Koos Terpstra: onaangepaste toneelregisseur met ADHD
'Ik heb er zelf voor gezorgd
dat ik geen prijzen meer win'
'Zijn make-up en kapsel storm- en regenproof?'
TEXELSE 7(5 COURANT
De week van...
Christa Lap
Ooit was Koos Terpstra vastbesloten 'de beste regis
seur die er is' te worden. Hij was hard op weg, regis
seerde vooraanstaande cabaretiers en toneelgezel
schappen, was bijna tien jaar artistiek en zakelijk
directeur van het Noord Nederlands Toneel en werd
een tijd lang bedolven onder prijzen en jubelende kri
tiek. Maar inmiddels trekt hij zich weinig meer van de
oordelen van anderen aan. 'Ik laat me niet piepelen, ik
doe wat ik wil', zegt de regisseur, die gemiddeld ook
ieder jaar een stuk schrijft. Eén ervan, Jeanne, is zater
dag 29 mei te zien in theater De Kiekendief.
Weblog
DONDERDAG 27 MEI 2010
Je zou hem onaangepast kunnen
noemen, maar dan wel op een
prettige manier. Hij bruist van de
ideeën, is niet snel moe, wordt pas
echt gelukkig als alles om hem
heen 'in elkaar dondert' en 'kan
dan ook geen andere conclusie
trekken' dan dat hij ADHD heeft.
'Dat is niet erg, hoor. Al mijn vrien
den hebben ADHD. Zulke etter
bakken heb je nodig, die moet je
geen pilletje geven. De wereld heeft
veel aan mensen met ADHD te
danken. Aan mensen die geen
genoegen namen met rennen,
maar die wilden vliegen en vervol
gens het vliegtuig uitvonden. Wat
mij moe maakt, zijn die jongens
waarbij ik tijdens een gesprek in
slaap val.'
Geld verdienen interesseert hem
niet en status nog minder. 'Ik heb
er zelf voor gezorgd dat ik geen
prijzen meer win', zegt hij bijna tri
omfantelijk. 'Dat klinkt van de pot
gerukt, maar het is wel waar. Ik ben
andere stukken gaan schrijven, wil
dat dat het publiek van toneel gaat
houden. Dat vind ik veel belangrij
ker dan dat ik hoor bij de voor
hoede van een klein gezelschap
dat bepaalt wie er de beste is en
wie niet.' Wie uit die uitspraak de
conclusie trekt dat hij zijn oren naar
het grote publiek laat hangen, heeft
het evenzeer mis. 'Ik maak goed
toneel, maar dat iedereen snapt.
En daarbij ga ik niet op mijn knieën
voor het publiek, zoals Joop van
der Ende met zijn producties doet.'
Over zijn ambities zegt hij: 'Ik wil
een goed mens zijn. Niet in de
morele zin van het woord. Maar in
de zin dat ik mijn talenten maxi
maal benut.'
De 55-jarige Terpstra treedt niet
graag in de publiciteit. Het Zuidelijk
Toneel, een nieuwe opdrachtgever,
heeft hij gezegd op dat vlak niet te
veel van hem te verwachten. Als
alternatief heeft hij een handvol
provocerende teksten voor aan
plakbiljetten bedacht. 'Die zullen
wel voor genoeg ophef zorgen. Als
ze dat aandurven, tenminste. Ik
word niet graag geïnterviewd. Jij
bent er nog net doorheen geslibd.
En twee weken geleden stond ik in
de Volkskrant. Dat is me opgedron
gen, min of meer. Ik werd door de
interviewer, Jan Tromp, in een hoek
geluld. Overtuigd met de argumen
ten uit mijn eigen stukken. Toen
kon ik geen nee meer zeggen',
vertelt hij vrolijk. In de tuin van de
redactie van de Texelse Courant.
Want ondanks zijn afkeer van inter
views is Terpstra zonder aarzelen
van Amsterdam, zijn woonplaats,
naar zijn geboorte-eiland gereisd
om over zijn vak te praten. 'Ik kom
wel naar je toe. Ik houd niet van
telefoneren en reis toch al voortdu
rend het hele land door. Bovendien
wordt het hoog tijd dat ik de kemp
hanen eens zie. Ik ben geboren en
getogen op Texel, maar gek genoeg
heb ik die vogels nog nooit gezien.
Zijn ze alweer in Waalenburg?'
