Libretto voor opera over Georgische opstand klaar Op Texel was heel wat loos in 14-'18 Eerste maar belangrijke stap gezet Gelein Jansen komt met feitenrelaas Ronde van Zuidema in 1979 Aan diverse tafeltjes niet voldoende geslil Extra gebouw Jonkersbergen Sport verleden I tAhLoh CouraNT Met drank op achter het stuur Cursus selfhealing Gerard en Janka Bakker willen hun groepsverblijf Jonkersbergen aan de Hemmerweg bij Den Hoorn uit breiden met een verblijfsgebouw dat plaats biedt aan 20 tot 25 per sonen. In de totale capaciteit van het bedrijf (90 slaapplaatsen) komt geen verandering. Het college heeft instemmend besloten, zodat de familie Bakker een bouw- aanvraag kan indienen. In het bestaande verblijfsgebouw kunnen ongeveer 70 personen wor den ondergebracht. Voor de tatie is deze capaciteit binn gebouw minder praktisch, oir maar zelden voorkomt dat ee deze grootte heeft en het san* gen van groepen pnvacypro; oplevert Gerard en Janka willen daarom het bestaandet veranderen en er niet meerd tig personen opvangen en ruime afstand aan de zuidki het terrein een apart gebouwn ten met eigen centrale voorzie Binnen de bestaande ma capaciteit van 90 personen bij naast op het terrein groepska mogelijk Een eiland met zoveel restaurants en eetcafés. Maar waar ki I nou lekker eten en niet te duur? Een gezelschap van vier volwj U nen gaat ergens op Texel wekelijks uit eten. In deze rubriek i ze verslag van hun ervaringen en geven ze een beoordeling.! - week: De Compagnie in Oudeschild. ii Op 21 januari 1954 werd de Texelse Sportraad opgericht, het over koepelend orgaan van de sportverenigingen op het eiland. Promo tie was en is één van de hoofdtaken van de Sportraad, die ter gele genheid van haar vijftigste verjaardag een reeks aan bijzondere evenementen organiseert. De Texelse Courant grijpt het jubileum aan om een duik in de geschiedenis te nemen en onder het kopje Sportverleden wekelijks terug te blikken op een sportevenement uit de voorbije vijftig jaar. In de krant van vandaag: de Ronde van Zuidema in 1979. VRIJDAG 6 AUGUSTUS 2004 Met het voltooien van het libretto is een eerste maar belangrijke stap gezet in de totstandkoming van een opera over de Opstand van de Georgiërs. 'In plaats van alleen maar een idee ligt er nu een stuk om over te praten. Dat maakt het makkelijker om sponsors en me dewerkers te vinden.' Dat zegt schrijver Pip Barnard, die de tekst inmiddels heeft overgedragen aan Ed de Boer, die verantwoordelijk is voor het componeren van de mu ziek. De productie ligt 'op schema', volgens Barnard. De opera moet in november 2006 in première gaan, maar al bij de herdenking van vol gend jaar staat een eerste presen tatie van muziek en tekst op het programma. Vri|wel dagelijks heeft hij de afgelo pen maanden aan het libretto ge schreven, zo'n vijftien uur per week Het was niet altijd even gemakkelijk om de tijd te vinden, want zijn (part time) banen bij de Texelse Courant en als kok bij een restaurant vroegen ook aandacht, evenals de afleveringen voor het Cabaret-café die hij maan delijks samen met Janien de Bruijn bedenkt en verzorgt. 