Een kerstviering op Java in 1935
Die ene ster en engel
'De twijfel slaat toe: is dit wat ik wil zeggen?'
TEXELSE H COURANT
Geen licht in de duisternis
(j eslaagd
€2.500,- Raboton voor KTF
WOENSDAG 24 DECEMBER 2008
Pemalang, een klein plaatsje aan de
noordkust van Midden-Java. Daar
ging ik op school. Het was een
openbare lagere school, vierklassig
met vier onderwijzers. Het hoofd,
mijnheer Reyerse. en nog drie juf
fen. Ik zat in de zevende klas. De
school had denk ik zo'n zeventig
leerlingen, Hollandse kinderen uit
het dorp en de omliggende sui
kerfabrieken, Petaroekan, waar ik
woonde, en Soemberhadjo. Wij gin
gen met een schoolbus. Er waren
Javaanse kinderen, kinderen met
gemengd bloed en Chinese kin
deren. En iedereen speelde met
elkaar.
Catechisatie kregen we ook, eens in
de week. Protestantse kinderen van
de zendeling (het dorpje was te klein
voor een dominee), de katholieke
kinderen werden onderwezen door
een pater, die rondliep in een wit
habijt met honderdduizend knoop
jes en een witte helmhoed.
En nu denk ik dat beide heren zo
tegen Kerstmis op school smoes
den van: 'Wanneer houd jij met
jouw kudde kerstfeest en wanneer
jij? Dan kom ik met mijn kudde bij
jou en op mijn dag kom je met jouw
kudde bij mij.'
Na Sinterklaas werden dan vele
kerstliedjes gerepeteerd. Op zang
les en bij de catechisatie. Dus die
kenden we allemaal heel goed, ook
de Javaanse en Chinese kinderen,
uit het bekende Kun je nog zingen,
zing dan mee. Dan kwamen de
kerstfeesten. Om het even, wie het
eerst was.
Er waren natuurlijk kerstbomen.
Geen sparren, die kennen ze niet
in Indië, maar een tjemara. Die leek
erop en werd mooi versierd.
De zendeling was niet getrouwd,
maar had een gekerstend Javaans
echtpaar in dienst, Jozef en Maria,
dat de honneurs waarnam. Ik vergat
nog te vertellen dat hij naar school
kwam, met een klein oud autootje,
dat er dan een traporgeltje achterop
gebonden was. Een orgeltje waar
van maar één balg het deed, dus
het geluid was wat hijgerig en ging
vreemd op en neer.
Het kerkje dromde vol met de pro
testantse ouders en kinderen, de
katholieke kudde en de rest van
de kinderen. Want iedereen was
welkom en ze hadden tenslotte de
liedjes geleerd, ledereen zong luid
keels mee met het orgeltje. We
kregen een verhaal, het kerstverhaal
werd verteld, er werd gebeden en
we deden allemaal mee. Daarna
trakteerde de zendeling op stroop
soesoe, een zoete limonadesiroop.
Maria had iets lekker gemaakt, wat
mijn moeder op z'n Gronings klai-
kloetn noemde: kleefrijst met goe-
la djawa (palmsuiker) en geraspte
klapper door elkaar opgediend op
een palmblad, want de zendeling
had niet zoveel bordjes. Maar het
was lekker.
Daarna kwam het katholieke feest.
De missie zat in een heel groot
woonhuis dat werd bewoond door
drie nonnen en waarin ook de kerk
was gevestigd. De pater ging voor
en de nonnen assisteerden en beide
kuddes met hun ouders dromden
naar binnen. Verder liep de boel weer
vol met kinderen van de school, een
beetje blank en een heleboel bruin.
De dienst w?s anders dan bij ons, je
moest veel opstaan en weer zitten,
maar één van de nonnen speelde
op een ontstemde piano. Dat heb je
in de tropen, ledereen brulde mee
en was goed gesticht, na tweemaal
kerstfeest.
Hier kregen we na afloop van de
dienst rozenstroop, nog zoeter dan
stroop soesoe. Bovendien hadden
de nonnen koekjes gebakken, koek
jes met een gat: kerstkransjes, met
goela djawa erop. Dat was wat
anders dan klaikloetn.
Dit alles is nu 73 jaar geleden, maar
ik beleef het nóg. Zou het schooltje
er nog zijn, het kerkje van de zende
ling, de missie van de pater? En de
drie nonnen? Zijn er nog kinderen
uit mijn klas? En bovendien: is dit
geen bewijs dat oecumene toen al
bestond? Er was toen een groot
gevoel van saamhorigheid. Daar
kwam bij, dat alle Javaanse kinde
ren islamiet waren.
E. Bovenberg-Marrenga,
Den Hoorn.
