'Allergevaarlijkste voor ie mens is de zee zelf' Zin en onzin over monsters in zee TEXELSE j COURANT iluitingstijden: Politiek moet beter naar ondernemers luisteren F amilieberichten DINSDAG 12 DECEMBER 2006 lonsters in zee. Ze vertoeven vaak in de wereld van de gsten en fantasie en hun beschrijvingen van uiterlijk en ïdragingen zijn vaker eerder te verklaren door psychologie an door biologen, stelt conservator Arthur Oosterbaan van lomare. Naar aanleiding van de expositie Spoken in Zee e vanmiddag wordt geopend, schreef hij bijstaand achter- ondverhaal. De expositie, waarop onder meer veel foto's en nbeelden van 'enge' zeebeesten, is geopend tot en met 28 (tober 2007. »r de eeuwen heen zijn mensen iïascineerd geweest door wat er onmetelijke zee zou kunnen flrkomen. Deze nieuwsgierigheid de basis voor het zeeonderzoek. jor gebrekkige informatie, de nei- ig om waarnemingen, die op zee gedaan, eenmaal veilig aan wal tra interessant te maken, voor als er sprake is van bloedstol- d gevaar, en doordat het publiek waarnemingen onmogelijk kon rekken, zijn er veel verhalen over emonsters ontstaan. Die mon- ïs zijn producten van de men- lijke fantasie, vaak gebaseerd halve waarnemingen van echt bestaande zeedieren, zoals walvis sen, haaien en reuzenpijlinktvissen. De beschrijvingen van het uiterlijk en de gedragingen van de zeemonsters zijn eerder te verklaren door psy chologen dan door biologen. Deze zeespoken vertoeven in de wereld van de geesten en de fantasie. Ver der zijn ze een waardevol element van onze cultuurhistorie, en zeker geschikt als onderwerp voor een tijdelijke tentoonstelling in Ecomare. Hier volgt een globaal overzicht van verhalen over zeemonsters, bekend uit de literatuur, die wij op onze speurtocht voor de tentoonstelling 'Spoken in zee' hebben gevonden, Dor jg nu: Rech- o speel! et ds ei it bron- ofc jaarW iev« tie er Ecomara/S*>ïske Di/ksen) onder meer. verhalen over kraken, zeeslangen en zeemonniken, maar ook over haaien, reuzenkrabben en pietermannen. Monster Kraken zien er uit als een reusach tige octopussen. Ze kunnen tot 1,5 mijl lang worden. Dit uitzonderlijke formaat leidde er toe, dat ze, als ze aan het zeeoppervlak dreven, nogal eens voor een eiland werden gehou den. Zeelieden die dan een uitstapje op zo'n "eiland" deden kwamen in moeilijkheden zodra ze een vuurtje gingen maken. Dan dook het mon ster uiteraard onder. Er zijn veel verhalen over kraken die schepen naar beneden trekken, maar soms konden ze zich ook keurig gedra gen. Ooit droeg een bisschop op de rug van een kraak een mis op in de waan dat hij op een nieuw eiland was. Het dier wachtte keurig tot de mis voorbij was en de bisschop en zijn gevolg veilig terug in het bootje, tot het onderdook. Een ander dier dat wel voor een eiland werd gehouden is de aspi- dochelone. Dit zeemonster heeft een romp als van een reusachtige schildpad en de nek als van een slang. Dat lijkt wel wat op een ple- siosaurus, een van fossielen uit het Mesozoicum bekend zeereptiel, dat dus misschien toch niet uitgestor ven is! Hoe dan ook, de aspidoche- lone kan lange tijd op een bepaalde plaats drijven met zijn rug boven water. Dat kon zo lang duren, dat er zelfs bomen gaan groeien. De ver warring met een eiland is dan ook zeker vergeeflijk. Menseneter De zeemonnik is een speciaal geval. Dit ondier heeft ongeveer het for maat van een mens, vinnen op de plaats waar mensen armen heb ben, een brede platte staart en een menselijk gezicht met tonsuur, de kenmerkende haardacht van een