Kaasmaker en historicus met brede interesse
Dubbeldoelschaap
uniek in Nederland'
TEXELSE 7Z COURANT
Banenruil om band VS
en Nederland te vieren
ƒ--) m |T VRIJDAG 28 AUGUSTUS 20C
Het is niet alleen interesse in
leven en werk van een collega-
boer aan de overkant van de
Atlantische Oceaan die scha
penmelker en kaasmaker Ivo de
Bode naar Shelter Island bij New
York brengt. Als afgestudeerd
historicus intrigeert ook de geza
menlijke geschiedenis van hun
boerderijen hem. 'Die van Ben
nett Konesni op Shelter Island
dateert van 1651, De Waddel van
1625. Dat is allebei uit de tijd dat
Nederlandse schepen naar
Nieuw Amsterdam voeren.'
Je hoeft volgens De Bode maar
weinig voorstellingsvermogen te
hebben om de geschiedenis te
laten herleven. 'Vanaf De Waddel
kon je de masten boven de dijk
zien uitsteken als ze hier vandaan
vertrokken. Op hun reis namen ze
vaak levend vee mee als voedsel.
Het is goed denkbaar dat schapen
en koeien - die waren toen nog
veel kleiner - zijn meegevaren. En
kaas. Het is een beetje een roman
tisch beeld, maar ik vind het gewel
dig om te bedenken dat producten
van deze boerderij naar Amerika
zijn vervoerd en dat ik daar nu ook
naartoe ga. Komt bij dat beide
boerderijen op een eiland liggen.'
De 32 jaar geleden in Moordrecht
geboren De Bode heeft een opmer
kelijke loopbaan achter de rug. Na
de MAVO bezocht hij de Middel
bare Bosbouw en Cultuurtechni
sche School, waar hij zich speciali
seerde in cultuurtechniek. Om de
leerlingen ook enige kennis van de
landbouw bij te brengen, werden
ze op stage gestuurd naar een
boerderij. Hij belandde op Texel,
op De Waddel, waar hij zijn latere
vrouw leerde kennen. 'Het heeft
even geduurd voordat het iets werd
tussen ons. Marjon is vijf jaar ouder
dan ik. Tijdens mijn stage was ik
nog maar een snotneus van acht
tien.'
Nadat hij zijn diploma had behaald,
waagde hij zich even aan de hoge
re beroepsopleiding en werkte hij
ook enige tijd in de wegenbouw.
'Maar ik vond het gewoon niet leuk
genoeg. Ik besloot verder te stude
ren en ben na'een jaar docenten
opleiding aan een studie geschie
denis aan de universiteit in Leiden
begonnen Mijn afstudeerscriptie
ging over de Eerste Wereldoorlog
en de veranderende beeldvorming
in Engeland.'
Sinds tien jaar werkt De Bode in
weekeinden en vakanties met
regelmaat op De Waddel, de boer
derij van zwager Jan-Willem Bak
ker. 'Ik verricht alle voorkomende
werkzaamheden: melken, veever
zorging, onderhoud en houtzagen
voor de kachels. Vorig jaar heb ik
de kaasmakerij overgenomen en
sinds onze verhuizing ben ik elke
dag op De Waddel.'
Het werk kwam min of meer bij
toeval op zijn pad. 'Piet, mijn
schoonvader,
molk altijd de
schapen en
maakte de
kaas. Jan-Wil
lem is veel meer
schapenman,
hij is erg druk
met de fokkerij.
Toen Piet aangaf er mee te willen
stoppen, heb ik het kazen overge
nomen. Ik werk graag met mijn
handen, doe concrete dingen. Het
melken doen Jan-Willem en ik
samen. Hij levert de melk aan mij.
Van de buitenkant is De Waddel
één bedrijf, maar eigenlijk zijn het
er twee.'
Kaasmaken gebeurt vanaf 1 mei.
'We beginnen met melken op het
moment dat de lammeren bij de
ooi worden weggehaald. Dat was
vroeger heel gebruikelijk, maar
gebeurt tegenwoordig nooit meer.