Tot zijn taken behoorde behalve
het zoeken naar financieringsmid
delen en beheren van budgetten,
ook het aantrekken van talentvolle
regisseurs en acteurs. 'Ze moesten
voldoen aan het niveau dat ik stel
de. En dan maar hopen dat ze iets
maakten dat er toe deed. Dat lukte
natuurlijk niet altijd, maar was wel
het streven.' Hij benadrukt dat hij
weliswaar de verantwoordelijke
man was, maar zich altijd onder
deel van een groep heeft gevoeld.
'Je doet het samen, je kunt het niet
alleen. Aan zestig mensen is het
lastig leiding geven, want er ligt
altijd wel iemand dwars. Dat is niet
erg, want als iemand zegt dat hij
het er niet mee eens is, zegt hij dat
niet voor niks. Dan luister ik. Je
gaat een volwassene niet zeggen
wat hij moet doen. Dat moest vijftig
jaar geleden nog, toen niemand
was opgeleid. Ik vraag zo iemand
hoe hij het zelf zou oplossen en
geef hem vervolgens de mogelijk
heid het uit te voeren. Daar ben ik
goed in. Het wordt pas moeilijk als
de één plus zegt en de ander min.
Dan moet je ze bij elkaar zien te
want ik deed het zelf. Maar ik was
niet alleen directeur in Groningen,
maar regisseerde één of twee voor
stellingen per jaar en schreef er
ook nog één. Daarnaast was - en
ben ik nog - de regisseur van Leb
bis en Jansen en tot voor kort van
Dit was het nieuws. Ik ben gestopt
omdat ik eerst wilde weten wie ik
ben. Dat klinkt een beetje lullig,
maar zo voelde het wel. Ik schreef
en registreerde stukken, maar was
ik wel schrijver en regisseur? Of
deed ik dat werk alleen maar omdat
we het zo hadden afgesproken?
Misschien ben ik in mijn hart wel
fietsenmaker.'
Bijna twee jaar lang hield Terpstra
zich met heel andere zaken bezig
dan in de twintig jaar ervoor. Hij las
alle boeken die hij nog had liggen,
maakte lange wandelingen, volgde
een cursus Frans en leerde vogel
geluiden herkennen. 'Allemaal din
gen die ik nog wilde. Dat luchtte
op, want daar hoef ik me nu niet
druk meer om te maken. Aan het
eind van die periode ben ik een
week met een vrachtboot mee
Terpstra is een
duizendpoot, die
Nederlands en
Theaterweten
schappen aan
de Universiteit
van Amsterdam
studeerde en
zich na zijn
afstuderen in
1988 met ziel en
zaligheid in de
wereld van thea
ter en toneel
stortte. Van 1995
tot 1998 werkte
hij als artistiek
leider bij het RO-
theater in Rot
terdam, één van
de meest voor
aanstaande
toneelgezel
schappen in
Nederland.
Daarna verhuis
de hij naar het
Noord Neder
lands Toneel
('ook zeer voor
aanstaand'),
waar hij zowel
artistiek als
zakelijk de
belangrijkste
man was. Een
verantwoordelij
ke baan. 'Het is
een bedrijf waar zo'n zestig tot
honderd mensen werken. De helft
is artistiek bezig, de andere helft
werkt op kantoor. We maakten zo'n
tien tot twintig voorstellingen per
jaar. Als eindverantwoordelijke
moest ik ervoor zorgen dat aan de
voorwaarden was voldaan om die
voorstellingen mogelijk te maken.'
Koos Terpstra: 'Het wordt hoog tijd dat ik de kemphanen eens zie.'
brengen.'
Twee jaar geleden nam Terpstra vrij
plotseling afscheid van het Noord
Nederlands Toneel. 'Ik heb het met
ontzettend veel plezier gedaan,
maar je kunt het niet eeuwig doen.
Ik vond het wel genoeg. Al die tijd
heb ik eigenlijk wel vijf banen
gehad. Niet om zielig te doen hoor,
gegaan. Toen ik eraf stapte, had ik
een boek geschreven. In mijn
hoofd, dan. Ik dacht: hé, ik ben
toch een schrijver...'
Hij zocht contact met het Zuidelijk
Toneel en bood de directie aan een
stuk te schrijven. 'Ze zeiden gelijk
ja. Een dag later belden ze terug.
Of ik het stuk ook wilde regisseren.
