'Jongens die willen varen, houd ie toch niet tegen' Sam van der Slikke zegt na 45 jaar visserij vaarwel Eén gemeente voor behoud identiteit' TEXELSE g COURANT Plannen voor kerk Peperstraat nog onduidelijk Bijeenkomst over De Nederlanden Artsen tijdens de feestdagen Typediploma Finalewedstrijd De Graafbokaal Meierblis Certificaat voor cursisten theologie Hij was nog net geen veertien toen hij de schoolbanken ont vluchtte en op de kotter van 'ome' Piet Vlaming aanmonster de. Een week zou hij mee, om te zien of de visserij iets voor hem was. De week werd een maand en de maanden werden jaren. Sam van der Slikke bleef varen, tot afgelopen week, toen hij na bijna vijfenveertig jaar voor het laatst de haven van Oudeschild binnenliep. Zijn laatste week op zee, in de stuurhut van de TX68. De op Oost geboren Sam van der Slikke is een visserman in hart en nieren. In zijn huiskamer aan het Paelwerck in De Mars, waar foto's, schilderijen, boeken en uiteenlo pende snuisterijen naar zee verwij zen, zit hij rondom in de fotoalbums. Van alle kotters waar hij ooit op voer, heeft hij een tastbare herin nering. Maar ook de andere sche pen van de Texelse vloot hebben weinig geheimen voor hem. 'Het boek dat Van Empel, Hoogerheide en Reij over de boerderijen hebben geschreven, zou ik over de vis serij op het eiland kunnen maken. Vanaf 1927, toen de eerste stalen kotter werd gebouwd, heb ik van de hele vloot de gegevens kunnen achterhalen, óók wat er later van die schepen is geworden. Dat is leuk als je mensen spreekt die een schip hebben dat ooit voor de Texelse visserij is gebouwd. Vaak kan ik nog foto's laten zien uit de tijd dat ze nog in functie waren. Moet je ze dan zien kijken...' Om het zijn interviewer gemakkelijk te maken, begint Van der Slikke in dicteertempo en in chronologische volgorde alle schepen op te noe men waarop hij heeft gevaren. Zijn loopbaan begon in 1963, een paar weken voordat hij veertien werd. 'Ik had zo'n verschrikkelijke hekel aan school. Mijn moeder moest me er al die jaren elke ochtend naar toe duwen. En als ik er was, deed ik niets anders dan kattekwaad uit halen. Tot mijn vader zei: a/s je niks wil, moet je maar gaan werken. In de grote vakantie stuurde hij me naar Oudeschild om er laarzen en een oliejas te kopen. Op rekening van de TX12. Die was van hem, mijn vader was garnalenvisser.' De jonge Van der Slikke kon kie zen uit diverse mogelijkheden. De bloembollenteelt lokte hem niet. Wél aantrekkelijk was het aanbod van zijn oom Henk Beumkes, die vis ving voor de onderzoekers van het Zoölogisch Station in Den Helder (de voorloper van het NIOZ) en een knechtje mocht aannemen. Maar toen kottervisser Piet Vlaming, een oom van zijn vader, hem vroeg als invaller mee te gaan met diens TX11 Deo Volente, hoefde Van der Slikke met lang na te denken. 'Kun je een beetje koken?, vroeg hij. Ach, dat zal wel gaan, antwoordde ik.' Eerlijk: 'Dat was niet zo'n moeilijke keuze. De verdiensten op de kotter waren een stuk beter dan bij het Zoölo gisch Station. En je vaart toch ook om geld te verdienen.' Hij zou een week mee, maar toen de vakantie erop zat, voer Van der Slikke er nog en stond hij voor een dilemma. 'In die tijd mocht je na acht leerjaren van school, maar dan moest je wel veertien zijn. Ik zat toen net een jaar op de vissenjschool. Omdat ik pas op 17 september jarig was, moest ik eigenlijk nog een paar weken naar school. Ome Piet vond het niet nodig. Blijf toch bij mij, zei hij. Je leert bij mij in een halfjaar net zoveel als in drie jaar op school. Ik zet je niet op de loonlijst en geen haan die er naar kraait. Hij kreeg gelijk. Ik bleef bij hem tot septem ber 1967.' Grijnzend: 'Dat was een lange week.' Nadat hij een jaar lang op de TX10 had gevaren, besloot Van der Slik ke tot veler verrassing toch weer naar school te gaan. 