Voorzitterswisseling bij Stichting Dorpsherstel
'Schapenboeten liever goed
onderhouden dan restaureren'
Analyse basis inrichting natuurgebied Waalenburg
Terug naar tijd vóór
de ruilverkaveling
Zinderende remise En Passant en Schaaklust
TEXELSE 9 COURANTdinsdag 15 maart 2.
van Piet Kooiman aan de Hoorn-
derweg, is inmiddels door aanne
mer Wouter van Strien gerestau
reerd. Binnenkort wordt begonnen
met de boet van Anton Bakker van
hoeve Westerheem aan de Wester-
weg. De boet van Enno Drijver in
Den Hoorn staat inmiddels in de
steigers, zij het dat voor deze res
tauratie de gemeente financieel te
hulp schiet.
Het belang van het instandhouden
van de boeten is niet te onder
schatten, vinden de nieuwe voor
zitter en zijn voorganger. Hin: 'Boe
ten zijn belangrijk voor het toerisme.
Die dingen stralen rust uit.' Ver
meulen: 'Als iets typisch Texels is,
dan zijn het wel boeten en tuun-
wallen. Stolpen zie je ook in de rest
van Noord-Holland, boeten en
tuunwallen niet. Dat wordt ook
algemeen erkend op het eiland.
Geen brochure van de WV of er
staan wel boeten en tuunwallen in.
Als ze zouden verdwijnen, dan
houd je een landschap zonder toe
gevoegde waarde over.'
Belangrijk is dat ze in authentieke
staat worden bewaard. Hin: 'Pro
bleem is natuurlijk dat geen boer er
voor zijn bedrijfsvoering meer iets
aan heeft. Vaak staan ze in de weg.
Neem een aardappelboer die gere
geld met zo'n lange spuitarm het
land in moet. Die is die boet liever
kwijt dan rijk. Dat maakt het finan
cieel moeilijk. Want als stichting
vinden we niet dat je de boeten
geschikt moet maken voor recrea
tie. Want dan moet er ook een
verhard pad naar toe worden
gemaakt en voor je het weet, staan
er een boom, een schommel en
een auto. Dat doet afbreuk aan
zo'n boet. Die hoort vrij in het land
te staan.' Vermeulen: 'Slapen in het
hooi zou nog een mogelijkheid zijn.
Maar als je dat voorstelt, krijg je
direct alle veiligheidsdiensten op je
af.'
Om het voor boeren toch enigszins
aantrekkelijk te maken een boet te
behouden, maakt de stichting zich
sterk voor een regeling waarbij de
gemeente elke eigenaar jaarlijks
€500,- subsidieert. Dit bedrag is
bedoeld voor het reguliere onder
houd, zoals het vervangen van een
gesneuvelde dakpan en het schil
deren van een dun in de verf zit
tend houten voorschot. Hin en Ver
meulen zijn er van overtuigd dat
deze voorgestelde regeling beter
werkt dan de bestaande. 'Er zijn
boeten die twintig jaar geleden
compleet gerestaureerd zijn, maar
die nu alweer zo slecht zijn dat ze
eigenlijk opnieuw moeten worden
aangepakt. Als er een gat in het
dak komt en je doet er niks aan,
dan regent het in en gaat zo'n boet
snel achteruit. Maar als je ze goed
onderhoudt, dan hoef je eigenlijk
niet eens meer te restaureren. Je
moet dan ook als voorwaarde stel
len dat boeren die boeten ook echt
onderhouden, willen ze in aanmer
king komen voor die €500,-. Het
college vindt het een goed plan en
inmiddels is ook in de commissie
van de raad enthousiast gerea
geerd. We hopen dan ook dat het
snel wordt gerealiseerd.'
Bijkomend voordeel is dat een
goed onderhouden boet natuurlij
ker oogt dan een gerestaureerde.
Vermeulen: 'Als er vroeger een
plank afviel, dan sloeg de boer er
eentje tegenaan die hij nog had lig
gen. Of die hij net van het strand
had gehaald. Vooral in de omge
ving van Den Hoorn was dat de
praktijk. Compleet gerestaureerd
ziet zo'n er boet er eigenlijk te net
jes uit.'
Gevraagd naar het grootste succes
van de stichting tijdens zijn voorzit
terschap, antwoordt Hin zonder
aarzelen met: 'De kerkmuur van De
Waal. Daar zijn we bijna twintig jaar
mee bezig geweest. Het mooie
vind ik dat daar meerdere partijen
bij betrokken waren. Zo hebben we
prima samengewerkt met de kerk.
Je zag ook het besef dat je zoiets
voor de hele gemeenschap deed.
