Slapen op karig gevulde strozakken in jeugdherberg Panorama
Echtpaar Veldwisch stond
op het punt te emigreren
Nieuwe tarieven voor
inning OZB in 2006
;;;wV:vr j
TEXELSE
6 COURANT
- Aan-
gespoeld
Gebruikersdeel woning vervallen
1
ET
DINSDAG 3 JANUARI 2006
Wanneer Freek Veldwisch en Pien van Houwelingen elkaar
voor het eerst ontmoeten, valt de wat vreemd uitziende jon
geman behoorlijk uit de toon. Het is oorlog en Veldwisch heeft
besloten dat zijn baard er pas weer afgaat als koningin Wil-
helmina terug is. Naast ergernis roept hij ook bewondering op
bij Pien en haar vriendinnen. Zozeer dat er een weddenschap
wordt afgesloten wie hem het eerst weet te strikken.
'Moet je die knul eens zien, hij
heeft zich niet eens geschoren. Get
verderrie, geen gezicht', fluisteren
de vriendinnen tegen elkaar. Het is
oorlog en ze zijn bij elkaar voor hun
belijdeniscatechisatie. Hun mikpunt
van spot stoort zich in het geheel
niet aan de veelbetekende blikken.
De in Pijnacker wonende Freek
Veldwisch (nu 86) heeft de afspraak
gemaakt dat als Mussert aan het
bewind komt. hij zijn baard laat
staan en dat die er pas afgaat als
hij Wilhelmina weer heeft gezien. En
daar houdt hij zich aan. 'Hij begon
er met die lange vlasharen steeds
gekker uit te zien', vertelt de nu
83-jarige Pien, die destijds in Delft
woonde. 'Toch vonden we het een
leuke knul. Zullen we eens proberen
wie van ons het eerst met hem mee
mag...'
Buiten de catechisatie en de kerk
dienst op zondag is er weinig gele
genheid elkaar te ontmoeten. Over
dag werkt Freek in de bakkerij. In
een zak meel heeft hij de radio van
zijn baas verstopt, zodat hij naar de
berichten Radio Oranje kan luiste
ren. Na zijn werk is hij actief voor de
Binnenlandse Strijdkrachten. Een
spannende, soms ook gevaarlijke
tijd. Zoals die ene keer blijkt, wan
neer hij nog laat op pad is voor
een karweitje. 'Ik had een revolver
op zak, vreselijk griezelig. Komt
er ineens, uit het donker, iemand
om me aflopen. Nu zal je het heb
ben, dacht ik, een Duitser. Nu moét
het gebeuren, anders schiet hij mij
straks voor m'n raap. Ik haalde
de veiligheidspal over... Vraagt die
knul ineens: weef u ook waar Nolet
woont? Pas na de oorlog sprak ik
de jongen aan en zei: jij bent echt
aan de dood ontsnapt!'
Of die keer in Delft, als ze een dienst
bijwonen in de kerk waar de Oranjes
begraven liggen. Halverwege waar
schuwt de koster voor een razzia.
Alle mannen van achttien jaar en
ouder worden via de achterdeur de
kerk uitgeloodst. Pien leent' een
fiets en fietst van hoek tot hoek om
te zien of de kust veilig is, zodat
hij de stad uit komt. Er volgen nog
vele razzia's, soms wel drie op een
dag. Steeds weet hij de dans te
ontspringen.
Ze spreken af zich te verloven op
de dag van de bevrijding. Eindelijk,
na een lange, zware winter, breekt
dat historische moment aan. 5 mei,
een datum om nooit te vergeten.
Voor altijd gegraveerd in de ver
lovingsringen die Veldwisch voor
een zak meel bij de goudsmid wist
te bemachtigen. Een maand later
stapt hij achterop de motor van
een oude schoolvriend en rijden ze
naar Rijswijk, waar koningin Wilhel
mina wordt binnengehaald. Daarna
spoedt Freek zich naar zijn ver
loofde. 'Bekijk me nog maar eens
goed, want ik ga nü naar de kapper.'
'Ach', zegt Pien, 'doe het maar niet.'
