven. Toch komen er bijna zestig jaar later nog
leeds nieuwe aspecten aan het licht. Zoals het opmerke-
ijke verhaal van de nu 80-jarige Johannes Crébos uit de
ioordoostpolder. Hij zegt op de dag van de opstand een
groep van vijftig van Texel afkomstige Georgiërs in zijn
ichuur in het oost-Groningse Nieuw-Beerta te hebben ge-
iad. Een compleet raadsel, maar feit is wel dat er nog steeds
neen duidelijkheid bestaat over vijfenvijftig 'vermiste' Texelse
5eorgiërs.
ïannes Crébas vertelde het ver-
al onlangs aan collega-aardappel-
ar en amateur-historicus Gelein
sen. 'Ik vertelde Crébos dat ik met
boek over Texel ti|dens de Eer-
Wereldoorlog bezig ben. Dan zou
rok maar eens een boek over de
eede Wereldoorlog schrijven, ad-
eerde hij. Hij kwam met het verhaal
dal hi| op 6 april 1945, op dezelfde
dag dat op Texel de Russenoorlog
■brak, een groep Georgiërs aantrof
Bzi|n open veldschuur (kapberg) in
luw-Beerta, vlakbij Bellingwolde,
|t vijf kilometer van de Duitse grens
1 Crébos, inmiddels woonachtig in
lelgeest: 'Ze zeiden dat ze van
iel kwamen. Ze hadden een radio.
Iden contact met de geallieerden
wisten dat de bevrijders er aan
lamen. Het moeten er ongeveer
lig zijn geweest. Dat ik er zo zeker
ben dat het op 6 april is geweest,
it doordat de dag dat ik ze aan-
jf twee weken na de geboorte van
jn dochter was, die op 24 maart
i5 is geboren. Ik heb geen idee
ze er zijn gekomen, want ik heb
in vervoermiddelen gezien. We
aken met elkaar in het Duits. Toen
ik zag dat de geallieerden. Poolse
soldaten waren het, er aankwamen
zijn we gauw vertrokken. Onze boer
derij kwam in niemandsland te liggen
en het ging er heftig aan toe. Er werd
over een weer geschoten, er waren
explosies en tanks kwamen in de
sloot terecht.' Crébos weet zelfs te
vertellen dat in de lakens aan zijn
waslijn kogelgaten zaten. Toen de
Polen oprukten, liepen de Georgiërs
de bevrijders met een witte vlag te
gemoet. 'Ze werden door de gealli
eerden afgevoerd en ik heb ze daarna
nooit meer gezien of van ze gehoord
Gevlucht
Vijftig Georgiërs die omstreeks het
uitbreken van de Russenoorlog ver
telden dat ze van Texel kwamen, dat
roept wel vragen op, zeker omdat
over hun afwezigheid nooit met een
woord is gerept. Ook na herhaalde
lijk aandringen houdt Crébos vast
aan zijn verhaal. 'Het is gegaan zo
als ik het je heb verteld.' Vragen te
over. Maakten ze deel uit van het
822ste bataljon dat op Texel in op
stand kwam. En hoe is hun aanwe
zigheid in Groningen te verklaren?
Jansen heeft een veronderstelling. 'Er
waren acht groepen die allemaal een
opdracht hadden. Maar het is op één
plek fout gegaan, bij de Zuid-Batterij
bij Den Hoorn Die groep heeft het
niet kunnen waarmaken. Als je het mij
vraagt, zijn die vijftig Georgiërs hem
gesmeerd. Waarom? Ik denk dat er
iets mis is gegaan. Vanaf dat deel van
Texel konden ze snel naar Den Hel
der vluchten. Ik denk dat ze in een
bootje zijn gestapt, op de vlucht zijn
geslagen en in Groningen zijn be
land.'
Onmogelijk
Die hypothese wordt sterk betwijfeld
door Wim Kalkman, samen met Jac.
Bartels schrijver van het boek Muite
rij aan het Marsdiep over de Russen
oorlog 'Ik sta er versteld van dat zo'n
Overlevende Georgiërs vertrekken op 17 juni 1945 met Teso-schip Dokter Wagemaker van het eiland.