Dat een mooie muur uitstraling
geeft voor het hele dorp. Je moet
mensen soms ook een beetje
opvoeden. Dat ze gaan zien dat ze
hun woning in een oude dorpskern
beter in de originele stijl kunnen
opknappen dan met allerlei moder
ne fratsen. Aandacht vragen voor
de historie en mooie dingen behou
den. Dat is de taak van de stich
ting. In het ideale geval maken we
onszelf overbodig.'
Joop Rommets
n zijn voorganger Kees Hin bij de onlangs gerestaureerde boet van Piet Kooiman aan de
Aandacht vragen voor de histo
rie en mooie dingen behouden.
Dat zijn de belangrijkste doelen
die Elko Vermeulen zich heeft
gesteld toen hij Kees Hin begin
dit jaar opvolgde als voorzitter
van de Stichting Dorpsherstel.
Samen blikken de nieuwe man
en zijn voorganger terug én voor
uit.
Hoewel ze nooit samen in het
bestuur hebben gezeten, praten ze
als uit één mond. Vertelt de één
iets, dan komt de tweede met een
aanvulling, waarna de eerste de
conclusie trekt. Of andersom. Ze
kennen elkaar dan ook al tientallen
jaren, hebben dezelfde visie op
dorpsherstel en monumentenbe
leid en denken ook over praktische
zaken hetzelfde. De gebruikelijke
vraag aan de nieuwe voorzitter wat
hij anders gaat doen dan zijn voor
ganger, hoeft wat hen betreft, niet
te worden gesteld. 'We gaan
gewoon verder. We hoeven het
beleid niet om te gooien, want dat
was al goed.'
Voor Elko Vermeulen is de in 1981
opgerichte stichting geen nieuwe
organisatie. Vanaf de beginjaren
was hij één van de aannemers die
geregeld restauratiewerkzaamhe
den aan boeten en andere panden
uitvoerden. 'Toen had ik nog een
andere pet op, maar met bestuurs
leden Willem van Duijn en Jan
Commijs heb ik al heel wat discus
sies gevoerd, leder met zijn eigen
specialismen, want je doet het met
elkaar. Ik heb me altijd al betrokken
gevoeld bij de stichting, maar een
bestuursfunctie zat er natuurlijk
niet in. Dat zou belangenverstren
geling zijn. Nu ik met mijn bedrijf
gestopt ben, kon het wel.'
Voorganger Kees Hin bekleedde
het voorzitterschap zes jaar, maar
was veel langer bij de stichting
betrokken. In 1990 werd hij door
toenmalig voorzitter Fridt Blanken
gevraagd adviseur te worden. 'Ze
zochten iemand om gemakkelijker
met de boeren te kunnen praten.
Dat werk deed ik zelf ook, dus dat
werkte wel. Als er over de restaura
tie van een boet moest worden
gepraat, ging ik mee.' In 1998 trad
Hin tot het bestuur toe en werd hij
secretaris en zes jaar later voorzit
ter.
De Stichting Dorpsherstel werd
dertig jaar geleden opgericht op
initiatief van de gemeente. Bedoe
ling was gemakkelijker subsidie
binnen te halen voor het restaure
ren van monumenten. Daar kwam
bij dat de bouwwereld met een
crisis kampte en aannemers graag
meer om handen wilden. Hin: 'De
provincie gaf een behoorlijke start
subsidie. Negentigduizend gulden,
als ik me niet vergis. Dat was in die
tijd een heel bedrag.' De nieuwe
organisatie ging voortvarend te
werk. In de beginjaren werden flink
wat bouwvallige huizen opgekocht,
opgeknapt en weer doorverkocht.
Zo kreeg de Schoolstraat in Ooste
rend een compleet 'nieuw' histo
risch gezicht.
'Het gebeurde ook dat Dorpsher
stel voor één gulden een huis
opkocht en later aan de dezelfde
eigenaar terugverkocht. Dat was
omdat particulieren minder subsi
die konden krijgen dan de stich
ting. De eigenaar betaalde dan het
bedrag dat wij niet als subsidie
vergoed kregen. Dat was een lega
le constructie. De notaris werkte
gratis mee en had er een stan
daardprocedure voor ontwikkeld',
vertelt Hin. Hij vertelt niet uit eigen
ervaring. 'Toen ik bij de stichting
kwam, was de steun die we van de
overheid kregen al zo klein gewor
den, dat we in de dorpskernen
weinig meer konden doen en we
ons noodgedwongen tot de res
tauratie van schapenboeten moes
ten beperken.'
De afgelopen jaren moest Dorps
herstel zich behelpen met een jaar
lijks budget van €22.000,-, beschik
baar gesteld door de gemeente.
Met dat bedrag was het mogelijk
gemiddeld één boet per drie jaar te
restaureren. Daarbij moet nog wor
den aangetekend dat alleen de 24
boeten op de gemeentelijke monu
mentenlijst in aanmerking komen.