monnik. Het gezicht is echter niet vroom, eerder onvriendelijk, zo niet grof. Er is alle reden om voor deze pseudo-geestelijken op te passen, want het zijn gulzige menseneters, volgens het bestiarium van Maer- lant, de bekende Middeleeuwse schrijver. In 1531 werd aan de Poolse kust zelfs een zeebisschop met een gemijterde kop gevangen. Dit uit zonderlijke wezen werd naar het koninklijk paleis gebracht, waar het te kennen gaf graag weer terug naar zee te willen. De Poolse koning heeft dat verzoek ingewilligd. In de Zuid-Chinese zee komt een boeddhistische variant van de zee monnik voor. Ze kunnen stormen opwekken en weer tot bedaren brengen. De zeemonniken joegen de Chinese zeelui vroeger behoorlijk schrik aan. Met gongslagen konden ze worden afgeleid. Dat zeemeerminnen en -mannen ondanks hun bekoorlijke uiterlijk en hun gewoonte om veel tijd te besteden aan haarverzorging echt gevaarlijk konden zijn, daar kunnen ze op Schouwen over meepraten. Het hele dorp Westenschouwen is in zee verzwolgen, omdat een zee meerman woedend was op een Westenschouwense visser, die in de 15e eeuw zijn vrouw had gevangen en voor zichzelf gehouden. Alleen de toren is blijven staan, zo gaat het verhaal. In 1621 troffen Texelse vissers een zeemeerman in hun net ten aan. Toen ze hem probeerden te vangen ontsnapte het zeewezen met een achterwaartse beweging. Daarbij zagen de zeelui tot hun schrik dat het benedenlijf er uit zag als dat van een kreeft! Leugenaar Het gevaarlijkste zeemonster, waar van ook de meeste meldingen zijn gedaan, is de zeeslang. Ik heb het nu niet over de felgekleurde, giftige zeeslangen van hooguit 1,5 meter, die in tropische kustwateren voor komen, maar over monsters van 200 voet lengte of meer en 20 voet dik die in de 16e eeuw onder meer de kust van Noorwegen onveilig maakten. Deze beesten vraten toen bemanning van de scheepsdekken af. Ze lustten ook potvissen. Er zijn meerdere soorten beschreven, met en zonder manen in de nek, met en zonder zijflippers en rugkammen, al dan niet met glimmende schubben en vurig vlammende ogen. In 1907 werden ze nog gezien bij Zandvoort, vanuit pension 'Zeerust'. In de 19de eeuw kwamen veel meldingen bin nen vanaf alle wereldzeeën door volkomen betrouwbare, nuchtere en ervaren zeekapiteins. Ze werden door de pers weggehoond, omdat dat nu eenmaal de gewone reactie is als iemand met iets komt dat echt nieuw is. Een verbitterde kapitein gaf aan nooit meer zeeslangen te melden, omdat hij niet voor een gek en een leugenaar wilde worden uitgemaakt. Het is te hopen dat dat niet de reden is dat er in de afgelopen eeuw maar weinig meldingen van zeeslangen en andere zeemonsters zijn bin nengekomen. Ecomare staat open voor alle meldingen van bijzondere zeedieren en -planten, ook voor de meest onwaarschijnlijke. We zullen elk geval serieus en nauwkeurig onderzoeken. Pijnlijke dood Over zeedieren die wetenschappelijk wel erkend zijn, worden ook sterke verhalen verteld. Er zijn bloedstol lende verhalen over haaien, uiter aard, maar ook over remora's, de vissen met een zuignap op de snuit, waarmee ze zich aan haaien vast kunnen hechten: Als zo'n dier zich vastzuigt aan een schip komt het geen centimeter meer vooruit! De loodsvisjes, kleine vissen die met haaien mee zwemmen, zou den gewonde drenkelingen aan de haaien verraden. Zeeduivel, één van de zeemonsters die te zijn op de expositie in Ecomare. De pieterman is een kleine vissoort met gifstekels op rug en kieuwdek- sels. Hij is algemeen in de Neder landse kustwateren. Als