Beroemde geleerde promoveerde eeuw geledei Professor Keesom had sterke band met Texel lij Keukencentrum Texel Maya Wildevuur schildert en signeert ibXbLijb COURANT Zee en strand in Langewaal Kunstexpositie in tuin Tinie Visser Barbecue krijgt pijnlijke afloop unicef# DINSDAG 3 AUGUSTUS 2004 De Witte Engel op Noord-Haffel, het geboortehuis van Willem Keesom. Koop een Unicef-kaartenset en zorg voor vitamine-A capsules voor 12 kinderen 'Steiger', van Chris Hendriks. meekregen. Zi|n oudste zoon werd marineofficier, maar alle andere kin deren volgden een exacte studie. Zijn oudste dochter, Anna Petronella, pro moveerde zelfs cum laude tot doctor in de wiskunde, met haar vader als promotor. En zijn tweede zoon, Piet, bracht het tot professor in de schei kunde Inmiddels is alleen dochter Thea Koks-Keesom nog in leven. Deze doctorandus in de scheikunde is inmiddels 89 jaar. Hoewel hij het eiland dus al jong ver liet, bleef Texel trekken. Regelmatig keerde Keesom terug en ook de va kanties bracht het gezin hier door Zijn dochter herinnert zich die nog goed. 'Elke zomer gingen we voor enkele weken naar Texel en logeer den bij mijn grootouders in hun boer derij aan de Molenstraat. Die is later gesloopt voor de aanleg van de ring weg.' Volgens de 89-jarige nazaat was haar vader zeer begaan met zijn gezin. 'Door zijn werk was hij natuur lijk veel weg, maar tijdens die vakan ties mochten we alles. Hij ging iedere dag met ons naar De Koog, naar het strand. Dan zonderde hij zich wat van ons af en genoot in stilte.' Volgens drs. Pierre Keesom uit Den Haag, een ver familielid dat veel naspeuringen verrichtte naar het leven van dë pro fessor, is het waarschijnlijk dat hij het eiland idealiseerde door zijn vertrek op jonge leeftijd. 'Hij heeft een geluk kige jeugd gehad en dacht daar waar schijnlijk dikwijls met weemoed aan terug', veronderstelt Keesom. Een tijdlang kwam hi| bijna wekelijks naar Texel om een partijtje schaak te spe len met zijn broer Hendrik, een wel varende schapenexporteur. Als de partij aan het einde van de avond niet was afgerond, verdween het bord in de kast en werd de partij de week erop voortgezet. Zijn zuster Anna Petronella Bakker-Keesom stierf op jonge leeftijd in het kraambed. Kees om vernoemde zijn oudste dochter naar haar. Jeugd Veel is er over zijn Texelse tijd met bekend. Verondersteld wordt dat Keesom ook in zijn jeugd enigszins zwaar op de hand was. Zijn leven lang twijfelde hij aan zichzelf en nooit was hij tevreden. 'Hij was een perfec tionist, die vond dat hij niet genoeg tijd aan zijn werk besteedde, terwijl hij keihard werkte', aldus drs. Keesom. Bijna verloor hij als kleuter het leven door verdrinking in de sloot bij zijn ouderlijk huis. De kat van het gezin vestigde met opvallend gemiauw de aandacht op het kereltje, waardoor hij tijdig uit het water kon worden gered. Daarnaast is bekend dat Keesom dol was op schaatsen. Die bezigheid moest hij echter in latere jaren opge ven, vanwege zijn corpulente om vang. Toen zijn studenten hem na het weekend eens vroegen of hij nog had geschaatst, antwoordde Keesom: 'Nee, ik ben wel naar de ijsbaan ge gaan, maar er was niemand om mijn schaatsen onder te binden en toen ben ik maar weer naar huis gegaan.' De band met zijn ouders was goed. Vader Keesom was een opvallende verschijning op Texel. Als import- Texelaar deed hij er alles aan om als echte Texelaar te worden be schouwd. Op een zeker moment droeg hij zelfs gouden oorbellen, omdat de Texelse vissers die ook droegen. Hoewel hij vaak als boer wordt omschreven, was hij dat feite lijk niet. Keesom senior verdiende zijn geld vooral met verkoop van de eigen boerderijen. Voortdurend verhuisde het gezin naar een andere hoeve en werd