Dat vond ik een eer. Oprecht hoor,
ik ben een nederig mens. Ik ver
keer in een bevoorrechte positie.
Na mijn afscheid van het Noord
Nederlands Toneel kreeg ik drie
keer per week iets aangeboden. Ik
werd werkelijk suf gebeld. En
steeds zei ik nee. Dat is raar, hoor.
Toen ik na een tijdje wat minder
werd gebeld, begon ik me toch
zorgen te maken, of ik nog wel
gewild was.' Inmiddels is hij weer
druk aan het werk. Als freelancer,
al gebruikt hij dat woord liever niet.
'Ik noem mezelf liever gepensio
neerd. Ik bind me niet en doe
alleen wat ik nog echt belangrijk
vind.'
Jeanne, dat zaterdag in De Kieken
dief is te zien, schreef Terpstra vier
jaar geleden voor het Noord Neder
lands Toneel. Het stuk gaat over
Jeanne d'Arc, een eenvoudig boe
renmeisje uit Frankrijk, dat zich tij
dens de Honderdjarige Oorlog tot
verzetsheldin ontpopte en een
belangrijke rol speelde in de strijd
tegen de Engelsen, maar door haar
eigen landgenoten werd verraden
en ten slotte op
de brandstapel
stierf. 'Ik vind
het onderwerp
heel mooi. Over
een klein meisje
dat geen genoe
gen neemt met
de bestaande
situatie, in
opstand komt
en daarna net
zo lang door
vecht totdat ze
ten slotte hele
maal alleen
overblijft. Van
dat soort men
sen moeten we
het hebben.'
Het leven van
de Franse ver
zetsheldin heeft
vele grote
toneelschrijvers
geïnspireerd.
'Schiller, Brecht,
Anouilh, Shaw.
Ik heb ze alle
maal op een rij
gezet, me afge
vraagd wat ik
daarvan kon
gebruiken en
daarna een
eigen stuk
geschreven. Het
meeste heb ik
gebruikt van
Schiller. Zijn stuk is zo waanzinnig
mooi. Maar wel vijf uur lang. Dat
kan niet, dat trekt niemand meer.
Een voorstelling mag tegenwoor
dig niet langer dan anderhalf uur
duren.'
Jeanne wordt in De Kiekendief
opgevoerd door Toneelgroep
Drommedaris uit West-Friesland.
(Foto Joop Rommets)
Een amateurgezelschap, maar wel
één van een niveau dat dat van de
beginners allang is ontstegen. 'Mijn
stukken worden veel gespeeld. Het
leuke in dit geval is dat er een con
nectie met Texel is. Eén van de
mensen achter de schermen is Jan
Timmerman (opgegroeid in de
Prins Hendrikpolder, red.), die ik
nog van vroeger ken.'
Terpstra kreeg een bijzondere band
met de leden van de groep toen hij
op het verzoek inging een work
shop voor hen te verzorgen en te
kennen gaf dat ze de duizend euro
subsidie die ze daarvoor hadden
losgepeuterd in hun zak mocht
houden. 'Dat geld had ik niet nodig,
ik vond het leuker dankzij hen iets
te beleven waar ik anders nooit
aan toe zou komen. Ik heb een
middag lang meegelopen met de
conservator van het Zuiderzeemu
seum. Uitermate boeiend en leuk.
Van een ander lid kreeg een privé-
rondleiding door het Cobramuse
um. Ik heb dat als heel waardevol
ervaren.'
In het stuk waar hij momenteel aan
schrijft, trekt Terpstra van leer
tegen een fenomeen dat hem veel
zorgen baart: de steeds verder
toenemende controle door de
overheid. Fel en vol overtuiging
spreekt hij zijn afschuw uit over
patrouillerende vliegtuigjes, detec
tiepoortjes op luchthavens, het
medisch dossier en andere zaken
die de privacy van de mensen
bedreigen. Zonder ook nog maar
een spoortje van de vrolijkheid
waarmee hij tot dan toe alle vragen
heeft beantwoord, verhaalt hij over
de beveiligingsindustrie, waarin
twintig procent van al het geld ter
wereld wordt verdiend. Een indu
strie die steeds nieuwe argumen
ten verzint om zichzelf in stand te
houden en die een grotere bedrei
ging vormt dan de terroristen die
ze zelf zegt te bestrijden. 'Mensen
zeggen vaak: ik heb niets te ver
bergen. Dat mag zo zijn, maar er
komt een tijd dat je dat zelf niet
meer bepaalt. Dan word je opge
pakt en heb je niets meer te zeg
gen. Het is doodeng, we helpen
onze eigen vrijheid naar de kloten,
maar niemand doet er iets tegen.'