IFoto archnel Tetelse Courant)
In een schuur in Nieuw-Beerta, vlak aan de
Duitse grens, zouden in april 1945 zo'n vijf
tig Georgiërs van Texel hebben gezeten.
verhaal na zóveel jaar nog opduikt.
Op 1 april gingen de geruchten dat de
Georgiers op 6 april naar het front
moesten. Op 4 of 5 april hoorden ze
dat ze op reis zouden gaan. Hun
plannen zijn toen overhaast tot stand
gekomen. In de nacht van 5 op 6 april
zijn ze om één uur 's nachts in op
stand gekomen. Probleem was dat
de Zuid-Batterij er al van op de
hoogte was vóór dat de Georgiers er
arriveerden Toen deze groep - onder
leiding van commandant Melikia - er
niet in slaagde de stelling bij Den
Hoorn in te nemen, zijn ze afgebogen
in de richting van de Dennen. Die vijf
tig kunnen niet via de Mok zijn ver
dwenen. Er lagèn geen bootjes en -
als die er al zouden hebben gelegen
- in Den Helder was al groot alarm
geslagen - Sondermeldung -, dus ze
zouden direct zijn opgepakt. Boven
dien: hoe hadden ze in zo'n korte tijd
van Texel in oost-Gronmgen kunnen
komen? Onmogelijk. De Afsluitdijk
was spergebied. Daar zou zo'n grote
groep nooit langs zijn gekomen. Ook
met zonder uniform. Want ook op
Texel liepen Georgiërs rond in burger
kleren, zelfs eentje in het trouwpak
van een Texelaar. Toch werd hij her
kend en neergeknald door de Duit
sers.'
Andere Georgiërs?
Kalkman heeft wel een andere verkla
ring voor het verhaal van Crébos.
'Ook elders langs de Nederlandse
kust zaten Georgiërs. Na het uitbre
ken van de opstand op Texel deed
dat verhaal snel de ronde. Ze werden
door de Duitsers meteen gewan
trouwd. ontwapend en soms zelfs
gefusilleerd of op transport gezet. Het
zou heel best kunnen dat Crébos een
andere groep Georgiërs heeft ge
sproken, die hem het verhaal over de
opstand op Texel hebben verteld Het
kunnen ook Armeniërs geweest zijn,
Tartaren, Kaukasiërs, die ook op
Texel hebben gezeten. Want ook
deze nationaliteiten waren bij de Duit
sers in dienst getreden Crebos
houdt echter vast aan zijn verhaal:
'Het waren Georgiërs en ze zeiden
dat ze van Texel kwamen.'
Ben van Kralingen uit Den Helder
heeft diepgaande studie verricht naar
de Georgische opstand en is specia
list op het gebied van namen en aan
tallen slachtoffers en overlevenden
Hierover bestaan volgens hem veel
misverstanden. 'Op het informatie
bord bij begraafplaats Loladze staat
bijvoorbeeld dat er 476 Georgiërs lig
gen. Maar dat aantal klopt niet.
Daarin zijn namelijk ook vier
Kaukasiërs meegerekend Ze waren
al vóór de opstand omgekomen en
zijn later op de Hogeberg her
begraven. Dat weet ik zeker. Dan kom
je dus op 472 Georgiërs. Volgens een
krantenbericht is er later alsnog een
Georgiër begraven. Dan kom je op
473.' Volgens de telling van Van
Kralingen waren er op Texel 756
Georgiërs gelegerd '228 Georgiërs
hebben de opstand overleefd. Als je
die 228 van de 756 aftrekt, dan kom
je op 528 dode of vermiste Georgiërs.
Maar op het Russenkerkhof liggen er
473. Waar zijn die 55 mannen geble
ven? Misschien dat er nog een enke
ling ergens in de duinen ligt, maar
zeker geen 55.'
Opmerkelijk
'Dus toch in oost-Gromngen'. con
cludeert Jansen. 'Crebos zei immers
dat het om een groep van ongeveer
vijftig Georgiërs ging.' Van Kralingen.