de oude met winst verkocht. Dat legde vader Hendrik geen wind eieren. In 1917 had hij uit hoofde van zijn rijkdom passief kiesrecht voor de senaat. Hij was betrokken bij de op richting van het bestuur van Teso, maakte deel uit van de gemeenteraad en stond aan de wieg van het Texels schapenstamboek Katholiek Evenals zijn vader was Willem Keesom gelovig katholiek. Hij stond aan de wieg van Radio Vaticaan. Dat kwam zijn wetenschappelijke carrière bepaald met ten goede. In die tijd moesten katholieke wetenschappers met kop en schouders boven hun concurrenten uitsteken om in aan merking te komen voor een bevorde ring. Niettemin koos de oud-Texelaar bewust voor een wetenschappelijke loopbaan en vervulde hij een voort rekkersrol. Keesom behoorde tot de eerste leden van de Vereeniging tot het Bevorderen van de Beoefening van de Wetenschap onder de Katho lieken van Nederland, sinds de begin jaren vijftig het Thijmgenootschap genoemd. Dat werd in het leven ge roepen na de geruchtmakende uit gave van M.A.P.C. Poelhekke, waarin het tekort der Katholieken in de We tenschap werd gesignaleerd. Twee periodes was hij voorzitter i afdeling wis- en natuurkunde! genootschap en meermaals! als spreker op. Niet alleen del landse taal was hij machtig. een uitstekend taalgevoel en< leges in Engels, Duits en Frans" met een zwaar Nederlands i Keesom was in die tijd voor katholiek een voorbeeld. Hij zijn werk als een roeping. Onderscheidi Hoewel op Texel bekend wasi vroegere plaatsgenoot de het Keesom' een succesvol y schapper was geworden, wi faam vermoedelijk groter d Texel werd verondersteld. Dek onderscheidingen, doctoratj eretitels die Keesom tijdens zijr vergaarde, is indrukwekken werd hij onder meer Ridder Orde van de Nederlandse l Ridder St. Olaf van Noorwege der van de Koninklijke Orde\ Poolster van Zweden, Officia Orde Polonia Restituta, Officia Legioen van Eer en Commano de Kroonorde van België. Zijnl landse koninklijke ondersch werd in augustus 1926 uitbunc vierd met een feest in Hotel waar hij werd toegejuicht do: grote menigte. Hij overleed maart 1956 en werd begraven woonplaats Leiden Het Ke fonds en de Keesomlaan hem op Texel aan deze beroemds inwoner. Bronvermelding PH. van Laer: Keesom. Wilhelmus Ht (1876-19561. in Biografisch Woordeiti Nederland, website Instituut voor Neds Geschiedenis en Wikipedia NL Met dank aan drs. PHM Keesom.J.1 en drs. T. Koks-Keesom. Louise van da Maya Wildevuur maakte zaterdag een schilderij van een hoekje van de beeldentuin met daarin door haar zelf vervaardigde sculpturen van dieren. (Foto Harry de Graat) €49,- kostende boek wordt de car rière van de kunstenares door Sophie Timmer beschreven vanaf het mo ment dat zij in 1965 slaagde aan de Academie voor Kunst en Industrie (AKI) in Enschede, geïllustreerd met tal van foto's, recensies, aankondi gingen van tentoonstellingen en zeer veel fraaie reproducties van haar kleurrijke werk, waaronder ook menig herkenbaar Texels plaatje. Tot half september is in galerie Het Posthuys in De Koog een expositie van Maya Wildevuur te zien. Kunstenares Maya Wildevuur uit Midwolda signeerde zaterdag in de beeldentuin van Stan Boon aan het Oude Dijkje het boekwerk dat ter gelegenheid van haar zestigste verjaardag is uitgegeven. Het boek over haar leven en werk met de ti tel Klaproosrood en koren- bloemenblauw werd vorige week al gepresenteerd in Groningen, waarbij het eerste exemplaar werd overhandigd aan Commissaris van de Koningin Hans Alders. Dat er ook 'iets' op Texel moest gebeu ren, lag voor de hand, want Wilde vuur werkt en exposeert veel op het eiland en in menig kantoor, hotel of huiskamer hangen haar meest in acryl uitgevoerde schilde rijen. Wildevuur geldt als zeer