'Ik kon hier 's avonds
nog veel werk doen'
itessp
WON
Nieuw buitenterrein voor Ecomare
Een nieuw Koger evenement
Broedseizoen Texel
'vol verassingen'
Commandant Bas van Rijswijk verlaat Mok
TEXELSE J COURANT
meer Zljn- lk zou graag
HOE LflfiT BfëlNT
HET vru yecHiert
rexeuwft
GeknipgCf
VRIJDAG 18 AUGUSTUS 2006
Reorganisaties, bezuinigingen,
één van Nederlands grootste
«oorlogse munitieruimingen en
een uitzending naar Irak. Schei
dend commandant Bas van Rijs-
ijk van de Joost Dourleinkazerne
en het Amfibisch Ondersteunings-
bataljon van het Korps Mariniers
had er de afgelopen drie jaar mee
temaken. Vanochtend droeg hij
het commando over.
He: zijn een paar laatste drukke
egen voor Van Rijswijk op de Mok.
Oef een week stapt hij met zijn
cesn in het vliegtuig naar de Ver
fde Staten voor een nieuwe post
Allied Command Transfor
ation van de NAVO in Norfolk en
nog een en ander geregeld
roden. Hij zou oorspronkelijk naar
(et hoofdkwartier van de NAVO in
scgiê gaan. maar drie weken gele-
diende zich de baan in Norfolk
die baan kon ik mijn familie
reenemen. Bij de baan in België
ik net als hier weer een week-
snahuwelijk krijgen en dat had ik na
dne|aar wel gehad.'
Luitenant-kolonel Van Rijswijk nam
op11 december 2003 het comman-
ti over van Sjaak Severs. Daarvoor
led hij al een paar jaar in Amerika
j de NAVO gewerkt en was hij
eëgerd geweest op dé basis van
et Korps Mariniers op Curagao.
j te adelborst begon hij eind jaren
Eventig zijn loopbaan op de Mok.
commandant kreeg hij de afge-
res worden geplaatst en zonodig
ook sollicitatiegesprekken worden
gevoerd. De plaatsingen werden
voorheen geregeld door het hoofd
kwartier, maar dat is niet meer zo.
Daar hebben we aan moeten wen
nen.'
Het wegvallen van het eigen hoofd
kwartier leidde er eveneens toe dat
het beheer over specialismen bin
nen het Korps Mariniers wegviel.
'We hebben er daarna zelf voor
gezorgd dat alle amfibische speci
alismen binnen het korps naar de
Mok zijn gekomen.' Het wegvallen
van het hoofdkwartier en het plaat
singssysteem waren onderdeel van
de grootschalige bezuinigingen die
het rijk sinds een paar jaar binnen
de krijgsmacht doorvoert. Het werk
dat dat met zich meebracht, werd
geregeld in de avonduren geslecht.
'Doordeweeks was ik 's avonds
altijd hier en kon ik gelukkig veel
werk doen dat anders zou zijn blij
ven liggen.'
Opleidingen
Hij kijkt met plezier terug op het
commandoschap. 'Ik heb onder
meer de opleidingen gestructu
reerd. We hebben in eigen beheer
een nieuwe opleiding voor beman
ning en bestuurders van vaartuigen
opgezet. Die opleiding sluit aan bij
soortgelijke opleidingen die al in
Engeland werden gegeven. Laatst
is er iemand van onze opleiding
tot best man uitgeroepen bij een
Rijswijk veel met de gemeente
te maken, nadat bij baggerwerk-
zaamheden in de Mokbaai munitie
uit de Tweede Wereldoorlog was
gevonden. 'We hebben regelmatig
met burgemeester Joke Geldorp
besproken welke scenario's we
zouden volgen als er echt groot
materiaal zou worden gevonden.
Dat waren goede contacten.' Tot
de scenario's behoorden het uit
de vaart halen van de veerboot en
eventueel een ontruiming van delen
van Den Hoorn. De scenario's kon
den uiteindelijk in de kast blijven.
Enkele grote verdachte voorwer
pen in de modder bleken oude
hangardeuren en ankers te zijn. Bij
de operatie zijn 5331 niet gespron
gen explosieven boven gehaald,
waarmee het één van de groot
ste naoorlogse munitieruimingen in
Nederland werd.