Schapen worden óf voor de melk
óf voor het vlees gehouden. Bij
melkschapen worden de lammeren
na de geboorte weggehaald, zodat
de ooien direct kunnen worden
gemolken. Vleesschapen worden
niet gemolken. Wij houden een
dubbeldoelschaap, om maar eens
een moderne term te gebruiken.
Voor de melk én het vlees. Dat is
uniek in Nederland.'
Dat de lammeren nog een tijd bij
hun moeder worden gehouden,
gebeurt zowel uit ideële als prakti
sche overwegingen. Piet Bakker:
'Lammeren die bij hun moeder
opgroeien, doen het altijd beter. Ze
krijgen alle vitaminen en antistoffen
binnen via de melk, groeien daar
door beter en hebben ook minder
medicijnen nodig. Zulke lammeren
zijn gewild bij de kooplui. Ook leren
ze van hun moeder. Het zijn kud
dedieren, maar lammeren die met
opfokmelk zijn grootgebracht, pas
sen niet goed meer in een groep en
lopen als geiten achter je aan. Bui
ten dat sta je met deze bedrijfsvoe
ring dichter bij de natuur en dat is
goed voor het imago van de scha
penhouderij. Dat heeft ook met
duurzaamheid te maken. Geld is
niet het belangrijkste in het leven.'
Op De Waddel worden zowel 'vol
bloed' Texelse schapen als met
Friese melkschapen gekruiste die
ren gehouden. Het zijn zo'n 550
schapen, waarvan er in het voor
jaar 220 tot 230 worden gemolken.
'Twee keer per dag. Tot augustus,
dan gaan we terug naar één keer.
Kort nadat de ram eind september
bij de ooi is geweest, loopt de
melkproductie sterk terug. Rond 1
oktober wordt het melken gestopt.
Sommige schapen houden het
maar een paar weken vol. Vooral
enterlingen, schapen die voor de
eerste keer
hebben
gelamd. Als je
te lang door
gaat met mel
ken, worden ze
heel mager.
Maar alle scha
pen gaan naar
de melkstal. Als dat niet gebeurt,
wennen ze niet meer en laten ze
zich later niet meer melken.'
Schapen melken is een intensieve
klus. 'Het is veel moeite voor rela
tief weinig melk. Maar de kwaliteit
is goed. Onze schapen lopen op
oud land, dat nog nooit is geploegd.
Dat staat boordevol verschillende
grassen en kruiden en die komen
de melk - en dus de kaas - ten
goede. Ook het vetgehalte is hoger.
Normaal heb je zes kilo melk nodig
voor één kilo kaas, bij Texelaars is
dat maar vijf kilo.'
Het kazen gebeurt op ambachtelij
ke wijze, twee tot drie keer per
week, volgens een receptuur die
bij de Bakkers al eeuwen in de
familie is. Dat luistert nauw. De
Bode: 'Bij de meeste schapenboe-
ren gaat de melk direct in de koel
tank. Daarbij wordt een pomp
gebruikt, waardoor de melk in
elkaar wordt gedrukt en de vetbol
letjes stuk gaan. Wij melken in een
bus en gooien de melk daarna met
de hand over in de kaastobbe.' Het
gaat om details, bevestigt zijn
schoonvader. 'Ilone, onze pleeg
dochter, maakte ook kaas, maar
die was toch net iets anders. Niet
per se beter of slechter, maar toch
anders. Vreemd, want ze deed het
op mijn bedrijf, met melk van mijn
schapen en op mijn manier. De
kaas van Ivo komt wat smaak
betreft heel dicht bij die van mij.
Maar niet alleen per kaasmaker,
ook per keer kaas maken zijn er
verschillen. Waar dat 'm in zit, geen
idee. Het blijft toch een natuurpro
duct. De melk in de supermarkt is
altijd hetzelfde, die is gestandaar
diseerd. Maar bij ons wordt-ie vet
ter naarmate het seizoen vordert.
Dat betekent dat je meer stremsel
moet gebruiken. Kaas uit mei
smaakt daardoor anders dan die
uit september.'
