Meer overeenkomsten op
Wadden dan verschillen
3
eó.60
Taalkundigen Jansen en Van Oostendorp:
Texels gerstenat schenkt lekker weg
Familieberichten
Texel Vastgoed b.v.
RVT
.TEXELSE
COURANT'
41
rJexelaartjes
truitbedrijf
Appels
en pruimen
ir
ei
DINSDAG 3 AUGUSTUS 2004
Onze Joop
wordt vandaag
I
Vandaag, 3 augustus, ben ik,
Cor Piet (Kees)
90 jaar geworden!
Op zaterdag 7 augustus is iedereen welkom
op de receptie van 15 30 - 17 30 uur
in De Waldhoorn te Den Hoorn.
C P Drijver
Naalrand 37
1797 AN Den Hoorn
INLEVEREN:
maandag vóór 10 00 uur en
woensdag vóór 17.00 uur.
KOSTEN:
€4.80 tot en met 3 regels. Per
regel meer: €1,60 (mcl. btw)
F0T0-TEXELAARTJE
plaatsing foto €12.50,- excl.
tekst, alleen voor particulieren
die iets te koop aanbieden.
VOOR BEDRIJVEN
IM-Texelaartje op aanvraag
Stamboekrammen arr/arr,
zwoegervnj, 2, 3 of 4-ling,
groei gemiddeld 369 gram
dag, keuze uit 50 stuks. Tel.
310646
Te koop 2 x Spartamet,
€150.- per stuk, €250.- in 1
koop. Bel! 06-30534833
A s. zaterdag in Question
Plaza: feest met Leo Lood
gieter en SkiHut DJ, gratis
entree.
Pluktuin/kwekenj Ane-
moonè. Do.avond 5 aug.
workshop bloembinden
v.a. 19.30 uur met koffie,
thee en verrassing. €7,50
Ingrid Uitgeest. Maaike-
dumweg 10. De Koog, tel
06-22642220
Texel, een eiland om op
te vreten... Ambachtelijke
koek in de vorm van het
eiland: Dikke Tesselaar.
Boter Tesselaar, Tessel
speculaas Texel Banket
Service Ruud Boom,
www.texelbanket.nl, tel.
313791.
Leuke sieraden, tassen,
shawls en huis- en tuin-
decoraties. Audrey H&G,
Burgwal 45, Den Burg.
Zee rondom, Ineke
Noordhoff in gesprek met
bijzondere bewoners van
de waddeneilanden Fees
telijke presentatie vrijdag
middag om 4 uur in Het
Open Boek.
Te koop pruimen, v.a. 3
kilo voor €4,-; kersen, rode
bessen en prima aardap
pels. L Huisman, Fruit-
kwekenj De Veen,
Kadijksweg 10, tel 06-
22030389.
A s zaterdag in Question
Plaza: feest met Leo Lood
gieter en SkiHut DJ, gratis
entree.
Te koop 2 x Spartamet,
€150,- per stuk, €250,- in 1
koop. Bel" 06-30534833.
Wie heeft onze poes ge
zien? Vermist sinds 29 juli
Egaal grijze vacht, platte
snuit, omg Vloedlijn
Graag even bellen naar
313914 of mail naar:
beekvans@tref.nl
Te koop Suzuki Samoerai
jeep SJ413, i.z.g.st., soft-
top, 4 WD, bj. '88, km stand
96500, apk tot dec. 2004,
vr.prijs €2750,-. Meer info.
314383
(IM-Texelaartje)
„MOLENBUURT"
Verkoop
's middags tussen
13.30 en 18.00 uur
Kees Keyser
Molenbuurt 3
De Waal
(tussen De Waal en Oosterend)
Te koop Paradiso vouw
wagen, in goede staat
€350,- Tel 319389
Smartlappenkoor opge
let! Optreden Loodsmans
duin op 7 augustus om
17,30 uur
Vr. zoekt met spoed zelfst.
woonruimte, omgeving
Den Burg, 06-12922863.
A s. zaterdag in Question
Plaza: feest met Leo Lood
gieter en SkiHut DJ. gratis
entree
Een avondje leuk stap
pen? Begin eens met kap
pen! Qnipp Kapsalon.
Waalderstr. 15. tel. 312227,
ook zonder afspraak!
(IM-Texelaartje)
DEZE MAAN&
bij familiezak patat
4 kroketten of
4 frikandellen
GRATIS
BINNENBURG 13
TEL. 32 21 45
Ja, gezellig een uurtje
bowlen in Bowling De
Koogel. Tel. 317672. b.g.g.
