'Dat romantische zit
bij ons in de genen
JNa 45 jaar ziet houtwerk
ook nog altijd goed uit'
Oude Texelse kotter gevonden op Kaapverdische Eilanden
#1
Gedichten Karin Beumkes in 'Echte inkt'
DINSDAG 8 MAART 2005
itwas ogenschijnlijk een door-
ee oude kotter waar Nico
Jkert en zijn vrouw Gea aan
ord stapten tijdens hun vakan-
opde Kaapverdische Eilanden,
n letters op de zijkant zag
dat het schip in het verle-
neen Wieringer kotter was ge
lest en zijn interesse was gebo-
i.Tot zijn verrassing vertelde de
j>itein hem dat het schip ook nog
orde Texelse vloot had gevaren,
hig op het eiland ging Kikkert
eteen op onderzoek uit en ont-
!te dat hij en zijn vrouw aan
Md van de voormalige TX48
melia Martha waren geweest.
Itschip was van 1960 tot 1973 in
nden van de familie Vlaming uit
osterend.
frienog drijft', mompelt Jaap Vla-
gsr. als hij een mapje met foto's
löeoude TX48 op de Kaapverdi-
feeilanden doorbladert. Ook zijn
lerBiem Vlaming reageert aange
ef/ im verrast bij het zien van de fo-
ivan de oude kotter in de tropi-
le wateren van de Atlantische
«aan. 'Hij is bijna niets veranderd',
ilhiji 'Ook de stuurhut is nog na
genoeg hetzelfde gebleven.' Te zien
is dat er nog steeds met een groot
houten stuurwiel wordt gevarën en
dat ook het grootste deel van het in
terieur van hout is.
De beide Vlamingen en Kikkert wa
ren zondag op bezoek bij Sam van
der Slikke, kenner van de Texelse
vloot, om de foto's van Kikkert te
bekijken en elkaar bij te praten over
de oude Cornelia Martha. De Vlamin
gen hoorden voor het eerst dat het
schip tegenwoordig onder de naam
Estrela Nova een verbinding tussen
de eilanden Sal en Boavista onder
houdt. Deze eilanden voor de kust
van Senegal en Mauretamë zijn on
geveer even groot als Texel en liggen
zo'n drie uur varen van elkaar van
daan. Dat een groep Nederlanders
het schip in 2003, nadat het was ge
saneerd. had gekocht om het als
passagiers- en rondvaartboot op de
eilandengroep in te zetten, was be
kend, maar verdere informatie ont
brak tot nu toe. Ook voor Van der
Slikke leverde de ontdekking van
Kikkert nieuwe gegevens en foto's op
voor zijn uitgebreide archief van de
historie van de Texelse kottervloot.
Kikkert ontdekte de oude Cornelia
Martha toen hij en zijn vrouw een
dagje naar Boavista wilden gaan. De
kapitein, een Amsterdammer die
Kees heette, had aanvankelijk weinig
zin om te varen,'maar besloot later
toch te gaan omdat hij moest tanken
en dat kon hij beter op Boavista dan
op Sal doen. Met nog een ander Ne
derlands stel konden de Kikkerts aan
boord. De dagtocht kostte EUR80,-
per persoon en er moest vooraf wor
den betaald, zodat kapitein Kees wat
geld had om op Boavista te kunnen
tanken. 'Tijdens het gesprek dat we
hadden, was het nog onduidelijk
welke Texelse kotter het vroeger was
geweest. Die Kees dacht dat het een
oude TX58 was geweest, maar Van
der Slikke wist later zo te vertellen dat
die nooit heeft bestaan. Aan de foto's
kon hij wel meteen zien dat het een
oude TX48 was geweest.'
Welgelegen
De Cornelia Martha werd eind jaren
vijftig tegelijk met de TX49 Maria op
de inmiddels niet meer bestaande
werf Welgelegen in Harlingen ge
bouwd. De Cornelia Martha werd ei
gendom van Jaap Vlaming (de vader
van Jaap Vlaming sr.) en de Maria
kwam in handen van zijn broer Cor.
De broers hadden het schip van hun
vader verkocht en besloten elk voor
zich verder te gaan. De TX48 en de
TX49 waren voor die tijd moderne,
robuuste en vooral fraaie schepen.
De directeur van Welgelegen vond
dat de zusterschepen 'visitekaartjes'
voor zijn werf moesten worden. Tot in
de puntjes werden ze afgewerkt.