Van maart tot september 20Ö5
was Van Rijswijk uitgezonden naar
Irak en nam majoor Aad van Gils
hem tijdelijk waar als comman
dant van de Mok. 'Dat deed hij
op uitstekende wijze.' Van Rijswijk
was gelegerd in Basrah waar hij
opleiding gaf aan de staf van de
10de divisie van het Iraakse leger.
In zijn nieuwe baan in Amerika
gaat hij zich toeleggen op het ont
wikkelen van nieuwe opleidingen,
doctrines en technieken. 'Het is
een soort denktank van de NAVO.
We zorgen ervoor dat mensen uit
anl-kolonel Bas van Rijswijk van het Korps Mariniers heeft vanochtend n
emkazeme en het Amfibisch Ondersteuningsbataljon overgedragen.
bijna drie jaar het commando o
en drie jaar onder meer te maken
^reorganisaties binnen de krijgs-
jacht. Het hoofdkwartier van het
^Mariniers werd opgeheven en
tóeigebracht bij het Commando
^strijdkrachten in Den Helder en
8 gebruik om manschappen te
aalsen verviel. 'Mensen moesten
zelf solliciteren en dat legde
^verantwoordelijkheden bij een
Pevnandant. Er moesten vacatu-
vervolgopleiding in Engeland.' In
zijn beginperiode leverde het batal
jon ook personeel en eenheden
voor een vredesoperatie van de
Verenigde Naties in Liberia waar
aan 59 manschappen van de Mok
vanaf de Hr. Ms. Rotterdam mee
deden. 'Dat is één van de hoogte
punten van de afgelopen drie jaar
De afgelopen twee jaar had Van
verschillende landen weten hoe ze
moeten opereren als ze in NAVO-
verband actief zijn.' Van Rijswijk
droeg vanochtend het commando
over aan luitenant-kolonel Jack van
Baarsel. 'De omgeving en het eigen
personeel op de Mok verwacht ik
nog het meest te gaan missen. Hier
was ik de enige luitenant-kolonel,
in Norfolk ben ik straks één van de
ruim honderd luitenant-kolonels.'
Vechtpartij
-27-jarige Oudeschilder: 'Ik heb
frend gesproken die van een poli-
feKfit te paard zomaar een klap
de wapenstok in zijn rug kreeg,
ander werd bijna omvergere-
p. waarbij het paard op zijn voet
>5 staan, met alle nare gevolgen
®Jdien. Ook twee .meisjes heb-
klappen gekregen. De dorps-
^en sloegen op een gegeven
ïme"t zó wild om zich heen, dat
61 groep portiers hen tot rust heb-
^gemaand. Maar toen kwamen ze
Wver elkaar te staan en zijn de
jj^s omgekeerd.' De Oudeschil-
klaagt dat dorpswachten zich de
*8zomer al agressief gedragen,
gens de politie is de aangifte nog
e definitief en heeft die betrek-
op één dorpswacht. Maar de
^schilder zegt zeker te zijn van
!aan9'fte. die volgens hem tegen
B dorpswachten is gericht. 'Eén
06 dorpswachten heeft wel zijn
aangeboden, maar zo mak-
*ik komen ze er niet vanaf. Er
^ook andere uitgaanders mis-
3 terwijl ze er niets mee te
hadden. Ik heb enkelen van
gesproken, maar het moeten
"en in contact komen, om te
51 of we gezamenlijk iets kun-
ondernemen.' Omdat hij niet
033,11 en toenaam in de krant
,vraagt hij deze mensen contact
op te nemen met de redactie (0222-
362620 of redactie@texelsecourant.
nl). Zijn verklaring is bekend bij de
gemeente, die de dorpswachten
in dienst heeft genomen. 'Maar ze
staan onder leiding van de politie, die
ze ook aanstuurt. Een woordvoerder:
'We kennen de klacht, maar veel
meer informatie hebben we nog niet,
ook omdat de politie de zaak nog in
onderzoek heeft. We wachten af wat
daaruit komt.' De politiewoordvoer
der: 'De politie is er niet constant bij
geweest, maar heeft zich terugge
trokken zodra een aanhouding was
vemcht. Want ook elders kan wat
gebeuren. Maar we proberen precies
na te gaan wat er is gebeurd.'
