Boeren op grens van natuur- cultuurland
7"£X ELTOUteS
3
Jazzz on Sunday
'Niemand die me op
mijn vingers kijkt'
Theater-Restmranf
Pe
TEXELSE 15 COURANT
Zafiris: Eco-economie een kans
inpmd Te
'xel
:^r
iI
Brengt u thuis! Tel. 0222-315555
Brasserie
j
MM
Hét Familiebedrijf
kracht die op je afkomt'
Libelle Zomerweek in Almere 26 mei 2010
r Bioscoop e»n e^tc^Fé*
Voor de film een hapje eten? Dat kan in ons gezellige eetcafé!
Programma 8 t/m 14 april:
|0222 312027
L A
Zondag 11 april a.s.:
Easy listening Jazz en
smaakvol dineren in Brasserie TX.
DONDERDAG 8 APRIL 2010
-""C:
Hans Stark met zoon Philip en vader Phlip in natuurgebied De Muy, met op de achtergrond de schapen. (Foto Nicoiiette van Kooten)
Naam: familie Stark
Bedrijf: boer en natuurbe
heerder
Opgericht door: Frans Stark
Wanneer: rond 1914
Huidige eigenaar: Hans Stark
Boeren en natuurbeheer gaat
niet overal goed samen. Wel aan
de Zanddijk in Eierland, waar de
familie Stark het houden van
schapen en koeien al generaties
lang combineert met het beheer
van de duinen. Hans: 'Ik ben er
mee opgegroeid en weet eigen
lijk niet beter.' Vader Phlip (Phi
lip): 'Het gaat er om dat je zorgt
dat je er, ondanks de beperkin
gen, zoveel mogelijk uithaalt.'
Het geboortehuis van Phlip (1921)
stond een stukje ten zuiden van de
huidige boerderij langs het fietspad
onder aan de duinen. 'Mijn vader
(Frans Stark) is hier begonnen. Hij
was een keuterboer met wat scha
pen en geiten. Geiten voor de melk
en schapen om wat aan te verdie
nen. Ik was een jaar of elf, twaalf,
toen hij zijn eerste koe kocht. Een
deel van het jaar was hij vogel
wachter in De Muy. Daarmee ver
diende hij honderd gulden in de
maand. Dat was in die tijd goed
geld. Hij hield toezicht en ging met
toeristen door het gebied. Als jon
gens gingen wij wel eens met vader
mee om nestjes te zoeken, die hij
dan aan de gasten kon laten zien.
Een hele sliert kinderen, die de
duinen uitkamden op nestjes van
kneutjes, rietzangers, graspiepers,
paapjes en zo. In de winter moch
ten we klemmen zetten in de dui
nen om konijnen te vangen. De
grote verkochten we en de klein
tjes, die niet veel waarde hadden,
aten we zelf op. In de oorlog raakte
dat over, want toen mochten we de
duinen niet meer in. Ik had later zelf
ook vogelwachter kunnen worden,
maar had daar niet zoveel ambitie
voor.'
'Het bedrijf van mijn vader groeide
langzaam. Eerst vijf bunder, later
tien, toen achttien. We hadden een
stukje land voor de duinen en het
meeste lag er achter.' Dan had je
de Vlakte. Daar groeien nu een
boel wilgen. In mijn jonge jaren
groeide er een enkel bosje. Als je
nu niet oppast, dan verdwaal je er.
Dat is misschien wat overdreven,
maar Hans en ik hebben het bei
den als eens gehad dat we op een
andere plek uitkwamen dan de
bedoeling was.'
In de loop der jaren kwamen er
steeds meer landjes bij. Aan de
keukentafel passeren allerlei namen
van landjes de revue. 'Het Landje
van Geert. Dat namen we over van
Geert van Boven. Dan had je Burg
man, Zoetelief, Hopman en Leber.'
Hans: 'Er boerden in de duinen bij
De Koog wel een stuk of zeven
boeren.' Flip: 'Je had Witte van
Sint Marcus, Zoetelief van Vrede-
lust, Witte van Bloemwijk, om er
een paar te noemen.' Hans: 'Iedere
keer als een boer stopte, dan nam
Staatsbosbeheer (SBB) dat land
terug en werd het niet meer in
pacht uitgegeven. SBB heeft een
tijdje geprobeerd dat zelf te behe
ren, maar dat pakte onvoordelig
werk en te riskant. Als de schapen
in de herfst de Slufter in gingen,
dan wist je nooit hoe hoog het
water 's nachts kwam. Als je ze er
's avonds te vroeg uit jaagde, dan
gingen ze terug en als je te laat
was kon je ze niet meer vinden.