'Het is ook met iets wat je er tussendoor doet, een opera schrijven. Je moet er wel even voorgaan zitten', vertelt Barnard, die het voordeel had dat hij al uitstekend gedocumenteerd was 'In 1995 heb ik samen met Joop Rommets 50/aar na dato geschreven, een serie artike len voor de Texelse Courant die later door de gemeente als boekje is uit gegeven. Daarvoor hebben we vrijwel alle beschikbare literatuur gelezen die over de Opstand is geschreven en veel betrokkenen geïnterviewd. Het was nu een kwestie van opzoeken wat ik wilde gebruiken.' Verhaal Het verhaal dat hij schreef, speelt zich af in een Texels gezin, bestaand uit een vader, moeder en dochter. Tij dens de Opstand, in de laatste oorlogsweken, zoeken drie Georgische soldaten de bescherming van hun schuur. De dochter weet er van, verzorgt het drietal en raakt zelfs verliefd op één van hen. De moeder is op de hoogte, maar houdt zich af zijdig. De vader weet van mets. Grote problemen ontstaan wanneer de twee Duitsers, die al langer over de vloer komen, de Georgiërs ontdek ken. Het slot is dramatisch, want ter- Pip Barnard heeft het libretto van de opera over de Opstand van de Georgiërs voltooid. IFoto Joop Rommets) wijl het elders in Nederland al vrede is, komt het in het gezin tot een tref fen, waarbij aan alle kanten slachtof fers vallen. Barnard zag zich tijdens het schrijven voor flinke dilemma's geplaatst. Want hoeveel personages had hij nodig? Al te veel was met mogelijk, alleen al door de hoge kosten die dat met zich zou meebrengen. Maar het moesten er ook genoeg zijn om het verhaal te kunnen vertellen. En in welke taal spreken de personages? Hoe, bij voorbeeld. communiceren de ver liefde dochter en de Georgiër met elkaar? Duidelijk was wel dat ze el- kaars taal met hebben gesproken. 'Ik heb ze Duits met elkaar laten praten, voor beiden de taal van de vijand. Moeilijke woorden heb ik vermeden, want het zou niet geloofwaardig zijn als ze prachtige volzinnen hadden gebruikt.' Liederen Een ander probleem waarmee Barnard te maken kreeg, betrof de liederen die worden gezongen door de drie leden van de muziekgroep Kereoni die de rollen van de Georgiërs spelen. Het zijn volksliede ren, waarvoor Barnard en De Boer en de muzikanten na het gezamenlijk beluisteren van diverse CD's hebben gekozen, omdat daarop geen rechten rusten, zodat voor het gebruik geen vergoeding hoeft te worden betaald. Waarover de liederen ongeveer gaan, konden de gebrekkig Nederlands sprekende leden van Kereoni Barnard nog wel duidelijk maken, maar om achter de precieze inhoud te komen, moest de tekstschrijver andere wegen bewandelen. Een do cent Nederlands aan de universiteit van Tbilisi verwees hem naar één van haar leerlingen, die literaire vertalin gen studeerde aan de universiteit van Utrecht. Nadat de Georgische liede ren waren opgestuurd, met het ver zoek ze in het Nederlands te vertalen, bleek de man moeite te hebben ze te verstaan, onder meer door het ouder wetse taalgebruik Hij wilde daarom de tekst op schrift hebben. Barnard: 'Een nieuw probleem, want hoe kom je daar aan?' Uiteindelijk kwam hij terecht bij een Georgiër die aan de universiteit van Dallas werkt en Georgische muziek verzamelt. 'Twee dagen nadat hij de tekst had aan geleverd en ik die had doorgestuurd, kreeg ik de vertalingen uit Utrecht toegestuurd Gevoelig Naast alle 'technische' kwesties waar hij mee te maken kreeg, besefte Barnard ook dat de Georgische op stand - die hij naar Texelse gewoonte zelf het liefst Russenoorlog noemt - nog steeds een gevoelig onderwerp is, dat door veel ouderen op het ei land nog steeds niet goed is ver werkt. 