Ontdekkingsreis
NIOZ verkent
oceaanbodem met MOVE!
met hoogstaand Texelse vernuft
diepe stille
'Snelheid op bodem
twee meter per uur'
LR
Texelaartje
3
F amilieberichten
Jeugd Oudeschild op zoek
naar verplaatsbare doelen
Hij ligt iiigiü voor u hlaarl
.TEXELSE
COURANT'
De L8fR kalender met vakantieschema
dmkbht/uitgmrij
Randstad
Eilandcompetitie
U kunt nü iets doen voor
de Zonnebloem!
Texelaartjes
De beste kans op succes!
Voor informatie: 0222 - 362600
VRIJDAG 19 NOVEMBER 2004
letenschappers kunnen over een
aar jaar op 'ontdekkingsreis' over
,epe, stille en ver weggelegen
(eaanbodems met een stuk
oogstaand Texels vernuft. De
jchnische afdeling van het Ko-
inklijk NIOZ heeft een bijzonder
oertuig ontwikkeld dat tot zes ki-
imeter diep over de oceaanbo-
jjm kan rijden en waarmee expe-
lenten kunnen worden uitge-
oerd. Het is voor het eerst dat het
IIOZ zo'n voertuig heeft gemaakt.
e MOVE! is de naam. Viereneen-
jlve meter lang, twee meter breed,
iee meter hoog. bestaand uit een
umimumframe en voorzien van di-
srse technologische toepassingen
jordiepzeeonderzoek. Een parade-
ard en werkpaard ineen uit de
chnische stal van het NIOZ. Het
:ertuig is voorzien van vier wielen
worden aangedreven door een
•ine elektromotor, zodat de MOVE!
ch ver onder de zeespiegel kan
lortbewegen voor onderzoek,
il nu toe werkt het NIOZ voor diep-
eonderzoek voornamelijk met lan-
irs, onderzoeksapparatuur dat op
m bepaalde plek in de oceaan
ordt neergelaten en daarna op die
ie plek blijft staan om metingen te
wichten, totdat het weer naar bo-
n wordt gehaald Met de MOVE!
lat er straks letterlijk een wereld
>en. 'Het is de bedoeling dat hij
gen maanden achter elkaar onder
ater kan blijven. In die tijd kan hij op
«tig verschillende punten onder-
iek doen', vertelt NlOZ-medewer-
•r Eric Epping die bij de ontwikke-
g betrokken is. De MOVE! kan in
e periode een afstand van negen
ometer afleggen op de energie die
ordt verkregen uit de elektromotor
in 48 Volt. 'Onder water laten we die
otor draaien op 15 Volt, omdat dan
rendement het hoogst is. De
otor werkt op lithiumbatterijen,
ant die werken het beste bij lage
mperaturen.' De snelheid op de
aanbodem bedraagt twee meter
•r uur.
Iei>t grote voordeel van het mobiele
iderzoeksvoertuig is volgens Ep-
ïg dat bodemonderzoek naar va-
itiem ruimte en tijd mogelijk wordt
e kunt het apparaat onder water al
d< gens klaar hebben staan, terwijl het
cj i zee slecht weer is. Landers wor-
ge :n nu over het algemeen alleen met
ooi weer uitgezet, terwijl je ook
«Jerzoek wilt beginnen als het
ds|echt weer is, maar de Golf van
skaje is geen plek waar je graag
el slecht weer komt. Met de MOVE!
je ook veel minder last van
idemverstoring, die optreedt als
lander de bodem raakt. De
1 OVE! kan wegrijden van de plaats
in landing.' De MOVE! rijdt op ban-
m van stevig rubber waarin geen
:ht is gepompt. Onder water kan er
ardoor zeewater inde banden stro-
En, waardoor op zes kilometer
ipte zowel binnen als buiten de
ind dezelfde druk blijft heersen,
igens Johan van Heerwaarden,
één van de ontwerpers, is er bewust
voor rubber banden in plaats van
rupsbanden gekozen. De MOVE!
weegt op de oceaanbodem naar
schatting zo'n tweehonderd kilo. Het
apparaat bestaat grofweg uit twee
delen met een knik in het midden,
zodat er bochten mee kunnen wor
den gemaakt.