De klacht dat de dorpswachten zich
de hele zomer al agressief zouden
gedragen, is voor de gemeente
nieuw. 'We hebben tot nu toe alleen
berichten gekregen dat het de hele
zomer goed gaat. Wel is het zo
dat als we naar de incidenten van
afgelopen zomer kijken, er volgens
de politie in tachtig procent van de
gevallen Texelaars bij betrokken zijn
geweest.' Anders dan vorig jaar, is
er geen sprake meer van zogeheten
verlengde dorpswachten. Dat zijn
portiers, die na sluitingstijd de rol
van dorpswacht op zich nemen.
Een andere Texelaar die ook getuige
was zegt van agressiviteit van de
zijde van de dorpswachten en politie
niets te hebben gemerkt. 'Je kunt in
zo'n situatie niet als een lief school-
juffrouwtje optreden.'
VERVOLG VAN PAGINA 1
Bataljon De Mok
De nieuwe opzet moet ook leiden
tot een grotere staf voor de amfibi
sche activiteiten. 'Die is nu al jaren
te klein.'
De Mok wordt de komende jaren
verder uitgebouwd tot amfibisch
opleidingscentrum voor mariniers
en mogelijk de gehele krijgsmacht.
Er komen meer opleidingen en de
frequentie ervan wordt verhoogd.
Daarvoor blijven in de haven een
aantal landingsvaartuigen liggen.
'Texel blijft voor ons de beste plaats
om mensen een amfibische oplei
ding te geven', aldus Van Rijswijk.
De Mok heeft binnen Defensie al
wel meerdere malen aangekaart dat
er in de toekomst mogelijk te weinig
vaartuigen zijn om zowel opleiding
te geven als met de Rotterdam en
de Johan de Witt operationeel te
zijn. Het Amfibisch Ondersteunings
bataljon ontstond in 1999 na een
eerdere reorganisatie. Toen werden
onder leiding van oud-comman
dant André Kerssemeijer de afde
ling opleiding en de bootcompag
nie samengevoegd. Aanleiding was
toen de komst van de vijf Landing
Craft Utility's en de Amphibious
Beach Unit (strandeenheid) naar
Texel. De Rotterdam kwam toen
nieuw in de vaart. Bij het bataljon
werken een paar Texelaars, de rest
is afkomstig van de overkant.
DO^PiSTR^ T
|M
<flOcocP&XJ
Hl a(i l vi M/UM i u l vttra w/
RLA DE KROEGEN SLUITEN
I\n» HVJ mui I
Staatsbosbeheer noemt het afge
lopen broedseizoen in het Nati
onaal Park Duinen van Texel 'vol
verassingen'. Er zijn weer enkele
broedgevallen geweest waarbij
bijzondere vogelsoorten jongen
kregen. Zo heeft er voor het eerst
officieel een paartje nachtzwalu
wen op het eiland gebroed, waar
van wordt vermoed dat er ook
een jong is uitgevlogen.
Aan het eind van de 19e eeuw schreef
Jac. P. Thijsse dat hij op Texel een
nachtzwaluw had gehoord en ook in
de jaren '50 zou de nachtzwaluw op
het eiland zijn geweest. 'Toch wordt
betwijfeld of ze hier daadwerkelijk
broedden', zegt boswachter Erik van
der Spek. 'Ze kunnen ook op door
reis zijn geweest. Met de telmethoden
van nu, waarbij je een aantal maal
een vogel moet hebben gezien of
gehoord, weten we zeker dat ze hier
hebben gebroed. We hebben ook een
.exemplaar gezien waarvan we denken
dat het een jong is.' Dat is bijzonder
omdat de nachtzwaluw steeds minder
in Nederland voorkomt. 'De popula
tie is de laatste jaren snel achteruit
gegaan.' De lepelaar komt ook steeds
vaker voor: 269 in de Geul en 37 in de
Muy. De aalscholverpopulatie groeide
sterk: van vier naar tachtig in de Geul
en tot 500 in de Muy. 'De aalscholver
zit nog maar net op Texel en dan groeit
de populatie nog snel.' De kleine ple
vier broedde voor het zevende jaar
met succes op Texel. De zeldzame
vogels hadden hun nesten rond de
duinrel bij Akiab aan de Zanddijk. Ook
broedden hier enkele kluten.