iemand een steek van een pieterman oploopt, moet het getroffen lichaamsdeel meteen worden geamputeerd, op straffe van een zekere en pijnlijke dood. Vissers hebben daar altijd een bijltje voor klaar staan. Ik ver zeker u, als dat waar was, had ik dit stukje niet kunnen tikken! Ik ben meerdere malen door een pieterman gestoken. De steek is pijnlijk als een wespensteek en ik krijg er een koortsig gevoel van, dat na enkele uren wegtrekt. Sommige mensen zijn zeer gevoelig. Een bezoek aan een arts is dan aan te raden. Zeewolven en zeeduivels zien er gruwelijk uit, met afschuwelijke koppen en geduchte tanden, maar ze vormen geen gevaar voor men sen. Vissers weten er mee om te gaan en hebben er geen problemen mee. Ook reuzenhaaien, die in de Noordzee voorkomen, zijn beslist ongevaarlijk. Het zijn vreedzame planktoneters die met hun kieuwen zeewater zeven. Ze hebben geen vervaarlijk haaiengebit. Reuzenkrab De laatste jaren duiken er af en toe berichten op over de Kamchatka- reuzenkrab, die in de tijd van de Koude Oorlog door de Russen inge voerd is in de Barentszee bij Moer- mansk. Vandaar rukt dit monster, tot 1,5 meter groot, op langs de Noorse kust naar het zuiden. Tot nu toe klopt het nog. De reusachtige krab ben zouden een ravage aanrichten onder water, en alle andere zeedie ren die op de Noorse zeebodem voorkomen opvreten. Ze zouden gruwelijk sterke scharen hebben, waardoor ze niet te hanteren zijn. Binnenkort zou Ameland bereikt worden. Deze beweringen zijn twij felachtig of onwaar. Als alle met succes ingevoerde exoten veroor zaken ook de reuzenkrabben een verschuiving in het voorkomen van allerlei andere dieren. Het is daarom onverstandig om vreemde dieren in te voeren, maar de reuzenkrab ben vreten echt met alles op De Noorse vissers vissen graag op de Kamchatka-reuzenkrab, omdat hij goed geld oplevert. Vrouwelijke die ren met eieren gaan bij het sorteren overboord om het nageslacht te garanderen De zuidelijke Noord zee is een totaal ander leefgebied dan de Noorse kust en het is erg onwaarschijnlijk dat de krabben ooit zo ver zuidelijk zullen komen. Er zijn wel gevaarlijke zeedieren, zoals de pijlstaartrog met een gem.ene gifstekel, de steenvissen uit de tropen en subtropen, ook al met giftige stekels, net als de zwar te Diadema zee-egels. Daar moet je niet op gaan staan. Verder bestaan er brandkoralen, bijzonder giftige kwallen en het beruchte portugese oorlogsschip, dat in feite een kolo nie van kwalachtige dieren is. Deze (Foto Ecomare'Sletske Di/kscn) hebben netelcellen, die bijzonder pijnlijk zijn. Dodelijke ongelukken zijn toch niet of nauwelijks gemeld. Een kleine tien haaiensoorten zijn de enige zeedieren die echt gevaar lijk voor mensen kunnen zijn, maar ook daarvan is het aantal slachtof fers zeer beperkt. Het gevaar wordt enorm overdreven in de media. Het allergevaarlijkste voor een mens die zich in of op zee begeeft, is de zee zelf. Literatuur Carrington. R, 1957- Mermaids and Masto dons, Scientific book guild, London, 251 p. Dekkers, M., 1977: Bestiarium.Uitg. Bert Bakker. 