Eén keer, toen hoge vloed dreigde,
heb ik ze er met mijn vader met
volle maan uitgejaagd. Dat liep
toen goed af. Maar ik ben er ook
eens tien of elf kwijtgeraakt.'
'De koeien zijn in 1974 weggegaan.
Tot die tijd had ik de melkbussen
elke dag naar de hoek van de Muy-
weg gebracht, maar daarna moest
er een melktank komen. De stal
was niet best en die investeringen
zag ik niet zitten. Ik hield de scha
pen en had een beheersvergoe
ding. Op zo'n bedrijf is het de
kunst om, binnen de mogelijkhe
den die er zijn, er zoveel mogelijk
uit te halen. Ik ben er altijd tevre
den mee geweest.'
uit. Toen kregen wij die stukjes er
bij. Voorwaarde was dat het beheer
was gericht op natuur, dus geen
kunstmest, bestrijdingsmiddelen,
maaidata en op bepaalde stukken
geen greppels. In herfst en winter
mochten er schapen op, maar in
het voorjaar moest het weer leeg.
Dat gaf nogal wat beperkingen. In
ruil daarvoor ontvingen we een
vergoeding.'
Phlip: 'In 1951, ik was toen dertig,
stopte mijn vader ermee. We waren
met z'n tienen thuis. Mijn broers
voelden niets voor het bedrijf. Mijn
oudste broer Wim emigreerde naar
Canada, Henk vertrok naar de Wit
te Hoek en Jac. wilde timmerman
worden. Ik had nog drie zussen
boven me en drie onder me, maar
ook dat waren geen opvolgers. Na
de lagere landbouwschool had ik
kunnen doorleren, maar ik was niet
zo'n streber en vond het wel goed
dat ik de opvolger zou worden. Ik
had schapen en molk een stuk of
vijftien koeien. In het voorjaar hield
ik de ooien met een tweeling op
het wat rijkere weiland voorduin en
de eenlingen gingen de duinen in.
De Slufter, die mijn vader er
omstreeks 1933 bij had gekregen,
heb ik in 1963 opgezegd. Teveel
Zoon Hans zorgde dat de derde
generatie Stark het bedrijf aan de
Zanddijk voortzette. 'De landbouw
school heeft me nooit getrokken. Ik
deed de LTS en daarna ben ik
doorgegaan naar de MTS. Maar
een leven lang in de werkplaats
zag ik niet zitten. Toen ik op mijn
twintigste van school kwam, werd
mijn vader 65. Ik kon zó door. In
1986 kwam ik in de firma. Het jaar
erop meldde SBB dat de pacht en
het beheerscontract afliepen. Tot
die tijd liepen er een kleine 300
schapen in de Muy, maar er waren
nieuwe inzichten over natuurbe
heer en SBB wilde het gebied door
koeien laten begrazen. De vijftien
bunder pachtland die we tot die
tijd hadden, was te weinig en toen
kwamen we overeen dat wij de
hele Muy zouden beheren. Toen
breidde het bedrijf uit met veertig
tot vijftig kalfkoeien van het Pie-
montese vleesras en het aantal
schapen werd teruggebracht tot
120. We hebben een stal gebouwd
en de beheersvergoeding werd
aangepast. Daar was nog een hoop
gesteggel over, maar na vijf jaar
was het dan eindelijk rond. In 1996
heb ik het bedrijf helemaal van mijn
vader overgenomen.'
Nieuw natuurbeleid was er de oor
zaak van dat de bedrijfsvoering
anderhalf jaar geleden een drasti
sche wijziging onderging. 'De Muy
is flink op de schop gegaan. Er zijn
grote stukken afgeplagd, paden
verlegd en duinrellen gegraven. De
piemontesen gingen eruit, de Gal
loways kwamen er voor terug. Het
duingebied wordt nu jaarrond
begraasd. We kregen er een deel
van de Muy bij en het terrein dat
we nu beheren strekt zich uit van
de Boet van Hopman tot het dijkje
van de Slufter. Het gebied is nog in
ontwikkeling, maar de eerste resul
taten lijken redelijk. De kudde moet
nog uitgroeien en we moeten nog
goed kijken naar de afzet van het
vlees. Misschien dat we er een
lokaal product van kunnen
maken.'
