Vereniging voor de Landbouw na 70 jaar nog springlevend
'Lang niet iedereen durfde
even openhartig te zijn'
Minister toont begrip, maar
komt niet op bestuit terug
'Eieren prikken
heeft geen zin'
Wat ik zeggen wou...
TEXELSE COURANT
Besluit haven aan Tweede Kamer 0nderzoek naar grauwe ganzen:
Herinneringsbankjes met gat baren
.fKtOLMC
TX6G-
onden nog stee
locaties wissett
in. Van Hotel Tex
Timmerrre
Gor KhatchiK)?
Den Har
DINSDAG 11 JULI 2006
Landbouw toen en nu. Op de bovenste foto een beeld van graanoogst zoals dat vroeger ging mei
het 150-jarig jubileum van de Prins Hendrikpolder in 1996, met Cor Bakker, wijlen Edo Spoelstra
toont de graanoogst op de moderne wijze, met de combine.
de zelf binder, gedemonstreerd bij
n D. Terpstra sr. De onderste foto
Ook al ben je als boer nog zo'n vak
man, soms red je het niet alleen.
Aldus een belangrijke reden voor
de oprichting van de Vereniging
voor de Landbouw, precies zeven
tig jaar geleden. Aan onderwer
pen hadden de organisatoren van
de thema-avonden van de Texelse
bedrijfsvoorlichting nooit gebrek,
wat anno 2006 nog steeds niet het
geval is. Een vereniging die onaf
hankelijk en springlevend is.
De crisis die Europa in de dertiger
jaren van vorige eeuw in z'n greep
hield en waarvan ook de Texelse
boerenstand de nadelige gevolgen
ondervond, maakte duidelijk dat
er een serieus tekort aan kennis
bestond. Lammeren brachten een
rijksdaalder op en schapen het drie
voudige. Er moest efficiënter wor
den gewerkt, de productie moest
omhoog en de kosten op het boe
renbedrijf moesten omlaag. Er werd
wel aan voorlichting en educatie
gedaan, maar individualisme vierde
hoogtij en van gestructureerde ken
nisoverdracht was nauwelijks spra
ke. Dat zinde de toenmalige minister
van Landbouw niet, en vanuit Den
Haag kregen de standsorganisaties
het signaal om de bedrijfsvoorlich
ting beter te gaan organiseren. Op
Texel waren dat de Hollandse Maat
schappij voor Landbouw, de Chris
telijke Boeren- en Tuindersbond en
de Katholieke Land- en Tuinbouw-
bond, die in 1936 gezamenlijk tot de
oprichting van de Vereeniging voor
de Bedrijfsvoorlichting voor Texel
kwamen, waarbij onderwerpen als
stalvoederonderzoek, grondonder
zoek en zaaigraanontsmetting aan
de orde zouden komen. Belangrijke
rol was weggelegd voor E. van der
Ban, die als hoofd van de Texelse
Landbouwschool veel kennis in huis
had en een voortrekkersrol vervulde.
Hoogtijdagen
Er moest onder de boeren flink wor
den gelobbyd, want met het minis
terie van Landbouw was aan de
oprichting van de vereniging een
ondergrens een deelname van 1000
hectare verbonden. Toen de bedrij
ven van de boeren die lid wilden
worden een gezamenlijke opper
vlakte van 900 bunder hadden, werd
toch maar besloten tot de oprichting.
In de zestiger en zeventiger jaren,
de hoogtijdagen van de landbouw,
groeide de totale oppervlakte van de
leden uit tot circa 8.700 hectare, zo'n
beetje al het Texelse cultuurland.
Afgezien van een aantal gespeciali
seerde bloembollentelers, was zo'n
beetje elke boer lid. Het was de tijd
dat er zo'n driehonderd melkveehou
ders op het eiland actief waren (nu
nog vijftig).
De vereniging nam een voorlichter
in dienst, die werd betaald door
de overheid, die zich ten doel had
gesteld de productie in de landbouw
te verhogen. Anders dan landbouw
gebieden aan de overkant, waar voor
de veehouderij, akkerbouw en ande
re takken gespecialiseerde voor
lichters bestonden, was de Texelse
landbouwadviseur deskundig op
een veel breder terrein, wat kwam
door de eilandsituatie. Elke voor
lichter deed dat op z'n eigen manier.