119 p. Helm, F van der, 2005: Magische dieren, rare dieren van nergens. Winkler Prins uiig.. 120 p Saunders, N.J., 1995: Dier en Mens. De spi- ntuele samenhang tussen dierenwereld en menselijke cultuur. Kosmos uitg 184 p. Sliggers. B, 1977. Meerminnen en meerman nen van Duinkerke tot Sylt. Uitg Kruseman, 120 p. Werner Lange. P. 1977: Seeungeheuer, Fabeln und Fakte. Verlag Werner Dausien, Hanau, 259 p. Diepzee-hengelvis. menkort neemt de Texelse poli- in overleg met de politie een issing over een proef met het lengen van de sluitingstijd van ■'és en andere horecabedrijven. In gemeenteraad zitten personen it verschillende achtergronden, zakenman, een huisvrouw, een er enzovoorts. moeder had een bijbaantje als idslid en bijgevolg werden aan eettafel discussies over allerlei dsproblemen gevoerd. Zij was van de toenmalige bijstands- ■nmissie, die moest oordelen of "and in aanmerking kwam voor uitkering om een wasmachine te oen, een nieuw gebit of huishou- üjke apparaten. Ook de beslissin- over sluitingstijden in de horeca ren bij ons aan tafel een hot item. fi moeder zei altijd: 'Moet ik als isvrouw nou beslissen over het gaan, wat mensen op Texel nou nmaal graag doen. Ik hou er hei- al niet van, dus wie ben ik om te beslissen.' Met twee zoons in ihoreca werd ze altijd goed op de |te gehouden en ze paste haar ning dan ook regelmatig aan aan door ons ingebrachte argumen- lk denk dat de raadsleden die nu te gemeenteraad zitten zich niet laten voorlichten. Beslissingen len vaak afgedwongen door de tieke druk van de achterban. Ik in de 38 jaar dat ik een horeca- drijf run vele varianten van de slui- Joord- gstijden meegemaakt. En wat je wfibedenkt, 'ieder voordeel heb z'n Dat er een goede oplossing komen is duidelijk en proberen altijd. De burgemeester kan als fd van de politie elk moment 'en en experimenten toestaan afgelasten. Ik zou dan ook willen «stellen haar hier vrij in te laten. de huismoeder of -vader die aag zijn kind om twee uur thuis 'hebben moet over het probleem Sissen, maar de mensen die hier 9 en nacht mee bezig zijn. Poli- burgemeester, stadswachten en fecaondernemers zijn de mensen irps- «I ee". dt met ervaring. Wanneer alle partijen elkaar als volwaardige partners gaan zien, kunnen er structurele oplos singen worden gevonden. De grote horecaondernemers die een hele straat in bezit hebben, bestaan niet neer. En horecamensen zijn geen zakkenvullers, grote-autorijders en asopersonen, maar hardwerkende ondernemers die gemiddeld hon derd uur per week draaien. Het zijn geen drankverstrekkers die alleen maar als doel hebben de mensen in hun zaak vol te gieten, maar vakmensen met een sociale inzet en een grote verantwoording in de maatschappij. Bijna alle horeca- eigenaren zijn lid van brancheorga nisatie Horeca Nederland. Deze vak beweging heeft regels en afspraken met de overheid, waar elk lid zich aan moet houden. Landelijk spelen dezelfde proble men. Als een gastheer of -vrouw moet beslissen de gasten, die de hele avond bij hen doorgebracht hebben, bij sluitingstijd - net het gezelligste tijdstip - hun zaak uit te sturen, is dat voor iedereen een koude douche. Wanneer iemand die uitgaat - vanaf elf uur 's avonds, na de televisie - het prima naar zijn zin heeft, maar gedwongen wordt om al na een kwartier de zaak te verlaten, gaat de knop om. Dan worden mensen agressief, ze voelen zich belazerd door de uitbater en gaat opgefokt de straat op. Daar is vervolgens geen gelegenheid om gewoon per taxi (zoals het hoort met drank op) naar huis gebracht te wor den. De mensen staan dan in groep jes op straat, te koukleumen en zich te vervelen. Dan komt de agressie boven en worden er vernielingen gepleegd. Ook hard schreeuwen is een uiting van onvrede Meteen wordt dan naar de aanpassing van de sluitingstijden gekeken, de cafés moeten vroeger dicht, dan is het sneller rustig op straat. En we weten al jaren dat dat niet werkt. Het feest gaat dan gewoon op straat of op Wat ik zeggen