'Blij als ik nog een spoor
van een glimlach krijg'
Menno Stam over impact partner met Alzheimer
TEXELSE g COURANT
Ir Kerkdiensten
JJulpverlening
Medische zorg
oud Papier
texelseÜcourant
JL W^k aan de weg
Radio Texel Mi
VRIJDAG 19 DECEMBER 2008
VERVOLG VAN PAGINA 1
Logies-
verstrekkers
De logiesverstrekker draait hiervoor
op en moet er dus voortaan een
soort dubbele administratie op na
houden. Eentje van het totaal aantal
overnachtingen en eentje uitgesplitst
naar aantal overnachtingen. Robbers
zag geen probleem, want daarvoor
zouden wel computersprogramma's
beschikbaar komen. Vraag van Leny
Kikkert was of seizoenkampeerders
nu onder de forensenbelasting val
len of dat ze toeristenbelasting
moesten betalen. Dat laatste is het
geval, maar hoe zat het dan na vijf
nachten? Werden ze dan vrijgesteld?
Hier ligt een voorlichtingstaak voor
de gemeente, want niemand wist het
antwoord. Kikkert betreurde het dat
groepen scouts of gehandicapten
wél het volle pond moeten betalen,
terwijl scholieren op werkweek zijn
vrijgesteld. Robbers vertelde dat de
ondernemers het voorstel hadden
gedaan om voor groepsaccommo-
daties een korting van 60 procent te
verlenen, waardoor deze groepen
minder duur uit zouden zijn, maar dat
de raad anders had beslist Groot
huis: 'Misschien kan er druk op de
politiek worden uitgeoefend om dit
aan te passen."
Met name kleine logiesverstrekkers
met low budget groepsaccommoda-
ties. voelen zich gedupeerd. Een ver
huurster die een all in-prijs berekent
en die haar tarief van de herfst had
vastgesteld, vertelde hoe ze uit ei
gen zak nu per gast per nacht nu een
halve euro moet bijlappen, wat op
jaarbasis flink in de papieren loopt.
Ook andere logiesverstrekkers met
relatief goedkope groepsaccommo-
daties voelen zich op kosten gejaagd
die ze met kunnen of uit oogpunt van
gastvnjheid willen doorberekenen.
Discussie was er ook over het index
eren van de toeristenbelasting. Be
doeling is dat dit niet elk jaar gebeurt,
maar bijvoorbeeld eens per dne jaar.
Dit komt volgens Robbers neer op
een dubbeltje. Maar dan wordt alleen
het deel dat in de gemeentekas vloeit
(€0,93) verhoogd. Wat betekent dat
de jaarlijkse bijdrage in het toerist
isch fonds elk jaar iets minder waard
wordt. Groothuis stelde vast dat het
wellicht beter was om ook dit deel
te indexeren.
Zondag 21 december 2008
Vierde advent
PROTESTANTSE KERK IN NEDER
LAND:
Hervormde gemeente Den Burg:
9 30 u gezamenlijke dienst in gerefor
meerde kerk. ds PA den Braanker:
woensdag 24/12, 22.30 u. kerstnacht
dienst, ds. J. Glazema, mmv The Sin
gers of the Lord. -
Gereformeerde kerk Den Burg:
9.30 u ds. PA. den Braanker. geza
menlijke dienst, woensdag 24/12. 22.30
u. Kerstnachtdienst in hervormde kerk.
ds. J. Glazema; mmv The Singers of
the Lord.
Hervormde gemeente Waal, Koog.
Den Hoom:
Den Hoorn: 19.30 u. oecumenische
kerstviering o.l.v. ds K.F Klaassen, mmv
Tex. Chr. Mannenkoor
PROTESTANTSE WADDENGEMEEN
TE TEXEL:
Oosterend: 9.30 u. ds. PC Barnard
19.00 u ds C der Nederlanden. Ves
per.
De Cocksdorp: 11.00 u. ds PC. Bar
nard.
Oudeschild 11 00 u. ds. C der Neder
landen.