Druk
De technische afdeling van het NIOZ
heeft de afgelopen anderhalf jaar
volop aan de MOVE! gewerkt. De
apparatuur en technologie moeten
bestand zijn tegen een druk van on
geveer zeshonderd bar waaraan ze
op zes kilometer diepte worden
blootgesteld Epping: 'Dat is een
waterkolom met een afstand van het
NIOZ tot aan Den Burg Je kunt het
ook vergelijken met een autoband.
Daar staat 'maar'een druk van onge
veer 2,5 bar op.' In een proefopstel
ling in de werkplaats van de Oceaan-
loods zijn diverse losse componenten
van de MOVE! inmiddels getest op de
te verwachten druk.
Het apparaat is in samenspraak met
andere universiteiten en wetenschap
pelijke instellingen in Nederland en
Duitsland ontwikkeld. Een werkgroep
inventariseerde van tevoren de wen
sen van de diverse organisaties, zo
dat de MOVE! kon worden uitgerust
met de juiste benodigde apparatuur.
Bedoeling is dat wetenschappers van
de diverse organisaties er gezamen
lijk gebruik van gaan maken. Epping:
'Hij is niet alleen voor het NIOZ be
stemd. Hij moet ook beschikbaar zijn
voor andere universiteiten. Dat bete
kent dat er straks goed moet worden
gepland en we moeten alles precies
invoeren en programmeren, voordat
hij te water gaatOp de bodem kun
nen metingen worden verricht in tem
peratuur, stroming, zuurstofgehalte
en bodemdeeltjes. Daarnaast is
MOVE! uitgerust met vier modules
voor specifiek onderzoek. In de zo
geheten bentic chamber module kan
met behulp van een soort kaasstolp
van ongeveer 30 cm lang, 30 cm
breed en 15 cm hoog een stukje
oceaanbodem worden geïsoleerd
van de omgeving. 'In die afgedichte
ruimte kunnen we experimenten
doen. We kunnen bijvoorbeeld de
samenstelling van de bodem onder
zoeken en onderzoek doen naar het
zuurstofverbruik.' In kleine mfuus-
zakken kan materiaal en water voor
nader onderzoek mee naar boven
worden genomen.
Met een ander moduul, de resuspen-
sion chamber module, kan het dun
ste toplaagje van de oceaanbodem
worden gehaald. Met behulp van een
roermechanisme wordt langzaam het
water opgewoeld, zodat deeltjes van
de toplaag loskomen van de bodem
en worden opgevangen op een filter-
doek. De toplaag kan zo boven wa-
Ontwerper Johan van Heerwaarden en onderzoeker Eric Epping met een schaalmodel van
de MOVE! op de technische afdeling van het NIOZ. (Foto Jeroen van Hatiumi
ra's waarmee eerst de omgeving
wordt verkend, voordat de MOVE!
wordt losgelaten. Het apparaat past
in de zeecontainers die voor onder
zoek worden meegenomen aan
boord van de Pelagia of de Navicula.
Diep water
Bedoeling is dat de MOVE! begin
volgend jaar zijn diepwaterdoop be
leeft voor de Portugese kust en daar
ter verder worden onderzocht op
chemische en biologische samen
stelling. 'Dat leert ons iets over de
veranderingen die het materiaal on
dergaat als het op de zeebodem
wordt afgezet.' De twee andere spe
cifieke modules bevatten sensoren
voor onderzoek in het water tussen
een paar kilometer diep gaat. Tot nu
toe is hij tot tien meter diepte in de
Grevelingen geweest, waar hij vol
gens Epping met een succes een
stukje over de bodem heeft gereden.
Ook werden er proeven gehouden op
het wad bij De Cocksdorp. Epping:
'Kwade tongen zeiden dat de MOVE!