Ze was inmiddels al zo gewend
aan dat baardje. 'Nee, afspraak is
afspraak.' Vastbesloten fietst hij
naar de kapper. Als hij gedacht had
dat Pien er blij mee zou zijn, heeft
hij het goed mis. 'Hij kwam terug...
wat een melkmuiltje, afschuwelijk
gewoon. Maar', relativeert Pien, 'ik
had ondertussen wel geleerd dat de
binnenkant belangrijker is dan de
buitenkant.'
Hoewel de oorlog voorbij is, heeft
Freek geen rust in zijn lijf. 'De men
sen hier waren bevrijd, maar in
Nederlands-lndië, het huidige Indo
nesië, moesten ze ook nog bevrijd
worden.' Het merendeel van de Bin
nenlandse Strijdkrachten vertrekt,
op vrijwillige basis, naar de Oost.
Ook Freek meldt zich aan. Niet voor
militaire activiteiten, maar als Rode
Kruis-soldaat, waarvoor hij eerst
een spoedcursus volgt. Het loopt al
tegen november en ieder moment
kan hij een oproep verwachten. Wat
moeten ze, wel of niet trouwen?
Niemand kon voorspellen hoe lang
hij zou wegblijven en in het ergste
geval zou hij niet meer terugke
ren. Ze besluiten dispensatie aan
te vragen om versneld te mogen
trouwen.
Drie dagen na de huwelijksvoltrek
king zit Freek op zee, zijn echtgeno
te onder de hoede van haar ouders
achterlatend. 'We waren via Ant
werpen ingescheept en verbleven
vervolgens zes weken in Engeland,
in Aldershot. We waren verbaasd
over wat er daar nog aan artikelen
te krijgen was. Sinaasappelen, cho
colade en echte zeep! Dat hadden
we in jaren niet meer gezien.' Hij
stuurt direct een flink stuk zeep naar
Pien toe. Vlak voor vertrek, als zij al
ingescheept zijn, brengt Prins Bern-
hard een bezoek aan boord, om de
manschappen een hart onder de
riem te steken. Een buitenkans voor
Freek. 'Ik had een boek meegeno
men, waarin ik de jongens wel eens
een stukje liet schrijven. Zodra de
mogelijkheid zich voordeed, drukte
ik hem het boek onder zijn neus en
vroeg: Koninklijke Hoogheid, mag ik
uw handtekening? En hij deed het!
Beste wensen, Bernhard, schreef
hij. Ik heb dat boek nog steeds, dat
doe ik nooit weg.'
'Met de Nieuw Amsterdam voeren
wij naar Malakka, waar ik de jon
gens uit mijn Pijnacker-groep weer
tegenkwam. Het was een korte ont
moeting, want wij moesten door
naar Surabaya. Daar aangekomen
was er niets voor ons geregeld. In
afwachting van orders, bivakkeer
den we in een villa, waar we zes
weken lang op een marmeren vloer
sliepen. Overdag gingen we de
kampongs in om zieken te verzor
gen. Liet iemand een keer een voet
zien waar, aan nog maar één spier
tje, een teen bungelde. Wat moet
je dan? Zoveel ervaring had ik niet.
Heb ik die teen er maar afgesneden.
Met een scheermesje. De bewoners
hadden graag gezien dat we nog
bleven, maar we kregen opdracht
naar Domas af te reizen. Zo'n 150
kilometer verderop, midden in de
rimboe, 's Nachts hielden we er de
wacht, dan patrouilleerden we in het
stikdonker over kleine, smalle dijk
jes. Het was onze taak de mensen
te beschermen tegen de guerrilla's,
Javanen die de macht over wilden
nemen. Ploppers noemden we ze,
die als dieven in de nacht de kam
pongs binnenvielen.'
Er is heel wat gebeurd, daar in
Domas. In de brieven die hij weke
lijks aan Pien schrijft, staan echter
alleen de goede dingen vermeld.
Tot op de dag van vandaag zijn
er gebeurtenissen waarover niet
gesproken wordt. Goede herinne
ringen bewaart hij aan de bewoners
van de kampong. 'Aan Doel, een
jochie dat in ruil voor eten allerlei
kleine klusjes voor ons deed. Zodra
we hem zagen, riepen we altijd: ha,
kom in. Hij kreeg al snel de naam
Doel Hakomin. Toen wij daar ver
trokken, lieten we hem huilend ach
ter. Hij was in die tweeëneenhalf jaar
zo met ons vergroeid. Net als Kalil.