productief. Duizenden schilderijen van land schappen, dorpsgezichten en men sen vonden de afgelopen veertig jaar hun weg in binnen- en buitenland en spraken tot de verbeelding van een breed publiek. Hóe breed wordt geïl lustreerd door het feit dat bijvoor beeld Harry Wuis uit De Koog tot haar klantenkring hoort, maar ook de Palestijnse leider Yasar Arafat. In het In Galerie Langewaal in De Waal is in augustus de thema-expositie Zee en Strand te zien. Direct bij het binnen stappen roepen de olieverf schilderijen van Edzard Krol een ge voel van rust en ruimte op. Edzard Krol, wiens werk al eerder in De Waal te zien was, schildert in hoofdzake lijk blauwe tinten eenzame huizen langs een dijk, strandhuizen, boten en kustplaatsen. Geheel in de sfeer van stilte die door de schilderijen van Krol wordt opgeroepen, passen de constructies van Chris Hendriks. Met een zelfgemaakte zeilboot bracht Hendriks tientallen jaren zijn vakan ties varend door. In 1992 belandde hij in Camaret, een vissersplaatsje aan de kust van Bretagne, waar op het strand scheepswrakken liggen te ver gaan. Stoer en indrukwekkend getui gen ze van de strijd tegen het water en de tijd, vervallen, maar met een inspirerend mooi lijnenspel. Dit gaf de aanzet tot een andere manier van omgaan met materiaal: Hendriks werkt met repen en strips, zowel in klei als in was, en maakte op deze manier scheepswrakken en steiger tjes in brons en keramiek. Chris Hendriks tracht de tijd te vangen, de vergankelijkheid, de kwetsbaarheid. De expositie wordt aangevuld met sieraden van Evelyne Bruil. Sinds het voorjaar zijn er barokke colliers van haar hand te zien en voor deze expo sitie maakte ze colliers met schelp- ies, kralen, visjes en zelfs dobbers. De landschappen, boten en vazen in glas van Henme Elzinga maken deze thema-expositie compleet. De ten toonstelling is tot en met 11- septem ber te bezoeken. De galerie is open van dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur. Maricoweg 6 - Den Burg Q 0222 31 24 47 Dit jaar is het precies een eeuw geleden dat een van de be roemdste inwoners die Texel ooit heeft voortgebracht cum laude promoveerde in de wis- en natuurkunde. Willem Hendrik Keesom promoveerde in 1904 aan de universiteit van Amster dam op de dissertatie Isothermen van mengsels van zuurstof en koolzuur. Het was het begin van een buitengewoon succes volle wetenschappelijke carrière, die hem wereldfaam bracht, maar die geenszins gladjes verliep. En steeds was er de hang naar Texel. Want hoewel hij al op jonge leeftijd vertrok, kwam hij niet los van het eiland. Keesom was de eerste wetenschap per ter wereld die kans zag helium in vaste toestand te brengen door het onder hoge druk (150 bar) af te koe len. Een jaar later, in 1927, ontdekte hi| dat er twee soorten vloeibaar he lium zijn, die helium I en helium II werden genoemd. Deze ontdekking bracht Keesom in de rij beroemde natuurkundigen en hielp hem uit de schaduw van de bekende professor Kamerlingh Onnes, die hij jarenlang als assistent bijstond. Dankzij zijn Texelse assistent slaagde Kamerlingh Onnes er in 1908 in helium vloeibaar te maken, wat hem onder meer de Nobelprijs opleverde. Het zuiver we tenschappelijke onderzoek van Keesom heeft er onder meer aan bij- Huwelijk Een week na zijn promotie in 1904 trouwde Keesom met de Helderse Anna Maria Aleida Moorman Hij ont moette zijn vrouw op Texel, waar zij als wees was opgevoed. Uit dit hu welijk werden acht kinderen geboren, zes dochters en twee zonen. Moor man stierf op jonge leefti|d in 1923 en de geleerde stapte opnieuw in het huwelijksbootje. Uit deze verbintenis met de al wat oudere Francisca Maria Gieliam kwamen geen kinderen. Op vallend is dat bijna alle kinderen het wiskundige inzicht van hun vader Met een bonte tentoonstelling rond haar woonhuis aan het Schilderend in Den Burg besluit Tinie Visser komend weekend haar loopbaan als kunst handelaar. Het betreft een verkoop expositie van kunstvoorwerpen die ze heeft overgehouden uit de tijd dat ze Galerie Tessel aan de Kogerstraat en Galerie Het Posthuys in De Koog runde. Het betreft schilderijen, keramiek, glaswerk en sieraden, al lemaal handgemaakt. 