wou... het strand door. Aan de andere kant is het verlengen van de sluitingstijd bijna onbespreekbaar. Het argument is dat het dan langer onrustig is op straat. De campingbaas en hotelei genaren klagen, dat zij dan langer de orde moeten handhaven en de politie zegt geen mankracht te heb ben om te handhaven. Zoals het nu gaat, kan het niet lan ger. Politie die met twee man in een busje vanaf twaalf uur door de straat sukkelt en gelijk de horecaexploitant een bon geeft die twee minuten te laat dicht is, is geen oplossing. Er is een verbod om op straat glaswerk en drank te gebruiken. Maar als je in de supermarkt een krat bier en goedkope Breezers haalt, is er nie mand die daar op let. Op straat vor men zich gedurende de hele avond al kleine groepjes, die alleen maar uit zijn op relletjes en vechtpartijen. Ze hebben vaak thuis, op straat of in een keet zitten 'indrinken'. Deze groep heeft over de hele avond nog geen uur in een horecabedrijf doorgebracht. Zij worden niet aan gesproken op hun gedrag, omdat dat 'wettelijk' met is toegestaan (we moeten dus wachten tot er iemand doodgestoken wordt). Maar het gedrag van de relschoppers wordt wel meegenomen in de afweging over de sluitingstijd. Door mijn ervaring als café-eigenaar, tien jaar in Oudeschild en nu alweer achtentwintig jaar in De Koog, en als liefhebber van uitgaan, vind ik dat er beter naar de ondernemers geluisterd moet worden. Met hun nek in de financiële zorgen, willen zij toch zo sociaal mogelijk exploi teren. Geef hen de kans en stel een ruime afvloeiregeling in, zodat met iedereen in één klap op straat komt te staan. Laat de horeca het pro bleem oplossen en de mensen de kans te geven rustig te vertrekken. De politie heeft dan ook meer over zicht, want de mensen vertrekken in kleine groepjes uit de bedrijven. Omdat er dan minder opstootjes zijn en meer taxi's, wordt het rus tiger op straat. Het argument van logiesverstrekkers, dat het daardoor langer rumoeriger op straat is, vind ik niet kloppen. Mensen die van een verjaardag of een ander privéfeestje komen, kunnen net zoveel lawaai maken. 'Vroeger' liepen de onder nemers van De Koog zelf wacht met een met zand gevulde plastic buis als afschrikkingwapen. Groep jes jongelui die uit waren op relletjes werden in een vroeg stadium uit elkaar gehaald. Zij waren in het dorp gelijk bekend en konden de rest van de vakantie mets meer doen. De burgemeester heeft aangegeven een straatverbod te willen instel len. Dat lijkt een goede oplossing om relschoppende jongeren uit De Koog en Den Burg te weren. Waar om wordt hier zo weinig gebruik van gemaakt? Wanneer je vrienden lekker uitgaan en lol hebben, zit jij thuis omdat je je misdragen hebt. Een grotere straf kan je niet krijgen. Volgens mij is een uitloop van enkele uren na sluitingstijd nodig om de mensen rustig hun drankje te laten dnnken en de avond af te bouwen. Geen enkele eigenaar wil onbeperkt openblijven. Hij wil maar één ding, respect voor het bedrijf en rust op straat. Een beter draagvlak tussen politie, horeca en logiesverstrekkers kun je niet bedenken ledereen wil eigenlijk hetzelfde. Laat de betrok kenen het nu samen oplossen. En gemeenteraad, laat hen hierin nu eens vrij. Door jullie geregel boor je elk initiatief de grond in en jullie kin deren komen echt niet eerder thuis omdat jullie een sluitingstijd vastge steld hebben. Zij vinden wel andere plekken om het later te maken. Dirk Koning, De Taveerne, De Koog. Toch nog onverwachts is overleden onze tante Cornelia Maria Hin