'Zelfs het patroon van de traanplaten
van de trappen moest perfect op el
kaar aansluiten', vertelt Biem Vla
ming. Onder vissers stonden de
zusterschepen destijds bekend als
de '5-procentsschepen', omdat de
werf beduidend meer belang had
gehecht aan de uitstraling dan aan de
winst op de verkoop.
Begin 1960 kwam de TX48 in de
vaart, zes weken nadat de TX49 te
water was gelaten. Op 3 maart 1960
werden beide schepen officieel in het
centraal vissenjregister ingeschreven.
Volgens gegevens uit het archief van
Van der Slikke waren de TX48 en de
TX49 23,88 meter lang, 6,12 meter
breed en hadden ze een holte van
2,75 meter. In de machinekamers
stonden 4-cylinder Industrie motoren
met een vermogen van 220 pk. De
bruto inhoud mat 89 ton. Jaap Vla
ming voer direct vanaf het begin op
de Cornelia Martha en Biem kwam
een jaar later aan boord. Gemiddeld
voer er vijf man aan boord. Een van
de bemanningsleden was destijds
ook Piet van der Slikke, nu de achter
buurman van Kikkert.
'Toen we ermee begonnen, deden we
nog aan bordenvisserij', vertelt Jaap.
'In de winter van 1962/'63 hebben we
de boomkor erop laten plaatsen.' De
TX48 werd gebruikt voor het vissen
op schol en tong. In de winters werd
vaak samen met de TX49 op haring
gevist. 'Dan deden we aan span-
visserij of kuulen zoals we dat noem
den. Ging er een net tussen de sche
pen en dan voeren we samen op.' In
september 1962 haalde de TX48 het
nieuws, doordat ze achttien dagen
vastzat op de Razende Bol. Een
bemanningslid uit Egmond aan Zee
die op wacht stond, had niet goed
opgelet waardoor de Cornelia Martha
rechtstreeks de zandplaat was opge
varen. Het schip werd door
bergingsbedrijf Wijsmuller vlot ge
trokken en hield weinig schade aan
het voorval over. Vlaming: 'Het was
een goed schip en we hebben er ook
goed mee verdiend. In de winter van
1965 wilde het met zo met de haring
vangst en zijn we overgegaan op
tong. We hebben toen heel goede
vangsten gedaari. Je had toen ook
nog niet met quota te maken.'
In september 1972 werd de TX48 aan
J. Bakker Bzn. op Wieringen ver
kocht. De familie Vlaming nam een
nieuwe TX48 Cornelia Martha in ge
bruik die ze tot 1983 in handen had.
De oude Cornelia Martha vertrok in
november 1972 voor het laatst uit de
haven van Oudeschild en in maart
1973 werd ze in het centraal visserij-
register als de WR1 Barend Jan her
ingeschreven. Bakker ging ermee op
kabeljauw en wijting vissen. Nadat de
Wieringer het schip in 1987 aan een
visser uit I Jmuiden had verkocht, wis
selde het in een paar jaar tijd diverse
malen van eigenaar. Ook had het wis
selende namen als IJM1 Condor,
WR1 Condor en WR1 Anne Marijn.
Die laatste naam kreeg het schip in
1994 van P.G. Post uit Den Oever die
erop voer totdat het schip begin 2003
werd gesaneerd. Daarna werd het in
IJmuiden omgebouwd voor het
nieuwe bestaan op de Kaapverdi
sche Eilanden. Op 14 juni 2003 ver
trok de voormalige Cornelia Martha
naar de ongeveer zesduizend kilome
ter verderop gelegen eilandengroep.
Kikkert: 'Die kapitein vertelde dat ze
veertien dagen over die reis hebben
gedaan. Ze zijn in één keer door
gevaren.'
Onveranderd
Met de foto's in de hand filosoferen
Biem en Jaap Vlaming over het hui
dige interieur van het schip. 'Het zou
me niks verbazen als de slaap
verblijven ook nog onveranderd zijn',
zegt Jaap als hij de foto van de stuur
hut bekijkt. Kikkert moet daarop het
antwoord schuldig blijven. Hij weet
wel te melden dat voor in het schip
opstapper in het nagenoeg hetzelfde gebleven stuurhuis v
een kantine en een bar zijn ingericht
en dat er voorzieningen om te duiken
zijn aangelegd. Ook is de verschan
sing aan de voorkant een stukje ver
hoogd. Jaap wijst op het houtwerk in
de stuurhut. 'Dat zit er nu al 45 jaar
in en het ziet er nog steeds goed uit.'