'Het maal stukken van die zijn overgebleven, breekbaar is, kon ik het niet re kunstenaars terugsturen. Ma dat het maar zulke kleine hoer den waren, kon ik er geen ap3 positie meer mee belandden op zolder, elkaar zo'n leuke men, leek het me leuk om ze int tentoon te stellen. De Schilderend 124 ('Vita') is tot en met zondag, elke da; 12.00 tot 19.00 uur. Een barbecue op het strand bij paal 17 kreeg voor een man uit Den Burg gisteravond een pijnlijke afloop. Toen de barbecue na afloop was geleegd, stapte de Texelaar per ongeluk in het nog gloeiend hete zand waar de bar becue had gestaan, waardoor hij ern stige brandwonden aan zijn voi liep. Een metgezel verleendel hulp door de gekwetste voetj onder een kraan met koud ''4 houden. Om de man van hels in de ambulance te krijgen, wippertruck ingeschakeld, waa met een extra boot naar het s huis werd vervoerd voor eent» deling. Kijk op www.unicef.nl/shop of bel 070 333 93 00 (ti|dens kantooruren) gedragen dat meer bekend werd over de praktische gevolgen voor toepas singen van materialen onder extreem koude omstandigheden, zoals het gegeven dat elastische stoffen na ontdooiing hun elasticiteit verliezen. EERST Door zijn volharding en gedrevenheid lukte het Keesom uiteindelijk om helium in vaste toestand te brengen. Die ontdekking maakte hem wereldberoemd. Cum laude Wilhelmus Hendrikus Keesom werd geboren op 21 juni 1876 op Noord- Haffel, als zoon van boer en vee handelaar Hendrikus Wilhelmus Keesom en Neeltje Dijt Na de lagere school en de Franse school, die hij in Den Burg doorliep, werd Willem Keesom in 1889 toegelaten tot de tweede klas van de HBS in Alkmaar. Als jochie van dertien verliet hij het gezin op Texel en werd hij onderge bracht bij een oom in de kaasstad. Hierna volgde een succesvolle studie in de wis- en natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij pro moveerde cum laude. In 1900 werd Keesom benoemd tot assistent van professor H. Kamerlingh Onnes, di recteur van het Natuurkundig Labo ratorium van de Rijksuniversiteit in Leiden, Daar was hij later van 1909 tot 1917 conservator. Hoewel hij in die tijd al werd erkend als briljant theoretisch fysicus ging er enkele malen een hoogleraarzetel aan zijn neus voorbij. Dat frustreerde hem zo zeer, dat hij ten tijde van de Eerste Wereldoorlog zelfs probeerde om in Duitsland hoogleraar te worden, om dat in eigen land zijn carriere vast leek te zitten Door een aantal toevallighe den lukte het Keesom ook in Duits land niet. Uiteindelijk werd hij in 1918 toch hoogleraar, toen de Rijks Veeartsenijschool in Utrecht, waar hij als leraar was benoemd, de status van hogeschool kreeg. In 1923 werd Keesom tenslotte hoogleraar aan de Leidse universiteit. Zijn carrière ein digde toen de Duitsers in 1940 het land binnenvielen. 'Mijn vader was toen verantwoordelijk voor het Na tuurkundig Laboratorium in Leiden en daar. lagen ook diverse chemische stoffen op geslagen. Hij maakte zich daar vreselijke zorgen om,' herinnert dochter Thea Koks-Keesom zich. Keesom maakte zich daar zo druk over dat hij geestelijk niet meer goed kon functioneren en zes maanden verbleef in een psychiatrische inrich ting in Leiden. In 1945 ging hij uitein delijk met emeritaat.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2004 | | pagina 6