'Ik zou het graag willen geloven, maar
dan moet ik toch tenminste een paar
namen hebben. Die zou ik dan kun
nen vergelijken met de lijsten.' Maar
daar kan Crébos hem met aan hel
pen. Een naam of bataljonnummer
weet hij niet te noemen. Van
Kralingen: 'Dan vind ik het een duis
ter verhaal. In theorie zou het nog
kunnen zijn dat de Duitse comman
dant Breitner voorafgaand aan de
opstand vijftig Georgiërs van het ei
land heeft gestuurd, omdat hij ze met
vertrouwde. Want ook toen ze in
Zandvoort zaten, heeft hij om die re
den wel eens een groep wegge
stuurd. Maar dat dit op Texel is ge
beurd. heb ik nooit gehoord.'
Onmogelijk of zeer onwaarschijnlijk,
vindt Kalkman. 'Ik heb na de oorlog
met Breitner gesproken en hij heeft
hier nooit met een woord over gerept.
Voor mij is dat verhaal over oost-Gro
mngen zeer onwaarschijnlijk. Ik heb
bewondering voor de wijze waarop
Van Kralingen studie heeft verricht
naar de aantallen Als hij zegt dat er
55 ontbreken en ze duiken nu ineens
in oost-Groningen op, dan is dat wel
opmerkelijk. Wat ik weet is dat er
verschil zit in de lijsten van de Rus
sen, de Georgiërs en de Duitsers
Wellicht verklaart dat die 55 vermis
ten.'
Tekst Gerard Timmerman
opmerkelijke vlinderwaarneming
|de Dennen, waar Willem en José
derGracht uit Den Burg zaterdag
grote vos (Nymphalis polychloros
ontdekten, een soort die zelfs niet
lomt in de uitgebreide verzame-
van vlinderkenner Cees Maas.
|sens een variant die slechts één
teerder op het eiland werd waar-
imen. 'Eerst dacht ik aan een
itelvlinder of een groot uitgevallen
line vos', vertelt Willem van der
acht. Maar de oranjerode vlinder
it zwarte vlekken op de vleugels
i ze in de struiken op de kruising
everslandweg-Randweg zagen,
g er anders uit. Pas bij nadere be-
jdering bleek dat het om de grote
s te gaan. 'Een zeer zwerflustige
nder die wel vanuit Polen hier naar-
ïkan zijn gevlogen', wijst José van
i Gracht op een kaart die het ver
spreidingsgebied van de vlinder
toont. Dat ze echte vlinderliefhebbers
zijn, blijkt ook uit de andere docu
mentatie die op tafel ligt. En uit het feit
dat José van der Gracht vlinders telt
in de vlindertuin bij het Maartenhuis.
'Deze grote vos heeft vast een hele
afstand afgelegd. De vleugels waren
helemaal rafelig.' Als bewijs voor de
bijzondere waarneming werd een
foto gemaakt die onder meer naar de
Vlinderstichting is opgestuurd.
Ander vlindernieuws betreft het land
kaartje, sinds twee jaar een terugke
rende verschijning. Tot dusver werd
alleen de zomervorm waargenomen,
vlinders die van elders zijn komen
aanvliegen. Maar het zeer recente
lijk door Edwin van Egmond waarge
nomen landkaartje geeft aan dat deze
vlinder ook op Texel overwintert.
gemeente heeft terecht gewei-
ird de familie G. Donga vergun-
tg te geven voor de uitbouw van
n zomerhuis op vakantie-
«ntrum De Krim. Dat heeft de
stuursrechter bepaald, nadat de
lAlmere afkomstige familie be-
fep had aangetekend tegen het
psluit.
it geschil had betrekking op de
ia9 of burgemeester en wethou-
rs terecht hadden geoordeeld dat
afstand tot de perceelsgrens van
[gevraagde uitbreiding - 3,70 me-
m plaats van de door het bestem-
Jegsplan geëiste 5,00 meter -
iunningverlening in de weg stond,
kier perceelsgrens wordt in het
Mende bestemmingsplan Buiten
eed verstaan de lijn die een bouw-
'ceel van een ander bouwperceel,
Jer terrein of de openbare weg
'eidt. De raadsman van de familie
ga, mr. Frantzen, stelde dat de
geslootweg, die over De Krim
'Pl, geen openbare weg is. De weg
•et in eigendom van de gemeente,
heioogde hij Bovendien is er bij
entree van De Krim een slagboom,
gemeente bracht daartegen in dat
s|agboom altijd geopend is en dat
Roggeslootweg daadwerkelijk
'dioneert als toegangsweg tot de
'celen op het terrein van De Krim.