GEREFORMEERDE GEMEENTE:
in kerkgebouw Schoolstraat, Oosterend
10 00 u en 16.00 u leesdienst
GEREFORMEERDE KERK (Vrijge
maakt):
in de Doopsgezinde kerk te Den Burg:
14.30 u. preeklezen.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE:
Kogerstraat, Den Burg: 10 00 u. ds. H.
Marseille
BAPTISTENGEMEENTE:
Julianastraat. Den Burg 10 00 u. ds.
H A. Wesseling, woensdag 24/12. 22 00
u ds H.A. Wesseling. Kerstnachtdienst
ROOMS-KATHOLIEKE KERK:
Den Burg: 10 45 u The Gospeltrain,
maandag 22/12. 19 30 u dameskoor.
Boeteviering; woensdag 24/12, 19.00
u Herdertjesviering, kerstkinderkoor;
woensdag 24/12. 23.00 u. herenkoor
Oosterend: 9 30 u.
De Cocksdorp woensdag 24/12, 21.00
JEHOVAH'S GETUIGEN:
Noordwester 3. Den Burg. Openbare
lezing, 10.30 u Het huwelijk een goede
start geven, Wachttorenstudie, 11.20
u Jehovah's antwoord op een innig
Een volledig overzicht van kerkdiensten
op kerstavonden en beide kerstdagen is
te vinden in de Texelse Courant van vrij
dag 19 en woensdag 24 december.
Voor spoedeisende medische hulp in
het weekend, op zon- en feestdagen
en van maandag tot en met vrijdag van
17.00 tot 08.00 uur: Centrale Huisart
sen Post, tel. 321143.
Tandartsen: Voor spoedeisende tand
heelkundige hulp is via één van de
volgende telefoonnummers informa
tie te krijgen over het pijnspreekuur
op zaterdagen, zon- en feestdagen
Tevens wordt het ongevallennummer
vermeld 313086; 314727; 314669;
312270 of 322008.
Verloskundigenpraktijk: Waalder-
straat 53A, Den Burg Dag en nacht
bereikbaar via tel 313090 of 06-
51404872
GEZONDHEIDSZORG:
Gemini Ziekenhuis, tel. 0223-
696969, www gemini-ziekenhuis.nl.
bezoektijden dagelijks van 15.30 tot
17 00 en van 18 00 tot 19 00 uur
Extra bezoekuren op zaterdag, zon- en
feestdagen van 10.30 tot 11.30 uur
OVERIGE HULPVERLENING:
Brand/Ambulance: Bij brand en voor
spoedeisend ambulancevervoer bellen:
1-1-2. Of bel de Meldkamer Noordhol-
land-noord: 072- 5644444.
Politie: Keesomlaan 4a. Den Burg.
Het bureau is op maandag en vn|dag
geopend van 9.00 tot 13.00 uur en
op woensdag van 13.00 tot 17.00 uur
Telefoon: 0900-8844. In spoedeisende
gevallen: 112.
Gevonden munitie: Bel de politie, tel
0900-8844.
Vermiste en gevonden huisdieren:
Dierenpension Texel. Slufterweg 216, De
Cocksdorp, tel. 311477, wwwdieren-
pensiontexel.nl
Dierenartsenpraktijk: Keesomlaan
11, Den Burg, tel 312527.
Verslavingsproblemen: Voor hulp bij
problemen met alcohol, drugs of andere
verslavingen, bel tijdens kantooruren
319413 (De Nieuwe Skuul). Anonieme
Alcoholisten: dinsdag van 19.00 tot
21.00 uur in Den Helder, tel. 0223-
642189 (vragen naar Ron)
Verslavingszorg: Brijder Verslavings
zorg Texel, Tubantia, Pontweg 133, De
Koog. Voor inlichtingen, advies, consul
tatie en preventie, tel. 0223-620541 of
06-30215211peter.molenaar@brijder
nl.
Psychologenpraktijk: M Spijker en Y
Olthof, Ruijslaan 88, 1796 AZ De Koog,
tel. 317566.
