'Eert van de eersten in strijd tegen Duitsers' NlOZ-onderzoek irt zuidelijke oceaan Herinneringen onderduiker aan Betja Digurovi ■TEXELSE 8 COURANT" Stokje voor voorstel van college 'Kosten paden niet ten laste van fonds tuinwal' Geen landing op onbekende kust' Noorderkwartier tegen status natuurlijk water DINSDAG 1 MAART 2005 De raadscommissie Grondgebied heeft gisteravond een stokje ge stoken voor het plan van burge meester en wethouders om de kosten die voor het wandelpaden plan op de Hogeberg zijn gemaakt te betalen uit het fonds voor het onderhoud van tuinwallen. Een meerderheid van de partijen vond het iets te gortig om uit dat fonds geld voor het inmiddels terug getrokken plan te halen. Schapen- boeren op de Hogeberg hadden er eerder voor gepleit dat er beter geld aan het onderhoud van tuinwallen kon worden besteed dan aan de voorgenomen aanleg van de nieuwe paden. De gemeente moet €1.437,07 betalen. In totaal hebben de voorbe reidingen €5.748,29 gekost, maar de rest van de kosten worden door Staatsbosbeheer, Natuurmonumen ten en agrarische natuurvereniging De Lieuw betaald. Volgens wethouder Nel Eelman had het college er bewust voor gekozen de kosten op het zogeheten rol/ral fonds te verhalen, omdat daar mo menteel €80.000,- inzit. 'Dat is een incidenteel bedrag en het is lastig om dat gebruiken voor een structurele indexering van de onderhouds- vergoedingen.' Het college laat mo menteel het rol/ral-fonds evalueren om te bekijken of de onderhouds- vergoedingen voor schapenboeren die tuinwallen onderhouden, kunnen worden verhoogd. Die vergoeding is tot teleurstelling van de schapen- boeren sinds 1987 niet meer aan de prijsstijgingen aangepast. Op verzoek van CDA, Texels Belang en de PvdA beloofde Eelman het geld uit de algemene middelen te halen en met uit het rol/ral-fonds. De wethou der beloofde de commissie dat de partijen vóór juni de evaluatie van de regeling onder ogen krijgen. Eelman liet doorschemeren dat het college er veel voor voelt om de onderhouds- G lis nam vrijdag tijdens een sobere plechtigheid de roergangerpeddel en daarmee het commando over de Mok en het Amfibisch Ondersteuningsbataljon over van Bas van Rijswijk. tFolo Jemm van H.,ttuno Al sinds 1969 vervult hij diverse functies op de Joost Dourlein- kazerne. De éne functie die tot nu op zijn palmares ontbrak, staat er sinds vrijdag ook op. Majoor Aad van Gils heeft tijdelijk het com mando over de Mok en het daar gelegerde Amfibisch Ondersteu ningsbataljon overgenomen. Van Gils nam het commando over van de eind 2003 aangetreden luite nant-kolonel Bas van Rijswijk die een half jaar lang naar Basra wordt uitge zonden om de opbouw van een nieuwe staf voor het Irakese leger te coördineren. Na terugkomst wordt Van Rijswijk opnieuw commandant Ondersteuningsbataljon van het Korps Mariniers. In de sporthal van het hoofdgebouw droeg Van Rijswijk vrijdagochtend officieel de zogeheten roergangerpeddel over aan Van Gils. De ceremonie werd bijgewoond door Texelse oud-mariniers die zich heb ben verenigend in het Contact Oud Mariniers en kolonel der mariniers Verhulsdonk, commandant van de Groep Operationele Eenheden van het Korps Mariniers. Van Gils is de langst dienende mari nier op de Mok. Sinds de jaren tach tig is hij met enkele onderbrekingen doorlopend bij de kazerne en het amfibisch werk betrokken geweest. Hij is ook voor menig Texelaar een van de kazerne en de Amfibische bekend gezicht. Hij doet mee aan Discussie over koopavond en intocht Sint Koopavond op vrijdag van 19.00 tot 21.00 uur is voor ondernemers uit Den Burg geen vanzelfsprekende zaak meer. Ondernemersvere niging Den Burg (OVD) gaat onder zoeken of er een andere invulling mogelijk is. De meeste winkeliers gaan tussen 18.00 en 19.00 uur dicht, maar vol gens Marco van der Vis, één van de aanwezigen tijdens de vergadering van de OVD donderdagavond, leidt dit tot onbegrip van veel gasten. 