'De TX10 en de TX11 waren van dezelfde reder. Beide schepen werden verkocht en vervangen door een nieuwe TX11, die werd gebouwd bij scheepswerf Visser in Den Helder. Toen dui delijk werd dat er voor maar één schip bemanning nodig was, heb ik gezegd: maken jullie je over mij maar niet druk, ik ga terug naar school, mijn stuurmanspapieren halen. Dat kon in een jaar. Tja, ik was wat ouder en wijzer dan een paar jaar ervoor.' Van 1968 tot 1970 voer Van der Slikke op de TX32 van de gebroe ders Vlaming, waarna hij de kans kreeg over te stappen naar de TX17 van Jan 'van Toon' van der Vis. 'Het was de tijd van de schaalvergroting en Jan van Toon, die zeer voor uitstrevend was, zag dat dat heel goed. Net als Wim Boom liet hij een grote Veronica-kotter verbouwen. Die waren van de gebroeders Ver- weij geweest, eigenaren van Radio Veronica. Met motoren van wel 660 PK. Dat was enorm, in die tijd. Ja, als knecht moest je zorgen dat je op een goede kotter voer. Op een goede kotter zijn de vangsten beter en dus ook de verdiensten.' Een paar jaar lang ging het de kottervissers voor de wind, tot de oliecrisis in 1973 de brandstofprij zen opdreef, waarna de overheid bovendien een eerste vorm van vangstbeperking instelde. Van der Slikkes baas speelde op de situ atie in door nog maar één schip (de TX63) te gebruiken voor het vangen van platvis en de TX17 in te zetten voor rondvis. 'Voor die vorm van vissen golden nog geen beperkin gen. Maar het was mijn soort visserij met. Ja, hoe moet ik dat uitleggen? Je werkte met kwetsbaarder netten, ving goedkopere vissen. Het was gewoon mijn soort visserij niet.' Zijn liefde voor het vak ten spijt, speelde Van der Slikke halverwege de jaren zeventig met het idee de zee vaarwel te zeggen en een baan aan de wal te zoeken. Bijna kwam het echt zover. 'Ik kon bij de Ver enigde Schilders aan de slag, in een combinatie van werken en leren. Dat leek me wel wat, want ik schil der graag en ik kan het ook aardig. Maar toen bijna alles rond was, bel den ze me dat de vooruitzichten in de bouw niet zo goed waren en dat ik waarschijnlijk in de winter in de WW zou belanden. Nou. daar had ik geen zin in. Ik heb toen besloten toch maar te blijven varen.' Dat ook knechten honkvast kunnen zijn, bewijst Van der Slikke, die in 1977 in dienst van de firma P. van der Vis Azn. en Zonen trad en zijn werkgevers (eerst Theo, later Pie- ter-Aris) sindsdien altijd trouw bleef. Al die jaren voer hij op de TX68. 'Ik heb het er altijd goed naar mijn zin gehad. Natuurlijk, overal is wel eens wat. In de visserij ben je altijd onder extreme omstandigheden aan het werk. Dat is niet te vergelijken met een baan aan de wal. Je hebt voort durend slaaptekort en bent altijd moe. Als er dan een net kapot gaat of de giek buigt krom, dan wordt er wel eens wat lelijks gezegd. Maar ik heb altijd bij goede schipper/ eigenaren gevaren.' Dat was geen uitgemaakte zaak: 'Sommigen voe len zich schipper naast God, die vinden dat ze met niemand iets te maken hebben. Dat heeft me altijd verbaasd: de hele samenleving is veranderd, maar in de visserij is de verhouding tussen bazen en opva renden nog steeds vrij traditioneel. Maar gelukkig heb ik nooit iets te klagen gehad.' Van der Slikke heeft veel zien ver anderen. 