Elk jaar weer werden de lichtjes
in de grote kerstboom voor het
raadhuis ontstoken door leerlingen
van een basisschool. Aangezien er
in het stadje meerdere basisscho
len waren, was telkens een andere
school de gelukkige om aan dit
grootse festijn invulling te geven.
Het was gewoonte geworden op
een ludieke manier naar het stad
huis te trekken. Elke school pro
beerde de andere te overtreffen
met de invulling van de tocht en
vele ouders waren al maanden in
de weer om mee te helpen de
optocht te laten slagen Dat alles
werd met geheimzinnigheid omge
ven, want het moest een verrassing
blijven. Het is zelfs voorgekomen
dat de plannen voor de optocht
gezeten onder een parasol werden
gesmeed. Voor de inwoners van het
stadje was de optocht interessanter
dan het ontsteken van het licht,
mede door de medewerking van de
plaatselijke muziekvereniging.
Ook dit jaar waren ouders en leer
krachten van de uitverkoren school
al maanden in de weer om de leer
lingen van hun school in alle pracht
en praal naar het raadhuis te laten
marcheren. Maar het ongelofelijke
gebeurde, het gemeentebestuur liet
bij monde van de wethouder van
financiën weten dat dit jaar kerst
boomloos zou worden, althans wat
betreft de boom voor het raadhuis.
Reden voor deze kleine ramp voor
de gemeenschap lag in een ver
land, een land van ijs en sneeuw,
waar we allen zo naar verlangen,
met de winterse naam IJsland.
Naar dit land was het geld van de
gemeente gegaan, niet als ontwik
kelingshulp voor regering en inwo
ners van IJsland, maar voor eigen
ontwikkelingshulp, namelijk hulp
voor het ontwikkelen van grote pro
jecten, kanjerprojecten genaamd.
Maar zoals dat in IJsland en andere
winterse landen kan gaan, smolt het
geld als sneeuw voor de zon.
De schok was groot. De muziekver
eniging liet weten nog wel mee te
willen doen, maar uitsluitend met
de drumband. De kinderen en de
ouders van de uitverkoren school
verlangden naar Palmpasen, want
dan was het in ieder geval wat war
mer op straat.
De burgemeester van het stadje
stelde nog voor om, gekleed als
kerstengel, een kerstverhaal voor te
lezen ter vervanging van de ontste
king van de lichtjes, maar daar was
geen enkele belangstelling voor. De
bevolking vond het verschil tussen
een engel en de burgemeester wel
héél erg groot.
En zo werd het kerst. Binnen wer
den de kaarsjes aangestoken en
kwamen de kerstkransjes op tafel,
buiten was het guur en koud en
vooral donker, want er was geen
licht in de duisternis.
Henk Snijders,
Oosterend.
Dit verhaal speelt zich eeuwen gele
den af.
Het was eerste kerstdag.
Thomas en Steffie waren aan het
spelen.
Deze kerst was niet gewoon en het
sneeuwde niet.
Steffie en Thomas hadden een heel
mooie kerstboom.
Hij was prachtig versierd met van
alles.
En de piek was het allermooist,
vond Steffie.
Die piek was niet normaal, want
haar oma had vorig jaar met kerst in
het ziekenhuis gelegen en toen was
Steffie heel verdrietig. Die Engelpiek
stond dus voor haar oma.
Een hele tijd later was het etenstijd,
maar Steffie had nog geen kerst
gevoel.
De zon scheen en er kwam geen
enkel sneeuwvlokje naar beneden.
'Hoe kan dat nou?', vroeg Steffie
aan haar vader en moeder.
'Ik weet het niet', zei de moeder van
Steffie en Thomas.
Thomas zei: 'Maar hoe kan de
kerstman cadeautjes brengen zon
der sneeuw?'
'Je hebt gelijk, Thomas', zei Stef
fie, terwijl ze door het raam naar de
blauwe lucht keek.
De familie ging aan tafel en zong:
Stille nacht
we hadden sneeuw verwacht
maar de wolken verdwijnen
en de zon gaat schijnen
Toen werd het zo licht dat je niets
meer kon zien.
Een ster in de lucht werd groot
en de engel in de boom begon te
gloeien.
Toen iedereen z'n ogen weer open
deed was het hard aan het sneeu
wen en lagen er allemaal cadeautjes
onder de boom.
Steffie was even stil, maar zei toen:
'Dank jullie wel ster en engel, dit is
de mooiste kerst van mijn leven.'
Esmée Pieters,
(10 jaar),
De Cocksdorp.
De kerststal
Op eerste kerstdag naar oma om
het kindje in de kerststal te bekij
ken. Oma en oom Johan waren
echte katholieken en die hadden
geen kerstboom, dat was heidens.
Het ronde tafeltje met de kerststal
stond pontificaal voor het raam.
Er omheen kersttakken, met rood
lint en gedraaide brandende echte
kaarsjes, rood met wit.
De kerststal van oma was veel gro
ter dan die van ons. De grote
kameel van de drie koningen was
wel heel bijzonder. De os en de ezel
hadden ook een speciale aantrek
kingskracht. We mochten ze wel
heel voorzichtig iets dichter bij het
kindje zetten, want dat had het zo
koud in het stalletje.
Die kerststal staat nu bij ons in de
Kogerstraat. Het speciale kerstge
voel is er weer, zodra de beeldjes
uit het krantenpapier worden gewik
keld.
Marian van der Werff.
Den Burg.
In 1996 maakte Cees Maas deze Drijverstraat. Een uniek exemplaar,
kerststal van klei. Sindsdien staat hij waar Maas niet geheel onterecht
ieder jaar in zijn huiskamer aan de 'een beetje tfots' op zegt te zijn.
januari moet lopen en ben je zelfs al
bezig met 40 dagen voor Pasen. Het
moeilijke van predikant zijn is dan
ook je weten te concentreren en om
te schakelen naar elk van de gebie
den van je werkgebieden.
(Zaterdag)
Aan het begin van de avond
ga ik met dochter Rosan naar De
Bijenkorf. Rosan zingt in een klein
gelegenheidskoortje op het kerst
feest voor de senioren. Het koortje
is een beetje uitgedund, omdat er
een paar zieken zijn. De muziek
van het CD'tje overstemt veel vari
de kinderstemmen, maar dat geeft
niet. Ik geniet van de kinderen die uit
volle borst zingen en de prachtige
gezichtjes. Normaal niet als eerste
de dansvloer op te krijgen, dein
ik mee met de vrolijk deuntjes. En
ook de teksten van de liedjes uit de
kerstmusical van vorig jaar snijden
nog steeds hout.
Vrede voor jou en vrede voor mij
vrede voor wie het wil horen
Vrede begint met iets klems als een
kind
zo wordt de vrede geboren
Als het kinderkoortje geweest is,
staat een ander koor alweer klaar
om zijn opwachting te maken. Het
is trouwens mooi om te zien dat het
niet alleen lukt om zo'n kinderkoortje
bij elkaar te krijgen, maar ook om
elk jaar zo'n kerstviering voor seni
oren te organiseren. De Bijenkorf zit
vol senioren, aan een 15-tal lange
tafels. Ondertussen lopen er allerlei
mensen te bedienen. En de liturgie,
zowel als de tafels, als de bedie
ning, ziet er even stijlvol uit. En mooi
gebaar van de gezamenlijke kerken,
die alle senioren van Oosterend hier
voor uitnodigen.
(Zondag)
Ik ga met Rosan naar de kerk
in Oosterend. In Oudeschild doet
Caroline de doopdienst. En ook daar
wil ik best bij zijn, maar er is daar
geen nevendienst voor de kinderen.
Dus kies ik. of beter gezegd Rosan.
voor Oosterend, want dan kan ze
daarna met haar vriendje spelen.
Tijdens de kerkdienst dwalen mijn
gedachten af en denk ik alweer na
over wat ik zelf ga zeggen in de Gol-
lards morgen en met de kerstnacht.
Als ik thuiskom zit Kevin, mijn zoon,
achter de computer Age of Empire
te spelen. Oorlogen en overwinnin
gen. Dat is weer een mooi contrast
met een boodschap van vrede, denk
ik. Ik word opgehaald door Rosan
en haar vnendje om daar koffie te
komen drinken. Een goed idee.
(Maandag)
Caroline gaat met de kinderen
naar Den Helder. Allebei voor een
afspraak met de orthodontist. Zij
zijn in ieder geval een paar uur veilig
van de kluizenaar van 'prekistan'.
De eerste anderhalve pagina van de
preek vordert snel. En dan slaat de
twijfel toe; is dit nu wat ik wil zeg
gen? Hebben de mensen daar wat
aan? Zo'n brief van Matteüs die ik
schrijf geeft veel uitleg van de tekst,
maar hebben de mensen er nu ook
wat aan?
Ik word even opgeschrikt door de
bel. Nu krijgen we een kerstcadeau
van de Raad voor het Zomerwerk.
En dat voor één dienst in de zomer.
Zij zouden van ons een cadeau
moeten hebben.
Na de lunch ga ik naar de kerk,
omdat we iets te regelen hebben. Ik
help mee de klokken voor het kerst
spel in de kerk te hangen. Maar mijn
hoofd is nog thuis. Snel probeer ik
weer weg te gaan.
De tijd begint te dringen. Moet ik
toch die oude preek doen waarin
Maria een brief schrijft? Die had ik
mij eerst voorgenomen. En deze
voor de kerstnacht. Maar als hij al
af is, kan ik deze al doen. Ik ploeter
mij creatief naar een slot. Ondertus
sen is het wel 6 uur geweest. Ik kan
nog niet beslissen En zonder te
eten met 2 preken reis ik af naar de
Gollards. Ik weet niet wat mij doet
beslissen, maar ik ga voor de brief
van Maria.
De zaal in De Gollards is gezellig
druk en de muzikale intermezzo's
van Beau Forte zijn mooi. Maria's
brief neemt ons met alleen mee het
kerstverhaal in, maar vertelt ons
hoe Maria het leven van haar zoon
gevolgd heeft tot het eind. En hoe
zij dan met de opstanding ontdekt
dat het voor haar pas echt Kerst
wordt en zijn leven pas echt begint
en het hare.
Na een bakkie koffie met kerststol
ga ik weer naar Oosterend. Excelsi
or laadt net zijn instrumenten in voor
hun kerstconcert. Thuis warm ik wat
eten op. Nu niets meer. Rust.
De week van
Raoul Helleman
Raoul Helleman uit Oudeschild is
de volgende blogger in de serie
De week van... Als leverancier van
vuurwerk en mede-eigenaar van
de winkel Voordeelland beleeft hij
drukke weken.
Miranda Trap-Bruijn (39) uit Den
Hoorn is aan de School voor Voetre-
flexologie in Alkmaar geslaagd voor
de beroepsopleiding tot (erkende)
voetreflextherapeut. Onder de naam
Pavitra begint ze op 1 februari een
eigen salon aan huis.
Blijdschap bij de drumband van KTF.
De trommelaars van het Koninklijk
Texelse Fanfarecorps werden vrij
dagavond verrast met een vette
cheque uit de Raboton, waarmee
nieuwe instrumenten kunnen wor
den aangeschaft. Dat is nodig, want
de huidige trommels dateren nog
uit de jaren zestig. Reden voor Dia
Maat en Janny Westerlaken van
KTF om een verzoek in te dienen bij
de Raboton. Met succes, de vereni
ging incasseerde €2.500,-.
Op verzoek van de Texelse Cou
rant hield Fred van Helden uit
Oosterend - predikant voor de
protestantse Waddengemeente
van De Cocksdorp, Oosterend en
Oudeschild - een week lang een
weblog bi}. Over concentreren op
wat we moeten doen, het kinder
koor van dochter Rosan, vrede
voor wie het wil horen, oorlogen
en overwinningen en de brieven
van Matteüs en Maria. Het com
plete weblog is te lezen via www.
texelsecourant.nl.
(Vrijdag)
Het is momenteel zaterdag 20
december 0.55 uur. Ik ben thuis van
een kerstborrel van de Ankerstraat
en van een tennistoernooi van TVO.
Ik kan ze nu nog meemaken voor
de kerstdrukte helemaal begint.
De meest gestelde vraag vanavond
was wel of wij het druk hadden.
Ja. dat is wel zo, maar de drukte zit
hem vooral hier in hoe we ons kun
nen concentreren op wat we moeten
doen Op hoe we de verhalen over
advent en de komst van God in ons
midden zo weten te vertalen dat
het gaat leven in de harten van de
mensen. Vanmorgen heb ik de kerst
even opzij gezet en ben ik eerst
bezig geweest om stukjes voor de
zondagsbrief en de kopij vogr het
kerkblad van januari te schrijven. Dit
is vreemd, want terwijl je probeert
je voor te bereiden op kerst, ben je
tegelijk ook al bezig met het naden
ken over hoe het groothuisbezoek in
'Op mijn twaalfde jaar wist ik een
moeilijke puzzel op te lossen in een
Missieblaadje (het werd een cirkel).
Ik won er een figuurzaag mee en
net voor Kerstmis fietste ik, met
die zaag, naar de Dennen om er
dunne takjes mee te zagen die al
op de grond lagen. De volgende
dag maakte ik daar op Martha's
Hoeve een kerststal van, op een
bodem van strandhout De figuur
zaag gebruik ik nog geregeld, die
is - net zomin als mijn fiets en de
kerststal - niet te koop. Deze kerst
stal gebruik ik dus al ruim veertig
jaar - en daar ben ik trots op.'
Harry Bakker,
Den Hoorn.
Jopie Bakker-Bakker uit de Jan
Reystraat kocht deze kerststal in
1951, toen ze net getrouwd was, in
de winkel van Jan Nauta. Hij is nog
helemaal compleet en heeft sinds
dien ieder jaar in de kamer gestaan.
Dit jaar heeft ze foto's van de beel
dengroep verstuurd als wenskaart.
Reinie Dijkshoorn uit Den Burg maakte deze kerststal zelf van diverse
materialen.