Aan de buitenkant is het hout van de
kozijnen inmiddels wel aangetast.
Volgens Van der Slikke zijn er diverse
voormalige Texelse kotters zijn die
nog steeds in de vaart zijn. De oudste
is de TX12 van Piet Drijver die in 1927
werd gebouwd. Van 1970 tot 1985
had het als thuishaven de Engelse
plaats Brixem en werd er onder de
naam BM 30 Sara Lena nog mee ge
vist. Sinds 2000 doet de voormalige
kotter dienst als zeilschip. De uit 1939
daterende TX51 Arie Geertje van de
familie Ellen wordt momenteel door
een particulier gereed gemaakt voor
een wereldreis en de TX11 Deo
Volente van de familie Vlaming is
eveneens nog in de vaart. 'Dat schip
is uit 1947 en vaart nu met passagiers
in de Canadese kustwateren. Hij
heeft ook nog een tijdje op de
Caraïben gevaren', beschrijft Van der
Slikke het derde voorbeeld. De TX49
Maria blijkt eveneens nog steeds te
bestaan. Het zusterschip werd één
jaar na het vertrek van de Cornelia
Martha verkocht aan J. Bais uit Den
Helder en daarna tot HD 93 Maartje
gebouwd. 'Dat schip is een paar jaar
geleden gesaneerd en ligt sindsdien
voor de kant bij de werf van Maas
kant Shipyards in Stellendam.'
De Cornelia Martha begin jaren zestig tijdens de viering van 550-jaar stadsrechten vi
Georgisch tv-team
filmt op Texel
Ook in Georgië krijgt het 60-jang ju
bileum van de bevrijding bijzondere
aandacht. Het TV-station Imedi
('Hoop') maakt een programma van
ongeveer een half uur waarin wordt
teruggeblikt op de opstand op Texel.
Reporter Tiko Peikrishvili en camera
man lago Aogilashvili waren vrijdag
op Texel om met de burgemeester,
Theo Witte en anderen over de
Russenoorlog te praten, waarbij ze
onder meer het Luchtvaartmuseum,
de vuurtoren en begraafplaats
Loladze bezochten. Daarnaast werd
veel aandacht gegeven aan het hui
dige welvarende Texel door opnamen
te maken van de dorpen met winke
lend publiek en welvoorziene etala
ges. In Georgië zelf zullen de ko
mende weken overlevenden van de
opstand worden geïnterviewd. Het
programma zal begin april via de sa
telliet worden uitgezonden.
(Foto Harry de draaf)
EEN BETER MILIEU
BEGINT BIJ JEZELF
soms nauwelijks voorstellen dat ik het
heb geschreven Oppervlakkig zijn
de gedichten zeker niet, eerder zet
ten ze aan tot nadenken. De één weet
direct wat ze bedoelt, voor de ander
stemt het tot nadenken. Zeker is dat
het werk in de smaak valt, zoals blijkt
uit de vele reacties die ze knjgt. Na
een presentatie niet lang geleden
stapte Frank Stonk van de Willem
Kloosgroep op haar af. "Jij moet een
uitgever zoeken, want je maakt
prachtige poëzie", zei hij tegen mij.
Dat was erg leuk om te horen.' Via-
via wist een uitgever haar wel te vin-
den. Insiders zien de bundel Echte
Metamorfose
We hebben de hond begraven
op een geheime plek
het lichaarp werd
door dekentjes bedekt
geelgespikkeld bruin
waren zijn ogen nog
de hondenbeklag
in de dood te drogen
Hebben de goden
in onszelf ontdekt
hebben drie keer hard
en vurig op de grond gespogen
en het Onze Vader opgezegd:
vergeef ons Heer - wij weten
wat wij doen
Hebben de laatste flessen
op het land ontkurkt
toen wij elkander
op de poolvlakten ontmoetten
moesten wennen aan de
pantoffelvoeten
en aan de ontnuchterende stilte
die na het drinken komt.
inkt, die met subsidie tot stand is
gekomen, als een opstapje naar gro
tere uitgevers. Wellicht dat die ook in
de zaal zitten als Beumkes op 19
maart een voordracht houdt tijdens
een literaire avond in Zuïdwolde.
waarvoor ze is uitgenodigd en die
wordt gepresenteerd door dichter
des vaderlands Driek van Wissen.
'Dichters en gedichten staan tegen
woordig in een verhoogde belang
stelling en dat is natuurlijk erg pret
tig. Het is jammer dat er op Texel niet
wat meer van dit soort poëzie- en
literatuuravonden worden gehouden.
