'Uiteindelijk denk ik dat Texel er beter van wordt' Waterstaatsmannen over naar gemeente 'Prettig dat kogel nu door de kerk is' 'Met gezond verstand kom je een eind Rijkswaterstaat verdwijnt langzaam van Texel Van 'eigen identiteit' tot deel van Noord-Holland TEXELSE 7 COURANT Wethouder Peter Bakker over haven: DINSDAG 25 NOVEMBER 2008 Moeten we blij zijn met de overname van de haven van Oudeschild, wat gaat er veranderen, wat merken de gebruikers ervan, levert het de gemeente geld op en hoe veel? Vragen te over aan Peter Bakker, die als wethouder verantwoordelijk wordt voor de haven. Wat gaat de gemeente straks Harlingen, Den Oever en Terschel- doen met de haven? 'Het gebruik zal voorlopig niet ver anderen en ook de mensen waar mee de gebruikers straks hebben te maken, blijven dezelfde. Onder deel van de deal met Rijkswa terstaat (RWS) is namelijk dat de havenmeesters en andere mede werkers bij ons in dienst komen. Als gemeente richten we Havenbe drijf Texel op, dat verantwoordelijk wordt voor beheer en onderhoud van de haven. Chris van der Meer en Stephan Kikkert, nu nog werkzaam bij Rijkswaterstaat, vanaf 1 december in dienst van de gemeente. 'We zaten 22 jaar geleden al bij burgemeester Schipper om te praten over de overdracht van de haven. Zo lang zweeft dat al boven ons hoofd. Nu is eindelijk de kogel door de kerk en dat is prettig. Ik heb er een goed gevoel over', zegt Chris van der Meer, die meer dan 27 jaar in dienst is bij Rijkswaterstaat. Net als Stephan Kikkert en vier andere Texelse collega's bij RWS treedt hij per 1 december in dienst van de gemeente. Als zoon van de opzichter Gebou wen en Terreinen bij RWS kreeg Van der Meer (57) het werk met de paplepel ingegoten. Het leek dan ook vanzelfsprekend dat hij toen zijn vader met pensioen ging, in zijn voetsporen trad. Vóór het zover was, had hij na de LTS vijftien jaar als timmerman gewerkt bij verschil lende bedrijven. Het werk bij RWS lag in het verlengde. 'Mijn eerste klus was het timmeren van een damhek.' Het was de tijd dat RWS het onderhoud en beheer helemaal zelf deed. 'Ik werkte samen met Sieme Timmer en Joop Smit. We beheerden-de havenomringdijk en de dijk voor Oudeschild en de Vol harding en de havens, de superke ring aan de westkant, het brandpad in de Slufter en noem maar op. We reden vrijwel dagelijks rond over het eiland en hadden een auto vol gereedschap. We hadden ook veel gebouwen, zoals dienstwoningen en het kantoor aan de Keesomlaan en deden vrijwel alles. Ik heb hier in Oudeschild bijvoorbeeld mijn eigen kantoor gebouwd Reorganisaties en andere inzichten gingen niet aan hem voorbij. 'Van opzichter werd ik toezichthouder en na opheffing van de dienstkring Texel op 1 januari 2006 zijn we bij het waterdistrict Noord-Holland in IJmuiden gekomen. Daar ben ik inspecteur OBH (Onderhoud, Beheer en Handhaving) geworden. Energiebeheer We deden eerst zelf het klein onder houd, vanaf begin jaren negentig namen we schades op, besteed den het werk uit bij aannemers en controleerden of die hun werk goed hadden gedaan. Ik hield de voor raden bij en bestelde spullen voor het onderhoudbestek. Ook energie beheer behoorde tot mijn taken. Het streven was om aan de Keesomlaan in Den Burg het gebruik met 17 pro cent te verlagen, maar we kwamen uit op 34 procent, het dubbele dus. Vanaf 2Q03 hield ik ook toezicht op het zinkwerk aan de zuidoost kust. En in 2005 hebben we 35.000 vierkante meter aan zinkstukken op de zuidoostkust en op de noord punt (Robbegat) afgezonken. Ik zat ook in de gladheidsbestrijding. We strooiden de wegen van RWS en in het verlengde daarvan namen we ook stukken weg van de gemeente mee. Ik kom nu regelmatig op de haven en controleer de technische staat van het remming-, straat- en ander werk of het voldoet aan de eisen in het prestatiebestek. En ik inspecteer 33 kilometer strand en de duinpaden-strandslagen.' In dienst van de gemeente Texel maakt Van der Meer straks deel uit van de afdeling Infra en Bouw, die verantwoordelijk wordt voor het beheer van de haven. 