Stichting Welzijn Ouderen Texel:
Warme maaitijdvoorziening, alarmering,
klusjesdienst, huishoudelijke dienst,
In verband met de kerstvakantie haalt
Scouting Texel geen oud papier op. Oud
papier kan wel worden gestort in de
containers naast het clubgebouw aan de
Bernhardlaan.
LANGEVELD
Verschijnt op dinsdag en vrijdag
Warmoesstraat 45 1791 CN Den Burg
Postbus 11 1790 AA Den Burg
Telefoon 0222 - 36 26 20
Telefax 0222 - 32 30 00
E-mail redactie@texelsecourant.nl
Gerard Timmerman (hoofdredacteur)
Joop Rommets
Jeroen van Hattum
Harry de Graaf
Mieke Smid
Buiten werktijd:
Joop Rommets
Telefoon 31 94 05 of 06 - 20 31 59 89
Advertenties en abonnementen:
Spinbaan 6 1791 MC Den Burg
Telefoon 0222 - 36 26 00
Telefax 0222-31 41 11
E-mail info@lenr.nl
Op al or
versteldienst. Spreekuur van 9 00 tot
10 00 u en van 14.00 tot 16.00 uDe
Buureton. Beatrixlaan 43, Den Burg. Tel.
312G96.
Alzheimer café: elke laatste dinsdag
van de maand van 19 15 tot 9.30 uur in
De Buureton. Beatrixlaan 43, Den Burg.
Kustwacht: Voor meldingen van sche
pen en zwemmers in nood: tel. 316270.
Chemicaliën op het strand: Bel de
brandweer, 072- 5644444.
Huiselijk geweld: Safehouse Texel,
crisisopvang huiselijk geweld, tel.
0222-321001. dag en nacht bereikbaar
Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld
Kop van Noord-Holland, tel 0900-
2345566 (€0,10/minuut), www.huiselijk-
geweldkopvannoordholland.nl.
Bureau Jeugdzorg: voor hulp aan
jongeren bij problemen en voor opvoe
dingsondersteuning aan ouders. Voor
aanmelding, informatie en advies: 0900
2223330, elke dag tussen 10.30 tot
12.30 uur.
Kerken en minima: voor Texelaars in
financiële nood Spangerweg 10, 1793
EH De Waal, tel. 312983.
Dorpsservicepunten: De Cocksdorp
(maandag). Den Hoorn (dinsdag), De
Koog (woensdag), Oosterend (donder
dag); steeds van 10.00 tot 12.00 uur in
het dorpshuis.
Van 22 tot en met 28 december zijn de
volgende straten en wegen afgesloten in
verband met werkzaamheden: Tussen
De Waal en De Koog: fietspad Waalen-
burgerdijkje De Koog: Ruijslaan, tussen
Epelaan en kombord.
I 14 00 u
15.00 u
j 16.00 u
18 00 u
Kosteloos to«962onden.
Abonnementsprijzen 2009:
Per half jaar €39,85 38,15 («uiomatscm
Per jaar 77,90 75.55 MomtfecM
Bij verzending naar het buitenland zijn por
tokosten verschuldigd
Beëindiging abonnement:
Uitsluitend schnftelijk en 4 weken voor
afloop van de abonnementsperiode
Vrijdag:
18.00 u. Radio Texel actueel (nieuws)
I 19.00 u. Wilde vaart (herhaling)
20.00 u. Radio Noordholland
Zaterdag:
16 00 u WegdromenYnet een boek
17.00 u Pietelepote
18.00 u. Muziek met Marco
19.00 u. Radio Noordholland
Zondag:
9 00 u Klassiek op zondag
10.00 u. Kerkdienst vanuit Maartens
kerk Oosterend
11.00 u Vlaswiek (muziek en poezie)
I 12.00 u. Natuurwijzer
t 13 00 u Noud draait deur (Nederlands
talig)
Wilde vaart (shanty's)
Frans gaat het doen (muziek)
Sportlokaal (uitslagen en inter
views)
Radio Noordholland
Kerkdiensten De Lichtboei:
9.30 u. Gereformeerde kerk Den Burg
10 45u Rooms-katholieke kerk Den
Burg
Maandag:
18.00 u Symphomca (klassiek)
19 00u. Wegdromen met een boek
(herhaling van zaterdag)
20 00 u. Radio Noordholland
Dinsdag:
18.00 u Radio Texel actueel (nieuws)
19.00 u De keuze van
20.00 u Radio Noordholland
Woensdag:
17.00 u. P-etelepote (kinderprogramma)
(herhaling van zaterdag)
Onder de toren (geesteli|k pro
gramma. met vanaf 19.00 uur
verzoekplaten)
Gelezen (Texelse) verhalen
Kerstprogramma. Zie voor
een volledig overzicht de krant
van woensdag 24 december
18 00 u
19.45 u
20.00 u
Voor meer informatie over medische zorg. hulpverlening, kerk en
andere eilandzaken zie www.texelsecourant.nl, rubnek Om te Onthouden
>NX\W
Menno Stam: 'Ik ga zes maal per week naar Gerda toe.
den en de hen omringende mensen
steunt, ging Gerda intussen twee
maal per week naar de dagopvang
in De Gollards. 'Tot mijn verbazing
vond ze het fijn daar. Daar was ik
blij om, want dan had ik wat tijd
voor mezelf. Aan de gang voor Tien
voor Texel, bijvoorbeeld. Een wel
kome afleiding. Op de dagopvang,
waar Gerda tussen 10.00 en 16.00
uur zat, werd ze aan één stuk door
beziggehouden. Koekjes bakken,
afwassen, bloemschikken... Dat
soort dingen.'
'Ik ben in 2007 voor het eerst alleen
op vakantie gegaan. Een weekje
eruit, dat was genoeg. Dan wilde ik
weer hardhollend terug. Onze doch
ters, Gerda's zus en een bevriend
echtpaar uit Heiloo hebben die
week de zorg voor Gerda overge
nomen. Mijn ene dochter rookte
een rare pijp. Ze wist niet wat haar
overkwam. Pap, hoe kun je dit alle
maal, vroeg ze vertwijfeld. Ja, als
je iemand maar een paar uurtjes
meemaakt, is dat heel iets anders
dan een paar dagen de zorg op je
nemen. Tijdens een bezoek kan
iemand met Alzheimer zich nog
redelijk voordoen. Behoorlijk de
schijn ophouden. Je snapt niet hoe
ze het doen, maar ze doen het. Ik
heb mijn dochter uitgelegd dat ik
te lopen, maar ook 's nachts te
spoken. En dat sloopt je. Dat hou
je niet vol. Op aandringen van het
DOC-team heb ik Gerda toch maar
ingeschreven voor het verpleeghuis.
Aanvankelijk wilde ik daar niets
van weten, maar ze komen er dan
gewoon een paar maanden later op
terug. Dat vind ik één van de ergste
dingen. Dat je steeds je eigen gren
zen blijft verleggen. Je moet wel. je
hebt geen keus.'
'De dag voordat ik haar naar ver
pleeghuis Den Koogh in Den Helder
bracht, heb ik het haar verteld. Het
was mei 2007 en Gerda was net 63
jaar geworden. Ze werd woest toen
ze het hoorde. Na een ontzettend
slechte nacht heb ik haar erheen
gereden. Je voelt je een verrader.
Het is één van de ergste dingen
die ik in mijn leven heb moeten
doen. Je wordt door de omstandig
heden noodgedwongen van elkaar
gescheiden.'
'Ze belandde op een 4-persoons
kamer. Gerda wist met meer hoe
ze het had. Waar ben ik terecht
gekomen, vroeg ze zich hardop af.
Ik was radeloos. Dit kon zo niet.
Ze zat met vrouwen van diep in
de 80 op een kamer. Er moest een
andere oplossing worden gezocht.
waarmaken, maar ik ga er wel voor.
Ik wil met verpieteren.'