tante Cneel" Namens de familie, Loes Timmer-Witte „Verpleeghuis Texel" Hollewal 2, 1791 GH Den Burg. Onze tante is overgebracht naar de landschap kamer van „Uitvaartcentrum Texel". Bernhard- laan 147 te Den Burg, alwaar gelegenheid tot afscheid nemen donderdag 14 december van 19.30 tot 20.30 uur. De H. Eucharistieviering zal worden gehouden op vrijdag 15 december om 10.30 uur in de Johannes de Doper kerk. Molenstraat 36 te Den Burg. Aansluitend zullen wij tante naar haar laatste rustplaats op de R.K. begraafplaats van Den Burg begeleiden. Na de begrafenis nodigen wij u uit om in „De Witte Burcht" onder het genot van een kopje koffie en een broodje herinneringen aan onze tante op te halen. Correspondentieadres: Mevr. L. Timmer-Witte, Hogereind 36, 1793 AH De Waal. Overeenkomstig haar wens, liever geen bloemen maar een donatie aan het Koningin Wilhelmina Fonds. Indien u geen rouwcirculaire heeft ontvangen, beschouw deze advertentie dan als uitnodiging Familie en vrienden heel hartelijk bedankt voor de belangstelling, attenties, bloemen en kaarten t.g.v. ons 50-jarig huwelijk. Piet en Aat Verberne-Hopman 'Yexelaartjes INLEVEREN: maandag vóór 10.00 uur en woensdag vóór 17.00 uur. KOSTEN: €5,10 tot en met 3 regels. Per regel meer: €1,70 (inct. btw). FOTO-TEXELAARTJE: plaatsing foto €12,50,- excl. tekst, alleen voor particulieren die iets te koop aanbieden. Grote sortering audio, video en energiezuinig witgoed uit voorraad le verbaar door Stiehl - De Waal - 311 777 - de Voor deligste Prijs en de Beste Service! Baby geboren? Huur een ooievaar voor in de tuin voor €1,25 per dag (€12,50 borg) bij Langeveld de Rooy, Spinbaan 6, tel. 362600. Het is handig om te weten hoe laat het is LenR kan toorvakhandel voor origi nele wandklokken, www voorkantoorenthuis nl Voor levering of reparatie van al uw audio, video, wit goed, satelliet belt u gelijk - Service Center Texel -311 777. Schaatsen in Alkmaar Zondag 20 december. Prijs 15,- pp inclusief bus,entree en boot. Bel 315555 of www.texeltours nl Skipully's voor dames van Donnay 1 voor 12,98 2 voor 20.= bij Mantje lifestyle stores. Met kerst mooie nagels? Nagelstudio nailja' Voor gelnagels en manicure- behandelingen. Bel voor info of afspraak, tel. 06- 29506664. Regt Witgoed Service voor vakkundige reparatie en service aan witgoed en huishoud, apparaten. Nol- lekoog 10. tel. 327707. Cadeautip: gezichts behandeling, 30 min massage 30 min. €35,- Miranda Cosmetique. tel. 06 20990241. Heel gezellig, personeels feestjes/ kinderfeestjes bij Ambachtscentrum Texel, Den Burg. Info 320117. Suunto - grote collectie skibrillen voor hem en haar Mantje lifestyle stores l.v.m. balans zijn wij zat. 16 dec na 16.00 uur en ma de hele dag gesloten. Fixet van der vis. Nederland 1, 2, 3 DVB-T ontvanger voor de Hark antenne uit voorraad lever baar. Voordeelland Oude schild, tel. 322398. Steun de Historische Vereniging Texel en word nu lid. U krijgt het interes sante dec. nr. van het ver enigingsblad gratis! Tel 317243. Volop kerstbomen van klein tot groot natuurlijk bij tuincentrum Eureka. U levert de foto met tekst en wij maken uw per soonlijke kerstkaart v a. 20 stuks voor €9 95 incl. env. Fotoplus De Waal, tel. 320963. Midwintermarkt vr. 29 dec 15.00-20.00 uur. Nog kramen beschik baar, opg. voor 20 dec info@folkloretexel nl/ 0222-315034. De Tegelmeester voi uw badkamers, plavuizen vloeren, keukens, afwerk- vloeren en levering tegels. Tel. 321815/321266

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2006 | | pagina 3