317586.
Verkoop van gebruikte
bromfietsen Bruining, De
Koog, (0222) 317333.
De Koopman Koerier,
voor bedrijf en particulier.
Tel. 315001/06-20073394
Feestje, of plotseling
visite? Feestpakket van
Eetcafe Parkstraat 22. Ne
gen warme borrelhapjes
met currysaus. bacon-
nugget, kipstick, bamibal,
kip-nugget, partybal,
nasibal, kaas- soufflé, hai
fongbal €3,50 (9 happen
met saus) Eetcafe Park
straat 22, telefoon 314890.
Auto Service Centrum,
Maricoweg 3, tel. 315588.
Voor een feestje groot of
klein moet u in Bowling De
Koogel zijn Tel. 317672,
b.g.g. 317586
Baby geboren? Huur een
ooievaar voor in de tuin
voor 1,25 per dag 12.50
borg) bij Langeveld de
Rooy, Spinbaan 6, tel.
362600
Plukt ui n/kwekerij Ane-
moonè, vele soorten bloe
men om zelf te plukken.
Dagelijks geopend van
10.00 tot 17.00 uur, Ingnd
Uitgeest. Maaikeduinweg
10, De Koog, 06-2264
2220.
Voor een betaalbare rij
opleiding. Rijschool Lange-
reis. Tel 06-53690708
Hier groeien
400.000 glazen
Texels blorl
Texel Brouweri
I eicrt/o I
wetenschappers delen het dialect van Texel en Vlieland
stal in bij het West-Fries, dat in de Kop van Noord-Holland
it gesproken. Dat van de andere Waddeneilanden wordt
,et Fries of Stadsfries gerekend. Toch hebben ze ook veel
een en vormen de 'Waddendialecten' tot op zekere hoogte
scala van Friese en Hollandse elementen: 'het Schier-
nikoogse dialect is heel Fries, dat van Texel ligt dichter bij
45lVest-Fries, en de meeste dialecten op de tussenliggend ei-
i Sp
jr e
0.W
dag
8.0
irtü
ntc
ras:
n
ind-
8.0
Zo;
i8(
haf
en liggen er zo'n beetje tussenin'. Dat schrijven Mathilde
ien en Marc van Oostendorp in Taal van de Wadden, het
iende deel in de popujair-wetenschappelijke serie Taal in
en land, dat sinds kort in de boekwinkels ligt.
Jen zijn interessante gebieden
nensen met belangstelling voor
Je zijn, in meer of mindere mate,
leerd, waardoor taalveran-
d® gen op het vasteland minder
worden overgenomen en een
langer bewaard kan blijven.
Ie andere kant staan de bewo-
op allerlei manieren in contact
lda! Ie bewoners van andere eilan-
m het vasteland, waardoor het
ibruik toch onder andere invloe-
,mo1 staat. De bevolking op zowel
Vlieland, Terschelling, Ameland
:hiermonnikoog verdiende oor-
n_ ikelyk (een deel van) haar brood
visserij en handels- en walvis-
beroepen waardoor gemakke-
intacten werden gelegd met m-
van andere gebieden.
rs
iwoordig is dat nog veel sterker
ival, nu het toerisme op alle ei-
n de belangrijkste bron van in-
ten vormt. 'De overeenkomsten
n de Waddeneilanden zijn altijd
r geweest dan de verschillen',
uderen Jansen en Van Oosten-
dan ook. Overigens waren ook
verleden al veel contacten van
nde aard. Uit huwelijksregisters
dat in de achttiende en negen-
leeuw veel 'gemengde huwe-
plaatsvonden. Op Terschelling
dat tussen 1801 en 1811 een
enf.
9
Fries verleden
Jeeste historici gaan ervan uit dat
W6, irspronkelijke bewoners van de
leneilanden Friezen waren, wat
leeds in de taal hoorbaar is. 'In
ialecten van de Nederlandse
eneilanden vinden we nog
klanken en zinsdelen die
it Friese verleden herinneren',
ven Jansen en Van Oostendorp,
ireeks 1300 onderwierpen Texel
ieland zich aan de Hollandse
waarna de taal op beide eilan-
iteeds 'Hollandser' werd, 'al zijn
g steeds wel duidelijk Friese in-
en aan te wijzen',
overeenkomsten heeft het
sook met het West-Fries. Maar
iozeer zijn er verschillen, wat
eens geldt voor de dialecten van
uizen en Wieringen. 'Voor deze
sen rond de Zuiderzee en de
denzee zijn de contacten over
altijd belangrijker geweest dan
ver land: al eeuwenlang hebben
iwoners van dit gebied elkaar in
taalgebruik beïnvloed. Zo
het Texels een groot aantal
den die met bekend zijn in de
van West-Friesland, maar bij-
«eld wel op Urk en Wieringen.