'Vier maanden later kwam er een
plaats vrij in Verpleeghuis Texel. Daar
was ik een poos geleden, tijdens de
cursus Omgaan met Dementie van
Liesbeth Rijk en Grietje Kop, eens
met de groep op bezoek geweest.
Ik kwam toen voor het eerst van
mijn leven in een verpleeghuis. Het
maakte een verpletterende indruk
op me. Ik was helemaal van slag
toen ik eruit kwam. Ik zag er men
sen die ik vroeger had gekend en
waar niets meer van over was. Een
verschrikking vond ik het. Maar na
Den Helder zag ik Verpleeghuis
Texel toch met andere ogen. Ik ga
zes dagen in de week naar Gerda
toe en beschouw de zevende als
een snipperdag. Een half jaar gele
den kreeg ik nog een big smile van
haar als ze mijn stem hoorde. Nu
is ze rusteloos, loopt voortdurend
rondjes door de gangen Ze wordt
steeds magerder en raakt steeds
verder van de wereld af. Maar ze
wil nog steeds met me mee in de
auto om een stukje te rijden Dan zit
ze heel kalm naast me. Haar hoofd
naar beneden.'
De situatie rond Gerda staat in schril
Het is een mensonwaardige ziekte.
Je moet maar blijven inleveren. Al
je vaardigheden verliezen. Laatst
sprak ik iemand van wie de vrouw
MS heeft. Ook akelig, natuurlijk. Hij
zei tegen me dat hij in ieder geval
nog met zijn vrouw kan praten, tv
kijken of een wijntje drinken. Dat
is helemaal waar. Gerda reageert
alleen nog op mijn stem. Ik mag blij
zijn als ik, heel af en toe, nog een
spoor van een glimlach krijg. Als ik
haar na een tochtje weer naar het
Verpleeghuis breng, loopt ze al bij
me weg voordat ik mijn jas uit heb.
Zonder om te kijken. Onbeschrijf
lijk. Dat is het.'
Margreet Berndsen
Wie vragen heeft of meer wil
weten over dementie, kan
iedere laatste dinsdag van de
maand in het Alzheimer Café
terecht. Dat wordt gehouden
in De Buureton aan de Beatrix
laan in Den Burg en duurt van
19.15 tot 20.30 uur. Dinsdag 27
januari spreekt Arjan Groet van
het DOC-team over eventuele
financiële en juridische proble
men rond dementie.
'Hoe we het ontdekten? Er begonnen dingen fout te gaan.
Gerda zette bijvoorbeeld tijdens het koken de pannen niet
meer recht boven de branders. Begon steeds vaker dingen
te vergeten. Kreeg moeite met lezen en schrijven. Ze pro
beerde het aan alle kanten te verbergen, ook voor mij. Maar
er is een moment dat je samen tot de conclusie komt dat er
iets helemaal niet klopt. Alleen weet je niet wat. Dan beland
je in het medische circuit. En daar valt voorzichtig het woord
dementie. Flauwekul, dachten we in eerste instantie. Dat
bestaat niet. Ze was nog maar 57 jaar.' Menno Stam (65 jaar
oud) loopt heen en weer om een kop thee in te schenken. 'We
dachten zelf meer in de richting van slechter wordende ogen.
Gerda zei steeds maar dat ze niet goed zag.'
We zitten aan de keukentafel. Bui
ten is het aardedonker. Het huis ligt
midden in de landerijen achter het
Schilderend. De poes. meegenomen
uit Griekenland, begint te miauwen.
Hij wil naar buiten. Menno vertelt
door, terwijl hij de deur opent.
'Achteraf bezien is het al begon
nen in het jaar 2000. Toen zijn we
op vakantie geweest naar Thailand.
Daar vroeg ze opeens - tot mijn
stomme verbazing - of ik de ansicht
kaarten wilde schrijven. Ze kon het
niet goed meer zien. zei ze. Later
zijn we naar de oogarts gegaan. Die
constateerde dat er met haar ogen
niets mis was. Via dokter Van den
schuifje op de deur werkte en kon er
niet uitkomen. Wat een ellende.'
'Het beangstigde haar allemaal
enorm. Van het idee dat ze ooit naar
een verpleeghuis zou moeten, werd
ze panisch. Ze zei dan steevast dat
ze liever dood wilde. Ik heb altijd
er geleidelijk ingegroeid ben
maakt het verschil
Aanvankelijk hoefde hij niet bang te
zijn dat zijn vrouw gevaarlijke dingen
uithaalde als hij even weg moest.
Kon rustig op de fiets boodschap
pen doen of naar een vergadering
gaan. 'Ik maakte het nooit te laat
natuurlijk, want je zit toch met rus
tig. Ze zat altijd keurig in haar stoel
als ik binnenkwam. Deed absoluut
geen gekke dingen. Maar dat ver
anderde. De eerste keer dat ze de
benen nam, was op de dagopvang.
Ze konden haar in de Kogerstraat
pas achterhalen. Gerda was niet te
bewegen mee terug te gaan. Ik heb
haar met de auto op moeten halen.
De week daarop wilde ze er weer
vandoor. Ook thuis begon ze weg te
lopen. Ze stak dan in haar eentje het
Schilderend over. Gerda, dat moet
Zo niet, dan nam ik haar de eerste
de beste keer linea recta mee naar
huis terug, deelde ik vastbesloten
mee. Een paar dagen later zat ze
in een twee-persoonskamer. Daar
kon ik tenminste nog een béétje
vrede mee hebben. Maar het blééf
er verschrikkelijk en ik wist met
hoe snel ik haar mee naar buiten
moest nemen als ik bij haar was.
Het was in dat verpleeghuis op de
één of andere manier altijd druk.
Niks ten nadele van de meiden
die er werken - die doen ontzet
tend hun best - maar we hebben
wat afgereden daar in de buurt. Je
kunt gerust zeggen dat we de halve
kop van Noordholland doorgeweest
zijn. In de auto was Gerda op haar
gemak. En ergens koffiedrinken of
wat eten in een restaurantje bleef ze
leuk vinden. Lopen deden we ook
nog steeds. Urenlange wandelingen
contrast met de levendigheid van
de moeder van Menno Stam, die
102 jaar oud is en in De Gollards
woont. 'Die is nog heel goed bij de
wekker. Blind als de tafel hier, maar
dat weerhoudt haar er niet van aan
alles mee te doen. Ze gymt, sjoelt,
is hele ochtenden druk in de weer.
Zij vindt het vreselijk wat er met
Gerda gebeurt.'
'Volgens de zorgzwaartepakketten,
waarbij iedereen tegenwoordig in
een soort vakje wordt geduwd,
heeft mijn moeder recht op vijf
uur zorg in de week, Gerda bruto
op achttien, netto op elf uur. Te
gek voor woorden. Zit je in een
verpleeghuis en kun je niets meer
zelf. Krijg je anderhalf uur zorg per
dag, als er volgens de regels wordt
gewerkt. Ik ben bezwaar aan het
maken tegen die pakketten. Des
noods ga ik door tot het hoogste
bordje, tot de Inspectie voor de
Volksgezondheid aan toe. Ik laat
het er met bij zitten. Ik zit tegen
woordig ook in de Cliëntenraad van
het Verpleeghuis. Die functie ga ik
ook maar in de strijd gooien. Mis
schien legt dat wat extra gewicht in
de schaal.'
Bent zijn we naar een neuroloog
verwezen en uiteindelijk in de VU in
Amsterdam terechtgekomen. Daar
kregen we van een professor te
horen dat het wel degelijk om een
soort Alzheimer ging. Ze wilden na
die mededeling nog meer testen
doen, maar we zijn er uitgelopen.
Gerda raakte door al die onderzoe
ken verschrikkelijk van streek en ik
werd er ook bloednerveus van. We
wilden alleen nog maar weg. Had
den bij wijze van spreken een flinke
borrel nodig.'
'We besloten er het beste van
te maken. Gerda schaamde zich
enorm. Onzin, zei ik dan tegen haar.
Het had mij ook kunnen treffen.
Maar dat hielp niet. Ze wilde er met
niemand over praten. Alleen onze
dochters, die allebei in Alkmaar
wonen, mochten het weten. Voor
de buitenwereld bleef ze gewoon
last van haar ogen houden. Dat was
een goeie, die hielden we er maar
in. Ze heeft me overigens nooit
duidelijk kunnen maken wat ze nou
precies wel of niet zag. Ze had het
over contouren. Er waren stukken
uit haar beeld weg.'
'Met haar homeopatische praktijk
bleef ze doorgaan. Ach, ze kon toen
nog fietsen en boodschappen doen.
Ik dacht dat het allemaal nog wel
redelijk ging,' vertelt Stam terwijl hij
weer opstaat om de kat binnen te
laten. 'Mijn ogen gingen pas goed
open toen ik in de VUT ging. Ik had
32 jaar bij de TESO gewerkt en kon
na mijn afscheid gelijk de huishou
delijke taken overnemen. Je ziet
pas echt wat er allemaal fout gaat
als je hele dagen thuis bent. Dan
maak je mee hoe ze zit te martelen
met een boek. Hoe ze probeert te
lezen, wat niet meer lukt. Hoe ze
oefent met schrijven, wat ook niet
meer gaat. Dat moet een kwelling
voor haar zijn geweest. Het vernie
tigingsproces ging door. Ze kreeg
moeite met praten. Had in haar
hoofd wat ze wilde zeggen, maar
kreeg het er niet uit. Aan televisiekij
ken had ze ook niet veel meer, want
ze kon de ondertiteling niet lezen.
Fietsen werd te gevaarlijk. Ze zat
er zó verkrampt op. Haar praktijk
moest ze geleidelijk aan opgeven.
We hebben uiteindelijk een adver
tentie gezet. Wegens omstandighe
den gesloten.'
Nu samen fietsen niet meer moge
lijk was, gingen de Stammen veel
wandelen. Vaak in een cirkel rond
hun woning, dus omgeving Hoge-
berg, Marsweg, Oudeschild. 'Op
het laatst kwam het m'n neus uit. Je
wilt bewegen, maar je loopt steeds
dezelfde rondjes. Toen heb ik een
nieuwe tandem gekocht. Een goeie.
Dat ging uit de kunst. We hebben er
heel wat kilometers mee gemaakt,
tot Callantsoog aan toe. We bleven
op vakantie gaan. Gerda wilde altijd
mee. Op het laatst deed ze het
alleen nog voor mij, denk ik. Ik had
het nooit moeten doen, zeg ik ach
teraf. In 2006 zijn we voor het laatst
weggeweest. Ze had er zelf niets
meer aan. Zat in een andere omge
ving. kon in hotels haar spullen niet
vinden. Was voortdurend alles kwijt.
Ze heeft ook een keer op een toi
let opgesloten gezeten. Omdat het
lang duurde voordat ze terugkwam,
ging ik kijken waar ze bleef. Daar
sta je dan als man, te roepen in de
damestoiletten. Ze bleek ingesloten
te zitten. Wist met meer hoe het
geprobeerd haar gerust te stellen.
Gezegd dat een verpleeghuis alleen
in beeld kwam als er absoluut geen
andere oplossing meer was.'
Op inititatief van het DOC-team,
een organisatie die dementeren-
je met meer doen, zei ik de eerste
keer tegen haar. Je wordt nog eens
doodgereden op die drukke straat.
Nou, dat zou toch een zegen zijn,
antwoordde ze...'
'Ze begon niet alleen overdag weg
door de Donkere Duinen. Nou, het
waren ook donkere maanden. Ik
heb thuis wat afgejankt. Maar na
elke dip herrees ik weer. Ik ben van
nature positief ingesteld. Een opti
mist. Natuurlijk kun je dat niet altijd
'Gerda kan zelf niets meer zeggen.
Ze kan niet eens duidelijk maken
of ze honger of dorst heeft. Ze
heeft Alzheimer in drievoud, zeg
ik altijd maar. Ze kan niet meer
praten, niets begrijpen, niets zien.