Met hier en daar wat losse perce
len, beheert Stark circa 340 hecta
re. 'Dat is een heel gebied en als ik
tegenwoordig een rondje ga, dan
doe ik dat op de mountainbike of
op met de 4WD auto. Eigenlijk ben
ik de hele dag buiten en kan gaan
en staan waar ik wil. Niemand die
me op mijn vingers kijkt.' Phlip:
'Nou niemand, al die badgasten
dan die hier op de fiets langsko
men? Ik weet nog dat het fietspad
in de jaren dertig als werklozenpro-
ject is aangelegd. Ons oude huisje
stond er dicht tegenaan. Als we
zaten te eten, dan keken ze wel
naar binnen. Dan stak ik voor de
grap wel eens een boterham of
kopje omhoog.' Hans: 'Zeker met
zoveel mensen langs de deur is het
zaak te zorgen dat het vee er goed
bijloopt, want voor je het weet heb
je opmerkingen. Van badgasten
heb je niet zoveel last. Wel van die
ganzen. Ze vreten het malse gras
op en laten de stokken met zuring
staan, waardoor de kwaliteit van
het voer een stuk minder is. Ze
verjagen ook de weidevogels. Maar
de doelstelling voor dit natuurge
bied is volgens mij meer op plan
ten gericht. Of dat allemaal uitpakt
zoals men wil, vraag ik me wel
eens af. Ik denk dat wij er met ons
boerenverstand gewoon wat
anders tegenaan kijken.'
'Tussen natuurbeheer en boeren zit
een stukje spanningsveld. Maar de
familie Stark heeft bewezen hoe je
toch met elkaar tot overeenstem
ming kunt komen', zegt Martijn
Alleman uit Enschede aan de keu
kentafel. 'Mijn ouders vierden elk
jaar vakantie aan de Zanddijk. Ik
kwam hier als kind al en vond het
prachtig om mee te helpen. Ik werk
nu in de psychiatrie, maar help tij
dens vakanties nog vaak een
handje mee. Nu bijvoorbeeld, tij
dens de lammerij. Het is voor mij
een stukje ontspanning. Geen
gezeur van collega's. Ik ben natuur
lijk niet echt familie, maar ik
beschouw de familie Stark wel zo.
Ik ben er mee vergroeid geraakt.'
Zijn hoge leeftijd weerhoudt Phlip
Stark er niet van nog vrijwel dage
lijks een handje te helpen. Met een
knipoog: 'Ik mag hier af en toe nog
komen, loop een beetje voor de
benen en doe klusjes waar zij geen
zin in hebben. Zoals het mak
maken van kalfjes, een beetje bor
stelen met de roskam en zo.'
Of de volgende generatie Stark te
zijner tijd hier weer verder gaat, is
nog niet zeker. Hans: 'Mijn zoon
Philip is nog maar vijf jaar en het
hang er natuurlijk maar vanaf of
SBB nog met ons verder wil als
mijn beheerscontract over 22 jaar
afloopt.'
Gerard Timmerman
'Een ondernemer is iemand die
de problemen oplost van een
ander.' Met die wijsheid gaf orga-
nisatiecoach Wassili Zafiris de
bezoekers van de Promotie
avond van de WV stof tot naden
ken. In zijn presentatie praatte
hij zijn gehoor bij over het vinden
van oplossingen voor 'gezamen
lijke uitdagingen'.
Samenwerking zit volgens Zafiris
veel eilandbewoners in de genen
en verklaart wellicht het succes
van de Texelse VW. Hij trok een
vergelijking met de eilandengroep
Hawaii. President Obama komt er
vandaan en dankt er naar eigen
zeggen een groot deel van zijn ont
wikkeling en succes aan. 'Eiland
bewoners zijn op elkaar aangewe
zen. Ze hebben groot belang bij
het onderhouden van een goede
Organisatiecoach Wassili Zafiris reikte
ideeën aan voor een succesvolle
samenwerking. (Foto Gerard Timmerman)
relatie met elkaar. Samenwerking
zit de mensen op Hawaii in de
genen. Dat betekent onder meer
dat ze elkaar de waarheid zeggen,
zelfs het achterste van hun tong
laten zien. Maar ze geven elkaar
niet de schuld. Bij problemen rich
ten ze zich op herstel van de rela
tie. Niet door elkaar verwijten te
maken, ze proberen zich juist te
verplaatsen in alle verschillende
partijen.'
Wat Obama er volgens Zafiris ook
leerde was te kijken naar wat je te
wachten staat.
om
bedreigingen
snel te signa
leren, analy
seer welke
gemeenschappelijke bedreiging er
is en kijk hoe je elkaar kunt helpen
om die te overwinnen. Maar verzet
je niet tegen de kracht die er op je
af komt, want dan verlies je.