'f: Jetreft de uitspraak komen bij-
leeld de karakteristieke West
etweeklanken ai en oi (kaike of
voor "kijken") met op Texel
De overeenkomsten zijn vooral
eden in de morfologie (woord-
ing), aldus Jansen en Van
v endorp.
ida
Oud-Texelse
van de Wadden Is voor een be-
!|k deel gebaseerd op de tiental-
iterviews die Jansen In de loop
iren heeft afgenomen. De oud-
ie (een dochter van Gelein Jan-
samensteller van onder meer het
Is woordenboek) deed aanvan-
onderzoek naar de dialecten op
'addeneilanden. maar heeft zich
deweg gespecialiseerd. 'Op
alle eilanden wordt steeds min-
lalect gesproken. Op Vlieland is
bijna helemaal, verdwenen,
op Ameland spreken zelfs veel
iren nog in dialect. Voor een
roek naar taalverandering is
atuurlijk veel interessanter.' Een
reden zich vooral op het
ands te richten, was dat de dia-
n op de Waddeneilanden vooral
roken talen zijn. Om er toch een
beeld van te krijgen, is het no-
sel interviews af te nemen, wat
arbeidsintensief is, waardoor
om praktische reden handi
gs zich te specialiseren. Voor
doctoraalscriptie vergeleek Jan
iet Amelands met het Midslands,
'PTerschelling wordt gesproken,
£t Stadsfries. Nu bereidt ze als
(onderzoeker in opleiding) een
(schrift voor over dialectverlies
"alectbehoud op Ameland. Ze
jW' di| haar onderzoek begeleid
iejc Marc van Oostendorp, die als
3tt 'hndig onderzoeker net als zij
;(j Baam is op het Meertens Insti-
.j, 'n Amsterdam.
nt
is:
it?
Jot(
ISO
jgs
jne
ett
>yü
!ui?
leid
3d';
;ort
r8
5ct
n?
is?
Het idee voor het boek, dat voor een
breed publiek van bewoners van de
eilanden en hun gasten is geschre
ven, werd bij de uitgever aangedra
gen door Van Oostendorp en Jansen
zelf. Twee jaar geleden verschenen in
de serie Taal in stad en land al dertien
delen, waaronder een door Van
Oostendorp geschreven boekje over
het Rotterdams Andere delen gingen
over onder meer het Amsterdams,
Fries en Stadsfries, Leids, Oost-Bra
bants en Stellmgwerfs. De serie be
staat inmiddels uit twintig boeken, die
allemaal een vergelijkbare opzet ken
nen, met hoofdstukken over klanken,
woorden en woorddelen, zinsbouw
en een woordenlijst.
Jansen en Van Oostendorp schrijven
daarnaast over de geschiedenis van
de Waddeneilanden en 'de identiteit
van de eilandbewoner'. Voor hun in
formatie namen ze extra interviews
af, bovenop die Jansen al voor eer
der onderzoek had afgenomen. Op
Texel werd gesproken met Gelein
Jansen en Nico Dros, die ook meer
dere malen worden geciteerd als '57-
jarige Inwoner van Den Burg, Texel'
en '48-jarige oud-Texelaar'.
Herkenbaar is dat Jansen en Van
Oostendorp opmerken dat bij som
mige buitenstaanders nog steeds het
beeld van 'totale geïsoleerdheid' be
staat. 'Men zou op de eilanden altijd
een beetje "achterlopen" op trends
van de vastewal; er zou sprake zijn
van grootschalige inteelt en mis
schien ook wel van kneuterigheid.'
Een vertekend beeld, volgens de
schrijvers: 'Toch zijn de eilanders al
tijd in contact geweest met mensen
uit de hele wereld, en als je weet waar
je op moet letten, hoor je nog overal
eilanders praten, of je nu in Amster
dam loopt of in Parijs.'