'Ik word daar algemeen medewerker en ga me, net zoals tot dusver, waarschijn lijk bezig houden met inspectie van wegen, de haven en dat soort zaken. We hebben prima gesprek ken gehad, dus ik denk dat het wel goed komt.' Stephan Kikkert (34), die als schakel heen en weer pendelt tussen Texel en het hoofdkantoor in IJmuiden en aanspreekpunt voor RWS op Texel is, gaat aan de slag bij de afdeling Infra en Bouw van de gemeente, 'leder een heeft daar een specialisatie, achter mijn naam komt straks Haven te staan. Daar ben ik blij mee. Ik hou van veranderingen en vind het werken met water leuk, vooral als de omstandigheden bij zonder zijn.' Pratend over onverwachte gebeur tenissen, beginnen zijn ogen te glimmen. 'Ik mag het eigenlijk niet zeggen, maar nadat de boot op 18 januari 2007, toen het zo hard stormde, de brug in Den Helder had geramd, vond ik het een fantasti sche uitdaging om te zorgen dat de boot weer zo snel mogelijk kon varen. Er moest van alles worden geregeld, heen en weer gebeld en er moest een werkboot komen om de zaak te kunnen repareren. Pro bleem was dat de brug bij de ingang naar het terrein van de marine niet open kon en die werkboot niet kon komen. Na veel telefoontjes lukte dat uiteindelijk toch en kon de stei ger uiteindelijk provisorisch worden gemaakt. Dit met hulp van collega's uit IJmuiden, die in Den Helder zorgden voor de reparatie.' Kik kert benadrukt ook het teamwerk met TESO, collega's en aannemers in die dagen. 'Dat gebeurt achter de schermen en zien mensen niet, maar het geeft veel voldoening als het uiteindelijk lukt.' Andere speci ale klussen waarvoor hij tijdens zijn storingsdiensten bijzondere acties moest ondernemen waren de stran ding van de helikopter en het oprui men van paraffine en andere smur rie van het strand. Dat hij dit soort klussen bij RWS zou doen, had hij niet gedacht toen hij zijn opleiding Werktuigbouwkunde (specialisatie Petroleum- en Gas- onderhoudstechniek) aan de MTS volgde. 'Ik had nadien een baantje bij de Gamma en kon via een uit zendbureau bij RWS aan de slag. Ik begon op het strand, met Jaap Kreeft en Frits Bonne. We hiel den toezicht op de strandhoofden, zandsuppleties en baggerwerk. In 1998 kwam ik in vaste dienst en kreeg er onder meer het toezicht op het onderhoud van de haven van Oudeschild bij. In 2002 verplaatste mijn werk zich naar de voorberei ding van projecten, onder andere voor de nieuwe havenhoofden van de veerhaven, die ik deels heb gete kend en ik was als directievoerder betrokken bij de uitvoering. In 2004 ben ik een aantal maanden 'cen traal punt' geweest, zeg maar een controlerende taak. Nadien werd ik projectleider. Als zodanig maakte ling en onze heffing daarop afge stemd. Gebruikers gaan dus beta len, maar krijgen daar bepaalde voozieningen voor terug.' De gemeente krijgt een bruids schat van €21,6 miljoen. Hoe kom je tot zo'n bedrag? 