Boos is hij ook over het lot van de
man die tijdens de dodenherden
king op de Dam werd opgepakt.
'Die man zit nog steeds gevangen.
En waarom? Wat heeft-ie gedaan?
Oké, je hoort niet te schreeuwen
op zo'n moment. Maar is dat reden
hem zo lang vast te houden? Zijn
straf staat in geen enkele verhou
ding tot wat hij heeft gedaan. Ik
vind dat je daar kritisch over moet
zijn. Je moet blijven nadenken. Dat
probeer ik ook met mijn stukken te
bereiken. En een mooi verhaal te
maken, om ervoor te zorgen dat ze
naar je willen luisteren.'
Joop Rommets
Op verzoek van de Texelse Cou
rant hield Angelina Stiehl uit De
Cocksdorp een week lang een
weblog bij. Zij en haar partner
André van der Vliet treden als
eerste Texelaars in het huwelijk
in een strandpaviljoen. Over een
welwillende burgemeester, paal
33, het proefbruidsboeket, een
BruidsLandRover en een ontvoe
ring voor een vrijgezellenfeest.
Het complete weblog is te lezen
via www.texelsecourant.nl.
(Donderdag)
Heb je al een jurk? Hoe vaak die
vraag mij niet gesteld is het afgelo
pen jaar.En iedere keer weer nee
schudden, na verloop van tijd bijna
met 'schaamrood op de wangen'.
Weet je zolang van te voren wat je
op die bewuste dag aan wilt trek
ken? Wil je een jurk, een broekpak,
een rok? Wat voor kleur? Stof?
Mmm...en mogen we trouwen op
het strand? Toch staat het er echt,
op internet, want de voorbereiding
voor het trouwen, al dan niet op
het Texelse strand, is tegenwoor
dig een hoop Googlen. 6 maanden
van te voren moet je je jurk, je
schoenen en je accessoires kie
zen, staat op de checklists...
(Vrijdag)
Maar goed, het is allemaal op
een speciale dag begonnen... laten
we teruggaan in de tijd. 31 mei
2009. We houden vandaag een
barbecue in onze tuin, de weergo
den zijn ons goed gezind en het is
's ochtends al heerlijk warm als ik
wakker word. André is al op en
komt stralend binnen, knielt in bed
en vraagt na een betoverende inlei
ding of ik met hem wil trouwen. JA!
JA! JA!
Het geluk is met ons, want enige
tijd later, in februari, is de dorpen
ronde van B&W, ook in De Cocks
dorp. In de rondvraag trok André
de stoute schoenen aan en vroeg
of wij zouden mogen trouwen op
het Texelse strand. Een welwillen
de burgemeester Giskes verwees
naar de mogelijke initiatieven van
de dualistisch acterende gemeen
teraad. En dat werkte goed, zeker
met moeder Corrie in de TB-steun-
fractie. Binnen de kortste keren
(verkiezingstijd) diende Jos de Wolf
(WD) in een ongekende samen
werking met Texels Belang een
motie in bij de Commissie Midde
len: 'Wij zeggen JA tegen trouwen
op het Texelse strand.' Alhoewel
heer Poster vond dat hij zijn tijd zat
te verdoen, was zelfs hij niet teuge
en ging het voorstel unaniem door
naar de raad.
(Zaterdag)
Tegen de avond is het nog lek
ker weer en na het eten staat een
strandwandeling op het program
ma. Op 'ons strand', paal 33, het is
zo'n beetje onze achtertuin, wat is
het daar genieten! Na een werkdag
loop je daar en vraag je jezelf af,
heb ik vandaag gewerkt? Dit is dan
ook de plek waar wij graag willen
trouwen. Op het strand bij paal 33.
Maar voordat we daar aan toe
waren was onze eigenwijze terriër
Sprockel zelf alvast even op pad
gegaan. Wij het park rond, op
zoek. Van alles gevonden, loslo
pende badgasten, een verdwaald
meisje, een Golden Retriever, maar
geen Sprockel. Later wel, zat die
terriër toch weer bij zijn grootste
Beaglevriendin in huisje 423, hevig
verliefd te zijn. (het meisje is weer
bij haar papa en mama, en de
gevonden Retriever is naar Greta).