Twee jonge knapen van een jaar of
veertien. Ik hoopte ze ooit een keer
terug te zien.'
Op 8 augustus 1948 keert Freek
terug in Nederland. Pien staat op
de kade en wacht hem op met
een groot spandoek. Maar wie er
ook komt, geen Freek. Freek zit
Ze zijn niet op het eiland
geboren en getogen, maar
wonen hier al zó lang dat ze
nauwelijks meer van een ech
te Texelaar zijn te onderschei
den. Waar komen ze vandaan
en wat bracht hen er toe zich
blijvend op ons eiland te ves
tigen? In de rubriek Aange
spoeld dit keer: Freek en Pien
Veldwisch.
nog in het ruim van het schip. Hij
heeft geen zin meer in Nederland.
De gedachte aan Pien doet hem
echter weer tot zinnen komen en
na lange tijd sluiten ze elkaar in de
armen. Desondanks ziet Freek na
de vrijheid van leven in Indonesië
het hokjesgedoe in Nederland niet
meer zitten. 'We waren bezig met
emigreren naar Australië toen er
een oproep van de Nederlandse
Jeugdherberg Centrale kwam. Of
we op een sollicitatie wilden ingaan.
Hoewel we zaten te wachten op
ons visum, besloten we het gesprek
dat in Amsterdam zou plaatsvinden
aan te gaan. De reiskosten werden
toch vergoed, konden we meteen
afscheid nemen van Amsterdam.
Zodoende gingen we heel onbevan
gen het gesprek in. Wat kon het ons
verder schelen, we gingen toch naar
Australië.'
Iedere dag kijken ze met spanning
uit naar de post. Wat zou het eerst
worden bezorgd: het visum of de
benoeming...? Na een kleine week
worden ze persoonlijk op de hoogte
gesteld. 'Jullie zijn benoemd en of
jullie zo snel mogelijk naar Texel wil
len gaan. We hakten de knoop door
en vertrokken. Wat waren de ouders
blij. Texel is ver, maar Australië uit
zicht.'
In 1950 betrekken Freek en Pien
met hun eerste kindje de jeugdher
berg op de Hogeberg. Een mooie
oude boerderij met een rieten dak,
Freek en Pien Veldwisch verloofden zich op de dag van de Bevrijding, 5
op bedden, maar op karig gevulde
strozakken. Er is echter één bij
zondere luxe. In de oorlogsjaren
diende de boerderij als ziekenboeg
voor de Wehrmacht. Om die reden
was er door de hele boerderij cen
trale verwarming aangelegd. Wat
een weelde! De maaltijden worden
op een groot kolenfornuis gekookt,
wat voor Pien wel even wennen
is. 'Het was een heerlijk vuur hoor,
maar als je te lang met het bijvul
len van de cokes wachtte, moest
je weer opnieuw beginnen. En ik
had van die heel grote pannen. De
eerste keer moest ik voor vijftig man
koken. Het bovenste werd maar niet
er op Texel nog vijf bij, gingen eerst
op de step en later met de fiets
naar school. De enige keer dat we
de jeugdherberg aan een assistent
overlieten, was op zondag als we
naar de kerkdienst gingen.'
In 1960 wordt de nieuwe Jeugd
herberg, het huidige Panorama
gebouwd. Een flink stuk groter dan
de oude boerderij. Even is er een
aarzeling of ze deze stap wel aan
durven. Ze hebben echter al zoveel
ervaring opgedaan en zijn zo goed
op elkaar ingespeeld, dat ze de
uitdaging aangaan. Uiteindelijk is
het van alles gewoon een beetje
meer. Hoewel het leeuwendeel van
dat eerder door de TESO was aan
gekocht en later overgenomen door
de Nederlandse Jeugdherberg Cen
trale. 'Kind, kind, kun je het hier wel
uithouden', verzucht haar moeder
nadat ze alles in ogenschouw heeft
genomen, 'wat een ruimte hier.' Ze
hebben er nooit spijt van gekre
gen, hoewel het in het begin zeker
niet gemakkelijk was. 'We hadden
een huiskamer die tegelijkertijd als
receptie diende. Dan stond mijn
dochtertje in de box en kwamen er
trekkers binnen met van die grote
rugzakken. Ik vroeg dan altijd: als
het mogelijk is, wilt u dan uw rug
zak op de grond zetten, dan kan
mijn kind ook nog iets zien.' Met de
komst van de tweede, wordt het
gebrek aan privacy hinderlijk. 'Ik
kon me nergens afzonderen, want
er hingen geen gordijnen, je werd
van alle kanten bekeken.' Freek
besluit een luikje in de gang te
maken, zodat er een soort loket
ontstaat. Een loket met een gordijn
ervoor. 'Toen de leiding daar achter
kwam, kreeg ik geweldig op mijn
salamander. Daar had ik geen geld
aan mogen uitgeven. Ho, ho, dat
heb ik toevallig wel uit eigen zak
betaald. Het geeft wel aan hoe wei
nig we te besteden hadden.'