Namen die de revue zijn gepasseerd
zijn onder meer K. Lap Pzn (van de
Vrolijke) en Cor van Groningen. De
Texelse Courant speelde van ouds
her een grote rol bij de voorlichting
en met name Van Groningen schreef
wekelijks omvangrijke stukken in de
krant, en wel op zo'n boeiende wijze
dat ook de niet-agrarische burgerij
de artikelen las. Er zat wel eens een
kritisch ondertoontje in. Niet elke
boer werkt even netjes, waardoor
het onkruid in sommige akkers welig
tierde. Dat ergerde Van Groningen,
die vond dat de percelen er netjes bij
moesten liggen en er in zijn schrijf
sels wel eens opmerkingen over
maakte. Hij stond er ook bekend om
nog wel eens onaangekondigd bij de
boeren op de dam te verschijnen om
gevraagd en ongevraagd advies te
geven. Niet iedereen nam hem dat
in dank af en ook was niet elke boer
bereid bedrijfseconomische gege
vens af te staan, zodat het rende
ment van de landbouwbedrijven met
elkaar kon worden vergeleken. Want,
zoals in elke sector, je had vaklieden,
maar anderen deden het op z'n Jan
boerenfluitjes.
Proefveldjes
Goedbezocht waren doorgaans de
thema-avonden die de voorlichting
organiseerde, waarin allerlei aspec
ten van de akkerbouw onder het
vergrootglas werden gelegd. 'Nut
tige avonden, waarop veel kennis
werd uitgewisseld', vertelt Piet Hin,
die 22 jaar lang voorzitter is geweest
van de vereniging. 'Maar het meeste
kwam je aan de weet na afloop van
de vergadering, want lang niet ieder
een durfde in een groot gezelschap
even openhartig te zijn. Aan de bar
ging dat toch wat makkelijker.'
Befaamd waren de proefveldjes die
op initiatief van de vereniging weden
aangelegd, om verschillende soor
ten bieten en andere gewassen met
elkaar te vergelijken. Want op het
gemiddelde droge Texel waren de
omstandigheden anders dan elders
in Nederland. Landbouwvoorlichter
Jan Koolhof stelde ooit een Texels
grasmengsel samen, dat onder meer
als eigenschap had dat het in het
voorjaar productiever was, waardoor
de voor Texel zo belangrijke eerste
snede beter was. De zaaizaadbe-
drijven toonden zich aanvankelijk
sceptisch, maar het heeft ze wel aan
het denken gezet en gestimuleerd
zelf betere rassen te ontwikkelen.
De voorlichting stimuleerde ook het
diepspitten, waardoor droogtege-
voelige percelen een stuk vrucht
baarder werden. Doordat de bie
tenopbrengst in sommige gevallen
verdrievoudigde, betaalde deze cul
tuurmaatregel zich in één jaar terug.
Begin jaren zeventig, toen de maïs in
opkomst kwam, legde de voorlich
ting ook hiervoor proefveldjes aan.
Want maïs is een warmteminnend
gewas, terwijl het op Texel vooral
in het voorjaar een stuk frisser kan
zijn dan in het binnenland. Daardoor
was hier een ras nodig dat minder
warmte nodig heeft. Terugkerend
onderwerp op de thema-avonden
waren de aaltjes, die de gezondheid
van gras en akkerbouwgewassen
in allerlei varianten ondermijnen en
vaak moeilijk te bestrijden zijn. In
1986 vierde de vereniging het 50-
jarig bestaan, waarbij onder meer
Tentoonstelling rond
jubileum 70-jarige
landbouwvereniging
De Vereniging voor de Land-!
bouw herdenkt het 70-jarig jubi-1
leum vrijdag 14 juli van 14.03 i
tot 19.00 uur met een tentoon-'
stelling op het bedrijf van Ber
Keijser op Ongeren 5 tussen De i
Waal en Den Burg. Praktisch!
alle facetten van de ontwikke-
lingen in de landbouw, vanaf
1936 tot heden, worden in beeld
gebracht. De stands worden
ingericht door medewerkers,
oud-medewerkers, bestuur
ders en andere vrijwilligers vai
diverse Texelse landbouworga
nisaties. De toegang is gratis,
de organisatie benadrukt dat de
show ook interessant is voor
mensen die geen boer zijn.