'Dat is een lang verhaal, waarover anderhalf jaar is onderhandeld, boeken zijn volgeschreven, bere keningsmethodieken gemaakt, inflatiecorrecties, rente en tabel len en berekeningen gemaakt. Het We kunnen die als gemeente zelf- gaat ook niet over kleingeld, standig blijven exploiteren of kie zen voor een PPS-constructie. (publiek private samenwerking, een samenwerkingsvorm tussen de gemeente en één of meer pri vate ondernemingen). Bij partners Er is ook rekening mee gehouden dat het rijk de damwand heeft vernieuwd en de haven heeft uit gebaggerd, dus dat we een goede haven over waarmee we voor tien waarmee je samenwerkt moet je tallen jaren vooruit kunnen. We denken aan bedrijven die nu al betrokken zijn bij de aanleg of het onderhoud van de haven.' Is die keus al gemaakt? 'Nog niet. De keus die we maken moet financieel en juridisch water- krijgen al dat geld niet ineens, maar verdeeld over vele jaren en naarmate we het nodig hebben. Want ook het onderhoud komt niet ineens. Uitgangspunt is dat we boekhoudkundig en onderhouds- technisch gezien neutraal, dus op dicht zijn en dat vergt tijd. Normaal nul uitkomen. Waarbij wij verwach- gesproken ga je voor dit soort ten dat we door het verder ontwik zaken partnerschappen aan voor 20 of 40 jaar. Ik zie de haven als een tweetrapsraket. De eerste vijf jaar richten we ons als zelfstandig Havenbedrijf Texel, met hulp van anderen, vooral op onderhoud en beheer. Die tijd benutten we ook om ideeën te vormen voor de toe komst, die uit te werken en tot een definitieve constructie te komen.' Waarom vijf jaar? ik samen met Kees Smit en Rob Bakker een prestatiebestek voor al het onderhoud van de werken op Texel die bij het rijk in beheer zijn. Onder meer voor de haven van Oudeschild. Die werkwijze was een omslag bij RWS, want tot die tijd bepaalden wij wat en hoe een aannemer een klus deed. De ver andering was dat een aannemer voortaan, binnen bepaalde rand voorwaarden, de vrijheid kreeg om bagger- of ander werk naar eigen inzicht uit te voeren. Mits hij het werk goed uitvoerde en daar werd hij ook op afgerekend. Ooms en De Vries en Van de Wiel pakken dat goed op en de samen werking verloopt naar tevredenheid. Ze hebben de goede mentaliteit en zijn betrokken. Het leuke van RWS vind ik ook dat je als je gewoon je gezonde verstand gebruikt, je een eind komt. En regelmatig bijscholen. Daar heb ik nooit spijt van gehad.' kelen van de haven uiteindelijk op een positief resultaat kunnen uitkomen.' Een onderneming dus met winst oogmerk? 'Als je als gemeente de haven overneemt, dan moet je daar als ondernemer naar kijken. Vandaar Havenbedrijf Texel. Winst maken is voor de gemeente niets nieuws. Kijk naar de ontwikkeling van De Volgens het rapport van de Stuur- Volmolen, die een positief resultaat groep Brokx-nat uit 1988, dat nog heeft. Maar ook voor de ontwikke- steeds de basis is voor financie ring en overdracht van de haven, moet de gemeente een eventuele waardevermeerdering van gron den die binnen vijf naar na de overdracht plaatsvindt, afdragen aan de Dienst der Domeinen. Zo'n waardevermeerdering kan ontstaan als we woningen of recreatie gaan ontwikkelen op de haven. Bijvoorbeeld op de plek van de asfaltcentrale of op de kade bij het dok. Als je dat toestaat, dan wordt die grond meer waard. Na vijf jaar mag de gemeente deze waardevermeerdering zelf houden. Als je die ontwikkelingen wilt toe staan, dat moet je eerst een nieuw bestemmingsplan maken. Daar voor heb je die vijf jaar wel nodig. Als je kiest voor een gemeen schappelijk bedrijf (PPS), is die tijd ook nodig om de partners aan elkaar te laten wennen, om dui delijkheid te hebben over wie wat mag doen èn wat er mogelijk is op basis van Europese regelgeving.' Wat merken de gebruikers er van? 