De inrichting van de jeugdherberg is
uiterst sober. De gasten slapen niet
gaar, terwijl het onderste tot prut
gekookt was. Heb ik uiteindelijk
onze voorgangster, móéder Guurtje
Bakker, die in De Koog woonde, om
raad gevraagd. Tot de rand vullen
met water, gaat het altijd goed, was
haar advies.'
Wat ze wel erg vonden, was het ser
viesgoed dat door de Duitsers was
achtergelaten. Een degelijk servies,
waar niets mis mee was, behalve
dat er onder de groenteschalen
hakenkruizen stonden. 'Je walgde
er van. Had je zelf bij de onder
grondse gezeten, moest je zulke
schalen gebruiken. We hadden niets
anders en moesten het er noodge
dwongen mee doen. leder jaar had
den we een bijeenkomst van alle
Vaders en Moeders. Naar één van
die bijeenkomsten heb ik toen zo'n
schaal meegenomen en op zijn kop
op de tafel gezet Kijk, dat zijn onze
spullen, hier moeten wij nu uit eten.
Toen hebben we toch wel vrij snel
nieuwe spullen gekregen.'
In het begin hebben ze weinig tot
geen contact met de Texelaars.
'Daar hadden we het domweg te
druk voor. Bovendien, we hadden
geen auto. Als we al een keer weg
moesten, pakten we de fiets. Maar
nooit tegelijkertijd, want er moest
altijd één van ons op de jeugdher
berg blijven. De kinderen, we kregen
de kokerij op de schouders van
Pien rust, zorgt Freek in de vroege
ochtend voor de pudding, vla of
pap. Niet een litertje, enorme scha
len vol! 'Ik heb zo veel vla gekookt,
daar kun je deze kamer gemakkelijk
mee vullen'. Pien ging gewoonlijk
niet eerder dan vier uur de keuken
in. 'Als de kinderen thuis kwamen
uit school, dronk ik eerst nog een
kopje thee met ze. Daarna ging ik
de keuken in, tot het moment dat
het eten opgediend kon worden
en Freek het overnam. Maar niet
eerder voordat ik de schalen had
volgeschept.' Als alles klaar staat,
trekt Pien zich terug in de huiska
mer om met haar kinderen te eten.
'Freek die bij de gasten bleef, zei
dan altijd: doe je niet te haastig, dan
kan ik ook nog een stukje horen. Ik
las altijd voor aan de kinderen, mits
ze netjes gegeten hadden, uit de
Soete Suikerbol. Freek genoot hier
net zo van als de kinderen.'
In 1980 gaat Veldwisch met de VUT
en wordt de Herheberg verruild voor
een vrijstaand huisje, Rustdal, op
Zuid-Haffel. 'Ik was zestig en ja, je
laat wat achter. Wat ik vooral miste,
was het contact met de jongelui, ik
had daar altijd veel plezier in. Die
wandeltochten, soms wel twee op
een avond, langs de Wezenputten,
de Georgische begraafplaats en
niet te vergeten het Galgenlandje,
waar vroeger een onschuldige is
gehangen en wiens geest nog altijd
rondwaart. Wat schrokken ze dan
als die geest in het donker te voor
schijn kwam. En het volksdansen,
iedere dinsdag werd er bij ons op de
binnenplaats geoefend. Het houdt
je jong en levendig. We hadden
met de jeugdherberg een heel vol
leven. We hebben er van genoten,
maar bedenk wel dat ons enige
vrije moment onder de middag was
en dat we in al die jaren geen dag
vakantie hadden. Dat kwam pas na
de jeugdherberg.'
Het leven in huize Rustdal is er
beslist niet saaier op geworden.