'Dat zijn ze in de grote stad met gewend. Je jaagt iedereen Den Burg uit. Het is gewoon triest, zeker als het 's zo mers druk is.' Het bestuur van de OVD denkt na over aanpassing van de koopavond en hoopt in het najaar een voorstel te kunnen presenteren. Voorzitter Bert van der Wal bena drukte dat het geen zin heeft voor winkeliers open te zijn op tijdstippen dat er geen publiek is. 'Zoals in ok tober tussen acht en negen.' Nu er vaker koopzondagen worden geor ganiseerd en de zaken langer open zijn kijken de ondernemers extra kritisch naar de vrijdagavond. Kassen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier vindt dat de Wad denzee de voorlopige status sterk veranderd water moet krijgen. Het hoogheemraadschap sluit zich daarmee aan bij de Kamer van Koophandel Noordwest en -land bouworganisatie LTO Noord die eveneens moeite hebben met de plannen van Verkeer en Waterstaat om de Waddenzee als natuurlijk water te beschouwen. De statustoewijzing is nodig van wege de invoering van de nieuwe Eu ropese kaderrichtlijn Water die de kwaliteit van oppervlaktewater moet verbeteren. Het ministerie van Ver keer en Waterstaat moet uiterlijk vol gende maand aan Brussel laten we ten of zij de Waddenzee voorlopig als natuurlijk water of sterk veranderd water beschouwt. Het dagelijks bestuur van het Hol lands Noorderkwartier vindt dat de consequenties voor de op de Wad denzee afwaterende gebieden nog te onduidelijk zijn om tot de aanwijzing van natuurlijk water over te gaan. Het bestuur heeft een brief aan de Vaste Kamercommissie van Verkeer en Waterstaat gestuurd om haar stand punt duidelijk te maken. Eerder stuur den de KvK en LTO Noord gezamen lijk een brief naar de Kamercom missie met het verzoek staatssecre taris Schultz van Haegen van Verkeer en Waterstaat op andere gedachten te brengen. Ook de Raad voor de overleg binnen het nationaal park de Duinen van Texel, geeft samen met biologen van EcoMare aan nieuwe recruten voorlichting over de Texelse natuur, werkt mee aan de voorberei dingen van de komende viering van 5 mei, is betrokken bij de Stichting Keep them Landing die het aller eerste landingsvaartuig van de Mok aan het opknappen is en lid van handboogvereniging De Eiland- schutters. De 52-jarige Van Gils maakte in mei 1969 voor het eerst kennis met de Mok toen hij er als marinier derde klasse een acht wekende durende basisopleiding volgde. In 1972 keerde hij terug voor een korporaals opleiding en werd bestuurder van een rubberboot. In 1982 maakte hij op nieuw zijn opwachting op het eiland, nadat hij had op andere kazernes van het Korps had gediend. 'Ik heb me toen volledig naar het amfibische bedrijf omgeschakeld. Ik ben be stuurder van een landingsvaartuig geworden en tijdens een uitwisseling naar het Verenigd Koninkrijk heb ik mijn certificaat voor Landing Craft officer first class gehaald.' Eind jaren tachtig maakte hij een korte uitstap naar het Hoofdkwartier Korps Mari niers in Rotterdam waar hij zich an derhalf jaar op de automatisering toe legde. 