Meester C.P. Laan, toen 40 jaar ad,
serend lid van de vereniging, m i
bloemetjes werd gezet. Aanwer
waren ook oud-voorzitters C.J, i
Lugt, A. Dros en J.P. Herweijer i
diverse oud-bestuursleden.
Waar landelijk veel
landbouwvoorlichtingen
standsorganisatie zijn opgeg
de Texelse vereniging nog
actief. 'Wij zijn nog steeds
kelijk en kunnen zelf de
pen bepalen waar we
willen besteden', vertelt de
voorzitter Theo Hin. Hopwel
bouwers aanzienlijk minder
zijn dan voorheen en niet elke
meer lid is van de vereniging,
den de thema-avonden
goed bezocht. De
in de loop der jaren. Van
verhuisden de avonden naar
tia, de Pelikaan, Bosch en Zee
nu weer terug in de Pelikaan
Hin: 'Aan onderwerpen hebben
nog geen gebrek.'
Gerard
Minister Dekker van Verkeer en
Waterstaat heeft bij haar bezoek
woensdag aan Den Helder en
Ameland begrip getoond voor
de Texelse wens om de moge
lijkheid voor verplaatsing van de
veerhaven en zeewaartse uitbrei
ding van de jachthavens in het
waddengebied open te houden.
Deze mogelijkheid wordt door de
nieuwe Planologische Kernbe
slissing (PKB) geblokkeerd. Maar
de bewindsvrouw stelde dat nu
het kabinet een besluit over de
PKB heeft genomen, van haar
niet mag worden verwacht dat ze
op dat besluit terugkomt.
Burgemeester Geldorp, aanwezig
namens Texel en als voorzitter van
de samenwerkende eilanden, noem
de de mogelijkheid om de Helderse
veerhaven in zeewaartse richting te
verplaatsen van 'bijzondere impor
tantie'. 'Het gaat hier niet alleen om
de bereikbaarheid van Texel en de
kwaliteit van het toerisme. Ook voor
Texel is het moeilijk te verteren dat
ter wille van de toeristische bereik
baarheid van Texel de binnenstad
van Den Helder wordt geconfron
teerd met een verkeersproblema
tiek. Die niet alleen overlast voor
inwoners en gebruikers bezorgd en
wellicht invloed heeft op de ontwik
keling van Den Helder, maar ook de
gezondheid van aanwonenden kan
beïnvloeden.' Geldorp pleitte ervoor
de zeewaartse uitbreiding niet zon
der meer te verbieden, maar aan
een stringente afweging te binden.
"Planologie staat voor een integrale
afweging en daar hebben de eilan
den zich altijd goed bij gevoeld.'
Ze gaf aan dat maatschappelijke
belangen gemakkelijk het onderspit
kunnen delven bij het natuurbelang.
'Dat is met altijd in het belang van
de leefbaarheid en sociaal-econo
mische ontwikkèlingen in de regio.'
Op Ameland kreeg Geldorp steun
van Roel Cazimier, voorzitter van de
Waddenraad, die over het hoofd van
de minister heen ervoor pleitte dat
de leefbaarheid van groter invloed
moet zijn op het waddenbeleid.
Minister Dekker hield vast aan het
standpunt van het kabinet, maar
gaf wel aan dat als de Noordkop-
gemeenten gezamenlijk een visie
op de havens ontwikkelen waarin
de verplaatsing van de veerhaven is
opgenomen, ze hiermee een sterk
signaal afgeven in Den Haag. Zo'n
visie is in ontwikkeling en halver
wege deze maand neemt het Hel
derse college van b en w een besluit
over de veerhaven. De havenvisie
kan van invloed zijn op het besluit
dat de Tweede Kamer op 9 oktober
neemt over de PKB. Om dit een
gunstige wending te laten nemen, is
de lobby naar Den Haag gestart.