Reisverslagen
Al uit reisverslagen van de negen
tiende eeuw blijkt dat bezoekers
meestal werden aangesproken in de
Nederlandse taal en in de loop van de
tijd zijn de eilanders zich 'steeds meer
gaan gedragen als andere Nederlan
ders'. Voor sommige plaatselijke tra
dities, en ook voor het dialect, had dit
negatieve gevolgen, volgens de
schrijvers, al bleef ook 'de hang naar
het eigene' bestaan, wat resulteerde
in het oprichten van lokale verenigin
gen en musea. Als voorbeeld van de
'golf van bewustwording' noemen ze
voor Texel de afdeling dialect van de
Historische Vereniging, waarin een
klein groepje dialectsprekers Texelse
woorden en uitdrukkingen verzamelt
De instroom van 'import' is volgens Mathilde Jansen en co-auteur Mare van Oostendorp
een belangrijke oorzaak van de teruggang van het dialect, ook op Texel. (Foio Joop Romn»ts)
en bespreekt, en het in 1993 versche
nen Tessels woordenboek 'Op korte
termijn zal er een nieuw woorden
boek Texels-Nederlands verschij
nen', aldus de schrijvers, die kenne
lijk goed geïnformeerd zijn Samen
met de bewustwording van de
waarde van het eigen dialect gaan op
Texel volgens de schrijvers ook de
bredere belangstelling voor eigen tra
dities, het instandhouden en nieuw
aanleggen van tuunwallen en de sub
sidies voor het restaureren en bewa
ren van schapenboeten en monu
mentale panden.
Over Ouwe Sunderklaas, dat in ver
schillende varianten op alle Wadden
eilanden wordt gevierd, schrijven
Jansen en Van Oostendorp dat het
nog meer dan voorheen een feest is
geworden van de eilanders. 'Voor
buitenstaanders die niet op de
hoogte zijn van de laatste nieuwtjes
binnen de Texelse gemeenschap is er
weinig van te begrijpen, maar dat is
dan ook niet de bedoeling. Bij dit
feest willen de eilanders het liefst
onder elkaar zijn. Men heeft het liefst
dat Ouwe Sunderklaas buiten het
weekend valt, zodat de "overkanters"
zich niet laten zien. Hoewel een en
keling het Sunderklaasfeest wel zag
als een toeristische attractie die geld
in het laatje zou kunnen brengen, is
het voor de meerderheid van de
eilanders altijd een feest geweest
waarbij de eilanders weer even "on
der elkaar" waren.'
Minder dialect
Ondanks een toenemende bewust
wording van de eigen identiteit en
incidentele tekenen van herstel wordt
er steeds minder dialect gesproken
op de Waddeneilanden (al vormt
Ameland misschien een uitzonde
ring). Dat ligt volgens de onderzoe
kers ten dele aan de opkomst van het
toerisme, waardoor veel eilanders in
de zomermaanden vaak gedwongen
zijn hun eigen taal in veel situaties te
verruilen voor het Nederlands, Duits
of Engels. Maar nog belangrijker is de
'import' die de laatste jaren op de
eilanden is komen wonen, 'waardoor
lang niet alle kinderen nog twee
ouders hebben die dialect met elkaar
spreken. Als een dialect met of nau
welijks meer thuis gesproken wordt,
worden de overlevingskansen voor
dat dialect kleiner'. Op Vlieland en
Schiermonnikoog is het al groten
deels verdwenen, maar ook voor
Texel, het eiland dat de meeste toe
risten ontvangt, ziet het er in dat op
zicht niet gunstig uit.de oudste
generaties spreken het nog wel, de
middengeneratie spreekt Nederlands
of een dialect dat daar dicht tegen
aan ligt, terwijl de jongeren al hele
maal geen dialect meer spreken. Het
ziet ernaar uit dat de dialecten van de
andere Waddeneilanden eenzelfde
toekomst te wachten staat Ook in
dat opzicht is er kennelijk meer dat de
dialecten op de Wadden bindt dan
scheidt...
Taal van de Wadden telt 124 pagina's
en bevat enkele illustraties, waaron
der een foto van een 'beursie' op de
Groeneplaats. Het is een uitgave van
SDU Uitgeverij en kost €12,50.