De MOVE! aan boord van de Navicula. Afgelopen zomer werd het voertuig tot tien meter diep getest op de Grevelingen.
n fnnl
Mnvcuihc.i
Vnt.iiiilli; nvi;i/lr.lii
..-LR
fOlj iV/M<V/i ff nul Ofi/icfii ktchft'ljk en c>f oticf, pas ook
m tG lialGII bij:
Drukkerij/uitgeverij
Langeveld 8 de Rooy bv - Spinbaan 6
I8R Kantoorvakhandel - Parkstraat 10
Bfuna Texel - Weverstraat 17a
Redactie Texelse Courant - Warmoesstraat 45
de zandkorrels in de bodem en ker
nen waarmee vloeistof in de bodem
kan worden geïnjecteerd. Met dat
laatste kunnen onder meer de af
braak van organische verbindingen in
de bodem worden onderzocht. De
MOVE! is net als de landers van het
NIOZ voorzien van vacuüm gezogen
glazen bollen die ervoor moeten zor
gen dat het apparaat weer naar de
oppervlakte kan drijven. Dat gebeurt
als met een akoestisch signaal twee
gewichten die de MOVE! op de bo
dem houden, worden losgekoppeld.
Met eenzelfde akoestisch signaal kan
de MOVE! zijn tocht beginnen als hij
in een kooi naar de oceaanbodem is
gebracht. 'In die kooi hangt hij enkele
centimeters boven de bodem aan
een haak en als die wordt losgekop
peld, zakt hij langzaam naar de bo
dem De kooi is voorzien van came-
Volleybalprogramma 23 november
Veld A
18 30 Swier-De Pilaar Bar Sportief
19.15 Bar Sportief-Beverdam 2 Pilaar
20 00 Paal 28/De Krim-CVI NIOZ 1
20.45 NIOZ 1-Tatenhove 1 Paal 28
21.30 Sportshop 2-Kobeko Cocky
22.15 Cocky-Maarco B. Sportshop 2
Veld B
18.30 Beverdam-Zandbank L&R
19.15 L&R-NIOZ 3 Slagerij Beverdam
20.00 Lindeboom-NIOZ 2 Rabobank
20.45 Rabobank-AH Lindeboom
21.30 De Pilaar-De Wit Wessels
22 15 Wessels-Rab De Pilaar
Veld C
19 15 NBC-Jozefschool Zeilmakerij
20.00 Smash-Zeilmakerij Jozefschool
20 45 B&B-Salon Martine Smash'68
21.30 Aeolus-Schouwstra De Rival
22.15 Foto de Waal-De Rival Aeolus
Bouw mee aan ons nieuwe vakantieschip
Stort uw bijdrage op giro 145
Namens onze passagiers hartelijk dank.
www.ietsdocnvoordezonnebloem nl
blijven, als de vacuüm bollen het zou
den begeven.
Als het apparaat de diepwaterdoop
bij Portugal doorstaat, wordt hij eerst
verder ontwikkeld voordat hij daad
werkelijk voor onderzoek wordt inge
zet. De MOVE! moet onder meer nog
worden voorzien van een onder
watermodem, zodat gebruikers met
maandenlang hoeven te wachten tot
dat hij weer boven is, maar tussen
door al onderzoeksgegevens kunnen
opvragen. Bedoeling is dat hij in 2007
operationeel wordt. Epping noemt
het een groot goed dat het NIOZ de
bodemverkenner in eigen beheer op
de technische afdeling heeft kunnen
ontwikkelen. 'Er zijn diverse instellin
gen die zo'n afdeling hebben afge
stoten. Doordat je hem hier wel hebt,
ben je met afhankelijk van wat er via
de markt beschikbaar komt.'
Na de jeugd in De Koog heeft ook
de Oudeschilder jeugd een beroep
gedaan op burgemeester en wet
houders om beter te kunnen voet
ballen. De jeugd uit Oudeschild wil
graag verplaatsbare doelen op een
stuk gras naast het Boeienlandje
waar ze regelmatig voetballen.
De jongeren dienden hun verzoek in
tijdens het bezoek dat het college
dinsdagavond aan dorpshuis 't Skiltje
bracht. In tegenstelling tot de Koger
jeugd heeft de Oudeschilder jeugd
aan de De Ruyterstraat een geschikt
plek|e gevonden, maar er staan ech
ter geen doelen. De voorkeur gaat uit
naar kleine verplaatsbare doelen met
een net. De jongeren beloofden op
voorhand dat ze de mimdoeltjes af en
toe zullen verschuiven, zodat er geen
kale plekken in het gras ontstaan en
het veld gewoon kan worden ge
maaid. De dorpscommissie werd ver
zocht een brief aan de gemeente te
schrijven om officieel een verzoek in
te dienen. De commissie stemde
daar mee in.