We hebben hier tenslotte goeie dich
ters.'
De bundel Echte inkt is te koop in de
Texelse boekhandels en kost €12,50.
Kopers moeten zich niet laten mislei
den door de verkeerde naam (Kann
Beumers) op de omslag, een slordig
heid die voor rekening komt van de
uitgever.
Wie zijn dit?
mvan Dijk uit Oosterend is op
Naar mensen die het echtpaar
rkennen dat op bijgaande foto
rgeh
.w.
at. Hij kreeg de foto van Mar-
Walters in Engeland, een neef
Kenneth Munro Steven, die op
januari 1944 met een Lancaster
sstortte op de Fonteinsnol. Het
f'oaar op de foto zijn de mensen
Stevens graf hebben verzorgd.
meent het echtpaar te her-
"nen, kan contact opnemen met
van Dijk, Kotterstraat 15 in
e-mail
sierend, tel.' 3184(
J andijk@texel.com.
Karin Beumkes groeide op achter
de dijk op 't Horntje. 'Een onmoge
lijke plek, ik had alleen m'n fanta
sie.' Het bleek de voedingsbodem
voor de vele gedichten die ze op
papier heeft gezet. Zeven daarvan
staan in de nieuwe verzamel
bundel Echte inkt, met daarin het
werk van zes debuterende dich
ters.
De ster van Beumkes (1960) is stij
gende. Dat blijkt onder meer uit het
feit dat ze niet zelf de boer op hoeft
om haar gedichten onder de aan
dacht te knjgen. Tegenwoordig wordt
de Texelse gevraagd voor presenta
ties en voordrachten. Vorig jaar werd
ze genomineerd voor de Nieuwe-
geinse Literatuurprijs en werd ze ge
vraagd mee te doen aan de Poetry-
slam in Eindhoven, een poëziewed
strijd waarbij ze tweede werd. In de
zaal zat toen een redactielid van uit
geverij Opwenteling, die haar vroeg
of ze haar gedichten mochten publi
ceren, met als resultaat de nu ver
schenen dichtbundel. De gedichten
van Beumkes kenmerken zich door
hun zorgvuldige opbouw. 'Schrijft ze
eigenlijk wel, of tekent ze?', vraagt
Herbert Mouwen zich af in het door
hem geschreven voorwoord. 'Haar
gedachten lijken kleine inktvlekken
die ze met een pennetje uit elkaar
heeft getrokken tot ze de juiste vorm
hadden.'
Belofte, Gezin en Afternoon Delight
en andere gedichten in de bundel
Echte inkt is niet het eerste werk van
Beumkes (1960) dat is gepubliceerd.
Een jaar of twintig geleden bracht
Theo Timmer van het Open Boek de
bundel Duizend Graven uit, met illus
traties van Martin Vlaming. Nadien
verschenen meerdere gedichten van
haar hand en onlangs nog in het lite
raire tijdschrift Noachs Kat, waarvoor
ze een gedicht over de PH-polder
schreef. Momenteel werkt ze aan ze
ven gedichten, die ze gaat inzenden
voor de Lux Literatuurprijs.
'Mijn eerste gedichtjes schreef ik op
mijn negentiende. Het was de tijd dat
ik nog in 't Asiel kwam. Martin Vla
ming was mijn vriendje en zijn vriend,
Nico Dros, beschouw ik als mijn ont
dekker. Hij heeft mij gestimuleerd ver
der te gaan. Maar ook mijn ouders
reageerden altijd enthousiast op wat
ik schreef. We woonden tamelijk af
gelegen in de polder, maar het waren
niet van de bonkige boeren. Mijn
moeder had een mediterrane uitstra
ling en mijn vader hield van klassieke
muziek. Dan draaide hij bijvoorbeeld
Luciano Pavarotti. Beiden hadden
een romantische kant en dat zit bij
ons in de genen. Klaas Bonne, die
vroeger 'Tussen Dijk en Duinerij' in de
Texelse Courant schreef, is bijvoor
beeld in de verte nog familie van me.
In gedachten ben ik vaak met gedich
ten bezig. Ik schrijf ze niet in één keer
op, maar neem er de tijd voor. Soms
denk ik wel eens: waar komt het van
daan? Ben ik het die dit schrijft? Als
ik een gedicht teruglees kan ik me
Karin Beumkes: Als ik mijn gedichten teruglees, kan ik
dat ik ze heb geschreven.