Ook in andere opzichten wordt
zoveel mogelijk volgens natuurlijk
procédé gewerkt. Aan de kaas
wordt geen chloorcalcium toege
voegd. Het product wordt niet in
een pekelbad gezouten, maar met
de hand. Ook het gebruikelijke
plastificeren blijft achterwege. 'Hoe
minder je ermee rotzooit, hoe beter
de kaas', vindt De Bode. 'Zonder
plastic laagje rijpt de kaas beter.
Maar je hebt er wel meer onder
houd aan. De kaas moet elke dag
worden gekeerd en met zonne
bloemolie ingesmeerd. Tegen uit
droging en schimmel.'
Kaas van De Waddel is gewild. 'We
verkopen het aan de deur - in ons
eigen winkeltje - en aan een paar
restaurants. Catharinahoeve, hier
op Texel, maar ook aan De Librije
in Zwolle, één van de beste restau
rants in Nederland. Dat is leuk en
een teken dat het goede kaas is,
die wordt gewaardeerd. We maken
weinig reclame, maar de mensen
weten ons te vinden en we raken al
onze kaas kwijt. We hebben heel
veel vaste klanten. Maar we krijgen
ook mensen - zowel Texelaars als
toeristen - die tijdens een wande
ling of fietstocht opeens een bordje
schapenkaas langs de weg zien
staan.'
De Bode vertelt met passie en zal
ook zijn Amerikaanse collega graag
in de geheimen van zijn vak inwij
den. 'Hij heeft een gemengd bedrijf
en wil graag meer eigen producten
gaan verwerken en ook schapen
kaas maken en verkopen. Het lijkt
me leuk hem dat te leren. Anders
om ben ik benieuwd hoe hij daar
woont en werkt en denkt over pro
duceren, de afzetmarkt, allerlei
ontwikkelingen. Bovendien heb ik
begrepen dat hij in een band speelt
en workshops geeft. Net als ik is hij
breed geïnteresseerd. Dat spreekt
me aan. Ik vind het een prachtige
kans zo iemand te ontmoeten.'
Joop Rommets
lem-Alexander en prinses Méxi-
Tien inwoners van Amsterdam en
(wijde) omgeving en tien inwo
ners van New York ruilen komen
de weken om beurten van baan.
Onder hen niet alleen een archi
tect, een boswachter, een leraar
en een officier van justitie, maar
ook oud-Texelaar Klaas Fns, bar
man en bedrijfsleider bij café
Welling in Amsterdam, en Ivo de
Bode, schapenmelker en kaas
maker op boerderij De Waddel.
De job swap is bedoeld om ken
nis en ervaringen uit te wisselen,
eikaars cultuur te leren kennen en
contacten te leggen. Het betreft
één van de vele activiteiten rond
de viering van vier eeuwen betrek
kingen tussen Nederland en
Amerika. Op het programma staat
ook een ontmoeting tussen de
deelnemers en kroonprins Wil-
De Nederlandse job swappers
maken op 6 september de over
steek naar New York, de Ameri
kanen reizen op 13 september
met hen terug om de uitwisseling
voort te zetten.
De organisatie is in handen van
Stichting Henry Hudson 400 en
BKB, het bedrijf van oud-Texelaar
Erik van Bruggen en zijn com
pagnons Lennart Booij en Alex
Klusman. De deelnemers zijn
geworven via het brede netwerk
van hun bedrijf. De job swap is
een kabinetsinitiatief en wordt
mede gefinancierd door de over
heid. Veel meer informatie en
weblogs van de deelnemers
staan op de website www.jobs-
wap.org.
Ivo de Bode: 'We hebben heel veel vaste klanten
Concert met piano en viool in Artex
In de voorspeelruimte van Artex
wordt zondag 6 september con
cert gegeven door pianiste Nino
Khutsishvili en violist Xander
Wadman. Op het programma
staan werken van Rachmaninov,
Vasks, Strauss, Brahms en
Mozart.
De uit Georgië afkomstige Khut
sishvili debuteerde op veertienjari
ge leeftijd met het Staatsorkest
van Georgië en studeerde aan het
conservatorium van Tbilisi en aan
het Sweelinck Conservatorium in
Amsterdam. Gedurende haar peri
ode in Amsterdam woonde ze
enkele jaren op Texel. Ze treedt
regelmatig op met The Georgian
Philharmonic Orchestra en is als
docent verbonden aan de Tbilisi
Special Music School for Talented
Students. Elke zomer is ze in
Nederland om les te geven tijdens
de Kamermuziekweken van de
Spuitlicentie
Op verzoeken uit de praktijk ver
zorgt het Clusius college een cur
sus uitvoeren gewasbescherming
in de veehouderij, ledereen die met
een rugspuit en gewasbescher
mingsmiddel werkt, dient over een
geldige licentie te beschikken. De
cursus bestaat uit zes bijeenkom
sten, de eerste op 25 september.
Het examen wordt afgenomen op
20 november. Docent is Klaas
Meijaard. Deelname kost €395,-,
inclusief lesmateriaal en licentie.
Meer informatie is te verkrijgen via
tel. 0229-259498 en via www.clu-
sius.nl.
Vereniging voor Huismuziek.
Wadman studeerde viool in Gro
ningen en Amsterdam en is aan
voerder van de tweede violen van
het Noord Nederlands Orkest. Hij
studeerde net als Khutsishvili aan
het Sweelinck conservatorium en
bij Viktor Liberman, een gerenom
meerd violist, conservatoriumdo
cent, concertmeester en dirigent.
Het concert begint om 19.30 uur,
de toegang is gratis. Na afloop
wordt een vrijwillige bijdrage
gevraagd.
Groot Slem terug
naar Den Burg
Bridgeclub Groot Slem keert
terug naar Den Burg. De bijeen
komsten worden vanaf 14 sep
tember wekelijks in hotel Den
Burg aan de Emmalaan gehou
den.
De bridgeclub zat de afgelopen
jaren in dorpshuis De Wielewaal in
De Waal. maar het is voor de leden
daar lastig parkeren en de zaal
werd te klein. De zomerbijeenkom-
sten blijven in dorpshuis De Hof in
De Koog plaatsvinden.
De bridgeavonden in hotel Den
Burg worden elke maandag vanaf
19.30 uur gehouden. Op 21 sep
tember begint de wintercompetitie.
Nieuwe leden zijn welkom.
Seniorenkoor
Seniorenkoor Melodei hervat op
woensdag 16 september om 14.00
uur de repetities in de Buureton.
Nieuwe leden zijn welkom.
Berry Lussenburg
in theater Klif 12
In Klif 12 in Den Hoorn brengt
cabaretier Berry Lussenburg
zondag 30 augustus zijn pro
gamma Getuige.
Na tussen 2001 en 2007 verschil
lende programma's te hebben
gespeeld, nam Lussenburg een
sabbatical year. In zijn nieuwe pro
gramma ligt de nadruk op de lach
en het woord, waarbij de serieuze
ondertoon af en toe komt boven
drijven en de lach voor enkele
secondes terzijde schuift. Volgens
insiders kan dit programma de
definitieve doorbraak worden, hoe
wel Lussenburg dat zelf altijd rela
tiveert met de onvervalste Rotter
damse opmerking: Ojajoh?
De voorstelling begint om 20.30
uur, de toegang bedraagt €14,-.
Diner vooraf is mogelijk, reserveren
kan via tel. 319633 of e-mail
info@klif12nl.
Klaverjassen
De klaverjasclub van de Buureton
hervat donderdag 3 september de
bijeenkomsten. Er wordt elke don
derdag vanaf 13.30 uur geklaver
jast in de Buureton aan de Beatrix-
laan in Den Burg. Nieuwe leden zijn
welkom.
Zingende Zeeman
Het laatste optreden van het koor
De Zingende Zeeman in de kerk
van Oudeschild begint dinsdag 1
september niet om 14.00, maar om
15.00 uur.
Het koor zingt tijdens de markt van
Theaterlessen
Bij Artex beginnen in de week
van 7 tot en met 13 september
nieuwe cursussen theater. Ter
gelegenheid van het 50-jarig
bestaan pakt Artex stevig uit
met de productie van het
sprookjesachtige verhaal The
Neverending Story, die in juni
vertoond zal gaan worden. Aan
deze productie kunnen ruim
150 mensen deelnemen. Leer
lingen van de theatercursus
sen zijn verzekerd van deelna
me.
Het theateraanbod van Artex richt
zich op drie verschillende leeftijds
groepen. Woensdag 9 september
gaat om 16.15 uur de theatercur
sus voor leerlingen van de OSG
van start, donderdag 10 septem
ber begint om 16.00 uur de thea
tercursus voor groep 6, 7 en 8 van
de basisschool en op vrijdag 11
september vanaf 16.00 uur zijn de
jongste groepen (groep 3, 4 en 5
van de basisschool) aan de beurt.
Alle cursussen starten met een
Tennessee Studs
In De Worsteltent aan de Smitsweg
in de Dennen vindt zondag een
optreden plaats van de Tennessee
Studs. Deze Amsterdamse band
speelt bluegrass, country en ame-
ricana, als het weer het toelaat,
buiten in de tuin plaats. Het con
cert begint om 14.00 uur, de toe
gang is gratis.
de vrouwenvereniging zeemanslie
deren, bijbelse liederen en kersvers
geschreven liederen.
openbare les waar geïnteresseer
den gratis en vrijblijvend aan mee
kunnen doen.
Voor meer informatie tel. 313 493
of www.artex-texel.nl.
Strandbewaking
loopt ten einde
Met het aflopen van de meeste
schoolvakanties komt dit weekein
de ook een einde aan de strandbe
waking. Zaterdag 29 augustus zijn
de posten bij paal 9,12,15,17,19,
20, 21 en 28 voor het laatst
geopend. In verband met examens
van de reddingbrigade zijn er zon
dag 30 augustus nog wel redders
bij paal 20.
Verteltheater
Theaterdocent Anneke Berghuis
begint komende week met een
nieuw seizoen van het Vertel
theater Springtij(d). Dit jaar vin
den voorstellingen plaats in
Oudeschild en Den Hoorn.
Verteltheater Springtij(d) stimuleert
senioren om in groepsverband over
hun herinneringen te vertellen.
Daarnaast krijgen de deelnemers
acteerlessen. Uiteindelijk smeedt
Berghuis de verhalen samen tot
een verteltheaterstuk. In Oude
schild beginnen de bijeenkomsten
op 9 september (9.30 uur in 't Skil-
tje), in Den Hoorn op 10 september
(09.30 in De Waldhoorn). De eind
presentaties vinden ook in de
dorpshuizen plaats. Het project
wordt in 2010 afgesloten met een
verteltheaterfestival.
Voor meer informatie: tel. 313493
of www.verteltheatertexel.nl.
Jeugdclub
De Koog
De jeugdclub van De Koog heeft
de eerste kennismakingsavond
achter de rug en begint vrijdag 4
september aan het nieuwe sei
zoen. Elke eerste vrijdag van de
maand komt de club bij elkaar, van
18.45 tot 20.45 uur. De contributie
bedraagt €10,- per jaar. Meer infor
matie bij Veronica van Beek, tel.
317729.
Kerkdienst
bij muzieknis
Een week nadat het popfestival
Strenderpop er werd gehouden,
"biedt het terrein bij de muzieknis in
Oosterend plaats aan een kerk
dienst in de openlucht. Het betreft
een zangdienst met een korte over
denking, verzorgd door dominee
Petra Barnard. Ook de blazers-
groep van muziekvereniging Excel
sior verleent medewerking.
De dienst wordt zondag 30 augus
tus gehouden en begint om 19.00
uur. Er staan banken, maar bezoe
kers kunnen ook een eigen stoel
meenemen. De organisatie vraagt
iedereen zelf een liedboek mee te
brengen. Bij slecht weer wordt uit
geweken naar de Maartenskerk.
Yogalessen
In De Aleph aan de Weverstraat in
Den Burg begint maandag 31
augustus een nieuwe serie yoga
lessen. Voor aanmeldingen en
informatie: tel. 319449 of www.
inbalansoptexel.nl.