Jachthavens
Jook Nauta, die het bezoek van de
minister als voorzitter van de Stich
ting Jachthavens Waddeneilanden
bijwoonde, gaf in zijn toespraak aan
dat voor het veilig opvangen van
watersportrecreanten de havens
voldoende capaciteit nodig heb
ben. 'Daarvoor is aanzienlijk meer
ruimte nodig dan waarover de hui
dige jachthavens beschikken, ook
doordat de schepen groter wor
den en meer ruimte nodig heb
ben. Ruimte die door de huidige
PKB niet wordt gegeven.' Overi
gens benadrukte Nauta dat op Texel
de zaakjes momenteel goed voor
elkaar zijn. 'Een voorbeeld hoe het
wel moet: een veilige ligboxenhaven
met overloop naar de vissershaven.'
Meer in het algemeen zei Nauta dat
in het waddengebied de begren
zing in capaciteit (4600) achterhaald
en ondoelmatig is en uit oogpunt
van veiligheid, kwaliteit en capaci
teit niet meer voldoet.
Het rapen, prikken en schudden
van ganzeneieren zorgt er niet
voor dat er minder ganzenjongen
komen. De kans dat een ganzenei
uitgroeit tot een volwassen vogel is
namelijk van nature al heel gering.
Dat stelt het bureau SOVON Voge-
ionderzoek Nederland in haar rap
portage Overzomerende ganzen
in Nederland: grenzen aan de
groei? Ook op Texel zorgen vooral
grauwe ganzen voor veel schade
in landbouwgebieden.
Het rapport stelt het tegenoverge
stelde van wat veel agrariërs en
natuurorganisaties denken.
Jarenlang maakten Natuurmonu
menten en landbouwers op Texel
afspraken over het prikken van gan
zeneieren, hiervoor werd altijd een
vergunning afgegeven. Door een
bezwaarschnft kon dit jaar geen ver
gunning worden verleend. In mei
werden drie agrariërs nog betrapt
toen zij illegaal in het natuurgebied
Dijkmanshuizen de nesten van grau
we ganzen stuk prikten.
Grauwe ganzen zorgen voor 55 tot
87% van de landbouwschade die
door zomerganzen wordt veroor
zaakt. SOVON denkt dat het minder
aantrekkelijk maken van voedsel-
gebieden bij de nestplaatsen beter
werkt tegen de uitbreiding van het
aantal jonge ganzen. Dit zou kun
nen door graslandjes in de duinen
minder voedselrijk te maken. Dit past
ook in het beleid van terreinbehe
rende organisaties als Staatsbos
beheer omdat er dan veel soorten
planten kunnen groeien. Ook zouden
er rasters tussen de nestplaatsen en
naastgelegen akkerlanden moeten
komen.
Eckard Boot van Natuurmonumenten
gelooft niet zo in de conclusies van
SOVON. 'Het is wel heel makkelijk
om te roepen dat je gebieden min
der aantrekkelijk moet maken door
het water en het riet weg te halen.
Bovendien waren er vorige jaar wél
minder jongen in het veld. terwijl we
gewoon eieren hebben geraapt.' Erik
van der Spek van Staatsbosbeheer
wil eerst de najaarstelling afwachten:
'Dan kunnen we meer zeggen over
de hoeveelheid jonge ganzen. Als
die gelijk is gebleven met vorig jaar,
dan helpt rapen inderdaad niet.'
Reünie (3)
Na mijn ingezonden stuk over de
reünie van Jan Drijverschool in Den
Hoorn in de krant van vrijdag 7 juli en
de reactie daarop van Henk Dekker
kreeg ik zoveel opmerkingen en sug
gesties dat ik wel verplicht ben nog
eens een kort stukje in te zenden ter
verduidelijking.