•echter heeft nu besloten dat de
tmeente het bij het rechte eind
Volgens hem geeft het bestem-
["gsplan geen definitie van het be-
JP openbare weg' en moet voor de
e9 van dit begrip aansluiting wor-
n gezocht bij de betekenis die er
or het algemeen spraakgebruik
wordt gegeven, namelijk 'een
■9 die voor een ieder toegankelijk
be Roggeslootweg kan als zoda-
worden aangemerkt, gelet op de
9angsfunctie voor alle bezoekers
'n het park.
het oordeel van de rechter heeft
hcollege terecht besloten om geen
Passing te geven aan een
De rechtbank in Alkmaar heeft af
gelopen week het telefoniebedrijf
T-Mobile uit Den Haag ontslagen
van alle rechtsvervolging. Het be
drijf wilde in december 2002 appa
ratuur plaatsen op de voormalige
vuilstortplaats aan het Molwerk bij
Den Hoorn en verrichtte daarvoor
zonder vergunning en in strijd met
het ter plaatse geldende bestem
mingsplan graafwerkzaamheden
in de deklaag die de afvalbult be
schermt. De gemeente deed aan
gifte en justitie besloot vervolging
in te stellen.
Aanvankelijk bood justitie T-Mobile
een schikkingsvoorstel aan van
€10.000,-. Dat werd door het bedrijf
van de hand gewezen, waarna de
officier van justitie besloot de
telefonieaanbieder voor de rechter te
dagen wegens het plegen van drie
strafbare feiten: handelingen met
betrekking tot afvalstoffen, handelen
in strijd met het bestemmingsplan en
het bouwen zonder vergunning. De
rechter oordeelde echter dat het
telefoniebedrijf met strafbaar heeft
gehandeld, dan wel strafbare hande
lingen heeft gepleegd en dat er dus
geen grond was voor rechts
vervolging, Volgens Cees Witte van
de gemeentelijke afdeling milieu was
de kous voor de gemeente al eerder
af 'Ze wilden desti|ds apparatuur
plaatsen bij de zendmast die daar al
stond. Ze zijn toen in de afdeklaag
gaan graven, waardoor afvalstoffen
bloot kwamen te liggen. Het ging ons
erom dat ze die grondlaag naar tevre
denheid zouden herstellen en dat is
gebeurd.'
Systeembeheerder Martijn van
Hengel uit Den Burg heeft een ei
gen bedrijf opgericht. Onder de
naam MH IT werkte hij sinds gis
teren als zelfstandig it-onderne-
mer. Hij richt zich op automatise
ring en systeembeheer bij zowel
grote als kleine ondernemingen.
Van Hengel, die drieënhalf jaar lang
systeembeheerder was bij TCA,
werkt samen met een aantal oud
werknemers van KPN die in Den
Haag het bedrijf BB IT hebben. Van
Hengel en de Hagenaars beschikken
over eigen internet- en emailservers
voor onder meer het hosten van
websites en het tegengaan van virus
sen en spam (ongewenste email). De
it-ondernemers zijn gespecialiseerd
in het aanpakken van virussen. 'We
beschikken over nieuwe virus
technieken waarmee we virussen en
spam al kunnen weghalen voordat
die bij een bedrijf op het netwerk te
recht komen.'
Volgens Van Hengel kunnen onder
nemingen op Texel met slechts één
computer al een beroep op hem doen
voor het systeemonderhoud. 'Ze
kunnen systeembeheersovereen
komsten afsluiten. Dan zorg ik een
paar uur per maand of per kwartaal
voor preventief onderhoud, virus
scanning en ik houd de logboeken bij,
zodat je narigheid voor kunt zijn.' De
Texelaar wil zich ook opwerpen als
intermediair tussen ondernemingen
en de leveranciers van soms zeer
specifieke branchegebonden soft
ware. 'Zoals bijvoorbeeld bij kleine
logiesverstrekkers. Je ziet nog wel
eens dat gebruikers en leveranciers
twee totaal verschillende talen spre
ken en daar kunnen wij de commu
nicatie tussen verzorgen. Het komt
voor dat een leverancier het pro
bleem van een gebruiker met begrijpt
en dat er iemand uit het zuiden naar
Texel wordt gestuurd om een pro
bleem van niks op te lossen. Wij zou
den in zo'n geval ook even kunnen
gaan kijken.'