'De omstandigheden zijn er een stuk beter op geworden. De eerste kotter waarop ik voer, was in 1947 gebouwd. Daar stond ik te koken op een plattebuiska- chel. Later kwam er een oliekachel, ik zie nog dat Bakkers Ijzerhan del dat ding kwam brengen. We aten en sliepen in het achteronder. Het was een hele verbetering dat we later in de kombuis aten. Toen hoefde ik tenminste niet meer met een pan kokend hete gehaktballen het hele schip over. Tegenwoordig heb je douches, televisie, compu ter, mobiele telefoons. Sommige bemanningsleden staan dagelijks in contact met vrouw en kinderen. Ik met, hoor. Ik vind dat niet nodig. Als je vroeger de touwen los gooide, was je overal los van. Zo voelde dat ook, je was onafhankelijk.' Veranderd is ook de sfeer. 'Het klinkt misschien wat ouwelullig, maar de gezelligheid van vroeger is weg. Vooral de haringvisserij was prachtig. Wekenlang lag je voor de mond van de Westerschelde, omdat daar de meeste haring zwom. Texe laars, Urkers, Katwijkers, Wierin- gers, iedereen ging die kant op en had Breskens als thuishaven. Als de haring naar zuidelijker water zwom, gingen we mee. Nu zie je van maandag tot vrijdag niks anders dan water en lucht, maar toen zocht je iedere dag de kant om de vangst weg te brengen. En als het wind kracht 7 of 8 werd, was het al geen weer om te vissen en gingen we bij elkaar een bakkie doen. Prachtige tijden. Je moet ook bedenken dat we thuis niet op vakantie gingen. Nooit. Nou kwam ik plotseling in IJmuiden, Scheveningen, Breskens, Zeebrugge, Oostende, Grimsby in Engeland. De meest zuidelijke haven was die van Boulogne. En toen we later met de boomkor visten, was ik geregeld een weekend in Helgoland in Denemarken. Je kwam op plaat sen waar je nooit was geweest.' Na bijna 45 jaar vissen, ging de inmiddels 58-jarige Van der Slikke vorige week voor het laatst naar zee. 'Jaren geleden werd me al gevraagd of het niet tijd was van het leven te gaan genieten. Dat vond ik onzin. Ik hield van mijn werk en genoot ook als ik niet thuis was. Dat ik nu toch ben gestopt, heeft te maken met een saneringsregel voor oudere vissers waarvan ik nog gebruik kon maken. Ik ben gezond en heb het nog naar mijn zin, maar er zitten veel veranderingen aan te komen. Mijn werkgever, Pieter-Aris van der Vis, gaat samen verder met Cor Daalder van de TX45. Ze wil len overschakelen op pulsvisserij, in combinatie met de sumwing. Ik ben er vanaf het begin van de boom- korvisserij bij geweest en heb deze vorm van vissen helpen ontwikke len. Ik heb geen zin meer opnieuw te beginnen met leren en experi menteren. Het is mooi geweest.' Over de toekomst van de visserij is Van der Slikke maar matig optimis tisch. 'De visserij was vroeger een vrij beroep. We voelden ons onaf hankelijk, op een vrije zee, en zo gedroegen we ons ook. Van regels trokken we ons zo weinig mogelijk aan. Soms kwamen er ambtenaren aan boord om ons te controleren. Als ze weg waren, dan scholden we op ze. Wat hadden we met die lui te maken? Laat ze barsten... Tegen woordig word je helemaal gek van de regels. En dan worden we 'ook nog geregeld ingehaald door de stij gende olieprijzen. We doen er alles aan de energiekosten te drukken. We hebben de PK's teruggebracht, hoogrendementsschroeven in de schepen gebouwd, cruise control. Nu wordt weer gewerkt aan pulskor ren, de sumwing. Maar iedere keer als we iets hebben uitgevonden, wordt de olie weer een paar dollar per vat duurder. De ontwikkelingen gaan te snel om bij te houden. Dat maakt het wel erg moeilijk. De onze kerheid is groot.' Zonder aarzelen zou hij zijn leven* overdoen, als hij de kans kreeg.i Maar welk advies geeft hij een schooljongen die graag visserman wordt? Van der Slikke aarzelt. 'Mijn zoon is begonnen als visser en ging toen naar het NIOZ om op de Pelagia te varen. Nu is hij toch weer terug in de visserij, omdat hij er niet buiten kon. Ik denk niet dat het ver standig is.' Hij zwijgt. 