Eerbetoon in zwart wit aan 'rood' vissersdorp
Effies Buurten maakt
het karwei in Skil af
TEXELSE 9 COURANT
VRIJDAG 5 NOVEMBER 2010
1958: De schooljeugd speelt hoelahoep
Historisch beeld vanaf de toren van het Zeemanskerkje. De veerboot op zee is de Dageraad.
Gezicht op De Ruyterstraat.
Een matroos die in Oudeschild in
twee dagen het geld verbraste
dat hij tijdens een reis van twee
jaar had verdiend. De anekdote
dateert uit de zeventiende eeuw,
de tijd dat 't Schilt 'meer en
mooiere winkels had dan Den
Burg. Schilders opschepten over
hun bestrating, terwijl men in
andere dorpen nog door het
zand ging'.
Het verhaal is opgetekend in het
boekEffies Buurten, waarin samen
stellers Martha Witte en Gré Zegers
vooral de foto's laten spreken. Een
eerbetoon op 205 pagina's, uitge
voerd in zwart-wit, met uitzonde
ring van de bordeauxrode kaft die
herinnert aan het 'rode' verleden.
Tevens een vervolg op Effies Beur
sen, het boek over de haven van
Oudeschild. Het gevoel dat het niet
af was, knaagde al kort na het ver
schijnen van het boek in 2005.
'Wees nou eerlijk, wat is Oude
schild zonder zijn haven en wat is
de haven zonder Oudeschild. Ze
zijn onlosmakelijk met elkaar ver
bonden', schrijven de twee in hun
voorwoord.
Met dat tweede boek (hetzelfde
formaat als het eerste) haalden de
dames zich een berenklus op de
nek. Na een oproep in de dorps
krant werden zolders uitgespit,
schoenendozen omgekeerd en
fotoalbums doorgebladerd. Met als
resultaat een berg foto's waar je U
tegen zegt. En toen stuitten ze ook
nog op de nalatenschap van Cor
nelia 'Kneel' Hin, de vrouw die alles
wat los en vast zat over Texel ver
zamelde en wier huisje op Zuidhaf-
fel uitpuilde van foto's, kranten
knipsels en wat al niet meer. Een
goudmijn voor het tweetal uit Skil,
wier enthousiasme bij tijd en wijle
omsloeg in wanhoop. Meerdere
malen werd een pauze ingelast
omdat ze het even zat waren. Maar
steeds krabbelden ze op, met als
resultaat een omvangrijk boek met
540 foto's van 1889 tot heden,
voor Oudeschilders ongetwijfeld
een feest van herkenning.
De lezer wordt meegenomen door
de straten van Oudeschild. Zoals
de voormalige Dorpsstraat, in de
volksmond bekend als 'tussen
Haven en Skil' en later vernoemd
naar Michiel Adriaanszoon de Ruy-
ter, die naar verluidt ooit logeerde
in De Zeven Provinciën. Foto's van
de roomse kerk en pastorie, mis
dienaars, het Ankerpark, markante
en vervallen geveltjes en een dijk
zó laag, dat het een wonder lijkt
dat het water er nooit overeen is
gestroomd. Ook aandacht voor de
strijd die werd geleverd om de dijk
te verhogen, met als hoogtepunt
de demonstratie in Den Haag.
Beelden uit de jaren twintig van
wier dat op de dijk lag te drogen en
werd gebruikt voor de dijk of vul
ling voor stoelen of matrassen.
Veel huisjes en gebouwen en af en
toe een kind of volwassene. Dat er
niet vaker mensen op de foto's
staan, verklaren de samenstellers
in hun voorwoord. 'Wij Ouweskil-
lers zijn een nuchter volk. Op de
foto? Gien tied en hillegaar niet
nodig.' Waar bewoners zich er toch
voor leenden, geeft dat een aardig
tijdsbeeld. Zoals de foto van het
manifacturenwinkeltje van Teuntje
Bruin en haar echtgenoot. Hoe de
familie Koorn met de fiets bood
schappen rond bracht en Jan Bak
ker met de bakkerskar van Bakker
Dros. Families die zichzelf op zon
dag opdoften en de stoere L.J.