'Je moet er heel voorzichtig mee omgaan. Ik wil ook absoluut niet de indruk wekken dat we proberen een slaatje te slaan uit het trauma van een ander. Ik heb verslagen van oog getuigen gelezen en me al snel gerea liseerd dat er wel vroli|ker onderwer pen zijn. Moet je je de Duitse soldaat voorstellen die 's ochtends wakker wordt en ontdekt dat al z'n kamera den de hals is afgesneden, terwijl hij tot zijn enkels in het bloed waadt. Wat zegt zo'n man? Waarschijnlijk niks, maar daarmee maak je geen stuk. Aan de andere kant is het gewoon een bijzondere historische gebeurte nis. waarover veel te vertellen valt, ook in een opera.' Naamsbekendheid Voor Barnard mag een belangrijk kar wei erop zitten, voor de opera kan worden opgevoerd zullen er nog heel wat liters water door het Marsdiep stromen. Terwijl componist Ed de Boer aan de muziek gaat werken, moet ook de productie vorm gaan krijgen. 'We moeten werken aan de naamsbekendheid, fondsen werven, theaters aanschrijven waar de opera wordt opgevoerd. Werk vooreen pro ducent, maar wie dat wordt, is nog met helemaal rond. Vlak na de zomer moeten we spijkers met koppen slaan.' De man of vrouw in kwestie zal ook als taak krijgen medewerkers vast te leggen. De eerste contacten met ac teurs en musici zijn inmiddels gelegd. Onder hen zijn enkelen die nationaal faam hebben opgebouwd. 'Het moeilijke is dat je niet te lang kunt wachten met afspraken maken. Voor dat je het weet worden ze gevraagd door Joop van den Ende en vissen wij achter het net. Maar wij weten nog met welk honorarium we kunnen bie den. Aan de andere kant moet je soms ook een beslissing durven ne men. Want als je een bekende acteur vastlegt, wordt 'het plotseling een stuk makkelijker sponsors binnen te halen.' Hoewel ze ervoor waken om te hoog van de toren te blazen, tonen Barnard en De Boer ook ambitie. 'We hopen aandacht te krijgen voor het feit dat Texel Nederlands laatste slagveld was. Dat zorgt natuurlijk voor lande lijke publiciteit. Van kranten en mis schien wel het NOS-journaal. En dat is weer mooie promotie voor Texel. Ik kan me voorstellen dat toeristische ondernemers daar best wat geld voor over hebben. Ook daar ligt een taak voor ons. Proberen draagvlak op Texel te krijgen.' Een 50-jarige man uit Putten is op de Nikadel in De Koog aangehouden omdat hij met drank op auto reed. Agenten hadden de man zien lopen, waarbii hij 'met erg vast ter been' was, volgens het politierapport. Toen hij in zijn auto stapte, besloten de agenten hem een alcoholtest te laten ondergaan Hij blies 585 ug/l, flink meer dan de 220 die nog net is toe gestaan. De man moest zijn rijbewijs inleveren en kreeg een proces-ver baal. de race deden er ruim veertig mee, van wie 'vooral de leden van de Wielervereniging Texel zich bijzonder roerden'. Dat gold met name voor Arie Huisman, die twaalf van de ruim vijftig door middenstanders en parti culieren beschikbaar gestelde pre mies in de wacht sleepte. Samen met Guus Barhorst probeerde hij gere geld het peloton te ontvluchten, maar al hun pogingen werden verijdeld. 'Dat was in belangrijke mate het werk van de oudste deelnemer van het veld, de 42-jarige in Den Helder woonachtige Bauk de Jong. De ge middelde snelheid die het peloton door al deze premiesprints en terughaalacties ontwikkelde, liep op tot bijna veertig kilometer per uur.' De pechvogel van de avond was Guus Barhorst, die tijdens een demarrage in de twaalfde ronde (van Belangstellenden waren eerder aan gewezen op een cursuscentrum in Amsterdam, maar in oktober gaat ook op het eiland een cursus selfhealing. healing en reading van start. In een proces dat maximaal anderhalf jaar duurt, leren de deelnemers energieën waarnemen en deze dienstbaar te maken. Voor meer informatie kan con tact worden opgenomen met Jan van der Linden, tel. 313420. Met autopedraces voor kinderen in het voorprogramma, een 'dikke- bandenrace' en