'Hij verspeelt toch een mooi pensioen.' Opnieuw valt hij stil, om te vervolgen met: 'Maar ik heb het hem niet afgera den. Jongens die willen varen, houd je toch met tegep. Dat weet ik zelf maar al te goed.' Joop Rommets ■r tijdens de vlootshow TX11. Op de achtergrond vaart de TX12, die van zijn vader was. Al enige tijd ligt de gereformeerde kerk in de Peperstraat in Oos terend er verlaten bij en raakt het terrein overwoekerd. Stich ting Woontij gaf eerder aan dat een gat tussen de begroting van Woontij en de kosten voor de aanbesteding de bouw van zeven woningen onmogelijk maakte. Hierin lijkt voorlopig geen veran dering te komen. Volgens directeur Jan van Andel van Stichting Woontij wordt er nog steeds druk gezocht naar oplossin gen om met woningbouw te starten. De mogelijkheid Europese subsidie Dertien cursisten van de cur sus Theologische Vorming voor Gemeenteleden (TVG) sloten woensdag hun driejarige studie af. Als bewijs van deelname ont vingen zij een certificaat. De cursus TVG begon drie jaar gele den met negentien cursisten, waar een minimum van acht was gesteld. De cursus had van het begin af aan een Texels tintje. Niet alleen werden de vakken voor het merendeel door de Texelse predikanten gegeven, ook vormden de deelnemers met hun verschillende achtergrond een kleine oecumene. De cursisten gingen aan de hand van een groot aantal vakken op zoek naar de achtergronden en uitgangs punten van het christelijk geloof. De kernvakken handelden over het Oude en het Nieuwe Testament, de kerkgeschiedenis, geloofsvragen, ethiek en praktische theologie. De toegevoegde vakken variëren per cursusplaats, maar richten zich in de meeste gevallen op wereldgods diensten, spiritualiteit, Jodendom en met-westerse theologie. TVG is een initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland, de cursus is toe gankelijk voor iedereen. Een bijzon dere vooropleiding is niet vereist. te krijgen en hierdoor de exploita tiekosten te drukken, blijkt met tot de mogelijkheden te behoren. Dat is al onderzocht. In principe liggen nu alles weer open. Ook opties als alleen het bouwkundig in optimale staat brengen van het gebouw val len daaronder.' Van Andel beseft dat de situatie lang duurt en dat er voor de festiviteiten rondom Ooste rend Present een oplossing bedacht moet worden. Bij de straatcom missie van de Peperstraat maken ze zich daar niet druk over: 'We hebben goed overleg en er is ons toegezegd dat het plein voor de kerk begaanbaar wordt gemaakt het lidmaatschap van een kerk is niet vereist. De geslaagden zijn: Jan Oosterhof, Jan Brouwer, Karen Keijser, Henk Keijser, Sia Smit, Ank van Putten, Marjan Nicolay, Vrony Mosk, Roel Klaasen, Lia Eldering, Tiny Drijver, Wieb de Boer, Roel Klaasen, Jan Oosterhof en Roelie Struick Bij voldoende belangstelling gaat in september een nieuwe cursus van start. Aanmelden kan bij Fred van Helden, tel. 318963, e-mail vanheid endernederlanden@hetnet.nl. De Texelse huisartsen zijn tijdens de komende feestdagen bereikbaar via de Centrale Huisartsenpost, tel. 321143. Dit geldt voor Koningin nedag, Hemelvaartsdag en tweede pinksterdag. Op vrijdag 2 en maan dag 5 mei zijn de huisartsen op de gewone wijze te bereiken. In ver band met de te verwachten drukte in de meivakantie is het raadzaam tijdig de arts te raadplegen voor her halingsrecepten en langer bestaan de klachten. Daarmee komt tijd vrij voor spoedeisende gevallen. en het eventuele bouwmateriaal zo dicht mogelijk tegen de kerk aan wordt gezet en dat daar schotten voor komen te staan', legt June Meerman namens de commissie uit. De commissie heeft er vertrou wen in dat er tijdens Oosterend Present geen hinder van eventu ele bouwwerkzaamheden zal ont staan. Het verminderde budget van Woontij is te danken aan landelijke maatregelen