Wel wat rustiger, maar nog steeds
vol activiteiten. Freek: 'Sinds we
hier wonen, ben ik gaan jutten.' Oh
wee, als hij onderweg aan de praat
raakt, dan moet Pien maar zien'
wanneer hij weer boven water komt.
Ook mag hij nog graag een rondje
zwemmen in de Waddenzee en de
moestuin achter het huis geeft hem
genoeg te doen.' Maar op zondag
is hij in ruste. Hij heeft dertig jaar
iedere zondag moeten werken, nu
vertikt hij het om ook maar iets te
doen.
Met het verstrijken van de jaren,
denkt hij met regelmaat terug aan
Indonesië. Dat prachtige land, ver
weggestopt in zijn geheugen. Uit
eindelijk worden er twee reizen
naar Indonesië gemaakt. De eerste
keer in 1989 met Harry de Graaf.
Een reis waarvan hij diep onder de
indruk raakt. Vooral het kërkhof in
Surabaya, waar hij veel bekende
namen tegenkomt. Het roept enorm
veel herinneringen op en hij is er
danig van slag van. Het doet hem
besluiten, als de gelegenheid zich
voordoet, de reis nog één keer te
ondernemen. Want, hoe zou het zijn
dienstmaten zijn vergaan? Zouden
die twee jochies, Doel en Kalil, nog
in leven zijn? Hij zou ze zo graag
nog een keer terug willen zien. De
tweede keer, in 1991, geven ze
gehoor aan de oproep van een
groep oud-militairen. Het wordt
een zware, emotionele, maar nooit
te vergeten reis. 'We hadden twee
dagen de tijd om te zoeken. We
kregen een auto met chauffeur mee,
maar konden in eerste instantie de
plek niet terugvinden. We waren erg
teleurgesteld. We hadden de hoop
al bijna opgegeven toen we ineens
bekend terrein zagen. Binnen de
kortste keren stonden we in Domas.
Ik had foto's meegenomen en overal
vroeg ik naar Doel Hakomin. Stom,
want zijn echte achternaam was
Haddie. Laten die foto's nu herkend
worden! Eerst vonden we Kalil. Hij
komt aanlopen en zegt in onver
valst Nederlands: goedemorgen,
hoe gaat het met u? En daar was
ook Doel Hakomin, die officier van
de politie was geworden. Hij kende
zelfs mijn naam nog, 43 jaar later!'
Meer reizen zijn er niet gemaakt.
Ze woonden zo fijn op Zuid Haffel
dat ze geen enkele behoefte meer
hadden op vakantie te gaan. Maar
aan alles komt een einde. Rustdal
werd verlaten voor een huisje fn
Den Burg. 'Ik ging hier met tranen in
mijn ogen weg, want ik wist dat ik
die ruimte en dat uitzicht zou gaan
missen. En het is me inderdaad niet
meegevallen. Als het even kan, ga
ik er regelmatig met de fiets op uit,
maar ik ben bang dat het nog lang
duurt voordat ik helemaal gewend
ben.' Pien heeft minder moeite met
de verandering, 'Als ik mijn eigen
stoeltje maar heb, dan gaat het
best.'
Ingrid de Raad
'Koverskooi'
De tekst Investeert in Duinrellen
Texel Koverskooi op een groot bord
dat hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier op de hoek Oude-
weg-Rommelpot bij Den Hoorn
heeft neergezet, roept vragen op.
Waarschijnlijk wordt Korverskooi
bedoeld, maar dat ligt aan de Rui-
gendijk bij De Koog, niet bij Den
Hoorn. De plank is er volgens een
zegsman per abuis opgezet. Zoals
er langs de Rommelpot duinrellen
zijn aangelegd, is dat ook in de
duinen bij Korverskooi gebeurd en
zal ook plaatsvinden in het Krimbos.
Het voorwerk is daar al verricht, het
graafwerk begint half januari.
Texelaars hoeven dit jaar het
gebruikersdeel van de Onroerend
Zaakbelasting (OZB) niet meer te
betalen. De raad buigt zich vol
gende week over een aangepaste
verordening voor de inning van
de OZB.