Gebruik die kracht juist', trok hij de
vergelijking met een golfsurfer
Volgens Zafiris wordt de effectivi
teit in een cultuur bepaald door de
zwakste schakel. 'Als eentje een
Leer om '\Jerzef je njef fege/? de
UIT
probleem heeft, heeft de hele groep
een probleem.' Om de krachten
effectief te bundelen, is het vol
gens Zafiris van belang de beste
ideeën niet krampachtig voor jezelf
te houden, maar die te delen met
anderen. 'Als je iemand een goed
idee geeft, krijg je er ook een voor
terug. Dan heb je twee goede idee-
en.' Hij adviseerde Texelaars te
onderzoeken
welke kwali
teiten en
krachten er op
het eiland
aanwezig zijn.
'Bundel die.' Ook raadde hij aan de
zwakten te analyseren. 'Welke
oude regels en gewoonten staan in
de weg om de volgende stap te
maken.' Van groot belang noemde
hij de zorg voor de omgeving. Hij
adviseerde zuinig om te springen
met natuur, landschap en milieu.
'Eco-economie geeft grote moge
lijkheden. Grijp die kans.'
Zondag 25 april 20.30 uur Klif 12 Music Club
Tony 0'Malley
Tony speelt een mix van Jazz, Funk, R&B en Soul.
Voor de liefhebbers van o.a. Ray Charles, Joe Cocker
en Van Morisson. Entree €15,00, reserveren gewenst.
9,10 en 14 april - Diner Cabaret 19.00 uur
Het 4-gangen diner kost inclusief cabaretprogramma 47,00 p.p.(o.v.b.)
(4 gangen kindermenu €23,50) De avond duurt ongeveer van 19.00 uur tot 23.00 uur.
info@klif12.nl
0222-319633
www.klif12.nl
De Libelle Zomerweek wordt dit keer een spannende
mix van Buffalo Bill en een toffe beachparty. Denk aan
Amerikaanse cabrio's, veel chroom, leer, cactussen,
knapperende kampvuurtjes, een ritje op een paard
langs de branding....
Prijs €32.50 p.p. Inclusief entree, toeringcarvervoer en bootkosten
e-mail: info@texeltours.nl telefoon: +31(0)222-315555 www.texeltours.nl
Lamstoof - Satéspies - Spareribs - Panini - Kibbeling - etc
CLASH OF THE TITANS 3D
Drie dimensionaal actie spektakel met
Sam AvatarWorthington, Liam Neeson en
Ralph Fiennes
Do,vr,za,zo 21.30. Ma,di 20.30
Vr,za,zo,wo ook 16.30
-
DE VLIEGENIERSTER
VAN KAZBEK
Romantisch Drama wat zich afspeelt op het
eiland Texel ten tijde van de Georgische
Opstand aan het einde van WOU
Do 18.30. Vr,za,zo 16.00 18.30 21.15
Ma,di 20.00. Wo 16.00
HOE TEM JE EEN DRAAK O®©
Van de makers van Shrek, Madagascar en
Kung Fu Panda komt nu Hoe tem je een
draak, een avontuurlijke komedie vol stoere
Vikingen en wilde draken
NEDERLANDS GESPROKEN en 3D!!
Vr,za,zo,wo 14.00
ALICE IN WONDERLAND 3D O©
geregisseerd door Tim Burton.
Met oa: Johnny Depp, Helena Bonham-
Carter, Mia Wasikowska en Anne Hathaway.
Drie dimensionaal vertoond!
Dit is de originele, ondertitelde versie!
Do,vr,za,zo 19.00
IEP!
Nederlandse kinderfilm van de makers van
De Daltons, Kikkerdril en Lepel
Vr,za,zo,wo 13.45
MYSTERY MOVIE
Een verrassings-voorpremière voor 5,- pp
Do 21.15
GRAVENSTRAAT 33 - CENTRUM DEN BURG
TEL. 0222 312027 WWW.CINEMATEXEL.NL
TAXITEXEL
Brasserie TX Haven 2 Oudeschild
U wordt ontvangen met een hulscocktail.
De warme klanken van het trio Jazzper komen u dan al tege
moet. U geniet deze avond van een smaakvol 5-gangen diner.
Het trio Jazzper zal deze avond een uitgebreid jazzrepertoire
ten gehore brengen en u een onvergetelijke avond bezorgen.
€45,00 p.p. incl. een huiscocktail
en een 5-gangen diner.
Boekingen via info@havenhoteltexel.nl
of 0222 310234