waardoor Woontij ven nootschapsbelasting moet betalen over haar activiteiten en geld moet afdragen voor de veertig landelijke Vogelaar probleemwijken. Bij instituut Typotex zijn de vol gende kandidaten geslaagd voor het typediploma: Meivin van der Maden, Brittany Polman, Sandor Pool en Lijon Zwaan. Zij werden door mevrouw Chavonnes-opgeleid volgens de normen van de VSLM. Anna van der Sluis behaalde een certificaat. Een 30 bij 60 meter grote baan op het buitenterrein van manege Akenburg vormt zondag het strijd perk van de finale om de Jaap de Graafbokaal. Deze menwedstrijd duurt de hele dag. Tussen 9.15 en 13.00 uur rijden alle deelnemers een dressuurproef. Van 15.00 tot 17.00 uur staat de vaardigheid op het programma. Tussendoor is er pauze en kan het parcours worden verkend. Wie aansluitend de felbe geerde bokaal in ontvangst mag nemen, is nog helemaal de vraag. Hans Boom heeft na de voorronden met 189 strafpunten de beste kans, maar concurrenten Wendy van Elk (200) en Piet Beers (201) zullen zich nog niet kansloos achten. Er komen negentien menners in actie. Zeventien van hen hebben aan alle voorronden meegedaan. Wat ik zeggen wou... Voordat ik hier woonde, kende ik het fenomeen meierblis niet. Dat is alweer heel wat jaren geleden en toen ik hier net woonde, werd mij verteld dat het een oude Texelse traditie is met veel gezelligheid. Nu kunnen tradities heel leuk zijn en wil ik zeker niemand een traditie afnemen, maar ik vraag mij wel af of dit in deze tijd nog wel verantwoord is. Zeker als een traditie strijdig is met andere belangen, zoals klimaat verandering, zou ik verwachten dat er op zijn minst een discussie plaats vindt of hij kan worden voortgezet. Ik denk dat als men deze traditie wil behouden men toch minimaal moet beginnen alleen de minst schade lijke brandstoffen te gebruiken zoals onbehandeld (snoei)hout. Dan nog is het ongunstig voor het klimaat en milieu, maar acceptabel als traditie- behoud. Eigenlijk is de boodschap met betrekking tot bet klimaat niet Intensievere samenwerking tus sen de Waddeneilanden moet op leiden tot één levenskrachtige Waddengemeente. Alleen op die manier kunnen de eilanden op langere termijn hun identiteit en karakter behouden. Dat betoogde burgemeester Joke Geldorp dinsdag tijdens het raads- debat over de verdere samenwer king tussen de eilanden. Het was voor het eerst dat ze die visie ont vouwde. Volgens Geldorp zou het tussen 2010 en 2014 tot de vorming van één Waddengemeente moeten komen, waarin Texel. Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog als een soort deelgemeenten functio neren. Het komen tot één gemeente 'Wat wil je ervoor doen?', maar 'Wat wit je ervoor laten en opgeven?' Overigens staat bij iedere toegang tot de meierblis een bordje met het verzoek van de gemeente de boel netjes te houden, maar blijkbaar vindt niet iedereen dat dat verzoek voor iedereen geldt. Omdat ik heel benieuwd was naar wat er dit jaar weer zoal op de brandstapels wordt gegooid, ben ik afgelopen week op drie plaatsen gaan kijken en zag toch heel veel rotzooi die er niet thuis hoort. Ik vond dakbitumen (dat brandt heel goed, maar geeft zeer schadelijke gassen af) in Den Hoorn, resten asbest en gipsplaat (brandt abso luut niet en hoort er zeker met thuis) in Den Burg en Oudeschild, gewolmaniseerd hout (bevat koper, chroom-- en arsenicum en is zeer giftig) bij allemaal, tientallen cre- osootpalen en -balken (zeer ver ontreinigend bij gebruik en ook bij verbranden zeer schadelijk voor het milieu) bij allemaal en diverse plas tic spullen zoals tuinmeubilair en huishoudelijke zaken, vooral in Den Burg. Na de blis lopen op de landjes zou moeten beginnen met de hui dige beoogde samenwerking ('een groeimodel'). Ze noemde de vor ming van één levenskrachtige Wad dengemeente de enige manier om in de toekomst de identiteit en het bijzondere karakter van Texel en de andere eilanden te behouden. Het biedt de mogelijkheid bij hogere overheden een beroep te doen op uitzonderingen in verband met de eilandposities. Als voorbeeld noem de ze de Waddentoets in landelijke wet- en regelgeving waar commis saris van de koningin Ed Nijpels (Friesland) vorige week voor pleitte bij het bezoek van Tweede-Kamer leden. 