Van Hengel werkt voorlopig vanuit
huis. Op termijn wil hij de onderne
ming in een kantoorruimte onder
brengen. De Texelaar is van plan
klanten zoveel mogelijk op het werk
zelf te helpen, maar hij kan dat ook
vanaf afstand doen via internet. De
automatiserings- en systeembe-
heerdersmarkt op het eiland is vol
gens hem groot genoeg. 'Daar kun
nen meerdere automatiseerders
naast elkaar bestaan.' Meer informa
tie over het bedrijf is te vinden op
www.mhit.nl.
De Tetrix-vestiging in Den Helder
houdt donderdag 13 mei van 14.00
tot 21.00 uur open dag. Bezoekers
kunnen dan kennis maken met leer
lingen, praktijkopleiders en de
praktijklokatie van Tetrix Het instituut
verzorgt opleidingen in de richtingen
scheepsinterieurbouw, elektrotech
niek en werktuigbouw. De opleidin
gen worden afgesloten met een
MBO-diploma niveau 2. De opleidin
gen staan open voor leerlingen met
een VMBO-diploma. maar Tetrix ver
zorgt ook om-, her- en bijscholings
cursussen voor bedrijven en particu
lieren.
Voor meer informatie: tel. 0223-
660964.
Een bijenzwerm was gistermiddag
dé attractie bij de Music Store in
Den Burg. In de loop van de mid
dag streek een omvangrijke zwerm
neer bij de achteringang van de
zaak aan de Burgwal. Imker Piet Ie
Noble werd ingeschakeld om de
bijen weg te halen. Vanachter het
glas in de achterdeur konden klan
ten in de winkel ondertussen de
zwerm van dichtbij bekijken. Aan
de Burgwal trokken de bijen ook
de nodige bekijks.
De zwerm bij de Music Store is voor
zover bekend de tweede die in korte
tijd is neergestreken in Den Burg
Imker Jac Stark haalde zondag
middag een zwerm weg die op het
dak van de Waag aan de Groene-
plaats zat. De bijen zijn erg vroeg
actief dit jaar. Volgens Le Noble is dat
te danken aan het mooie voorjaar. Hij
verwijderde de bijenzwerm gisteren
door een deel van de diertjes mét de
koningin in de korf te vangen. De
anderen volgden daarna vanzelf. Vol
gens Henk Slikker van de Music
Store zat de zwerm plotseling bij de
achterdeur. 'Ik dacht eerst dat het
wespen waren. Ik heb de gemeente
gebeld waarna Jan Venneker even is
komen kijken en die zag dat het bijen
waren. Ik was blij dat ik de deur met
had openstaan toen ze hier neerstre
ken.'
De meierblis heeft niet tot milieu
problemen geleid. Dat liet burge
meester Joke Geldorp gisteravond
tijdens de raadsvergadering we
ten. De burgemeester maakte
vrijdagavond een rondje langs de
diverse meierblissen op het eiland.
Geldorp complimenteerde de bevol
king voor de wijze waarop zij met de
vreugdevuren is omgegaan. Twee
jaar geleden was het voortbestaan
nog onzeker omdat de milieuofficier
van justitie de traditie toen dreigde te
vrijstellingsprocedure om het bouw
plan mogelijk te maken. Door b en w
werd gesteld dat het belang van
handhaving van het geldende plano
logische beleid belangrijker was dan
het individuele belang van de familie
Donga. Ook dit oordeel werd door de
rechter onderschreven.
verbieden. Dat ging van de baan na
dat de man was rondgeleid langs de
vreugdevuren.
