Terug naar Krommenie
of huisvesting op Texel?
'Samen kunnen we goed
onze vrouwen bekritiseren'
Texelse steenhouwerij 3edrijvig/?«d
Logeerhuis
Texel
TEXELSE
Sijtze en Ina Roedema leven in onzekerheid
8 COURANT
Twee mannen vertellen over hun dementie:
Kringloopwinkel krijgt geen steun en sluit
's Heerenloo Noord-
Nederland, afdeling
Noorderhaven
Teammanager Heidi
Huiberts, 06 52538265
Rabobank 3031 06 360
at ik zeggen wou.
VRIJDAG 22 JUNI 2007
'Wat wonen betreft, vallen we
door de omstandigheden tussen
de wal en het schip. We hebben
geen zekerheid. Dat is erg. Je
kunt beter weten waar je aan
toe bent.' Ina Roedema en haar
man Sijtze, respectievelijk 61 en
62 jaar oud, zitten in een lastig
parket. Komen ze nu wel of niet
in aanmerking voor een huurhuis
op Texel? Hij is dementerend en
kreeg in 2004 een herseninfarct.
Al drie jaar woont het echtpaar in
een stacaravan op vakantiecen
trum Dennenoord. Een verhaal
over de bizarre wendingen in hun
leven na een faillissement.
Het echtpaar bracht 37 jaar gele
den hun eerste vakantie door op
het eiland. De rust beviel zo goed,
dat ze jaarlijks terugkeerden. Sijtze,
eigenaar van het lithografisch bedrijf
Prepress Center in Assendelft, voel
de op de boot de spanning van het
dagelijks leven al van zich afglijden.
Het eiland, niet te ver weg, werd een
baken. De Roedema's werden vaste
bezoekers van Dennenoord.
In het jaar 2000 begonnen de zaken
in het tot dan toe welvarende Pre-
Press bedrijf echter te verslechteren.
'We stonden aan het begin van het
digitale tijdperk en moesten enorme
investeringen doen om mee te kun
nen,' vertelt Ina Roedema. 'Maar
tegelijkertijd liepen de opdrachten
terug, omdat drukkerijen waaraan
we werk leverden, failliet gingen.
We werden meegezogen in de neer
waartse spiraal. Sijtze had vijftien
man in dienst. Hij heeft ze allemaal
onder weten te brengen bij bedrij
ven in de buurt. Werkweken van
zestig uur waren geen uitzondering
in die tijd. Vlak voor ons eigen fail
lissement kreeg Sijtze een zware
burn-out. Er was geen normaal
woord meer uit hem te krijgen.'
Sijtze belandde bij een psychiater.
Omdat medicijnen en therapie na
een jaar nog niets hadden uitge
haald, adviseerde de arts hem naar
Texel te verhuizen. Misschien zou
hij op het eiland weer zichzelf kun
nen worden. 'Dat was wel een grote
beslissing,' zegt Ina. 'We hadden
een mooie flat in Krommenie, ik
had een goede baan, waarbij ik
als ambulant objectleidster achttien
jaar lang met veel plezier allerlei riep Sijtze op een gegeven moment,
controlewerkzaamheden verrichtte. Toen we hoorden dat we van de
Maar veel keus hadden we niet, gemeente permissie kregen om drie
want Sijtze liep nog steeds als een jaar in onze stacaravan te wonen,
zombie door de flat. Toen ik een heb ik m'n baan en de huur van
Ina Roedema: 'Ik leef met de dag.
baan op Dennenoord kreeg aange
boden, was het het moment om de
knoop door te hakken. Ik kon voor
dertig uur per week aan de slag en
zou daarmee niet alleen kostwinner
worden, maar ook economisch aan
Texel gebonden zijn, voorwaarde
om in aanmerking te komen voor
een huurhuis. Verrek, we doen het,
(Foto Margreet Bomdscn)
onze flat opgezegd.'