'Dat vond ik ook wel leuk om in door te gaan, maar dan had ik als burgerpersoneel in dienst moeten treden of over moeten stappen naar de vloot. Beide woorden komen in mijn woordenboek nauwelijks voor, daar ben ik te veel marinier voor. Het amfibisch werk lag me te na aan het hart.' Vanaf 1989 was Van Gils op de Mok betrokken bij de komst van nieuwe landingsvaartuigen (de zogeheten Landing Craft Vehicle and Personnel MKIII) en in 1991 werd hij comman dant van de eerste bootcompagnie. Van 1993 tot 1996 werd hij uitzonden naar Curagao en in 1996 keerde hij terug naar de kazerne als hoofd op leidingen. In september 1998 werd hij aangesteld als waarnemend eerste officier. In die functie speelde hij een belangrijke rol bij de reorganisatie van de kazerne, de bootcompagnie en de afdelingen opleidingen tot het huidige Amfibisch Ondersteuningsbataljon dat in 1999 formeel werd opgericht. Vanaf september 1999 was hij com mandant van de tweede boot compagnie en nam deel aan de VN- missie in Ethopië en Eritrea. Rustig een half jaar op de winkel pas sen, is er volgens Van Gils niet bij. Er zijn nieuwe landingsvaartuigen op komst voor de nieuwe Hr. Ms. Johan de Witt die de Koninklijke Marine ui terlijk in 2007 in de vaart wil nemen, er wordt gewerkt aan een tweede Amphibious Beach Unit, enkele landingsvaartuigen (LCU's) moeten nog worden verlengd en het aantal opleidingen wordt uitgebreid. 'Er is genoeg te doen dus. Maar het voor deel is dat ik als commandant geen landing op een onbekende kust maak en dus geen inwerkperiode nodig heb.' bijdrage te verhogen. 'Maar danl ik nu een tipje van de sluier op, er is nog geen collegestandpunt cw ingenomen. We moeten ook ere» zijn, want er zijn meer tuinwalwens dan dat er middelen zijn.' Bij de eva luatie wordt eveneens gekeken na l'en de praktijksituatie dat de ene tuin* wel en de andere niet voor een vi f60®' goeding in aanmerking komt. t inaa éénmalige bedrag van €100.000,-d W9' vorig jaar oktober via een motie D66 voor tuinwallen en schap? boeten werd beschikbaar gestelde de opbrengsten van de toerist) 'nt belasting wordt volgens Eelman o.Bet* bij de plannenmakerij meegenorr* sis' 'We zijn naarstig bezig dat bedrag 1SC' te vullen, dat laten we met lopen eten ohr, eek uitl jbn Bgw ekte Vijf wetenschappers van het NIOZ hebben gedurende vier weken aan boord van het Franse onderzoeks- schip Marion Dufresne deelgeno men aan een onderzoek naar de natuurlijke ijzerverrijking van algen rond de Kerguelen-eilandengroep in de Zuidelijke Oceaan rond Ant arctica. Samen met Franse en Australische wetenschappers werd het effect on derzocht van ijzer op de groei en sterfte van algen. Er wordt veronder steld dat de beschikbaarheid van ij zer in het zeewater een beperkende factor is. Omdat de Kerguelen zeer afgelegen liggen, bieden ze een unieke gelegenheid om dit proces te bestuderen. In het water boven het relatief on diepe, maar ijzerrijke, Kerguelen Pla teau (500 meter diep) bleek de productie van relatief grote algen hoog. Bovendien verkeren ze in goede gezondheid. Daardoor verwij deren ze extra veel kooldioxide uit het oppervlaktewater en uit de atmo sfeer. In de open oceaan (4 kilome ter diep) komt veel minder ijzer va f®0" Hier leven dan ook veel minder veel kleinere algen die in slechli conditie zijn. De NIOZ-onderzoeks n concluderen dat de natuurlijke ija verrijking boven het Kerguelen R - teau zorgt voor grotere en gezond; algen, die sneller groeien. Algen in zee spelen een essentiële bij de beheersing van het broeika effect, omdat ze kooldioxide uit ze water opnemen. Een tekort a kooldioxide in het zeewater woi aangevuld vanuit de atmosfeer, m door de concentratie kooldioxide de lucht daalt. Pas sinds enkele jan beseffen onderzoekers dat de mice scopisch kleine algen in de ocea evenveel kooldioxide uit de atm sfeer verwijderen als alle bomen; planten op het land samen. c Namens het NIOZ werd aan de excal hif ditie deelgenomen door dr. Man e Veldhuis (algoloog), dr. Loes Gemri m{ (chemicus), dr. Corma Brussaaltw0 (viroloog), dr. Klaas Timmerma m (biochemicus) en Patrick Laan (c? !f|a' misch analist). Zegel: 'Er zijn nieuwe koopmomenten bij gekomen en daarom is het goed om de oude tegen het licht te hou den.' Rob Zwetsloot vond dat hier over een enquête onder onderne mers