'Uit gesprekken met gebruikers is een wensenlijstje naar voren gekomen. Bijvoorbeeld aansluitin gen voor stroom en leidingwa ter. Die gaan er komen, net zoals een havenvangstinstallatie, waarin vaartuigen hun afval kwijt kun nen. Daar staat tegenover dat ze havengeld gaan betalen, wat als rijkshaven niet werd geïnd. Voor de hoogte daarvan hebben we ook gekeken naar gemeentehavens als ling van de Groeneplaats hebben we een berekening gemaakt met een positief resultaat.' Past het exploiteren van een haven wel bij de kerntaken van de gemeente? 'Dat kun je je afvragen. Misschien in een constructie zoals we die nu bij de Bolder hebben, waarbij de gemeente op afstand bestuurt. Daarin zou het heel goed pas sen. Het havenbedrijf wordt voor lopig ondergebracht bij het team Infra en Bouw van Gemeentewer ken. Die is nu al verantwoordelijk voor alle 'natte zaken' op eiland die onder verantwoording van de gemeente vallen, zoals, riolering, strand en kustzaken.' Moeten wij blij zijn met de over name van de haven van Oude schild? Bakker. 'Uiteindelijk denk ik dat Texel er beter van wordt. Het rijk heeft namelijk geen belang bij regionale en lokale havens en concentreert zich op de grote havens, zoals Amsterdam en Rot terdam. Wij hebben wél belang bij de haven, vanuit het perspec tief van toerisme, visserij en als werkhaven is de haven voor onze infrastructuur van toegevoegde waarde. Het biedt dus voordeel dat we er straks zelf zeggenschap over hebben.' Een feestje is dus wel op zijn plaats? 'Het past in deze tijd niet om uit bundig de bloemetjes buiten te zetten. Maar we laten het niet ongemerkt passeren. We organi seren voor de genodigden onder meer een historische toer langs allerlei kustwerken die RWS in het verleden op Texel heeft gere aliseerd, zoals de strekdammen, havens, dijkwerken, strandhoof den en zandsuppletie.' Met een eigen kantoor, 20 tot 25 medewerkers, de ver antwoording over dijken, strand en duinen en meerdere havens was Rijkswaterstaat (RWS) hier alom aanwezig. Maar het rijk stoot steeds meer taken af. Als straks de haven van Oudeschild ook is overgedragen, dan blijft er voor RWS nog maar weinig over. Ook aan menskracht. Slechts één man die kantoor houdt bij de veerhaven. De redactie besprak de veranderingen met Theo Aarsen, directeur directie Water, Scheepvaart en Realisatie Infra structuur van RWS. Waarom trekt Rijkswaterstaat zich steeds meer terug? 'De overheid is zich de laatste twin tig jaar op hoofdtaken gaan con centreren en wordt daardoor kleiner, flexibeler en goedkoper efficiënter. Lokale en regionale verantwoorde lijkheden die eerder bij het rijk zaten zijn, zijn bij de andere lagere overhe den zoals provincie, gemeenten en de hoogheemraadschappen terecht gekomen. In 1990 heeft het rijk de eerste gesprekken met de gemeente Texel gevoerd over de haven van Oudeschild.' Dat is lang geleden. Waarom heeft de overdracht zolang geduurd? 'Voor een gemeente als Texel is zo'n haven een hele onderneming. Er is lang en zorgvuldig over gesproken, over hoe en tegen welk bedrag. Het is een paar keer afgeketst omdat de gemeente het niet aandurfde en als een te zware last beschouwde. Maar het is altijd in goed overleg gegaan. RWS betaalt de komende tien jaar het beheer en de salarissen van de mensen en dan nog een bedrag om de kosten die in de toekomst moe ten worden gemaakt in één keer af te kopen. Dan had je de damwan- den. Die vertoonden slijtage en dat was best een risico. Die hebben we vervangen en we hebben de haven uitgebaggerd. De haven wordt klip en klaar opgeleverd.' Waarom wél de haven van Oude schild overgedragen en niet de veerhaven? 