Terwijl de verhuizing in volle gang
was en de hele flat vol stond met
dozen, kreeg Sijtze echter een her
seninfarct. Hij werd opgenomen in
het Rode Kruis Ziekenhuis in Bever
wijk, waar hij drie weken heeft gele
gen. 'Nadat hij daar was ontslagen,
moesten we onmiddellijk naar Texel.
Onze flat stond leeg, ik moest met
mijn nieuwe baan beginnen. Dat
betekende dat ik Sijtze alleen moest
laten, terwijl hij zich met allerlei
dagelijkse dingen niet kon redden.
Daarnaast moest hij tweemaal per
week naar de fysiotherapeut en elke
veertien dagen naar het ziekenhuis
in Beverwijk worden gereden. Als
je onder dergelijke omstandigheden
dertig uur moet werken, is dat niet
vol te houden.' Noodgedwongen
nam Ina haar toevlucht tot een baan
met minder uren en ging aan het
werk bij hotel Prins Hendrik. Tien
uren minder. Met de verzorging van
het ontbijt daar, kon ze in ieder
geval rond het middaguur weer bij
Sijtze zijn.
'Hij is op het eiland geweldig opge
vangen. Hij kwam hier als een wrak,
maar de hulp kwam van alle kanten.
Hij heeft zijn leven nu min of meer
weer op de rails staan. Met de nodi
ge beperkingen natuurlijk, want hij
is aan het dementeren. Hij lijdt aan
vasculaire dementie. Er zijn proble
men met de bloedcirculatie in zijn
hersenen. Vroeger heette dat multi-
infarct dementie. Emoties en onze
kerheden hebben grote invloed op
zijn functioneren. Hij is snel moe. Ik
kan hem niet té lang alleen laten.'
Onlangs verliep de tijdelijke vrijstel
ling om in een caravan te wonen. Het
echtpaar heeft de hoop gevestigd
op een huurwoning, want kopen is
geen optie, daarvoor zijn de prijzen
te hoog. 'Ik heb de situatie natuur
lijk aan de gemeente voorgelegd.
Ik kén geen dertig uur buiten de
deur werken en tegelijkertijd mijn
man bijstaan. Maar dat aantal uren
is wel vereist voor een economi
sche binding. Ik snap heel goed
dat de gemeente zich aan de regels
moet houden, maar we kunnen echt
geen kant uit. We krijgen gelukkig
veel steun van het DÓC-team (een
organisatie van deskundigen, die
dementerenden en hun familieleden
begeleidt en bijstaat, red.)
Om wat terug te doen heeft Ina zich
bij het van start gaan van het Alzhei
mer Café gemeld als vrijwilligster.
Sijtze is een vaste bezoeker. 'Geluk
kig kan ik goed relativeren. We zijn
met z'n tweeën en kunnen samen
lachen. Met kerst kreeg ik van Sijtze
een mooie ketting en een armband.
Ina, ik begrijp nu pas .waf ik je heb
aangedaan, zei hij. Je hebt op je 58-
ste alles op moeten geven om met
mij naar Texel te gaan. Tja, het was
niet anders... Plannen voor de toe
komst maak ik niet meer. Ik leef met
de dag, tegenwoordig. Vooruitkijken
heeft toch weinig zin.'
Tekst en foto Margreet Berndsen
Met zijn nieuwe steenhouwenj richt
hij zich op Texelse bedrijven en par
ticulieren. 'Ik maak dorpels, neuten,
gevelstenen, aanrechtbladen, ven
sterbanken, schoorsteenmantels,
alles eigenlijk', vertelt Van der Wou-
de. Ook levert hij allerlei soorten
natuursteen en bijvoorbeeld marme
ren vloeren. 'Grafstenen zijn niet echt
mijn ding, maar een bijzonder project
doe ik graag.' Hij bewerkt het steen
in zijn werkplaats achter zijn huis, De
Vrijheid aan de Hoofdweg.
Texelaars moeten normaal gespro
ken al hun natuursteen van de over
kant halen, dat duurt weken. Ik kan in
twee dagen een dorpel klaar hebben.
Dat scheelt aannemers tijd en geld,
ze hoeven het eiland niet meer af. De
lijn is nu veel korter, ik werk in hun
achtertuin.' Van der Woude haalt het
steen bij Nederlandse groothandels.
'Bij de bedrijven waar ik eerst werkte,
kocht ik het steen in het buitenland.
Dat is nu niet te doen.'
Van der Woude is opgeleid restaura
teur, maar daar is de Texelse markt te
Het is over en sluit voor kring
loopwinkel 'Effe kieken' in Oude-
schild. De kosten komen boven
de baten uit en gemeentelijke
steun zit er niet in. Zonde, vindt
eigenaar Ronald Spandaw: 'We
zijn belangrijk voor de Texelaars
die het financieel moeilijk heb
ben.'
'Texel is een eiland met statistisch
gezien lage inkomens. Mensen die
bij mij nieuwe meubels kopen heb
ben niet veel geld. Zij hebben een
laag loon of zitten in de bijstand
en kunnen geen 1000 euro betalen
voor een nieuwe bank als ze door
hun oude zakken. Ik kom bij gezin
nen thuis en zie echte armoede.
Dankzij de kringloopwinkel kunnen
zij ook eens wat anders kopen. Ik
heb het dan niet over servies, maar
over matrassen en banken.' Eige
naar Ronald Spandaw vindt dat
een kringloopwinkel zeker nodig is
op Texel.
Maar na 31 augustus is het afge
lopen met 'Effe kieken'. 'Het is
financieel niet meer haalbaar, de
kosten zijn hoger dan de opbrengs
ten. De rekeningen moeten toch
betaald worden aan het einde van
de maand.' Maar misschien dat er
dus te weinig vraag is naar twee
dehands meubelen? 'De vraag is
er. ik heb genoeg klanten. Ik ben
gewoon teveel geld kwijt aan huis
vesting.'
Spandaw haalt zijn meubelen
bij mensen thuis op. Wat hij kan
gebruiken, verkoopt hij. De rest
mag hij gratis bij De Hamster bren
gen. 'Ik zorg ervoor dat Texelaars
hun oude meubelen kwijt kunnen.
Veel gemeentes geven de kring
loopwinkels daarvoor steun, soms
wel 150 euro per ton, maar 'Effe
kieken' krijgt niets.' Al bij het begin
van de kringloopwinkel heeft hij
de gemeente om steun gevraagd.
'Dat is toen afgewezen. Ze hadden
de mogelijkheid om drie jaar een
vergoeding te geven voor de opge
haalde spullen, maar de gemeente
vond dat een kringloopwinkel niet
bij hun kerntaak hoorde.'
Later heeft Spandaw nog een sub
sidieaanvraag ingediend. 'Het nut
van de kringloopwinkel bewees
zichzelf, ik had genoeg klanten.'
Maar ook de tweede subsidieaan
vraag werd afgewezen en nu sluit
hij de zaak.
De gemeente gaat de armoede op
het eiland in kaart brengen met een
onderzoek. Spandaw is teleurge
steld. 'Armoede is er, kijk maar hoe-
CDA-ringwegabces
Eerst denk je aan een 1 april-mop,
maar dat kan niet, want het is al
juni. Zouden de uitvinders van
deze nieuwe weg een boze droom
hebben gehad nadat ze te zwaar
getafeld hadden? Ook niet, want
naarmate je verder leest kom je tot
de conclusie: ze menen het echt.
Fantastisch, wat een idee. Laten we
er meteen een circuit van maken.
Dat hebben we nog niet op Texel en
kunnen we er best nog bij hebben.
Het moet niet bij de rotonde van de
Emmalaan beginnen, maar bij de
Leemkuil. Dan kunnen de spruitjes
kwekers ook blijven zitten waar ze
zitten. Bij de kruising Haffelderweg
ga je dwars door het Hogebergge-
bied richting Schilderend, dan heb
ben we tenminste nog een hellend
vlak in het circuit. Bij het Schilde
rend moet geen rotonde komen, dat
werkt alleen maar vertragend, maar
een viaduct. Kunnen we tenminste
doorscheuren richting Hallerweg.
Dat is ook maar een rot weggetje,
verbreden die hap. Langs De Stoof
op weg naar de Kadijksweg, uiter
aard de bocht eruit, anders verlie
zen we weer tijd. En dan naar dat
akelige takkenweggetje genaamd
Marsweg. Halen we meteen dat
armoedige zootje bomen weg, die
staan toch maar voor de poten.
Weg ermee. Nog een paar aan
passingen bij de Waalderweg en
de Kogerweg en we naderen de
Pontweg. Die moeten we vierbaans
maken tot de boot, zijn we van dat
gewurm op die tweebaansweg ook
af. Stoplichten bij de nieuw te bou
wen brandweerkazerne zijn dan niet
meer nodig. Een nieuw racecircuit is
geboren. Laat de Formule 1 wagens
maar komen. Na de rally van Monte
Carlo krijgen we de rally van Den
Burg. Grandioos idee.
Menno Stam,
Den Burg.
veel mensen gebruik maken van de
voedselbank. Die mensen moeten
ook meubels hebben en die kopen
ze bij mij. De kringloopwinkel heeft
een belangrijke maatschappelijke
functie. De gemeente geeft wel
steun aan allerlei ander projecten,
maar niet aan de kringloopwinkel.
Ze willen toch aan armoedebestrij
ding doen?'
Volgens Lucia Borger van de
gemeente Texel heeft de gemeen
te wettelijke kerntaken, waarvan
armoedebestrijding er één is. 'Maar
een kringloopwinkel bestrijdt geen
armoede. Het lost het niet op, het
helpt alleen. Het is daarom geen
kerntaak.'
Spandaw vindt het een zure situa
tie: 'Mijn klanten zijn teleurgesteld.
Ik heb een vaste klantenkring opge
bouwd en er zijn mensen die hier
drie keer per week komen.' Hij wil
graag verder: 'Al is het maar in een
kleinere versie waar ik twee dagen
per week open ben. De gemeente
heeft beloofd uit te kijken naar een
goedkopere huisvesting, maar ik
denk dat het te laat is. Er moet toch
brood op de plank komen.'
Ronald Spandaw stopt met de kringloopwinkel 'Effe kieken'.
(Foto Set» Vermeulen'BeeiaDant Texel)
Twee mannen die elkaar al veertig
jaar kennen. Ze hebben allebei in
de grafische industrie gewerkt
en zijn sinds een aantal jaren alle
twee - veel te vroeg - aan het
dementeren. Sijtze Roedema (62
jaar) heeft vasculaire dementie,
zijn vriend Klaas Donker (68 jaar)
lijdt aan de ziekte van Alzheimer.
Twee mannen in gesprek over
dementie en de gevolgen die dit
voor hen heeft.
'Als ik goed ben uitgerust, kan ik
rustig een paar uur achter elkaar
behoorlijk formuleren. Als ik een
maal praat, komt er vaak geen end
aan,' vertelt Sijtze Roedema met
besliste stem. 'Maar ik moet het wel
bezuren. Want te druk in de weer
zijn met iets, betekent slecht sla
pen. Dat geeft niet, soms heb ik het
er voor over om 's nachts een paar
uur op de bank te moeten doorbren
gen.' Hij probeert zijn leven zo in te
delen, dat hij niet te moe wordt. Het
eiland staat borg voor de rust om
hem heen. 'Hier kan ik nog in mijn
eentje de weg op met de auto of de
snorfiets. Aan de overkant word ik
helemaal gek van het verkeer.'
'Neem alleen al de vliegtuigen,' vult
Klaas Donker aan. 'In Wormerveer
komt er iedere paar minuten zo'n
ding overvliegen. Daar heb je hier
geen last van.' Ook hij ervaart Texel
als een veilige haven. 'Je wordt hier
snel opgenomen in de gemeen
schap. Ik ben nu een keer of vier
naar de golfbaan geweest. Als ik
binnenkom, roepen ze ha, Klaas!
Met een man of vier de baan over
en lekker ontspannen een paar bal
letjes slaan. Ik geloof niet dat ze
daar weten dat ik Alzheimer heb.
Als het gesprek oppervlakkig blijft,
merken de mensen er niet veel
van.' Zijn vrouw Ria komt er even
tussen en spreekt haar verwonde
ring uit over het feit dat de meeste
mensen niets in de gaten hebben.
'Ze merken het gewoon niet. Zelfs
de kinderen weten niet half hoe de
pet er voor staat met hun vader. Ze
komen een paar uurtjes en vertrek
ken dan weer, maar zien niet hoe hij
daarna is. Ze hebben er echt geen
idee van.'
Klaas vertelt op 63-jarige leeftijd te
zijn begonnen met dementeren. 'Ik
wilde er niet aan en was aan één
stuk door bezig het te verdringen.
Maar dat kun je natuurlijk niet vol
houden. Ik ga naar een acupunctu
rist en slik nu Exelon. Dat moet de
dementie vertragen, maar de pillen
hebben nogal wat bijwerkingen. Ik
heb wel het idee dat het helpt. Zeker
voor het lange-termijngeheugen. Of
het ook werkt voor het korte-ter-
mijngeheugen, vraag ik me af. Dat
geloof ik eigenlijk niet. Maar ik doe
doorlopend aan hersengymnastiek.
Ik puzzel wat af, zeg.'
Sijtze vertelt veel baat te hebben bij
de gang naar zijn beesten. 'Ik heb
een hond, een paard - volgens de
paardenmeisjes de mooiste Hafflin-
ger van Texel - twee geiten en wat
kippen. Ze staan niet ver weg. maar
ik moet er wel elke dag heen om ze
te verzorgen. Ook als het koud en
regenachtig is. Ze dwingen me eruit
te gaan. En ik vind het heerlijk om bij
ze te zijn. Op advies van de huisarts
ben ik gaan paardrijden. Dat is niet
alleen goed voor het lichaam, maar
ook fijn om te doen. Menvereniging
Tussen Wad en Duin heeft me zon
der enig vooroordeel geaccepteerd.
Het contact met een man als Hans
Klaas Donker (li.) en Sijtze Roedema: Texel voelt als een warme deken!'
Boom is belangrijk voor mijn eigen
waarde. Dat soort Texelaars heeft
een warme deken over heel koude
schouders gelegd.'
Als de mannen samen zijn, is
'het vak' een vast onderwerp van
gesprek. 'Dat krijg je als je zoveel
je gaat dementeren. 'Je wilt si
lezen dan je hersens kunnen, cu- I
om lukt het niet. Ik betrap mez?
erop dat ik steeds méér aan het
meren sla. Ongemerkt ven/al ik 3
steeds vaker in. Dat is niet onpreitt M3
moet ik zeggen. Je moet het voa a
uitzien loslaten. Met de dag leve
air
i
jaren in dezelfde branche hebt
gezeten,' merkt Roedema op. 'We
kunnen er uren over praten. Onze
relatie is gebaseerd op wederzijds
respect. Weet je wat we ook ver
schrikkelijk goed kunnen als we
met z'n tweeën zijn? Lekker onze
vrouwen bekritiseren. Die proberen
de baas over ons te spelen, omdat
ze denken te weten wat goed voor
ons is. Nou. ik wil een individu blij
ven. Héél af en toe is er wel eens
iemand die arrogant tegen me doet.
Die je ziet denken: die Roedema
is niet helemaal lekker. Dan klap ik
dicht. Daar krijg ik een minderwaar
digheidscomplex van. Mijn vrouw
moet me ook niet als een patiënt
behandelen. Dan krijgen we grote
heibel. Op het ogenblik voeren we
strijd over een derde geit. Ik heb
een prachtexemplaar op het oog,
maar Ina wil er met aan. Die voorziet
problemen als ik niet meer voor ze
kan zorgen. Geen argument, ik heb
er nu toch ook al twee. Die beesten
houden m'n wilskracht in stand.
Laat Ina de financiën en dat soort
zaken maar beheren - ik heb echt
een fantastische vrouw getrouwd
- maar ik ga over de beesten.'
Met de concentratie is het bij beide
mannen slecht gesteld, geven ze
eerlijk .toe. Films kijken of boeken
lezen is' een schier onmogelijke
opgave. Ook de krant lezen is moei
lijk. 'Het blijft meestal bij het lezen
van de koppen', grkent Donker. 'Ik
probeer het wel steeds, maar het
gaat echt niet meer.'
Na een stilte merkt Roedema op dat
je intellectueel in moet leveren als
Als je zo dement bent als
vergeet je ook de nare dingen,
is een voordeel. Ik ben al een Ié
poos vrijwilliger in het Verpleeghuis.
De fysiotherapeut daar, Bernhaio
Wolf, heeft niet alleen fysiek, nw
ook mentaal veel voor me bek
kend. Ik kom er dus graag. Pref
eens wat hier, geef wat te drmten'
daar en maak af en toe een loSé
met de bewoners. Het leven a
ernstig genoeg. Het Verpleegj
is een spiegel voor me. Ik wem
rustig van.'
Beide mannen gaan graag naarlrt
Alzheimer Café. 'Ik vind het erg Ijs
om er over te kunnen en te hó®
praten,' meldt Donker enthousiast
'Ik zag er de eerste keer als een
berg tegenop om heen te gsr.
Maar de ontvangst was zo harte&
dat ik me er gelijk thuisvoelde k
we weer thuis zijn, gaan we hetAz-
heimer Café in Zaandam bezoek?.
Eens kijken hoe het daar gaat.'
Bij het afscheid kijkt Sijtze Roe
dema me aan. 'Dag, mevrouw',
hij terwijl hij me de hand schut
'Als ik u nu volgende week
kom in Den Burg, is er een tós
dat ik u zo voorbij loop. Dan hert®
-ik u gewoon niet. Eén ontmoete
is voor mij onvoldoende om
gezicht in mijn geheugen te prent?
Daarvoor moet ik u echt vaker hé
ben gezien. Roep m'n naam
gewoon, dat helpt misschien. Mas
waarschijnlijk doet het dat niet
Margreet Berndsen y
Pieter van der Woude werkte als
steenrestaurateur mee aan de
restauratie van het graf van Wil
lem van Oranje in Delft en aan de
opknapbeurt van de watertoren
in Den Helder. Sinds deze maand
heeft hij zijn eigen bedrijf, Natuur-
steenhandel-Steenhouwerij De
Vrijheid.
klein voor. Daarom doet hij steenhou
werij voor bouw en interieur, hij wil
namelijk vooral op het eiland werken.
'Ik ben naar Texel gekomen om hier
te blijven, dan wil ik niet steeds weer
weg.'
'Het mooie aan steenhouwen is dat
je je kop erbij moet houden. Je moet
goed opletten wat je doet. En er is
niets mooier dan als je het resultaat
ziet. Telkens als ik langs Geertruiden-
berg rijd, moet ik even naar de kerk
waar ik de gotische raamkoppen
voor heb gemaakt. Tot ergernis van
mijn kinderen', lacht Van der Woude.
Al ruim 25 jaar zit de geboren Utrech
ter in de steenhouwerij, via zijn vader,
die directeur van een steenhouwe»
school was. Hij heeft bij verschillend;
bedrijven gewerkt, als restaurataf
en bedrijfsleider, tot hij met zijn vrouw
en kinderen naar Texel kwam.
'Ik wilde altijd al op een eiland won?
en anderhalf jaar geleden kwam W
er eindelijk van. De gemeente r»
geerde enthousiast op mijn plannse
voor een Texelse steenhouwerij. H
terrein was een puinzooi toen ik W
kwam en ik heb het allemaal opge
knapt. De enige vrienden die ik bal
waren werknemers van De Hamsla
Ik bleef rommel afvoeren', lacht Va
der Woude. 'Nu is het officiële start
schot gegeven.'
Pieter van der Woude in zijn werkplaats.