moet worden gehouden. Discussie was er ook over de intocht van Sinterklaas, waarvan de kosten grotendeels door ondernemers uit Den Burg worden opgehoest. Dit trekt een zware wissel op de kas van de vereniging. De aankomst in Oude- schild is voor heel Texel, dus dan is het logisch dat ook het hele eiland meebetaalt, vinden de ondernemers uit Den Burg. Argument is onder meer dat de intocht dermate bijzonder is dat er een speciaal Sinterklaas- toerisme naar Texel is ontstaan, waar van het hele eiland profiteert. Maar afgezien van een bijdrage van €900,- uit De Koog staan collega's in andere buitendorpen niet te trappelen ook een duit in het zakje te doen. Met een gift van €250,- is de gemeente aan de spaarzame kant. 'Maar ik kan het mijn kinderen niet verkopen als er dit jaar geen intocht is', verwoordde voorzit ter Bert van der Wal het dilemma voor het ondernemersbestuur. Een oplos sing kwam er met, maar het laatste woord is er nog niet over gezegd. Van der Wal hanteerde voor het laatst de voorzittershamer, zijn taak wordt overgenomen door Donald de Vrind. Bijstaand verhaal uit de Tweede Wereldoorlog werd ons toegestuurd door P. J. (Paul) van Brakel uit Emmeloord, die na zestig jaar zijn belevenissen op papier heeft gezet. Als onderduiker op Texel (toen onder de schuil naam Jan Wink) kwam hij in contact met de Kaukasiër Betja (roepnaam Pitja) Digurow, een oud-soldaat van het Rode Leger die in handen van de Duitsers op het eiland terecht kwam en later zou strijden in de Russen oorlog. Wadden pleitte in een advies voor sterk veranderd water. Het verschil tussen beide statussen zit hem onder meer in de wijze waarop het water met voedingsstoffen als fosfaten en nitraten mag worden belast. Vanwege de onduidelijkheid over de gevolgen, vinden de organisaties het beter om de veilige weg van de status sterk ver anderd te kiezen. De verwachting is dat de criteria onder dat regime min der streng worden dan onder natuur lijk water. Volgens het Hollands Noorderkwar tier moet de Waddenzee wel als sterk veranderd water worden gezien, om dat het gebied door de aanleg van dij ken en strekdammen is gewijzigd. 'De brede overgangen tussen zout en zoet water zijn er met, het kwelderare aal is verminderd en er qroeit veel minder zeegras', aldus een woord voerder. Aanscherping van de crite ria voor de belasting van het opper vlaktewater kan leiden tot hogere kosten voor rioolwaterzuivering als het hoogheemraadschap in de toe komst extra maatregelen voor de uit voering van de kaderrichtlijn moet nemen. De voorlopige status geldt tot 2009. In dat jaar moet de overheid een definitieve status aan de Wad denzee verlenen. Tot die tijd wordt verder gewerkt aan het opstellen van criteria voor de statussen natuurlijk water, sterk veranderd water en kunstmatig water. Volgens de richtlijn moet het oppervlaktewater in 2015 aan de criteria voldoen. Herinneringen en belevenissen van een onderduiker uit de periode 1943-1945, die twee jaar een vrien delijke onderdak vond op drie plaat sen op voor mij altijd nog het mooi ste plekje van Nederland: Texel. Begin 1943 moest ik mij melden voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Door veel van werkkring te veranderen heb ik dit een poosje kunnen verijdelen. In de zomer van 1943 was er geen ontkomen meer aan: afreizen naar Duitsland, werken in een vliegtuig fabriek van Fokke-Wulf. Jachtvlieg tuigen. Via de ondergrondse in mijn geboorteplaats en met valse papie ren, een beschemigung die zes we ken geldig was, reisde ik naar Texel, in 1943 Sperrgebiet omdat Texel deel uitmaakte van de Atlantikwal. Op Texel moest ik mij melden bij een persoon die mij doorverwees naar Padang in de Eierlandse polder. Hier verbleef ik zes maanden met nog een aantal