een 'heuse' wieler wedstrijd voor 'niet-gelicentieerde amateurs' werd zaterdagavond 4 augustus 1979 in De Cocksdorp de eerste editie gehouden van de 'her nieuwde' Ronde van Zuidema. Het evenement trok ongeveer zeventig deelnemers, 'de langs het goed afgezette parcours verzamelde menigte moet uit minstens duizend personen hebben bestaan'. Dat staat te lezen op de voorpagina van de Texelse Courant die drie da gen later verscheen. De verslaggever memoreert in zijn omvangrijke artikel dat het wielerfestijn in het begin van de jaren vijftig voor het eerst werd ge houden, maar dertien jaar geleden werd stopgezet. De dorpscommissie van De Cocksdorp had nieuw elan getoond en de organisatie in samen werking met Wielervereniging Texel nieuw leven ingeblazen De initiatief nemer van de eerste rondes, Kees Zuidema, naar wie de wedstrijd des tijds ook was vernoemd, loste vol gens traditie de startschoten. Nadat het startpistool in het voor programma defect was geraakt, nam hij een dubbelloops jachtgeweer ter hand om de wedstrijdrijders het teken te geven dat ze mochten vertrekken. De hilariteit die Zuidema daarmee oogstte, beviel hem waarschijnlijk wel. want tot aan zijn dood, een paar jaar geleden, zou hij het jachtgeweer blijven gebruiken bij de wielerronde (die donderdag 12 augustus een nieuwe editie beleeft) Geheel in stijl wordt het organiseren van een wedstrijd voor renners die met in het bezit zijn van een officiële KNWU-licentie door de verslaggever 'een schot in de roos' genoemd. Aan 1350 meter) door een lekke vo: ten val kwam. 'Hij liep da: forse schaafwond aan zijn r< op en scheurde zijn shirt. Hi het versnellingsapparaat van enigszins defect raakte, wisti tamelijk snel de strijd te hi maar was kansloos geworden| het jagende peloton hem mi op vrijwel een ronde had gezi Aan het eind van de wedstij stond wat verwarring, toen? Piet Zijm meedeelde di 'gedubbelde renners' (die op meer ronden achterstand rei parcours moesten verlaten, 'H het merendeel als "met bleek te beschouwen en vrot der reed'. De eindsprint vand 30 kilometer lange wedstrijd uiteindelijk gewonnen doo: Koorn uit Den Burg. De twe» was voor 'de op eigen ten dende' Peter Tromp u' Cocksdorp. Rem Slikker uit Dl der ging als derde over de eind De overwinning in de dikket» race leek lange tijd te word geeist door Ronald HooybeiJ hij kreeg kennelijk te maken man met de hamer' en werd gepasseerd door Hans Zuide zoon van Kees. Op de derde eindigde Wim Witte, die in klei de jaren twintig reedDe autop werd bij de jeugd gewonne^ Ronald van Boven, voor Eddy Vughts. Bij de Frits Kooi, Menno Pont Eelman de prijswinnaars 'Het jagende peloton ter hoogte van de eindstreep in de Kikkertstraat', stond te deze foto, die werd geplaatst in de Texelse Courant van 7 augustus 1979. Nederland was in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) neutraal en dus bleef ook Texel letterlijk buiten schot. Veel mensen den ken daarom dat zich in deze periode geen gebeurtenissen van ingrijpende aard voordeden. Dat niets minder waar is, bewijst het boek Texel in de Eerste Wereldoorlog - de feiten op een rij dat vanmiddag in het Luchtvaartmuseum op het vliegveld ten doop werd gehouden. In het 170 pagina's tellende en rijke lijk met historisch fotomateriaal geïl lustreerde werk laat de locale ama teur-historicus Gelein Jansen aan de hand van honderden feiten en feitjes zien dat de grote oorlog wel degelijk zijn weerslag had op het dagelijks leven, vooral in de vorm van een nu onvoorstelbare schaarste aan grond