Weijdt die in 1932 als 15-jarige
knaap in overall poseert voor de
werkplaats van de firma Blom.
Foto's van 'de Witte Punt', het
baken op de dijk dat in juni 1983
werd ontmanteld. Te zien zijn de
bleekveldjes voor huis, de Com
pagniehuizen die herinnerden aan
de glorietijd van Oudeschild, het
dorp waar in 1742 65 loodsen
woonden en die, kennelijk zonder
historisch besef, zijn gesloopt.
Soms was moeilijk te achterhalen
welk huis op een bepaalde foto
stond. 'We hebben met de foto in
de hand voor de huizen gestaan en
kwamen er niet uit. Bewoners die
nieuwsgierig kwamen kijken, her
kenden hun eigen huis niet. Een
tijd lang was het mode om huizen
met grote puien te bouwen, maar
later viel men weer terug op de
authentieke stijl.'
Oudeschild is ook het dorp waar
het na de aanleg van het Noord-
Hollands Kanaal en het Noordzee
kanaal stil werd op de Rede, dat in
verval raakte en waar de voormali
ge loodsen vertrokken of visser
werden en waar het toerisme in
opkomst kwam. Foto's van het
dijkhuisje en het spoortreintje dat
er in de jaren dertig liep. Vrijwel
geen plekje van Oudeschild dat
niet is gefotografeerd. Ook meer
dere luchtfoto's, ook van voor de
oorlog, die Oudeschild tonen als
een langgerekt dorp, waar het
water in de Skilsloot nog door het
open landschap stroomde. Ook
foto's van de verwoestende wer
king van mijnen die ontploften op
de dijk en ander oorlogsgeweld.
We zien de Koningin Wilhelmina
Bewaarschool aan de De Ruyter
straat, de opening van kleuter
school Hummeloord in 1958 en
hoelahoepen op het schoolplein
van de Bruinvisschool. De voetbal
club die een kortstondig bestaan
leidde, zwemwedstrijden bij De
Schans en de laatste rit van de lijk
koets in 1947.
Kortom: een boek met een hoog
'tuinpad van mijn vader'-gehalte,
herkenbaar en waarin de verschil
lende episoden tot leven komen.
Het VOC-verleden, Oudeschild als
thuishaven van TESO, het vissers
dorp en het opkomend toerisme.
Effies Buurten is een boek waarvan
je van alles kunt vinden en waar
over de samenstellers mogelijke
critici bij voorbaat de wind uit de
zeilen nemen: 'We blijven natuurlijk
goedbedoelende amateurs.'
Bij het be- en verwerken van de
foto's kregen de samenstellers hulp
van Henk van Wijk. Effies Buurten,
gedrukt en vormgegeven bij media
bureau Langeveld de Rooy en
uitgegeven door Gré Zegers en
Martha Witte, kost €29,95. De ver
koop gaat zaterdag 20 november
van 14.00 tot 17.00 uur van start in
't Skiltje. Vanaf 22 november is het
ook te koop bij Voordeelland
(Heemskerckstraat 17), Corinne's
Kapsalon (De Rruyterstraat 22) en
Hollandsafe (De Vang 33).
Gerard Timmerman
Gezicht vanuit de Heemskerckstraat op de haven, toen de coupure nog bestond.
Het Skillepaadje op een foto van vóór 1903. Op 6 augustus ging de toren van de
hervormde kerk links op de foto verloren door brand.
De knecht van slager Boekei gaat met een paaskoe door de straat om de Melkboer Sieme Smit met zijn melkkar.
bestellingen op te nemen.
1986: Annette en Jacob Krijnen kijken vanuit de tuin aan de De Wittstraat 25 naar Een zeemijn zoals die in 1939 aanspoelde bij Oudeschild. Soms ontploften ze en
de koeien. veroorzaakten veel schade.