Daarnaast waren er minder positieve
ontwikkelingen. Er werden slechts
twee broedparen van de velduil geteld
en de blauwe kiekendief had, ondanks
een gelijk aantal broedparen, een
slecht broed resultaat. Beide soorten
hebben steeds meer last van onge
wenst bezoek. Zo werd er bij het nest
van de velduil zelfs een schuilhut van
fotografen aangetroffen. 'Dat is riskant
en kan het broedsel verstoren. Dit is
buiten de afspraken met professionele
fotografen, dus ik vermoed dat het om
een hobbyist gaat, die zichzelf natuur
liefhebber noemt.'
In De Slufter viel het broedseizoen
van sommige vogels tegen door een
aantal overstromingen. Zo spoelden
nesten van eidereenden en veldleeu
weriken weg. Ook de dwergstern op
de Hors had last van overstromingen,
maar zij probeerden het opnieuw op
een drogere plek. Uiteindelijk konden
uit twee kolonies van in totaal 59 paar
nog veel jongen uitvliegen.
Onder de jonge grauwe ganzen in de
Muy heerste een onbekende ziekte en
veel jonge ganzen in Geul en Bolleka-
mer werden opgegeten door meeu
wen en roofvogels. 'Het afgelopen
jaar konden er geen eieren worden
geprikt, dus het is interessant om te
zien of de natuur zelf grenzen aan de
populatie stelt. Volgend jaar kunnen
we zien of dit een tijdelijke groeistop
was.' Omdat het broedseizoen voorbij
is, heeft Staatsbosbeheer de groene
routes in het Nationaal Park weer
geopend. Alleen het pad achter de
Geul blijft nog tot 1 september dicht
omdat daar nog veel lepelaarjongen
zitten.
Geen uitkoop voor
handkokkelaars
Kokkelvissers die in aanmerking
komen voor de tien extra hand-
kokkelvergunningen op de Wad
denzee komen niet in aanmerking
voor de uitkoopregeling van hon
derd miljoen euro van het rijk. Dat
zegt kokkelvisser Albert Schagen
uit Oudeschild.
Schagen zet zich af tegen verklann-
gen van de Waddenvereniging en de
Stichting WAD (voorheen Wilde Kok
kels) dat opvarenden van de voor
malige mechanische kokkeischepen
een deel van de honderd miljoen
zouden krijgen en 'dus al worden
gecompenseerd.' Volgens de organi
saties zouden de opvarenden met de
tien extra handkokkelvergunnmgen
dubbel worden gecompenseerd.
Volgens Schagen geldt de uitkoopre
geling alleen voor mechanische kok
kelaars die een eigen bedrijf hadden
of vergunninghouders waren. 'Mijn
broer en ik waren bemanningsleden
en komen niet in aanmerking voor
die regeling.' Albert en Willem Anton
Schagen waren als mechanische
kokkelvissers in dienst van Lenger
Seafoods uit Harlingen.
Hij zegt zich te storen aan de verkla
ring, omdat het daardoor lijkt alsof
er van twee walletjes wordt gegeten.
Een woordvoerder van het ministerie
van Landbouw, Natuur en Voed
selkwaliteit bevestigt de lezing van
Schagen. 'De honderd miljoen is
alleen voor de uitkoop van mensen
met eigen bedrijven en vergunnin
gen. De extra handkokkelvergunnm
gen zijn voor de bemanningsleden
bedoeld.'
De Texelse broers willen beiden een
beroep doen op de extra vergun
ningen die tijdelijk en persoonsge
bonden zijn Op het moment staat
het nieuwe schelpdiervisserijbeleid
twintig handkokkelvergunnmgen toe.
Minister Veerman ziet ruimte voor
een stijging naar dertig. Volgens het
ministerie raapten de huidige twintig
handkokkelaars van 1995 tot 2004
gemiddeld 0,65 procent van het
wad; terwijl maximaal 5 procent is
toegestaan.