stoffen, levensmiddelen en andere onmisbare zaken. De daardoor nood zakelijke distributie, rantsoenering, vervoersverboden en andere over heidsmaatregelen waren minstens zo ingrijpend als in de Tweede Wereld oorlog. In 1917 sprak de krant van een schandaal omdat zelfs predikantsvrouwen tweedehands kleding moesten gaan dragen. de Nieuwstraat). het reddingswezen dat in die dagen tal van succesvolle acties ondernam, de bedrijvigheid die vliegkamp De Mok met zich mee bracht, strijd over de wenselijkheid van kermis, de lotgevallen van Teso, de lucratieve zeehondenjacht, de Eerste Texelse Advocaatfabriek (ETA), de wiervisserij, de rol van de toen nog bestaande buurtschappen, de bouw van de zeevaartschool aan het Schilderend en de op gang ko mende wijkverpleging De aanleg en verbetering van wegen werden door de oorlogsomstandigheden eerder bevorderd dan belemmerd omdat het van belang was voor de mobiliteit van het leger. Een van de nieuwe verbin dingen was de in 1915 tot stand ge komen weg tussen De Keet (Burg- zicht). De strijd tegen het water vroeg ook aandacht en inzet. In januari 1915 sloeg de zee vier gaten in de dijk en in december liep poldertje 't Horntje vol. De strandvonderij had het druk met het bergen van spullen die deels van de oorlog op zee afkomstig wa ren. Hoe belangrijk de landbouw en met name de schapenhouderij was, blijkt uit indrukwekkende export cijfers. In het boek worden de feiten en ontwikkelingen met betrekking tot alle delen van Texel apart onder de loep genomen. Ook de kleinste woonkernen, zoals Oost en Nieuwe- schild, zijn onderwerp van een hoofd stuk Texel in de Eerste Wereldoorlog is vooral een opsomming van feiten, maar die hebben met altijd samen hang. Veel op zichzelf interessante gegevens worden niet in een context geplaatst of roepen vragen op. Waarom ging de gemeente over tot de aankoop van baktarwe? Hoe kwam de mijn die in de Rogsloot tot ontploffing werd gebracht daar te recht? Welke zin had het verbod op het vervoeren van kaf? Echt storend is de vaak ongelukkige Eén van de foto's uit het boek. Belgische vluchtelingen voor de pastorie in De Waal. zinsbouw en wijze van formuleren, waardoor het onmogelijk is om het boekjn één adem uit te lezen. Je kunt daarom maar beter een keus maken uit de hoofdstukken. De manier waarop Jansen de feiten op een rij heeft gezet, is mede veroorzaakt door de werkwijze die hij bij het se lecteren heeft toegepast. Al in 2000 begon hij met het noteren van de enorme aantallen nieuwsberichten die tussen 1914 en 1918 verschenen in de Texelse Courant, de Nieuwe Texelse Courant en andere bladen. Die werden opgeslagen in de compu ter en vervolgens met dezelfde com puter gesorteerd naar dorp en onder werp. Zaken die overeenkomsten hadden, kwamen aldus bij elkaar te recht, maar zo ontstond natuurlijk geen lopend verhaal dat zich vlot laat lezen. Het heeft gemankeerd aan een ingrijpende bewerking van de totale tekst door een goed schrijvende en betrokken buitenstaander Dat zou een enorm karwei zijn geweest, maar niettemin de moeite waard. Intussen mag men respect hebben voor de zeer tijdrovende inspanning die Jan sen met zijn boek heeft geleverd, vooral als men bedenkt dat hij kampt met de belemmerende gevolgen van een hersenbloeding. Hij kan met slechts één vinger typen en was twee jaar geleden zo ziek dat hij vreesde het uitkomen van het boek met meer te zullen beleven. Wat de minpunten van zijn feitenrelaas deels compen seert, zijn de talrijke, deels weinig bekende oude foto's die voor de broodnodige 'lucht' zorgen, al