Wethouder Annie Hin (Sport) gaf aan
da't het wel mogelijk moet zijn mini-
doeltjes te plaatsen 'Ik denk dat het
wel voor elkaar komtDe jongeren
gaven aan dat zij graag aan de De
Ruyterstraat voetballen, omdat dan
ook jongeren van de Bruine Vloot
kunnen mee voetballen. Op het
Boeienlandje zelf voetballen ze met
graag, omdat de bal op de weg kan
komen en het druk is met het verkeer.
Het voetbalveld mét doelen aan de
De Wittstraat is niet in trek bij de
jeugd omdat het er hobbelig is. 'En
er staan stalen doelen, waardoor je
de bal keihard terug krijgt als je er op
schiet', aldus één van de jongeren.
De jongeren gaven aan geen tegel-
veld nodig te hebben, omdat ze op
het schoolplein van de Bruinvis mo
gen voetballen als het nat is. Ze op
perden wel alvast het idee om even
tueel de achterliggende schooltuin te
betegelen. 'De tuin wordt toch me*
gebruikt.'
Het was de tweede keer tijdens de
huidige serie dorpsgesprekken van B
en W dat de jeugd als themapanel
onder leiding van het Jeugd en Jon
gerenwerk en Sportservice Texel een
voorstel indiende. Burgemeester
Joke Geldorp prees de jongeren dat
zij voor hun eigen belang op kwamen.
Ze vroeg zich tegelijkertijd af waar de
jeugd in Den Hoorn, De Cocksdorp
en Oosterend mee komt als het col
lege daar met de dorpscommissies
komt vergaderen. Tijdens het bezoek
dat burgemeester en wethouders
maandagavond aan De Waal brach
ten, deed een volwassen bezoeker
eveneens het verzoek voor de Waal
der jeugd een trapveldje met mobiele
doelen in te richten. Daar lag de na
druk op de mobiele doelen, omdat
een poging een veldje met vaste doe
len in te richten in het verleden tot de
Raad van State werd uitgevochten,
omdat het uiterlijk van het dorp zou
worden aangetast. Geldorp liet in De
Waal weten dat de uitstraling van het
dorp de jeugd er met van zou moe
ten weerhouden te voetballen. 'Ze
moeten de energie kwijt kunnen.' De
gemeente gaat bekijken wat er mo
gelijk is in De Waal
WIE MILIEUBEWUST KLUST
IS ZEKER GOED BEZIG
het nooit zou trekken op die bodem,
dus we hadden voor de zekerheid
maar een shovel meegenomen, zo
dat we hem zouden kunnen lostrek
ken. Die shovel zat na twintig meter
vast, terwijl de MOVE! vrolijk over de
slipperige ondergrond voortbewoog.
We hebben hem later ook door de
uitstroomgeul van het gemaal bij De
Cocksdorp laten rijden en dat ging
eveneens prima
De MOVE! is niet de eerste wagen die
is ontwikkeld om voor onderzoek
over de diepe oceaanbodem te rij
den. Een paar jaar geleden deed een
ander instituut al proeven met een
vergelijkbare wagen. 'Maar die wa
gen is nog steeds met onderzoek
bezig en blijft daar ook mee bezig,
want die zijn ze kwijtgeraakt', aldus
Epping. Ook de MOVE! loopt het ri
sico voor eeuwig op de zeebodem te
Wedstrijdleiding: Langeveld 8 de
Rooij en Dick (tel. 315096)
Uitslagen 16 november
Texelse Autocentrale-TESO 3-0; Super de
Boer-Randstad 2-1. Tatenhove 1-Paal 28/De
Krim 0-3; CVI-Sporlshop Texel 2 0-3. Maarco
Bouw-Kobeko 1-2, NIOZ 1-Cocky's Kapsalon
0-3; Tevoko 2-Ecotiem 3-0; OSG-De Prinsen
van Texel 3-0; Smash Piet Kooger-Smash'68 3-
0: Zeilmakerij Texel-Aeolus Uitzendbureau 3-0,
Remco Oostra Schilder-De Rival 1 -2; De Pilaar-
Wessels Ontwerpt! 1 -2; De Krim-NBC Eelman
Partners 1-2; Durper Drup-Sportshop Texel
1 1-2; Klif 23-Bar Sportief 2-1. Slagerij lepe de
Boer-Slagerij Beverdam 2 1-2, Schouwstra
Transport-Foto De Waal 2-1 Natuurwinkel-
Jozefschool 0-3.