De aanpassing is het gevolg van een
recent besluit van de Tweede Kamer
om het gebruikersdeel af te schaf
fen. Tot nu toe was het onduidelijk
geweest of de afschaffing wel of
niet zou doorgaan Voor een woning
hoeft dit jaar alleen nog het eige-
naarsdeel te worden betaald. Voor
niet-woningen worden nog steeds
zowel het eigenaars- als het gebrui
kersdeel in rekening gebracht.
In de aangepaste verordening werkt
de gemeente zowel met aangepas
te tarieven als aangepaste waarde-
eenheden. De OZB wordt berekend
door het aantal waarde-eenheden
met de tarieven te vermenigvuldi
gen. De eenheden zijn aangepast
van €2268,- naar €2500,-. 'Het oude
bedrag was nog gebaseerd op een
waarde-eenheid van vijfduizend gul
den', aldus een woordvoerder van
de gemeente. 'Het nieuwe bedrag
rekent makkelijker.' De nieuwe tarie
ven bedragen €1,08 per waarde-
eenheid voor het eigenaarsdeel van
een woning, €1,86 voor het eige
naarsdeel van een niet-woning en
€1,50 voor het gebruikersdeel van
een met-woning. In de verordening
die in oktober 2005 was vastgesteld,
was de gemeente nog uitgegaan
van tarieven van achtereenvolgens
€0,93, €1,78 en €1,43 per waarde-
eenheid. Voor het gebruikersdeel
van woningen werd toen €0,73 per
eenheid berekend.
In haar voorstel aan de raad schrijft
het college dat de tarieven moes
ten worden aangepast zodat wordt
voldaan aan een trendmatige stij
ging 1 procent waartoe de raad in
oktober besloot. Burgemeester en
wethouders wijzen er op dat de
nieuwe tarieven 'sterker lijken te stij
gen dan de vastgestelde verhoging
van 1 procent', maar dat dat niet het
geval is. De afwijking is het gevolg
van de nieuwe waarde-eenheid. De
nieuwe tarieven zijn ook gebaseerd
op de werkelijke WOZ-waarde. Bij
het vaststellen van de verordening in
oktober was het bestand met nieu
we WOZ-waarden (in 2005 vond een
hertaxatie plaats) volgens het col
lege nog niet up-to-date'Volgens
een woordvoerder van de gemeente
int de gemeente drt jaar in totaal
1 procent meer dan in 2005. De
aanslagen worden in maart verzon
den. Het bedrag dat de gemeente
niet meer via het gebruikersdeel kan
innen, wordt door het rijk uit het
Gemeentefonds gecompenseerd.
Het wegvallen van het gebruikers
deel is één van de oorzaken van
het tekort op de begroting voor
2006 dat raad en college in oktober
moesten wegwerken. De gemeente
had berekend door het wegval
len van het gebruikersdeel in 2006
€347.000,- extra aan compensa
tie te ontvangen, maar dat werd
€65.000,-. Dat is het gevolg van een
gewenningstermijn van ongeveer
twintig jaar die het rijk wil hanteren
om gemeenten aan de verandering
te laten wennen. Voor Texel pakte
dat nadelig uit, omdat de gemeente
door de lage OZB-tarieven als voor
deelgemeente te boek staat. Dat
betekent dat de gemeente uit het
Gemeentefonds meer krijgt dan via
de OZB werd opgehaald (door de
lage OZB-tarieven op Texel), maar
dat gaat nu veel minder snel dan
aanvankelijk berekend. Bedoeling
is dat het wegvallen van het gebrui
kersdeel de gemeente uiteindelijk
toch zes ton meer oplevert dan
via de OZB zou zijn geïnd. Het
wegvallen van het gebruikersdeel
is overigens nog discutabel. Vier
gemeenten en de Vereniging voor
Nederlandse Gemeenten (VNG) wil
len het besluit van de Kamer bij de
rechter aanvechten. Voor gemeen
ten betekent het wegvallen dat
zij voor de financiële huishouding
afhankelijker van het rijk worden.
l hootjliBe"!'Jj-»dschoD
cT 1 - Hollands
s A Noorderkwartier
iüÈ'. ij
Met medewerking van:
staatsbosbeheer
I Datum gereed: December 2005
'J'J
Adviesbureau: ProCoilSUS
I Civiele aannemers
combinatie'
DEKKER KWW
^'KRABBENDAM
I
Project met financiële steun
van Europees Oriëntatie en
Garantiefonds voor
de Landbouw