anderen in een barak die bij het bedrijf van C.J. de Lugt hoorde. Tus sen kerst en nieuwjaar 1943 moesten wij helaas Padang verlaten omdat we door het thuisfront waren verraden. Het was koud en donker die avond toen we met z'n vieren Padang ver lieten en door het land via sloten en paden terecht kwamen bij de familie Kooger op de Oorsprong Daar wa ren toen nog vier onderduikers. We sliepen in een hol dat gemaakt was in de schuur onder de pakken stro. Na vier weken werd ik op een avond, ik wist niet door wie of waarheen, per fiets overgebracht naar de familie Barhorst. Man en vrouw, zonder kin deren, waar ik tot het einde van de oorlog verbleef. De familie Barhorst woonde aan de Slufterweg, ongeveer vijfhonderd meter van dc duinen. Hier was het dat ik voor het eerst in contact kwam met Russische militairen in Duitse dienst. Onder de duinen, waar nu bungalow parken en een restaurant gevestigd zijn, stonden in 1943 gecamoufleerde barakken waar zowel Duitsers als Russen gelegerd waren. Als onder duiker voelde ik mij altijd in het hol van de leeuw, maar alles went. Zo ook dit. Hier was het dat ik Betja Digurow, roepnaam Pitja leerde kennen. Pitja kwam regelmatig bij de familie Bar horst om eieren te kopen. Toen ik daar ineens over de vloer kwam, werd hij nieuwsgierig en het duurde nomen te zijn bij Briansk aan de rivier de Dnjepr, waar hij met zijn leger eenheid in gevecht was geraakt met Duitse SS-troepen, 's morgens vroeg in de ochtendnevel. En zoals zoveel van zijn kameraden werd ook hij voor de keus gesteld. Doodgaan van honger en ellende of Duits soldaat worden. Hij koos voor het laatste. Hij werd ingedeeld bij het bataljon Bergkaukasiërs en belandde uiteindelijk in Frankrijk, in en bij Bor deaux. In de herfst van 1943 verhuisde het bataljon Bergkaukasiërs van Frankrijk naar Nederland en wel naar Texel. Op Texel zijn dan krijgsgevangenen uit Britsch Indië gelegerd, die gevangen zijn genomen in Noord-Afrika. Zij gaan naar Frankrijk. In de gesprekken die ik met hem voerde, vertelde hij mij zeer anti-Duits te zijn (hetgeen later zou blijken op 5 april 1945). Pitja leerde mij wat Rus sisch en ik leerde hem wat Neder lands. Mijn naam Paul had ik inmid dels veranderd in Jan, wat in het Russisch Iwan betekende. Hij chtbild 5TQCO Stempe Paspoort waarmee Paul van Brakel naar Duitsland moest voor de Arbeidseinsatz. Hij ging niet en koos voor Texel, waar hij twee jaar onderdook. Het is koud en hij moet daar weg, vertellen Aleksia en Sotta. Na een paar dagen is er onderdak in een boerenschuur, een paar honderd meter achter het huis van Barhorst. Hier zoek ik hem op een middag op. Hij ziet er slecht en somber uit. Wan- Betja Digurow, een krijgsgevangene Kaukasiê, dook op Texel onder in het hm van mevrouw Ebbinge Wubbe, toen bt- kend werd dat zijn bataljon zou worden gestuurd. het froit ld. Ik Bdrif niet zo lang of hij kwam in de woon kamer. We voerden in gebrekkig Duits hele gesprekken. Ik vertelde hem de vorderingen op het oorlogsfront in oost en west, wat we als het kon be luisterden via Radio Oranje. In het boekje Tragedie op Texel van J.A. van der Vlis komt de naam Digurow een paar maal voor (blz. 12-16 en 17). Als soldaat in het Rode Leger (krasny armeebracht Pitja het tot eerste lui tenant, hij vertelde mij gevangen ge- Paul van Brakel, alias Jan Wink naast het echtpaar Barhorst bij wie hij zat ondergedoken. In hun huis voerden vijf Georgische officieren, onder wie Artlmldse, besprekingen over de vraag waar en hoe Digurow moest onderduiken. noemde mij ook altijd Iwan Iwanowitsch. Het is december 1944 als Pitja komt vertellen dat zijn batal jon overgeplaatst gaat worden, waar heen weet hij dan nog met. Hij zegt niet van plan te zijn om Texel te ver laten, maar