'Het rijk heeft de plicht ervoor te zor gen dat elke Nederlander, dus ook de Texelaars, op een normale manier hun woonplaats kunnen bereiken. Er ligt is geen tunnel of brug, dus de veerver- binding is een ontbrekende schakel in het verkeersnetwerk. Het rijk biedt de infrastructuur voor de onderneming die de verbinding onderhoudt, in dit geval TESO en dat zie ik direct niet veranderen. Maar misschien stoot het rijk in de toekomst ook deze taak af. Hoe kijkt RWS terug op de 'Texelse tijd'? 'Texel was voorheen een apart dis trict, met een aparte organisatie en een eigen identiteit. Er werkten hier 20 tot 25 mensen en we hadden een eigen kantoor. Nu is Texel meer deel van Noord-Holland geworden. We coördineren het werk vanuit het waterdistrict Noord-Holland hoofd kantoor in IJmuiden. Maar Texel blijft voor ons een bijzonder eiland met een eigen sfeer en waarmee we intensief in contact zullen blijven.' Heeft Texel bijzondere waarde voor RWS? 'Toen we in 1990 met de zandsupple ties begonnen, hebben we dat voor het eerst op Texel uitgeprobeerd. Toen bleek dat het hier goed werkte, hebben we besloten dat dit de manier was om voor de hele Nederlandse kust de basiskustlijn op zijn plek te houden. Zand is daarvoor het goed koopste materiaal.' Wie is nu verantwoordelijk voor de kustverdediging? 'Globaal kun je zeggen dat de werk zaamheden die vanaf het eiland kunnen worden gedaan, zijn over gedragen aan hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en dat werkzaamheden die vanaf zee wor den uitgevoerd een taak blijven van RWS. Het beheer en het onderhoud van de dijken en de duinen is overge dragen aan het hoogheemraadschap. Uitzondering daarop is de dijk van de Mokbaai, maar zodra die is ver stevigd en verhoogd, dragen we ook die over. Als het gaat om structurele veranderingen aan de kust, bijvoor beeld als het zeewater oprukt of het fundament voor de kust verdwijnt, dan blijft dat onze taak.' Blijft RWS doorgaan met de zand suppleties? 'Jaarlijks suppleren we in heel Neder land 12 miljoen kubieke meter zand. Texel is altijd goed voor één tot twee miljoen kuub, dus een behoorlijk aan deel. De kust beweegt altijd, dan weer landinwaarts, dan weer naar zee, maar het blijft altijd keurig in evenwicht. Een deel van het aan- of opgebrachte zand blijft op z'n plek, een deel verdwijnt. Dat spoelt de Waddenzee in, waardoor de bodem meegroeit met de zeespiegelstijging. We blijven daarmee doorgaan. De Commissie Veerman, die zich heeft gebogen over het beschermen van de kust en het achterland, heeft zelfs voorgesteld om honderd jaar lang een extra zandsuppletie van 40 mil joen kuub per jaar uit te voeren. De kuststrook krijgt dan heel geleidelijk extra duinen en in 2100 zal de Neder landse kuststrook dan 1 kilometer breder zijn. Door extra suppletie gaan zich nieuwe duinenrijen vormen en wordt de kustverdediging langzaam versterkt. Dat betekent dat we de kust stevig blijven onderhouden.' Hoe hoog stijgt de zeespiegel de komende honderd jaar? 'De meningen lopen uiteen. De Com missie Veerman heeft als maximum 1.30 meter genoemd en voor het jaar 2200 zelfs vier meter. Dat het beperkt blijft tot 10 tot 20 centimeter lijkt me onwaarschijnlijk.' Hoe groot is de kans dat we, ondanks alle inspanningen, toch overstromen? 'Er is altijd een bepaald risico, maar die is uiterst klein. 'Bij de huidige zeewering is er een kans van één op de tienduizend jaar dat de boel over stroomt. Bij de dijk van de Mokbaai is die kans nu één op de vierduizend jaar, vandaar dat we die vanaf vol gend jaar gaan verhogen en verste vigen.'

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2008 | | pagina 7