Het enige probleem dat Geldorp dit
jaar kon ontdekken waren de grote
boomstronken die op verschillende
brandstapels waren neergelegd en
nog lang bleven nasmeulen. 'Daar
heb ik ook geen oplossing voor, maar
zoals het verlopen is, ben ik bereid
die stronken op de koop toe te ne
men.' Gerard Weijers (CDA) merkte
op dat misschien beter duidelijk ge
maakt zou moeten worden dat
boomstronken rond de meierblis gra
tis kunnen worden ingeleverd bij de
Hamster. Voor de gemeente zou dat
ook goedkoper zijn, omdat er dan
geen nasmeulende stronken in de
gaten hoeven te worden gehouden.
Geldorp liet weten dat ze het wel kon
begrijpen dat Texelaars toch eerder
neigen naar de traditie om de stron
ken gewoon op de meierblis te
gooien. 'En laat ik het voorzichtig
zeggen, bij tradities moet je het maar
even met over geld hebben.'
Het heet chi neng qi gong. Het zijn
dagelijkse meditatieve oefeningen
waarmee gewerkt kan worden aan
rust in het eigen lichaam. Het is
ook geschikt voor het tegengaan
van lichamelijke klachten. Esther
Schilling uit Den Hoorn start op
vrijdag 14 mei met cursussen in De
Aleph in Den Burg.
Schilling behaalde in januari de eer
ste graad in de Chinese meditatie-
vorm aan het Chi Neng Institute
Europe, waardoor ze gemachtigd is
er les in te geven. Schilling volgde
lessen bij Patricia van Walstijn, die chi
neng qi gong in 1998 naar Europa
bracht. Ze is voor zover bekend de
eerste op Texel die les gaat geven in
de Chinese meditatievorm.
Mensen kunnen volgens haar met
behulp van chi neng werken aan een
lichaam dat goed in balans is. 'De
maatschappij waarin we leven is zeer
sterk vooruit gericht. Bij chi neng sta
je dagelijks ongeveer twintig minuten
even stil om oefeningen te doen. Die
kunnen zowel staand, zittend, als lig-
Bij de meierblis in Den Burg zorgden
een paar jongelui vrijdagavond nog
voor enige consternatie door voor
werpen, vermoedelijk spuitbussen, in
het vuur te gooien die luide knallen
maakten en vuurballen veroorzaak
ten. Ze werden door omstanders op
zeer duidelijke wijze terecht gewezen
vanwege de gevaarlijke situaties die
ze veroorzaakten
gend worden uitgevoerd. We werken
vanuit drie energiecentra in ons
lichaam. Door de oefeningen worden
die dagelijks gevuld en met elkaar
verbonden, waardoor een innerlijke
balans ontstaat.'
Chi neng kan volgens Schilling ook
worden gebruikt om te werken aan
lichamelijke klachten als RSI,
burnout, bekkeninstabiliteit, rug- en
nekklachten en chronische ziekten.
De Hoornder kwam er zelf mee in
contact nadat ze uitgekeken was
geraakt op yoga. 'Ik had dat dertien
jaar gedaan, maar ik zocht iets dat
meer gaf dan alleen ontspanning Zo
kwam ik bij Patricia van Walstijn te
recht voor een dagcursus en ik was
meteen verkocht. Er ging zo'n sterke
groepsenergie van die bijeenkomst
uit.'
Chi neng werd ontwikkeld door een
Chinese grootmeester in de
meditatievorm qi gong die ook opge
leid is in zowel Chinese als westerse
geneeskunde. De man ontwikkelde
chi neng zodat zieken op een een
voudige manier zelfhelende vermo
gens zouden kunnen stimuleren. In
China is chi neng door de overheid
erkend als meest effectieve en he
lende vorm van de verschillende
soorten meditaties die onder qi gong
vallen. Schilling start in De Aleph met
het geven van cursussen in basis
oefeningen. 'Zelf ben ik bezig met het
volgen van een cursus om de tweede
graad te behalen.' Voor meer infor
matie, Esther Schilling, tel 319417 of
www.chinengoptexel.nl.
Imker Piet le Noble haalde gisteren een omvangrijke bijenzwerm weg bij de achtenngang
van de Music Store. /Foto Jeroen van nattum)