Door een vergissing is in de krant
van dinsdag een verkeerde illu
stratie geplaatst bij het stukje over
de Nederlandse zakenman Bert
Heuvelmans die al dertig jaar in
Hongkong woont en nog steeds
de Texelse Courant leest. Hier
bij alsnog de juiste, afkomstig uit
Panorama.
Heuvclm^ns, die daarna in SoHo nog
liefst zes nieuwe zaken opende, kan
nu lachen om de eerste paniekerige
reactie van de gemeente. Het deed
hem weer even denken aan ziin moe
derland. dat hij bijna dertig jaar gele
den verliet "Dat was toch een beetje
die spruitjesgeur,grinnikt hij 'Niet
dat ik nu mijn neus ophaal voor
Nederland, hoor. Ik ga er nog steeds
regelmatig op vakantie met mijn
vrouw, naar ons huisje op Texel." Als
bewijs graait hij vanachter de bar een
recent exemplaar van de Ttxtiu Cou
rant te voorschijn "Die krijgen we al
25 jaar opgestuurd! Het is misschien
met veel, maar het is toch altijd weer
leuk om even iets uit Nederland te
horen."
De bassins voor de zeehonden
op een andere plek, versterking
voor de potvis en meer aandacht
voor veranderingen in het klimaat
en de zee. Het buitenterrein van
Ecomare staat de nodige veran
deringen te wachten.
Dat blijkt uit ontwerpen die bureau
Karres en Brands Landschapsar
chitecten uit Hilversum voor het
centrum voor wadden en Noord
zee heeft gemaakt. De bassins zijn
daarin verplaatst naar de voet van
het duingebied. Alleen het diepe
bassin waar mensen via de Water
zaal in kunnen kijken, blijft in het
ontwerp op zijn plek liggen. Door
de bassins te verplaatsen, hoopt
Ecomare onder meer dat bezoe
kers net voeren van de zeehonden
i Ecomare. Het r
beter kunnen volgen. 'Dan hoeven
er minder dikke rijen te staan', aldus
directeur Just van den Broek. De
huidige bassins dateren uit 1975
toen het toenmalig Texels Museum
van de Dennen naar de Ruijslaan
verhuisde.
De op ware grootte gereconstru
eerde potvis (gemaakt aan de hand
van het geraamte van een echte
potvis) krijgt versterking van andere
zeedieren. 'We denken eraan bij
voorbeeld nog een reuzenhaai, een
dolfijn en andere walvissoorten op
ware grote erbij te zetten', aldus Van
den Broek. 'Aan de hand daarvan
willen we een verhaal vertellen over
klimatologische veranderingen en
biologische veranderingen in zee.
We willen ook een verhaal vertel
len over de duinen als kustwering
tegen de zee en het waarom van
suppleties.'
De veranderingen moeten er vol
gens Van den Broek toe leiden dat
het buitenterrein meer ruimte gaat
bieden. 'Er is nu maar een beperkte
looprichting en dat moet anders
worden.' De huidige scheiding tus
sen het buitenterrein en het achter
liggende duinpark moet vloeiender
en grilliger worden. De plaggenhut
die op de scheiding staat, krijgt vol
gens Van den Broek ook een plek
in de nieuwe opzet. De hut werd
in de nacht van woensdag 16 op
donderdaq 17 april 1997 door een
groep Texelaars in een paar uur tijd
gebouwd Zij baseerden zich toen
op een oud Texels gewoonterecht
dat dergelijke hutten geen bouwver
gunning nodig hebben als ze in één
nacht worden gebouwd.
Volgens Van den Broek zijn de hui
dige ontwerpen nog met definitief.
Ecomare richt zich de komende tijd
eerst op het zoeken van financiers
Over een jaar wil Van den Broek
de balans opmaken en kijken wat
er allemaal mogelijk is of eventu
eel later moet worden uitgevoerd.
Hij hoopt dat eind 2007 de eerste
werkzaamheden kunnen beginnen.
Karres en Brands Landschapsar
chitecten werden gekozen uit zes
bureaus die presentaties bij Eco
mare hadden gegeven. Het centrum
begon in 2004 met nadenken over
de herinrichting.
buitenterrem
het terrein
bovenaf gezien
het duinpark
de bassins op