onder te duiken. Voordat de Bergkaukasiërs Texel verlaten duikt hij onder in één van de barak ken op vliegveld De Vlijt en wel on der de vloer van een leegstaand ge deelte. Enkele vertrouwelingen voorzien hem hier van eten en drin ken. Dit komt zijn grote vriend Wladimir Bilief die ook regelmatig bij ons kwam, met een somber gelaat vertel len. Als 10 januari de Bergkaukasiërs worden vervangen door een bataljon Georgiërs, heeft Pitja nog geen on derduikadres. Toch zijn enkele Georgische officieren ingelicht over de situatie waarin Pitja zich bevindt. De Georgiërs, komende uit Zand- voort, hebben al snel contact met de ondergrondse, voornamelijk met de CPN. Ook bij Barhorst komen de Georgiërs na een paar dagen voed sel kopen, zoals eieren, melk en aard appels, want ook bij de Duitsers is het geen vetpot meer. Twee van hen zijn al een aantal malen aan de deur ge weest en beginnen met Barhorst over Digurow. Meestal fungeer ik dan als tolk omdat hij weinig of geen Duits verstaat en spreekt. Ze vertellen dat Pitja niet meer in de barak zit maar in een gat in de grond bij de voorste duinenrij van de Slufter. neer we door de raampjes van de schuur naar buiten kijken zien we over de Slufterweg gok nog de Polizei van de Grensschütz fietsen die na het verdwijnen van Pitja opvallend vaak op patrouille is. Ik voel mij niet op mijn gemak, Pitja merkt het en zegt 'haben Sie angst'. Ja, ich habe Angst. Hij haalt zijn revolver tevoorschijn en zegt: 'Wenn sie kommen, nu kamp ten.' Het loopt met een sisser af. Een paar dagen later komen Sotta en Aleksia weer aan de deur en zeggen: 'Vanavond komen wij met Pitja Digurow hier om te praten.' Ze heb ben een adres voor hem. Zoals afgesproken, het is avond en donker als er op de deur wordt ge bonsd. Zoals altijd verdwijn ik dan in een kast. Er staan vijf Georgiërs en Digurow. Aleksia en Sotta en drie onbekenden. Later hoorde ik dat ook Artemidse er bij aanwezig was. Er volgt een druk gesprek waar we mets van verstaan, alleen de woorden Texel en Germanski vang ik op. Na druk heen en weer gepraat komt het hier op neer: Pitja moet nog diezelfde avond door ons naar De Cocksdorp worden gebracht, naar Westdorp, lid van de CPN. Zij kunnen hem daar niet zelf brengen. Wij moeten zorgen dat hij daar door het land (het is spertijd) wordt gebracht. Ze zijn heel vriende lijk, maar het klinkt als een bevel. Na een uur verdwijnen ze, nemen emotioneel afscheid, omhelzen en kussen Pitja, geven hem een dolk, lord. Igat een revolver en de nodige patron jgg t en Pitja blijft bij ons achter. Dat; scheid van die jonge jongens, ven huis, is mij altijd bijgebleven. ü|J.gr' zitten we dan met een onderduik» nog een onderduiker in de maag, is geen Weg terug. Barhorst overleggen: hoe nu? Er staat dooi natte herfst van 1944 veel water in sloot. Er moet een polsstok mee laarzen aan. We gaan op pad. Tart zo noem ik inmiddels mijn hospita, angst achterlatend. Als we een ei gevorderd zijn, vind Ome Hans' beter dat ik maar terug ga, we dan voorbij Duinoord. Hij vindt beter alleen met Pitja verder te gal Diep in de nacht komt Ome Ha thuis. We zijn alledrie opgelucht,! karwei is geklaard. Als Barhorst' toch nog informeert waar Pitja bleven, hoort hij dat hij is onderga) ken bij mevrouw Ebbinga Wubbe een villa bij de Ruigendijk. In de nacht van 5 op 6 april 1945 M Pitja één van de eersten die dee* men aan de stnjd tegen de Duit: Djenj roz/djenije oftewel: Dag derf boorte. Kom vanavond met verhalen, hoe de oorlog is verdwenen, en vertel ze honderd malen, alle malen zal ik wenen. Naschrift redactie: Digurow leefde de Russenoorlog, maar het hem verder is gegaan is W Brakel niet bekend. rstü j aisi

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2005 | | pagina 8