Graag willen wij eenieder bedanken die ons heeft
ondersteund in deze moeilijke periode na het verlies
van mijn zorgzame vrouw, onze lieve moeder, oma
en „oude" oma
FROUWTJE MAGDALENA DEN BROK-HALSEMA
P.G. den Brok
Kinderen, kleinkinderen
en achterkleinkinderen
Texel, november 2004
Hierbee wil ik iederien
danke foor de
fielesetasies in welke
vorrem dan ok bee mee
65ste jarigheid.
Ik wos er puur bliid mee
Annie de Graaf-Dogger
INLEVEREN:
maandag vóór 10 00 uur en
woensdag vóór 17.00 uur
KOSTEN:
€4,80 tot en met 3 regels Per
regel meer €V60(incl.btw).
F0T0-TEXELAARTJE
plaatsing foto €12,50,- excl.
tekst, alleen voor particulieren
die iets te koop aanbieden.
Kickboxing voor begin
ners' Info www.sport
schooltexel.com of bel
315421.
Texel s kleinste mini. Nu te
koop. Kom kijken Pont-
weg 118. Tel. 313296.
Jassen 20% korting
Treffers en Amigo.
bij
Beste Sint, weet je dat je bij
Tuincentrum Eureka ook
van alles vindt?
Spinning voor beginners'
Info www.sportschool
texel.com of bel 315421.
O, kom er eens kijken!
A s. zaterdag 10% kassa
korting op alle kleding bij
Amigo
Voor de Sint een tip:
cadeaubon Erna's Work
shops. Vrijdag en zaterdag
geopend. De Bewaar
plaats van 11.00-18.00 uur.
Onze ouders
Jan en Klazien
zijn op 23 november 25 jaar getrouwd.
Dat willen we vieren
Ter gelegenheid hiervan kunt u hen feliciteren op
27 november van 20.00 tot 21.00 uur in dorpshuis
De Bijenkorf te Oosterend.
Gerda en Marja Zoetelief
Hogereind 48, 1793 AH De Waal
1954
2004
Op 26 november a.s. zijn wij
Cor de Wit
en
Betty de Wit-van Egmond
50 jaar getrouwd.
Als u ons met deze mijlpaal wilt feliciteren, bent
u van harte welkom tussen 16.00 en 18.00 uur
in hotel De Lindeboom.
Uw aanwezigheid is ons cadeau.
Bemhardlaan 98,1791 XH Den Burg
Bij Tomahawk €10,- kor
ting bij iedere besteding
van €50,-. Schoenen, laar
zen, truien, jassen, siera
den, enz. Actie geldig t/m
4 dec. Waalderstraat 24.
Gezin (2+2) zoekt z.s.m.
woonruimte voor ca. 1 jr.
m Den Burg of directe na
bijheid Woningruil moge
lijk (Utrecht). Reacties: R.
Ten Hoven, 06-44618032.
Gelezen in 98% van de Texelse huishoudens
•Bon opsturen in gesloten enveloppe naar Texelse Courant,
adveTtentieafdeling Postbus 11, 1790 AA Den Burg (als brief frankeren)
Bij opgave postbusnummer ook uw privé-adres vermelden
Contant geld bijsluiten
Brief onder nummer €2,00 extra
Inleveren maandag vóór 10.00 uur (TC dinsdag)
woensdag vóór 17.00 uur (TC vrijdag)
Gebruik ook deze bon bij opgave aan de balie, Spinbaan 6, Den Burg
(Langeveld de Rooy)
4,80
6.40
8.00
9,60
€11,20
€12,80
€14.40
€16,00
I
Deze bon is alleen geldig voor texelaartjes Tarieiinci. 19% btw
Gebruik voor elke letter, elk leesteken en elke tussenruimte een vakje.
Postcode/plaats
Handtekening
plaatsen in de krant van:
