Weinig vooruitgang
in erfpachtkwestie
TEXELSE 5
Torenuurwerk mogelijk gerestaureerd
COURANT
11 1
In de kerktoren van De Burght
(de kerk aan de Binnenburg
in Den Burg) blijkt een (bijna)
uniek en historisch gezien
zeer waardevol uurwerk te
staan. Dit is in ieder geval
de kwalificatie die leden van
de Stichting tot Behoud van
het Torenuurwerk gaven aan
de hand van foto's. Vandaag
komt een delegatie van de
stichting het uurwerk in ogen
schouw nemen.
Het oude uurwerk in de toren
werd in 1607 aangeschaft en
kostte toen 85,-. Volgens het
Instituut voor Sociale Geschie
denis zou dat vandaag een
bedrag van ƒ2877,15 (€1305,59)
zijn. Het meer dan vierhonderd
jaar oude mechaniek werd in
1933 vervangen door het huidi
ge, maar verkeert nog in relatief
goede staat.
De stichting tot Behoud van
Torenuurwerk werd in 1980
opgericht om uurwerken in de
openbare ruimte te behouden.
Sinds 2000 houdt zij zich voor
namelijk bezig met het geven
van advies en begeleiding bij
restauraties. Aan de hand van
door de kerkbeheerder toege
stuurde foto's beoordeelden
deskundigen van de stichting
het uurwerk van Den Burg als
'historisch zeer waardevol'.
'Gezien de gedraaide stand van
de hoekstijlen en de gothische
kenmerken op de hoekstijlen kan
het uurwerk wel van voor 1600
zijn. U hebt daar dus een zeer
oud uurwerk dat zeker bewaard
moet blijven voor de toekomst
gezien zijn historische waarde.'
Ook bij het omnbouwen van het
uurwerk naar aandrijving door
een slinger, wat gebruikelijk
was na de uitvinding daarvan
in 1656, is er weinig aan 'ver
prutst'. 'Het gaand werk bestaat
nog uit twee tandwielen- een
grondrad en het gangrad. Dit
is bijna uniek te noemen. Bij
de ombouw naar slingeruurwerk
was algemeen gebruikelijk dat
er een tussenrad werd geplaatst
tussen grondrad en gangrad om
de slingerlengte binnen de per
ken te houden.' Het oude uur
werk werd in 1933 tijdens res
tauratiewerkzaamheden aan de
toren vervangen door een nieuw,
gebouwd door de firma Jos van
de Kerkhof uit Aarle-Rixtel. Dit
maakte deel uit van grootscha
lige herstelwerkzaamheden, die
al in 1929 door de raad waren
aangekondigd en goedgekeurd.
De totale kosten bedroegen bij
na ƒ10.000,-(€4537,-), waarvan
€1500,- (€680,-) voor het uur
werk. Het nieuwe uurwerk was
een stuk kleiner en de nieuwe
wijzerplaten voorzien van een
uren- en een minutenwijzer (de
oude hadden alleen een uren-
wijzer). De beschilderde hou
ten wijzerplaat werd vervangen
door verguld koperen cijfers,
'geklonken op een tweetal cir
kelvormig gebowzen naadloze
metalen buizen'.
Over de bestemming van het
oude uurwerk bestond ondui
delijkheid. De kans dat het van
Texel zou verdwijnen, werd
uiterst gering geacht omdat de
kosten van sloop en vervoer niet
betaald zouden kunnen wor
den uit de opbrengst van het
ijzer. 'We vermoeden', schrijft
de Texelsche Courant, 'dat
men het onder dankbetuiging
voor de langdurige diensten de
gemeente bewezen, met rust zal
laten en dat het aldus blijft waar
het is. Het zou ons begrooten,
wanneer men de oude getrouwe
met sloopershamers en Engel-
sche sleutels te lijf zou gaan,
tenzij men haar elders, op de
begane grond, in de kerkom-
loop of misschien in Texelsch
Museum weer netjes in elkaar
zou zetten.' Nu zal, aan de hand
van een inspectierapport van de
stichting Torenuurwerken, wor
den besloten of het uurwerk kan
worden gerestaureerd.
Bijkomende bijzonderheid van
het nieuwe uurwerk was dat het
automatisch en electrisch werd
opgewonden. Dat betekende
minder werk voor de klokkenist,
die dan ook zijn jaarwedde zag
teruggebracht van ƒ55,- (€24,95)
naar 25.- (€11,34; €205,78 in
2009).
Erfpachters zijn niet veel
opgeschoten met nieuw over
leg dat de Tweede Kamer en
minister Gerda Verburg (LNV)
dinsdagavond hadden over de
erfpacht van Staatsbosbeheer
op de Waddeneilanden.
CDA, PvdA, Christenunie, VVD,
SP en SGP verschilden op veel
fronten van mening met de
minister. De Kamerleden von
den dat Verburg forse stijgingen
van de erfpachtprijzen op Texel,
Vlieland en Terschelling moet
voorkomen, maar de minister
hield vast aan de komst van
marktconforme erfpachtprijzen.
Ze was wel bereid de Kamer en
erfpachters tegemoet te komen
door een 'wijze man' aan te
stellen die de kwestie nog eens
bekijkt. Dat moet uitwijzen op
welke manier de pijn van een
forse stijging kan worden ver
zacht en in hoeverre toch erf
pachtgrond van Staatsbosbe
heer kan worden verkocht. De
minister denkt eraan aan grond
die 'niet-natuurgebonden' is en
niet aan natuurgebied grenst
aan de eilandgemeenten te ver
kopen. Zowel de minister van
LNV als Financiën moeten daar
mee instemmen.
Dat ging de Kamer niet ver
genoeg. Die vindt dat erfpach
ters de kans moeten krijgen de
grond onder hun gebouwen of
objecten te kopen, zodat ze
die in eigen beheer hebben.
Dat staat in een motie van
WD-Kamerlid Janneke Snijder-
Hazelhoff die vorig jaar door
de Kamer is aangenomen. De
minister is tegen. Erfpacht is
volgens haar de beste manier
is om natuur en landschap te
behouden, omdat grond dan in
eigendom van Staatsbosbeheer
blijft. Behoud en bescherming
van de natuur is volgens Ver
burg het hoogste goed op de
eilanden. 'De komende genera
ties moeten daar ook van kun
nen genieten.'
Kamer en minister bleven tijdens
het debat eveneens van mening
verschillen over een plan om de
waarde van erfpachtgrond met
40 procent te verminderen zoals
de commissie-De Jong, die de
erfpachtkwestie onderzocht,
heeft voorgesteld. De Kamer is
vóór, maar de minister wil er niet
aan beginnen. Als erfpachtgrond
op de eilanden goedkoper mag
worden, moet dat volgens haar
ook op het vasteland gebeu
ren ('gelijke monniken, gelijke
kappen') en dat kosi het rijk
volgens berekeningen van LNV
verspreid over dertig jaar (de
gemiddelde looptijd van een erf
pachtcontract) honderden mil
joenen euro's.
Bij de Kamer ging die rede
nering er niet in. Lutz Jacobi
(PvdA) wees de minister erop
dat Staatsbosbeheer door het
vele grondbezit op de eilanden
een bijzondere positie inneemt
die niet met elders is te verge
lijken. 'Staatsbosbeheer heeft
grote effecten op de lokale eco
nomie van de eilanden.' CDA-
Kamerlid Jan Mastwijk wees
erop dat SBB als maatschappe
lijke organisatie rekening heeft
te houden met omgeving.
Er brak enige commotie los,
nadat Verburg de verhoging met
een rekensommetje verdedigde.
Volgens haar levert de erfpacht
op de Waddeneilanden jaarlijks
ongeveer €1,2 miljoen op, terwijl
Staatsbosbeheer circa €4 mil
joen investeert. Snijder-Hazel-
Eerste zeekool bij slowfood-diner
Vanavond biedt Marc van Rijs-
selberghe van Waddengoud
en Stichting Sint Donatus de
eerste gecertificeerde zeekool
aan tijdens het feestelijke diner
'Liever lokaal'. Dit diner bij
Eiland Keuken Vincent in de
Dennen wordt gehouden ter
gelegenheid van het 20-jarig
bestaan van Slow Food.
Van Rijsselberghe presenteert er
de eerste zeekool van dit sei
zoen. De zilte groente is afkom
stig uit een experiment op Texel
dat Sint Donatus doet in samen
werking met de Universiteit van
Amsterdam om verbouw van zilte
gewassen op land mogelijk te
maken.
Het is één van de 800 feestelijke
activiteiten die de culinaire bewe
ging wereldwijd organiseert. Van
Rijsselberghe: 'We experimente
ren als eerste met zeekool, omdat
zeekool één van de lekkerste zilte
groentes is en dus commercieel
gezien het beste toekomstper
spectief heeft voor boeren in de
bedreigde gebieden.
En wie anders dan Slow Food
kan deze nieuwe en onbekende
zeegroente onder de aandacht
brengen van de consument.'
hoff reageerde boos dat die ver
gelijking zeer ongelukkig was
en dat elders zulke rekensom
men niet worden gemaakt. Dat
leidde tot applaus van de meer
dan honderd erfpachters op de
publieke tribune. 'Die rekensom
was schaamteloos', aldus voor
zitter Harry Wuis van de Texelse
Vereniging van Erfpachter die
het debat in Den Haag bijwoon
de. 'Ook erfpachters betalen
veel belasting waaruit Staats
bosbeheer wordt gekostigd.
Volgens Wuis is het zaak dat de
erfpachters de komende tijd in
de gaten houden dat de 'wijze
man', die volgens de minister
nog gevonden moet worden,
met de juiste instructies op pad
gaat. Volgens Verburg moet die
werken vanuit het kabinets
standpunt. De Kamerleden von
den dat hij ook rekening moet
houden met de wensen van de
Kamer. Het onderzoek van de
wijze man, ook al Waddenge
zant genoemd, moet vóór 1 april
klaar zijn. De erfpachters waren
er overigens niet gelukkig mee
dat de Kamer akkoord ging met
de komst van een wijze man.
'Daardoor duurt alles al met
al weer een half jaar langer,
waardoor de onzekerheid langer
duurt.'
Onderzoek niet
van gemeente
De gemeente Texel is op geen
enkele wijze betrokken bij het
onderzoek van gemeentelijk-
onderzoek.nl en distantieert
zich van de wijze waarop deel
nemers worden benaderd.
Dit meldt de gemeente in een
persbericht, nadat bekend is
geworden dat personen, bedrij
ven en instanties per e-mail is
gevraagd deel te nemen aan het
onderzoek op genoemde web
site. In tegenstelling tot de indruk
die gewekt wordt, gaat het hier
om een consumentenonderzoek.
Dit staat op een niet-prominente
plaats op de website vermeld.
De site is eigendom van Daisy-
con uit Almere, die de ingevulde
gegevens opslaat in een bestand
en combineert met gegevens
van bedrijven op het gebied van
verzekeringen, loterijen en uitge
verijen. Deze gegevens mogen
gebruikt worden voor het ver
sturen van reclame. De site biedt
(onder veelgestelde vragen) de
mogelijkheid zich uit het bestand
te laten uitschrijven.
Het oude uurwerk in de toren van De Burght werd in 1607 aange
schaft en in 1933 vervangen door het huidige, maar verkeert nog
in relatief goede staat.
Bewoners van Oudeschild die een kijkje op de dijk namen, zagen
deze week geregeld TESO-boot Schulpengat voorbij varen. Dat
had te maken met de jaarlijkse veiligheidstrainingen, waarbij de
vijf vaarploegen zich ieder een dag lang op allerlei mogelijke inci
denten en rampen voorbereidden. Zo werd een drenkeling binnen
boord gehaald, de machinekamer geëvacueerd en geleerd om te
gaan met gevaarlijke stoffen. ffvojoopnompn
Het telen van zilte zeekool is technisch gezien veel moeilijker dan
gangbare gewassen.
Omdat in Den Helder geen ruimte is, worden tot maart twee off
shoreschepen afgemeerd in de haven van Oudeschild. Woensdag
amveerde de onder Liberiaanse vlag varende Vos Baltic, het voor
malige betonningsvaartuig Breeveertien en geen onbekende op
Texel. Naast dit 61 meter lange schip zal binnenkort de ook de
Shelf Express aan de oostelijke zijde van het dok worden afge
meerd. (Foto Kanaal
Slechtvalken zijn wintergast op het eiland en overwinteren al jaren
rond de molentjes van Waalenburg.
VRIJDAG 11 DECEMBER 2009
Subsidie Flora
Diverse politieke partijen stel
len in de Texelse Courant van
13 november dat Schipbreuk
en Juttersmuseum Flora eerst
aan het museumbeleid van de
gemeente moet voldoen, voordat
het voor structurele subsidie in
aanmerking komt. De voorwaar
den worden niet beschreven.
In Een opstap naar museumbeleid
voor de gemeente Texel, het eind
rapport van Lagroup (2000), staat
over Flora: 'Tegelijkertijd is de col
lectie zo nauw verbonden met
het eiland, dat de Texelse iden
titeit wordt versterkt.' De Texel
se Courant kopte op 14 februan
2003: 'Flora mag van raad nu echt
museum worden' en CDA-raads-
lid Jan Koolhof zei: 'We hebben
grote waardering voor wat daar
op Flora gebeurt. Het geeft meer
waarde aan Texel.' Dit is heldere
politieke taal van het raadslid en
verdient invulling. Na het rapport
van Lagroup verscheen de Cul
tuurnota van de gemeente Texel.
Onder budget (structureel op
jaarbasis) staan: Ecomare (59.051
euro), Mantiem en Juttersmuse
um (202.459 euro), Oudheidkamer
(19.683 euro), Cultuurhistorisch
Museum (20.085 euro), Historische
Vereniging Texel (14.999 euro) en
Luchtvaart- en Oorlogsmuseum
(4.971 euro). Daarnaast worden
regelmatig investeringsimpulsen
verstrekt, zoals €1,2 miljoen voor
de herinrichting/uitbreiding van
het Maritiem en Juttersmuseum
en huisvesting van de maquette
de Reede van Texel. In de Texelse
Courant van vrijdag 4 december
2009 is bijna een hele pagina
gewijd aan de bouwactiviteiten in
Oudeschild. Het museum moet
beter op de kaart komen, blijkt uit
het verhaal. 'We zien naast Eco
mare (natuur) en Maritiem en Jut
ters Museum (Maritiem geschiede
nis, VOC, visserij) als mogelijkheid
dat de stichting Cultuurhistorisch
Museum en de Oudheidkamer
zich gezamenlijk profileren als
Historisch museum Texel, waar
bij het eerste zich richt op wer
ken en de tweede op wonen',
schrijft de Cultuurnota. Over de
sectie jutterij in Oudeschild staat
niets geschreven. Voor museum
directeur Esther Banki kan dat niet
anders betekenen dat zij eindelijk
de door de rechter eerder toege
wezen kavels teruggeeft aan Flora.
Volgens de Cultuurnota hebben
musea een belangrijke educatieve
functie. Daarom ondersteunt de
raad de musea in het ontwikkelen
van activiteiten voor scholen en
volwassen bezoekers. Ook dat
staat in de Cultuurnota. Het is de
raad bekend dat scholen uit heel
Nederland naar Flora komen. De
leerlingen worden voorgelicht over
de vele voorwerpen die aanspoe
len op het Texelse strand. Dit is
een eenvoudige vorm van aan
schouwelijke milieu-educatie.
Jan Klugkist,
Arnhem.
Slechtvalken
in Waalenburg
Medewerkers van Natuurmo
numenten hebben deze week
een nestkast voor slechtvalken
opgehangen achterop één van
de molentjes in Waalenburg.
Daarmee hopen de natuurwer-
kers de slechtvalk over te halen
op het eiland te broeden.
Slechtvalken zijn wintergast op
het eiland en overwinteren al jaren
rond de molentjes van Waalen
burg. Halverwege het broedsei-
zoen verlaten ze het eiland om
elders een broedplaats te zoe
ken. Die vinden ze doorgaans op
grote hoogte, op hoge rotsen,
gebouwen of zendmasten. Wel is
van Schiermonnikoog een geval
bekend van een op de grond
broedende slechtvalk.
De nestkast in Waalenburg is zo
opgehangen dat hij met de molen
meedraait en dus altijd uit de wind
hangt. Dat lijkt de vogels, die ook
nu al steeds in de luwte van de
molen zitten, goed te bevallen, al
zitten ze bij zonnig weer ook wel
bovenop de molens.
De slechtvalk is de snelste vogel
ter wereld en bereikt in duik
vlucht snelheden tot 300 km/uur.
In deze vlucht slaat hij prooien als
eend, smient of wintertaling.