had den ze wel wat groter afgedrukt mo gen worden. Het boek is daarom zijn prijs (€17,50) waard. Harry de Graaf De 'echte' oorlog was trouwens niet ver weg. Op het eiland, dat toen half zoveel inwoners telde als nu, was het gebulder van scheepskanonnen te horen, overkomende zeppelins ver oorzaakten paniek onder het vee, lij ken van gesneuvelden spoelden aan en zeemijnen veroorzaakten levens gevaar voor visserij en andere scheepvaart. Ondanks de beperkin gen ging het gewone sociale leven op het eiland toch min of meer zijn gang, deels afgestemd op de hier gelegerde gemobiliseerde militairen en op vluchtelingen uit het wel bij de oorlog betrokken België. Verenigin gen vergaderden, dokters en onder wijzers kwamen, gingen of jubileerden en het toerisme begon een rol van betekenis te spelen, deels door de inspanningen van de WV's. Badgasten waren nog wel een be zienswaardigheid. Toen vier vreem- Gelein Jansen. delingen Oosterend bezochten, liep de hele jeugd er achteraan, zodat de krant zich afvroeg wat hiertegen was te doen. De visserij ontdekte de mo tor als voortstuwingsmiddel en de plannen voor waterleiding, een elektriciteitsnet en een tramweg hiel- den de gemoederen bezig. Het boek van Jansen maakt melding van talloze andere zaken, ontwikke lingen en incidentele gebeurtenissen die het leven op Texel mede bepaal den, ook al hadden die met altijd di rect of indirect met de oorlog te ma ken: de activiteiten van gym- en voetbalverenigingen, de Vrijwillige Landstorm en de militie (waarvoor men werd gekeurd in de school aan Als je op een jachthaven gaat eten, kun je verwachten dat er jachtha ven-publiek zit. Dat is hier dan ook het geval. Aan diverse tafeltjes heeft men niet voldoende geslikt en is de hete aardappel in de keel blijven steken. We vinden een mooi tafeltje aan het raam, met uitzicht op het nieuwe gestrande speelschip, en bestuderen de kaart. Bij de visgerechten staat heel handig vermeld of deze graat- vrij of -arm zijn. We horen de juf frouw aan het tafeltje naast ons verklaren dat het geserveerde lamsvlees niet Texels is, omdat Texels lamsvlees te duur is. Toch is het lamsvlees hier het duurste op de kaart... Wederom delen we gevieren twee voorgerechten, een salade en stokbrood met kruidenboter. Ver der staat er saté en doornhaai op het menu en de meest inspire rende vegetarische gerechten: een ovenschotel en een courgette pannenkoek. De kruidenboter is met verse kruiden (zelf?)gemaakt en zacht. Het broodmandje bevat wit en bruin stokbrood in niet te krenterige stukken. De groenten zijn vers en alles ziet er mooi op gemaakt uit. Het eten is lekker. Mooie malse stukken varkenshaas in de saté, de doornhaaimoten zijn inderdaad graatarm, de schotel wordt sissend heet diend en de courgettepannei met brie is heel bijzonder en van smaak. Alles is ruim doende. Kennelijk zijn wij interessari noeg om al het bedienend p; neel even langs te laten ka Terwijl de ene juffrouw ons de bracht, komt een ander drankjes brengen en weer ander de bestelling opnemen laas komt deze manier van de snelheid van bedienen en: men niet ten goede. Jamme hebben we uitgebreid kunne kijken hoe druk het speel wordt bezocht en hoe buits decoratieve plantjes goed w verzorgd en vervangen. Beoordeling: een leuke kaa interessante vegetarische gt ten. Goede saté en van alles voldoende. Lekker eten. Jar dat de bediening wat vaa traag is. Afgerekend: €98,- keer voorgerecht, vier keerh gerecht, drankjes, koffie).

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2004 | | pagina 6