'We moeten het niet zoeken in samenwerking met Noord-Hol land. Daarbij verliest Texel op den duur zijn identiteit als eiland Speciaal voor de buren van pro ject De Nederlanden Natuurlijker houden Staatsbosbeheer en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier dinsdag vanaf 19.30 uur een informatiebijeen komst in buurthuis Bethel in Zuid- Eierland. Gesproken wordt over het effect dat de plannen met De Nederlanden kun nen hebben op de waterhuishouding buiten de duinen. Ook komen de maatregelen aan bod om mogelijke negatieve effecten te ondervangen. In overleg met het Hoogheemraad schap heeft Staatsbosbeheer het effect laten doorrekenen dat het natuurherstel op de waterhuishou- Binnen het college heeft Geldorp alleen de steun van wethouder Nico Kikkert. Hij noemde de intensievere samenwerking dinsdagavond ook een manier om de identiteit van Texel te waarborgen. Hij vond dat de Eilander Raad op den duur meer zeggenschap moet krijgen. Van de wethouders Marian Mer- kelbach en Peter Bakker mag het huidige proces worden gestaakt. Zij hebben er geen vertrouwen meer in dat het na jaren van praten en onderlinge onenigheid echt nog tot intensievere samenwerking komt. Merkelbach sprak haar bewonde ring uit voor de vasthoudendheid van Geldorp. 'Maar ik zie geen tekenen waardoor er nu iets zou veranderen en het komen tot meer samenwerking wel gaat werken.' ding van de buren kan hebben. De resultaten van dit onderzoek wor den tijdens de informatiebijeenkomst bekend gemaakt. In een smalle strook langs het gebied lijkt spra ke van een geringe stijging van de hoogste grondwaterstand. Door het plaatselijk aanleggen van een drai nage kan dit risico worden onder vangen. Langs de Ruigedijk vervult de bestaande bermsloot een verge lijkbare rol, al is mogelijk nog aan vullende drainage nodig. De Neder landen Natuurlijker is onderdeel van een groot natuurherstelproject in de duinen van Terschelling tot Walche ren. Dit wordt door Staatsbosbe heer uitgevoerd met subsidie van het Europese LIFE-fonds. Volgens Merkelbach en Bakker! valt aan samenwerking met andere gemeenten op den duur niet te ontkomen, maar moeten de kaarten niet alleen op de andere Wadden eilanden worden ingezet. 'Met een keuze voor de Noordkop kiezen' we voor bedrijvigheid en ook voor de kant waar de toeristen vandaan komen.' Texel kan als zelfstandige gemeen te nu nog prima op eigen benen i staan, maar die situatie verandert de komende jaren door de toename van gemeentelijke taken. De andere I eilanden zijn in feite al te klein om zelfstandig te blijven, maar hebben de provincie Friesland een laatste kans gekregen met intensievere) samenwerking een gemeentelijke herindeling te ontlopen. weer schapen die lekker het gras speelt? Al met al, laat iedereen eten dat groeit op de plaats waar zijn verantwoording nemen en geen al die rotzooi brandde en dus de vuilnisbelt maken van de meierblis. nodige giftroep in de grond kwam. Dan houden we het gezellig. Lijkt mij toch met echt gezond. Eri wat denkt u van de jeugd die al Frans van der Reyken, dagenlang op de diverse locaties Den Burg.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2008 | | pagina 8