(Zondag)
Vandaag wordt er weer een onder
deel afgestreept van de To Do List,
het proefbruidsboeket! Mijn vrien
din Janus (Marianne) heb ik
gevraagd om het bruidsboeket te
maken. Ja, dat wilde ze, maar wel
samen met mij. Volgens moeder
Corrie zei ik al op jonge leeftijd
'ikke zelf doen', zodoende vond ik
die voorwaarde geen probleem,
eigenlijk wel prettig zelfs.
(Maandag)
De Pinksterdagen zijn wat dat
betreft een beetje 'misleidend', ik
heb het idee dat het zaterdag of
zondag is, maar het is al maandag
en mijn vriendin Janus hielp mij
daar vandaag even aan herinneren,
Ange, het is al over 4 dagen! Nou,
dan mag ik wel eens naar het weer
gaan kijken... Het KNMI geeft 40
kans op zon, 80 kans op
regen (1-5 mm), maximumtempe
ratuur 14 tot 16 graden en een
westenwind kracht 4.
Dan komen bij mij al de volgende
vragen op:
...gaan we voor de lange bontjas
of kan 't allemaal wat bloter?
...kunnen we buiten zijn of moet
het 'evenement' binnen plaatsvin
den?
...zijn mijn make-up en kapsel
storm en regenproof?
...verwatert het bruidsboeket niet?
...hoe moet 't met de foto's?
...zijn er eigenlijk paraplu's geregeld?
Of is dat de goden verzoeken?
(Dinsdag)
Als trouwauto hebben we onze
rode Landrover gekozen. Daar kun
je letterlijk en figuurlijk alle kanten
mee op. De BruidsLandRover is
vandaag, op het laatste moment,
nog naar de garage geraakt. Een
fluitende ventilator zorgde voor net
iets teveel herrie binnen en buiten
de auto. Als het goed is, is deze
morgenochtend weer retour, zodat
de auto klaargestoomd kan wor
den voor zijn taak.
André heeft vandaag voor het
laatst (officieel) gewerkt en is na
een strandwandeling bij Paal 33
door zijn getuige Jan Piet en col
lega en buurman Jitze ontvoerd
voor zijn vrijgezellenavond.
Mijn vrijgezellenfeest is al lang ach
ter de rug. Daar mijn vriendin en
getuige Marloes zwanger werd en
uitgerekend was op 27 april, wilde
ze al vroeg het vrijgezellenfeest
organiseren, omdat ze vreesde dat
ze er anders vanwege de bevalling
niet bij zou kunnen zijn. In januari
werd ik daardoor 's ochtends
gekidnapt en vervoerd richting
Amsterdam. Op 15 april 2010 is
haar lieve dochter Norah Rosalie
geboren.
(Woensdag)
Het kiezen van een huwelijks
datum was nog best lastig. Sep
tember 2009 was te dichtbij. Mei
en juni is het lekker weer, zodoen
de wilden we voor die maanden
gaan. Wanneer is het meivakan
tie? Dan is het te druk op het
werk. Wanneer is het Pinksteren
in 2010? Want dan is Broadway in
Den Hoorn. Daar mijn twee broers,
Sijbrand en Jonathan, daar ont
zettend druk zijn met het opbou
wen van 'passend materiaal voor
deze gelegenheid' is het verstan
dig om het huwelijk niet de vrij
dag daarvoor te plannen. Wan
neer is het Tevoko Buitentoernooi?
Dat is 5 en 6 juni, ook vrijdag 4
juni valt daarmee af. Wanneer is
het Rondje Texel?
Vrijdag 18 juni valt ook af. Dan is
mijn vader, Thomas, druk als ver
keersregelaar bij Paal 17 en daar
zijn ook mijn broers weer van de
partij met betrekking tot het bou
wen van tenten, het verzorgen
van het meubilair, licht en geluid
enzovoorts. En Ma is 20 juni jarig.
Vrijdag 25 juni is het Polderfeest
en daarna begint het zomersei
zoen... Vrijdag 11 juni was een
mogelijkheid, maar meestal is het
eind mei beter weer. Zodoende is
het 28 mei 2010 geworden!
Christa Lap uit De Hemmer is de
volgende blogger in de serie De
week van... Zij is koetsier van de
Jan Plezier.
