Familie Koorn: Gemengde gevoelens bij vertrek uit Slufter
Natuurlijk doet het zeer
maar het is mooi geweest'
TEXELSE 7 COURANT
SBB denkt na over beheer
DINSDAG 21 JULI 2009
Frans Koom gaat alweer jaren op zijn mountainbike door de Slufter.
Kleinzoon Cor (zoon van Lieuwe) helpt op zijn mountainbike bij het
schapendrijven.
Terreinfietsen is voor velen een sport. Voor Frans en Yt
Koorn is het werk. Al vele jaren. Op hun mountainbikes
rijden ze een keer of drie per week lange ritten door de
Slufter, het natuurgebied waar hun schapen grazen.
'Wij hoeven niet naar de sportschool', zegt zij. Mis
schien dat het er binnenkort toch van gaat komen,
want haar man is 65 en per 1 januari loopt het pacht-
contract met Staatsbosbeheer af. Met de familie Koorn
verdwijnen na pakweg een eeuw ook de schapen uit
Texels beroemdste natuurgebied.
Op een regenachtige vrijdagmor- te lijn trekt. Maar de paadjes kron-
gen trekken Frans en Yt Koorn,
zoon Lieuwe en kleinkinderen Cor
en Marit in alle vroegte diep de
Slufter in om voor de laatste keer
de lammeren die dit voorjaar zijn
geboren uit het gebied te drijven.
Een indrukwekkende operatie,
want het gaat om 300 dieren die
zich hebben verspreid over het
natuurgebied, dat zich uitstrekt van
de Muyweg tot aan de Krimweg in
het noordelijk deel. Je moet hier
grote afstanden afleggen', vertelt
Frans Koorn. 'Op de heenweg al
gauw vijf kilometer, als je een rech-
kelen en hier en daar moet je ach
ter een duintje kijken of er schapen
lopen. Als het water in de Slufter
geul laag staat, kun je hem over-
Ooit gebeurde dat te paard, totdat
de ondergrond in de Slufter zach
ter werd en het niet meer te doen
was. 'Toen zijn we gaan lopen. Drie
keer in de week, controleren of er
schapen verwenteld liggen of
gebreken vertonen. Net zoals
andere schapenhouders dat doen.
Alleen doen zij het in een uurtje, wij
zijn al gauw een uur of zes onder
weg. En dat door zwaar terrein, dat
komt best aan op je gestel.'
Sinds de komst van de mountain
bike een jaar of vijftien geleden
pakt de familie Koorn de fiets. 'Aan
het eind van het jaar staat er zo'n
2500 kilometer op de teller. Ik moet
elk jaar mijn tandwielen vervan
gen.' Ook Yt kan ermee overweg.
Behendig rijdt ze door het gebied,
trotseert heuveltjes en duinpannen.
Soms gaat het mis, zoals die vrij
dagmorgen, als ze vlak voor de
ogen van de verslaggever onderuit
gaat bij het doorkruisen van een
greppel. Hulp is niet nodig, met
een grijns op haar gezicht krabbelt
ze overeind. 'Dit overkomt me wel
vaker.' Kleindochter Marit liet die
dag een oude traditie herleven.
Met haar pony hielp ze bij het bij-
eendrijven van de lammeren. 'Ze
deed het hartstikke goed', glim
lacht oma Yt van trots.
Bewuste keus
Frans Koorn is de derde generatie
schapenhouders in de Slufter. Zijn
opa Frans Stark en vader Gerrit
(GP) gingen hem voor. 'Mijn vader
begin hier in 1942 als pachter. Hij
liet er schapen en koeien grazen.
Voor mij was meewerken op het
bedrijf vanzelfsprekend. Koeien
melken, schapen drijven, scheren
en noem maar op. Ik ben tien jaar
lang loonscheerder en klauwver-
zorger geweest en deed allerlei
ander werk langs de weg, een
soort boerenhulp. Toen kon ik het
bedrijf van mijn vader overnemen.
Het was een bewuste keus, ik
hoefde niet. Ik was en ben graag
bezig met vee. Maar ik ben ook
gericht op productie en het ontwik
kelen van vee. Ik ben al in 1983
overgestapt op Swifters', doelt hij
op het ras dat ontstaat door Vlaam
se schapen met Texelaars te krui
sen. Productieve en vruchtbare
schapen (bij Koorn gemiddeld ruim
twee lammeren per ooi) en hoog
noemen. 'In de eerste week van
mei gaan de schapen de Slufter in,
tot 1 oktober, waarna ze in het
gebied ten noorden van de Krim
weg worden gedreven.'
Risico
Zonder risico is het boeren in de
Slufter niet. Eens in de zoveel tijd
stijgt het water en er zijn altijd
schapen die zich laten verrassen.
'Tijdens het springtij van vorige
week is er nog eentje verdronken.
Ik schat dat ik er de afgelopen tien
jaar zo'n honderd ben kwijtgeraakt.
Het meest dramatisch was dat jaar
toen ze voor mijn ogen verdronken.
De vloed kwam onverwacht snel
op en ik stond tot mijn middel in
het water om te redden wat er te
redden viel. Tien dieren kreeg ik op
droge, achttien heb ik er zien ver
dronken. Dat is een heel akelig
gezicht. Schapen kunnen best
zwemmen, maar het moet niet te
lang duren. Het is ook gebeurd dat
ik alle schapen vóór springtij naar
de boerderij had gedreven. Maar
ze waren 's nachts uitgebroken en
terug gegaan. Toen ik 's morgens
in de Slufter kwam, bleek dat er
tien waren verdronken. Ik heb het
idee dat het de afgelopen tien jaar
erger is geworden. Het terrein is
anders geworden en de geul die
per.'
Konijnen
Er is meer veranderd in die 25 jaar.
'Ik begon hier met 230 lamscha-
pen. Het wemelde er toen nog van
de konijnen. Hier bij de boerderij
hoefde ik het gras bijvoorbeeld niet
te maaien. Maar door ziektes zijn
ze zo goed als allemaal verdwe
nen. Wat die konijnen wegvraten,
bleef toen staan. Zeg maar dat 25
konijnen gelijk staat aan één
schaap. Zo kon ik aanzienlijk meer
schapen in de Slufter laten lopen.'
Nu het contract met SBB per 1
januari afloopt, gaan niet alleen de
schuren aan de Krimweg tegen de
vlakte, na honderd jaar verdwijnen
ook de schapen uit de Slufter.
Afgelopen vrijdag vertrokken de
lammeren en binnen afzienbare
verlaten ook de ooien het terrein.
SBB vindt dat het gebied teveel
verruigt en dat schapen niet de
meest geschikte grazers zijn voor
dit gebied. 'Het kan verkeren. Toen
steken. Maar als dat niet kan, dan
moet je het hele stuk eromheen. En
terug weer hetzelfde stuk.'
I: Frans Koom controleert te paard de
op de poot. 'Ze lopen als een kievit
en zijn bijzonder geschikt voor dit
gebied.'
Andere inzichten
Zo'n 25 jaar geleden sloot Frans
Koorn een pachtcontract af met
SBB. 'Dat was niet vanzelfspre
kend, er ging nogal wat discussie
aan vooraf. Eerst zou er geen
beweiding meer plaatsvinden,
maar daarna kwam men tot andere
inzichten. Ik wilde best, maar niet
louter uit ideële motieven. Ik heb
puur zitten rekenen, bijvoorbeeld
hoeveel tijd het zou vergen, want
er zitten nogal wat onrendabele
uren in. Het is een zakelijke over
eenkomst geworden. De beheers
vergoeding is afgestemd op 3200
uur werk per jaar. Daarvoor kan
het, voor de helft had ik het echt
niet gedaan.'
Koorn pacht het Sluftergebied dat
zich uitstrekt van de Muyweg tot
aan de vuurtoren. Op papier 895
hectare, waarmee hij zich als het
om oppervlakte grondgebied gaat
de grootste boer van Texel kan
mijn vader de koeien uit de Slufter
haalde, ging de vlag uit. Nu moe
ten ze weer terug. Die verruiging is
natuurlijk niet van gisteren op van
daag. Ik heb met SBB altijd een
goede relatie gehad en er viel altijd
met ze te praten. Toen er mond- en
klauwzeer dreigde, zijn we tot de
oplossing gekomen om de halve
Slufter te ontruimen, zodat toeris
ten toch het gebied in konden.
Toen hebben ze bijvoorbeeld Biks
(schapenvoer) betaald. Maar als ze
tegen mij hadden gezegd dat ik er
runderen had moeten laten lopen
om de verruiging tegen te gaan,
had ik dat ook gedaan. Maar ze
hebben me al die 25 jaar laten
zwemmen. SBB moet zich realise
ren dat er nu een eind komt aan
vakmanschap dat in drie genera
ties is opgebouwd.'
Vertrekt Koorn er dan tegen zijn
zin? 'Toen ik hier aan begon, wist ik
dat ik een contract tekende voor
25 jaar. Ik ben 65 en mijn tijd zit er
hier op. Natuurlijk doet het zeer,
maar het is ook mooi geweest.'
Tekst en foto's Gerard Timmerman
Lieuwe Koom drijft de schapen over de Krimweg naar de nes bij de schuren
verderop.
Binnen Staatsbosbeheer wordt
volop nagedacht over wat de
beste manier is om de Slufter in
de toekomst te beheren. De kans
is groot dat een groot deel van
de oppervlakte door runderen
zal worden begraasd.
Woordvoerder Erik van der Spek.
'Met een groep mensen van Texel
en uit de regio bekijken we de
voors en tegens van de verschil
lende vormen van begrazing. Dat
doen we vanuit natuur- en cultuur
historisch oogpunt. We vragen ook
advies aan het Overlegorgaan van
het nationaal park. Een beslissing
is nog niet genomen. Maar de kans
is klein dat er, zoals nu, over de
hele oppervlakte schapen blijven
grazen. Misschien wel een deel.
Ook het kostenplaatje speelt een
rol. Schapen alleen zijn niet vol
doende om de verruiging tegen te
gaan Al in een ver verleden, toen
de duinen nog commercieel wer
den beboerd, maaiden de duin-
boeren de valleien of staken het in
brand, om het aantrekkelijk te hou
den voor schapen.
Ik verwacht dat we de komende
herfst de knoop doorhakken. Op
dat moment informeren we ook
Frans Koorn, want hij heeft een
hoop ervaring.'
Op een deel van het Sluftergebied
zal waarschijnlijk natuurontwikke
ling plaatsvinden. Het betreft het
gebied De Acht Bunders, de wei
landen ten zuiden van de Krimweg,
die bij de Slufter worden getrok
ken. Van der Spek: 'Hiervoor heb
ben we in het verleden met Rijks
waterstaat een plan ontwikkeld.
Daarbij wordt onder meer een zoet-
zoutverbinding gerealiseerd. Het
hoogheemraadschap heeft aange
geven dat de zeewering bij de
Krimweg onvoldoende volume
heeft. Daarvoor is grond nodig,
mogelijk dat de grond uit dit gebied
daarvoor kan worden gebruikt.
Ook dit zullen we in overleg met
het nationaal park doen.'
Op haar pony drijft kleindochter Marit Koom de schapen voor zich uit.