Voor stedelingen die geen agrarische
achtergrond hebben is vaak onduide
lijk wat er in het boerenland groeit en
wat er van de producten wordt ge
maakt. Een probleem dat ook de
landbouw bekend is en waarvoor de,
PR-commissie een oplossing heeft
gevonden. Op steeds meer plekken
langs fietspaden staan borden in het
land waarop tekst en uitleg over de
gewassen wordt gegeven. De pane
len die zondag op een akker van de
familie De Lugt in Eierland werden
geplaatst, vormen de overtreffende
trap. Bier is voor velen een aanspre
kend onderwerp en dat het gerst
langs de Hoofdweg voor de bereiding
wordt gebruikt, spreekt tot de ver
beelding. In samenwerking met
Agrifirm, de Texelse Bierbrouwer en
de firma De Lugt werden drie borden
neergezet, waarvan de boodschap
niet aan duidelijkheid te wensen over
liet. Cor de Lugt, die tachtig hectare
gerst teelt en in z'n eentje goed is
voor één schip vol, is één van de
akkerbouwers die participeren in de
nieuwe mouterij die in de Eemshaven
is gebouwd. Ook Agrifirm en Bavaria
hebben geïnvesteerd in dit bedrijf,
waar gerst wordt gemout dat wordt
gebruikt voor bier dat wordt geëxpor
teerd. De mout die de basis vormt
voor de speciaalbieren die in de voor
malige zuivelfabriek worden gebrou
wen, wordt in Lieshout gemaakt,
waar het gerst voor de Nederlandse
markt wordt verwerkt. Maurice Diks
van de Texelse Bierbrouwerij vertelde
met zonder trots dat de afzet van
Texels bier op het eiland flink in de lift
zit. Inmiddels verkoopt het bedrijf per
jaar zo'n 200.000 liter speciaalbier op
Texel, een hoeveelheid die naar ver
wachting nog flink zal groeien. Plaat
sing van de borden, die zijn ontwor
pen door Gertha Wessels. werd
mede mogelijk dankzij het Europese
subsidiefonds Leader Plus. Ook el
ders op Texel worden soortgelijke
borden geplaatst.
Terwijl akkerbouwer Cor de Lugt (rechts) en brouwer Maurice Diks van de Texelse Bierbrouwerij een biertje schenken, laten de drie
informatieborden In het perceel gerst langs de Hoofdweg aan duidelijkheid niets te wensen over. (Foio Gerard Timmerman)
Ons actuele woningaanbod:
www.texelvastgoed.nl
Inlichtingen en verkoop bij:
Makelaardij
TEXEL VASTGOED B.V.
Kogerstraat 57
Postbus 87
I790 AB Den Burg
Tel: 0222 31 30 25
Fax: 0222 31 39 00
mfo@texelvastgoed.nl
www.texelvastgoed.nl
Privé:
dhr P Kuip Czn. Tel. 31 20 II
dhr. J.P. Coutinho Tel. 31 46 6S
dhr. M R. Trap Tel. 31 92 42
ONROERENDE GOEDEREN TAXATIES HYPOTHEKEN ASSURANTIËN
TE KOOP m DEN BURG
Noordwester 86
Leuk gelegen middenwoning met voortuin op een
perceel eigen grond van 106 m2 gelegen.
Indeling" hal/entree met toilet, trapopgang en
toegang tot berging, woonkamer met open
keuken en toegang tot de tuin.
Op de verdieping: 3 slaapkamers, badkamer met
2e toilet, douche, wastafel en wasmachine-aan
sluiting.
In de tuin bevindt zich tevens nog een buiten
berging
Voorzien van cv-mstallatie en laminaatvloer.
Het geheel is redelijk onderhouden en pnma
geïsoleerd
Aanvaarding in overleg
TE KOOP in DEN HOORN
Herenstraat 2
Gelegen in het hart van het dorpscentrum een
vrijstaand karakteristiek herenhuis. Perceelsgrootte
area 154 m2 onder- en bijgelegen eigen grond.
Indeling: nante hal/entree met trapopgang, woon
kamer en suite, slaapkamer/kantoor, keuken met
originele kelder, bijkeuken met douche en toilet
en deur naar de tuin.
Verdieping: ruime overloop, 4 royale slaapkamers,
badkamer met douche, ligbad en wastafel, een
dakterras en een vlizotrap naar de grote beloop-
bare zolderverdieping
De woning heeft de karakteristieke elementen
behouden zoals de glas-m-lood ramen, schuif
deuren met geslepen glas en een imposante
granieten hal /entree
Het woonhuis wordt verwarmd doormiddel van
een HR cv-installatie (2000)
Dit goed onderhouden herenhuis is voor zijn leef
tijd (1929) in pnma conditie, de woning is geren
oveerd in 1979
Aanvaarding per direct.
AnnffesloUn bi j:
