Terug naar Krommenie of huisvesting op Texel? 'Samen kunnen we goed onze vrouwen bekritiseren' Texelse steenhouwerij 3edrijvig/?«d Logeerhuis Texel TEXELSE Sijtze en Ina Roedema leven in onzekerheid 8 COURANT Twee mannen vertellen over hun dementie: Kringloopwinkel krijgt geen steun en sluit 's Heerenloo Noord- Nederland, afdeling Noorderhaven Teammanager Heidi Huiberts, 06 52538265 Rabobank 3031 06 360 at ik zeggen wou. VRIJDAG 22 JUNI 2007 'Wat wonen betreft, vallen we door de omstandigheden tussen de wal en het schip. We hebben geen zekerheid. Dat is erg. Je kunt beter weten waar je aan toe bent.' Ina Roedema en haar man Sijtze, respectievelijk 61 en 62 jaar oud, zitten in een lastig parket. Komen ze nu wel of niet in aanmerking voor een huurhuis op Texel? Hij is dementerend en kreeg in 2004 een herseninfarct. Al drie jaar woont het echtpaar in een stacaravan op vakantiecen trum Dennenoord. Een verhaal over de bizarre wendingen in hun leven na een faillissement. Het echtpaar bracht 37 jaar gele den hun eerste vakantie door op het eiland. De rust beviel zo goed, dat ze jaarlijks terugkeerden. Sijtze, eigenaar van het lithografisch bedrijf Prepress Center in Assendelft, voel de op de boot de spanning van het dagelijks leven al van zich afglijden. Het eiland, niet te ver weg, werd een baken. De Roedema's werden vaste bezoekers van Dennenoord. In het jaar 2000 begonnen de zaken in het tot dan toe welvarende Pre- Press bedrijf echter te verslechteren. 'We stonden aan het begin van het digitale tijdperk en moesten enorme investeringen doen om mee te kun nen,' vertelt Ina Roedema. 'Maar tegelijkertijd liepen de opdrachten terug, omdat drukkerijen waaraan we werk leverden, failliet gingen. We werden meegezogen in de neer waartse spiraal. Sijtze had vijftien man in dienst. Hij heeft ze allemaal onder weten te brengen bij bedrij ven in de buurt. Werkweken van zestig uur waren geen uitzondering in die tijd. Vlak voor ons eigen fail lissement kreeg Sijtze een zware burn-out. Er was geen normaal woord meer uit hem te krijgen.' Sijtze belandde bij een psychiater. Omdat medicijnen en therapie na een jaar nog niets hadden uitge haald, adviseerde de arts hem naar Texel te verhuizen. Misschien zou hij op het eiland weer zichzelf kun nen worden. 'Dat was wel een grote beslissing,' zegt Ina. 'We hadden een mooie flat in Krommenie, ik had een goede baan, waarbij ik als ambulant objectleidster achttien jaar lang met veel plezier allerlei riep Sijtze op een gegeven moment, controlewerkzaamheden verrichtte. Toen we hoorden dat we van de Maar veel keus hadden we niet, gemeente permissie kregen om drie want Sijtze liep nog steeds als een jaar in onze stacaravan te wonen, zombie door de flat. Toen ik een heb ik m'n baan en de huur van Ina Roedema: 'Ik leef met de dag. baan op Dennenoord kreeg aange boden, was het het moment om de knoop door te hakken. Ik kon voor dertig uur per week aan de slag en zou daarmee niet alleen kostwinner worden, maar ook economisch aan Texel gebonden zijn, voorwaarde om in aanmerking te komen voor een huurhuis. Verrek, we doen het, (Foto Margreet Bomdscn) onze flat opgezegd.' Terwijl de verhuizing in volle gang was en de hele flat vol stond met dozen, kreeg Sijtze echter een her seninfarct. Hij werd opgenomen in het Rode Kruis Ziekenhuis in Bever wijk, waar hij drie weken heeft gele gen. 'Nadat hij daar was ontslagen, moesten we onmiddellijk naar Texel. Onze flat stond leeg, ik moest met mijn nieuwe baan beginnen. Dat betekende dat ik Sijtze alleen moest laten, terwijl hij zich met allerlei dagelijkse dingen niet kon redden. Daarnaast moest hij tweemaal per week naar de fysiotherapeut en elke veertien dagen naar het ziekenhuis in Beverwijk worden gereden. Als je onder dergelijke omstandigheden dertig uur moet werken, is dat niet vol te houden.' Noodgedwongen nam Ina haar toevlucht tot een baan met minder uren en ging aan het werk bij hotel Prins Hendrik. Tien uren minder. Met de verzorging van het ontbijt daar, kon ze in ieder geval rond het middaguur weer bij Sijtze zijn. 'Hij is op het eiland geweldig opge vangen. Hij kwam hier als een wrak, maar de hulp kwam van alle kanten. Hij heeft zijn leven nu min of meer weer op de rails staan. Met de nodi ge beperkingen natuurlijk, want hij is aan het dementeren. Hij lijdt aan vasculaire dementie. Er zijn proble men met de bloedcirculatie in zijn hersenen. Vroeger heette dat multi- infarct dementie. Emoties en onze kerheden hebben grote invloed op zijn functioneren. Hij is snel moe. Ik kan hem niet té lang alleen laten.' Onlangs verliep de tijdelijke vrijstel ling om in een caravan te wonen. Het echtpaar heeft de hoop gevestigd op een huurwoning, want kopen is geen optie, daarvoor zijn de prijzen te hoog. 'Ik heb de situatie natuur lijk aan de gemeente voorgelegd. Ik kén geen dertig uur buiten de deur werken en tegelijkertijd mijn man bijstaan. Maar dat aantal uren is wel vereist voor een economi sche binding. Ik snap heel goed dat de gemeente zich aan de regels moet houden, maar we kunnen echt geen kant uit. We krijgen gelukkig veel steun van het DÓC-team (een organisatie van deskundigen, die dementerenden en hun familieleden begeleidt en bijstaat, red.) Om wat terug te doen heeft Ina zich bij het van start gaan van het Alzhei mer Café gemeld als vrijwilligster. Sijtze is een vaste bezoeker. 'Geluk kig kan ik goed relativeren. We zijn met z'n tweeën en kunnen samen lachen. Met kerst kreeg ik van Sijtze een mooie ketting en een armband. Ina, ik begrijp nu pas .waf ik je heb aangedaan, zei hij. Je hebt op je 58- ste alles op moeten geven om met mij naar Texel te gaan. Tja, het was niet anders... Plannen voor de toe komst maak ik niet meer. Ik leef met de dag, tegenwoordig. Vooruitkijken heeft toch weinig zin.' Tekst en foto Margreet Berndsen Met zijn nieuwe steenhouwenj richt hij zich op Texelse bedrijven en par ticulieren. 'Ik maak dorpels, neuten, gevelstenen, aanrechtbladen, ven sterbanken, schoorsteenmantels, alles eigenlijk', vertelt Van der Wou- de. Ook levert hij allerlei soorten natuursteen en bijvoorbeeld marme ren vloeren. 'Grafstenen zijn niet echt mijn ding, maar een bijzonder project doe ik graag.' Hij bewerkt het steen in zijn werkplaats achter zijn huis, De Vrijheid aan de Hoofdweg. Texelaars moeten normaal gespro ken al hun natuursteen van de over kant halen, dat duurt weken. Ik kan in twee dagen een dorpel klaar hebben. Dat scheelt aannemers tijd en geld, ze hoeven het eiland niet meer af. De lijn is nu veel korter, ik werk in hun achtertuin.' Van der Woude haalt het steen bij Nederlandse groothandels. 'Bij de bedrijven waar ik eerst werkte, kocht ik het steen in het buitenland. Dat is nu niet te doen.' Van der Woude is opgeleid restaura teur, maar daar is de Texelse markt te Het is over en sluit voor kring loopwinkel 'Effe kieken' in Oude- schild. De kosten komen boven de baten uit en gemeentelijke steun zit er niet in. Zonde, vindt eigenaar Ronald Spandaw: 'We zijn belangrijk voor de Texelaars die het financieel moeilijk heb ben.' 'Texel is een eiland met statistisch gezien lage inkomens. Mensen die bij mij nieuwe meubels kopen heb ben niet veel geld. Zij hebben een laag loon of zitten in de bijstand en kunnen geen 1000 euro betalen voor een nieuwe bank als ze door hun oude zakken. Ik kom bij gezin nen thuis en zie echte armoede. Dankzij de kringloopwinkel kunnen zij ook eens wat anders kopen. Ik heb het dan niet over servies, maar over matrassen en banken.' Eige naar Ronald Spandaw vindt dat een kringloopwinkel zeker nodig is op Texel. Maar na 31 augustus is het afge lopen met 'Effe kieken'. 'Het is financieel niet meer haalbaar, de kosten zijn hoger dan de opbrengs ten. De rekeningen moeten toch betaald worden aan het einde van de maand.' Maar misschien dat er dus te weinig vraag is naar twee dehands meubelen? 'De vraag is er. ik heb genoeg klanten. Ik ben gewoon teveel geld kwijt aan huis vesting.' Spandaw haalt zijn meubelen bij mensen thuis op. Wat hij kan gebruiken, verkoopt hij. De rest mag hij gratis bij De Hamster bren gen. 'Ik zorg ervoor dat Texelaars hun oude meubelen kwijt kunnen. Veel gemeentes geven de kring loopwinkels daarvoor steun, soms wel 150 euro per ton, maar 'Effe kieken' krijgt niets.' Al bij het begin van de kringloopwinkel heeft hij de gemeente om steun gevraagd. 'Dat is toen afgewezen. Ze hadden de mogelijkheid om drie jaar een vergoeding te geven voor de opge haalde spullen, maar de gemeente vond dat een kringloopwinkel niet bij hun kerntaak hoorde.' Later heeft Spandaw nog een sub sidieaanvraag ingediend. 'Het nut van de kringloopwinkel bewees zichzelf, ik had genoeg klanten.' Maar ook de tweede subsidieaan vraag werd afgewezen en nu sluit hij de zaak. De gemeente gaat de armoede op het eiland in kaart brengen met een onderzoek. Spandaw is teleurge steld. 'Armoede is er, kijk maar hoe- CDA-ringwegabces Eerst denk je aan een 1 april-mop, maar dat kan niet, want het is al juni. Zouden de uitvinders van deze nieuwe weg een boze droom hebben gehad nadat ze te zwaar getafeld hadden? Ook niet, want naarmate je verder leest kom je tot de conclusie: ze menen het echt. Fantastisch, wat een idee. Laten we er meteen een circuit van maken. Dat hebben we nog niet op Texel en kunnen we er best nog bij hebben. Het moet niet bij de rotonde van de Emmalaan beginnen, maar bij de Leemkuil. Dan kunnen de spruitjes kwekers ook blijven zitten waar ze zitten. Bij de kruising Haffelderweg ga je dwars door het Hogebergge- bied richting Schilderend, dan heb ben we tenminste nog een hellend vlak in het circuit. Bij het Schilde rend moet geen rotonde komen, dat werkt alleen maar vertragend, maar een viaduct. Kunnen we tenminste doorscheuren richting Hallerweg. Dat is ook maar een rot weggetje, verbreden die hap. Langs De Stoof op weg naar de Kadijksweg, uiter aard de bocht eruit, anders verlie zen we weer tijd. En dan naar dat akelige takkenweggetje genaamd Marsweg. Halen we meteen dat armoedige zootje bomen weg, die staan toch maar voor de poten. Weg ermee. Nog een paar aan passingen bij de Waalderweg en de Kogerweg en we naderen de Pontweg. Die moeten we vierbaans maken tot de boot, zijn we van dat gewurm op die tweebaansweg ook af. Stoplichten bij de nieuw te bou wen brandweerkazerne zijn dan niet meer nodig. Een nieuw racecircuit is geboren. Laat de Formule 1 wagens maar komen. Na de rally van Monte Carlo krijgen we de rally van Den Burg. Grandioos idee. Menno Stam, Den Burg. veel mensen gebruik maken van de voedselbank. Die mensen moeten ook meubels hebben en die kopen ze bij mij. De kringloopwinkel heeft een belangrijke maatschappelijke functie. De gemeente geeft wel steun aan allerlei ander projecten, maar niet aan de kringloopwinkel. Ze willen toch aan armoedebestrij ding doen?' Volgens Lucia Borger van de gemeente Texel heeft de gemeen te wettelijke kerntaken, waarvan armoedebestrijding er één is. 'Maar een kringloopwinkel bestrijdt geen armoede. Het lost het niet op, het helpt alleen. Het is daarom geen kerntaak.' Spandaw vindt het een zure situa tie: 'Mijn klanten zijn teleurgesteld. Ik heb een vaste klantenkring opge bouwd en er zijn mensen die hier drie keer per week komen.' Hij wil graag verder: 'Al is het maar in een kleinere versie waar ik twee dagen per week open ben. De gemeente heeft beloofd uit te kijken naar een goedkopere huisvesting, maar ik denk dat het te laat is. Er moet toch brood op de plank komen.' Ronald Spandaw stopt met de kringloopwinkel 'Effe kieken'. (Foto Set» Vermeulen'BeeiaDant Texel) Twee mannen die elkaar al veertig jaar kennen. Ze hebben allebei in de grafische industrie gewerkt en zijn sinds een aantal jaren alle twee - veel te vroeg - aan het dementeren. Sijtze Roedema (62 jaar) heeft vasculaire dementie, zijn vriend Klaas Donker (68 jaar) lijdt aan de ziekte van Alzheimer. Twee mannen in gesprek over dementie en de gevolgen die dit voor hen heeft. 'Als ik goed ben uitgerust, kan ik rustig een paar uur achter elkaar behoorlijk formuleren. Als ik een maal praat, komt er vaak geen end aan,' vertelt Sijtze Roedema met besliste stem. 'Maar ik moet het wel bezuren. Want te druk in de weer zijn met iets, betekent slecht sla pen. Dat geeft niet, soms heb ik het er voor over om 's nachts een paar uur op de bank te moeten doorbren gen.' Hij probeert zijn leven zo in te delen, dat hij niet te moe wordt. Het eiland staat borg voor de rust om hem heen. 'Hier kan ik nog in mijn eentje de weg op met de auto of de snorfiets. Aan de overkant word ik helemaal gek van het verkeer.' 'Neem alleen al de vliegtuigen,' vult Klaas Donker aan. 'In Wormerveer komt er iedere paar minuten zo'n ding overvliegen. Daar heb je hier geen last van.' Ook hij ervaart Texel als een veilige haven. 'Je wordt hier snel opgenomen in de gemeen schap. Ik ben nu een keer of vier naar de golfbaan geweest. Als ik binnenkom, roepen ze ha, Klaas! Met een man of vier de baan over en lekker ontspannen een paar bal letjes slaan. Ik geloof niet dat ze daar weten dat ik Alzheimer heb. Als het gesprek oppervlakkig blijft, merken de mensen er niet veel van.' Zijn vrouw Ria komt er even tussen en spreekt haar verwonde ring uit over het feit dat de meeste mensen niets in de gaten hebben. 'Ze merken het gewoon niet. Zelfs de kinderen weten niet half hoe de pet er voor staat met hun vader. Ze komen een paar uurtjes en vertrek ken dan weer, maar zien niet hoe hij daarna is. Ze hebben er echt geen idee van.' Klaas vertelt op 63-jarige leeftijd te zijn begonnen met dementeren. 'Ik wilde er niet aan en was aan één stuk door bezig het te verdringen. Maar dat kun je natuurlijk niet vol houden. Ik ga naar een acupunctu rist en slik nu Exelon. Dat moet de dementie vertragen, maar de pillen hebben nogal wat bijwerkingen. Ik heb wel het idee dat het helpt. Zeker voor het lange-termijngeheugen. Of het ook werkt voor het korte-ter- mijngeheugen, vraag ik me af. Dat geloof ik eigenlijk niet. Maar ik doe doorlopend aan hersengymnastiek. Ik puzzel wat af, zeg.' Sijtze vertelt veel baat te hebben bij de gang naar zijn beesten. 'Ik heb een hond, een paard - volgens de paardenmeisjes de mooiste Hafflin- ger van Texel - twee geiten en wat kippen. Ze staan niet ver weg. maar ik moet er wel elke dag heen om ze te verzorgen. Ook als het koud en regenachtig is. Ze dwingen me eruit te gaan. En ik vind het heerlijk om bij ze te zijn. Op advies van de huisarts ben ik gaan paardrijden. Dat is niet alleen goed voor het lichaam, maar ook fijn om te doen. Menvereniging Tussen Wad en Duin heeft me zon der enig vooroordeel geaccepteerd. Het contact met een man als Hans Klaas Donker (li.) en Sijtze Roedema: Texel voelt als een warme deken!' Boom is belangrijk voor mijn eigen waarde. Dat soort Texelaars heeft een warme deken over heel koude schouders gelegd.' Als de mannen samen zijn, is 'het vak' een vast onderwerp van gesprek. 'Dat krijg je als je zoveel je gaat dementeren. 'Je wilt si lezen dan je hersens kunnen, cu- I om lukt het niet. Ik betrap mez? erop dat ik steeds méér aan het meren sla. Ongemerkt ven/al ik 3 steeds vaker in. Dat is niet onpreitt M3 moet ik zeggen. Je moet het voa a uitzien loslaten. Met de dag leve air i jaren in dezelfde branche hebt gezeten,' merkt Roedema op. 'We kunnen er uren over praten. Onze relatie is gebaseerd op wederzijds respect. Weet je wat we ook ver schrikkelijk goed kunnen als we met z'n tweeën zijn? Lekker onze vrouwen bekritiseren. Die proberen de baas over ons te spelen, omdat ze denken te weten wat goed voor ons is. Nou. ik wil een individu blij ven. Héél af en toe is er wel eens iemand die arrogant tegen me doet. Die je ziet denken: die Roedema is niet helemaal lekker. Dan klap ik dicht. Daar krijg ik een minderwaar digheidscomplex van. Mijn vrouw moet me ook niet als een patiënt behandelen. Dan krijgen we grote heibel. Op het ogenblik voeren we strijd over een derde geit. Ik heb een prachtexemplaar op het oog, maar Ina wil er met aan. Die voorziet problemen als ik niet meer voor ze kan zorgen. Geen argument, ik heb er nu toch ook al twee. Die beesten houden m'n wilskracht in stand. Laat Ina de financiën en dat soort zaken maar beheren - ik heb echt een fantastische vrouw getrouwd - maar ik ga over de beesten.' Met de concentratie is het bij beide mannen slecht gesteld, geven ze eerlijk .toe. Films kijken of boeken lezen is' een schier onmogelijke opgave. Ook de krant lezen is moei lijk. 'Het blijft meestal bij het lezen van de koppen', grkent Donker. 'Ik probeer het wel steeds, maar het gaat echt niet meer.' Na een stilte merkt Roedema op dat je intellectueel in moet leveren als Als je zo dement bent als vergeet je ook de nare dingen, is een voordeel. Ik ben al een Ié poos vrijwilliger in het Verpleeghuis. De fysiotherapeut daar, Bernhaio Wolf, heeft niet alleen fysiek, nw ook mentaal veel voor me bek kend. Ik kom er dus graag. Pref eens wat hier, geef wat te drmten' daar en maak af en toe een loSé met de bewoners. Het leven a ernstig genoeg. Het Verpleegj is een spiegel voor me. Ik wem rustig van.' Beide mannen gaan graag naarlrt Alzheimer Café. 'Ik vind het erg Ijs om er over te kunnen en te hó® praten,' meldt Donker enthousiast 'Ik zag er de eerste keer als een berg tegenop om heen te gsr. Maar de ontvangst was zo harte& dat ik me er gelijk thuisvoelde k we weer thuis zijn, gaan we hetAz- heimer Café in Zaandam bezoek?. Eens kijken hoe het daar gaat.' Bij het afscheid kijkt Sijtze Roe dema me aan. 'Dag, mevrouw', hij terwijl hij me de hand schut 'Als ik u nu volgende week kom in Den Burg, is er een tós dat ik u zo voorbij loop. Dan hert® -ik u gewoon niet. Eén ontmoete is voor mij onvoldoende om gezicht in mijn geheugen te prent? Daarvoor moet ik u echt vaker hé ben gezien. Roep m'n naam gewoon, dat helpt misschien. Mas waarschijnlijk doet het dat niet Margreet Berndsen y Pieter van der Woude werkte als steenrestaurateur mee aan de restauratie van het graf van Wil lem van Oranje in Delft en aan de opknapbeurt van de watertoren in Den Helder. Sinds deze maand heeft hij zijn eigen bedrijf, Natuur- steenhandel-Steenhouwerij De Vrijheid. klein voor. Daarom doet hij steenhou werij voor bouw en interieur, hij wil namelijk vooral op het eiland werken. 'Ik ben naar Texel gekomen om hier te blijven, dan wil ik niet steeds weer weg.' 'Het mooie aan steenhouwen is dat je je kop erbij moet houden. Je moet goed opletten wat je doet. En er is niets mooier dan als je het resultaat ziet. Telkens als ik langs Geertruiden- berg rijd, moet ik even naar de kerk waar ik de gotische raamkoppen voor heb gemaakt. Tot ergernis van mijn kinderen', lacht Van der Woude. Al ruim 25 jaar zit de geboren Utrech ter in de steenhouwerij, via zijn vader, die directeur van een steenhouwe» school was. Hij heeft bij verschillend; bedrijven gewerkt, als restaurataf en bedrijfsleider, tot hij met zijn vrouw en kinderen naar Texel kwam. 'Ik wilde altijd al op een eiland won? en anderhalf jaar geleden kwam W er eindelijk van. De gemeente r» geerde enthousiast op mijn plannse voor een Texelse steenhouwerij. H terrein was een puinzooi toen ik W kwam en ik heb het allemaal opge knapt. De enige vrienden die ik bal waren werknemers van De Hamsla Ik bleef rommel afvoeren', lacht Va der Woude. 'Nu is het officiële start schot gegeven.' Pieter van der Woude in zijn werkplaats.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2007 | | pagina 8