Achteraf besefte ik pas dat ik ten
onrechte 'juf' Souwie Duinker heb
geciteerd, waaruit geconcludeerd
werd dat zij heel boos op de orga
nisatie zou zijn. Dat is absoluut niet
het geval, zij heeft genoten van de
organisatie en het feest, vertelde zij
aan mij. Hoe kom ik dan erbij om
haar te noemen in mijn brief? Op het
feest heb ik met veel mensen gepraat
over de afwezigheid van De Wereld,
waaronder met mijn juf, en zij steun
den mij met mijn gedachte dat het
ontzettend jammer is dat De Wereld
niet vertegenwoordigd was. Ik gaf
er een beetje kleur aan en zette het
onder haar naam. Had ik nooit mogen
doen. Ik had het dan ook midden in
de nacht geschreven, net terug van
het prachtige reüniefeest, waar ik
ontzettend genoten heb.
Graag wil ik ook terugkomen op de
reactie van directeur Dekker. Dat hij
in de verdediging gaat, is te begrij
pen, maar het blijft jammer
commissie niemand van De
heeft bereikt. Henk Dekker
mijn actie ook: 'misbruik van
(dus: mijn) verstand om een
van intolerantie en
te roepen'. 'Maar één ding is
intolerantie en discriminatie
laatste waarop ik met mijn
komaf zit te wachten. Dat is
niet wat ik wil en ook niet wat
stuk stond. Ik kom al jaren
en in Den Hoorn, en
ik me meer welkom da
eiland. Nergens heb ik meer
en liefde gekregen dan hier op
Ik, een oud-leerling van De Weré
en inmiddels student geneeskiri
zet me juist altijd in om discriminali
te vorkomen. Er is ook geen sprö
van discriminatie geweest. Daar rra
Texel heel trots op zijn. Dat de knct
ren van De Wereld een keer
of misschien niet meegeteld
jammer, het zou een mooi
geweest zijn. Ook als u het
praten door een persoonlijke
op mij, terwijl u mij niet eens kent.
Sommige Texelaars vroegen het
zich tijdens een rondje door het
bos al af: 'Waar komen die rare
banken toch vandaan?' Op drie
plekken op het eiland zijn banken
neergezet, met een gat in de zit
ting waar een boom door groeit.
Op de bankjes zit een herinne
ringsplaquette.
'Het zijn herinneringsbomen', weet
boswachter Erik van der Spek van
Staatsbosbeheer (SBB) te vertellen.
Ze zijn aangeboden door de Trio-
dos Bank die vanwege zijn 25-jarig
bestaan zijn klanten de kans geeft
een bank te sponsoren. 'SBB heeft
een deal gesloten met de bank. Zij
hebben een mooie actie, wij gratis
bankjes op plekken waar we die
nodig vinden. Gesponsorde banken
zijn in Engeland bijvoorbeeld heel
normaal.'
SBB krijgt van de bank te horen
waar klanten een zitbank wensen.
'Het zijn vaak mensen die veel op
Texel komen wandelen en ergens
een speciaal plekje hebben. Wij
bekijken dan of wij daar wel een
bank willen. Er moeten niet te veel
banken komen, want het bos is
geen park natuurlijk. Als een plek
niet wordt goedgekeurd moet de
klant een nieuwe plaats uitzoeken.'
De bank is gemaakt van hout
bomen die door SBB zijn gekaj
'En vanuit de gedachte een ne
we boom voor een gekapte boa
plaatsen we bij elk nieuw ba-1
een boompje.' Het boompje
door een opening in de
behalve bij één omdat die in
duinen staat. Op elke bank
een plaquette van de schenker.
Texel zijn er twee banken
voor overledenen, de ander is
een huwelijkjubileum.'
De drie bankjes zijn geplaatstJn
Eierlandse Duinen, aan het
van Ecomare naar De Koog
het begin van het pad naar
Reünie (2)
Buitengewoon treurig dat in een
reactie op een uiting van teleur
stelling (niet uitgenodigd voor de
reünie) Gor Khatchikyan wordt ver
weten dat hij een sfeer oproept van
intolerantie en discriminatie. Wie
dat in zijn ingezonden brief leest,
ontbreekt het aan relativeringsver
mogen
Minister Dekker van Verkeer en Waterstaat bij haar werkbezoek aan Ameland. Links van haar Roel Caziemier, voorzitter van de
Waddenraad, rechts gedeputeerde Pathek Poelman en Jook Nauta, voorzitter van de Stichting Jachthavens Waddeneilanden. G. van der Feen, OudeSChild