De eigenaren van de 21 boeten op
de rijksmonumentenlijst kunnen
geen beroep op de gemeente
doen. Zeer welkom was dan ook
de bijdrage van €700.000,- uit het
Waddenfonds, toegekend na een
samen met de agrarische natuur-
vereniging De Lieuw ingediend ver
zoek. Deze uitkering maakt het
mogelijk de komende jaren tien
boeten op te knappen, terwijl de
eigenaar niet meer dan tien pro
cent van de totale kosten betaalt.
De eerste boet uit deze serie, die
Wat zijn de belangrijkste 'doelty
pen' voor de natuur in Waalen
burg en welke eisen stellen we
hieraan? Hoe zit het landschap-
secologische systeem in elkaar,
wat zijn de sleutelprocessen en
knelpunten, welke potenties zijn
aanwezig en welke natuur kan
worden ontwikkeld? Vragen die
de Landschapseconomische
Systeem Analyse (LESA) moet
beantwoorden. De gegevens uit
dit onderzoek dienen als basis
voor het inrichtingsschets en -
plan voor Waalenburg.
Het rapport dat onderzoekers R. de
Ridder, H. Kolkman en R. van Ros
malen van de Dienst Landelijk
Gebied (DLG) in opdracht van de
provincie over Waalenburg produ
ceerden, is diepgaand, bevat veel
tekeningen, analyses, kaarten, ani
maties en heeft een dikte van ruim
100 pagina's.
Uitgangspunt is het inrichten van
De bondwedstrijd tussen En Pas
sant en Schaaklust is zaterdag in
Andijk uitgelopen op een zinde
rend treffen, waarbij aan alle bor
den furieus werd gestreden.
Hoogtepunt was de partij tussen
Piet Reus en Thomas Richter, die
de beslissing moest brengen,
nadat alle partijen beëindigd
waren en het 31/2-31/2 stond. Uit
eindelijk werd tot een puntende-
ling besloten, nadat Richter eerst
nog een remiseaanbod had afge
wimpeld omdat hij graag de mat
choverwinning mee naar Texel
wilde nemen.
De Texelaars reisden met slechts
zeven man naar Andijk en begonnen
dus met een achterstand (1-0).
Mohamed al Rawy trok de stand
gelijk, door opponent Dirk Mantel
aan bord drie direct na de opening te
overrompelen. Met een elegant kwa
liteitsoffer luidde Al Rawy de mat-
aanval in. Aan bord vier maakte
480 hectare nieuwe natuur. Daar
naast moeten er meer recreatieve
mogelijkheden komen en moet de
waterhuishouding in en rond het
gebied worden afgestemd op de
herinrichting. 'Behoud van land
schappelijke en cultuurhistorische
waarden en draagvlak bij de lokale
bevolking en gebiedspartijen zijn
belangrijk. Daarnaast kunnen kan
sen voor ondernemers en de lokale
economie worden geconcretiseerd
in dit plan.'
Doelstelling is het realiseren van
een 'landschappelijk samenhan
gend systeem', waarbij met name
de oude kreken het uitgangspunt
Rinus Vittali gemakkelijk remise
tegen Albert Droog, in een partij
waarbij de spelers al te grote risico's
en ambities vermeden. Toen zo'n
dertig zetten waren gedaan, keken
de heren elkaar veelbetekenend aan
en was de remise een feit.
Ondertussen was Jaap de Wijk
tegen R. Brouwer een pion kwijtge
raakt. De Texelaar zocht compensa
tie in een aanval over de h-lijn, maar
Brouwer dreef hem terug en won in
de tegenaanval. Aan bord één zette
Jaap Dros in een Siciliaanse partij
Jaap Gorter het mes op de keel.
Misschien dat hij de centrumdoor-
braak iets te snel uitvoerde, want de
sterke Gorter (rating 2041) wist een
eindspel te bereiken dat ongeveer
gelijk stond. Na nog eens tien zetten
werd het punt gedeeld.
Abe Zijm kwam aan het laatste bord
na zware strijd remise overeen met
R Sinnige, nadat de stelling sterk
was uitgedund en er voor beide par
tijen niets meer te halen viel. Taeke
vormen. Er wordt gesproken over
'unieke natuurwaarden', die samen
hangen met de vele gradiënten
(gebiedsovergangen) en het samen
gaan van 'zeer waardevolle vegeta
ties met hoge aantallen weidevo
gels'. Als referentie is de tijd van
vóór de ruilverkaveling van rond
1950 gekozen. Waalenburg is
onder meer bekend van harlekijn
graslanden, dotterbloemhooilan
den, zilte graslanden, droge
schraallanden en zilte en brakke
weidevegetatie. Het onderzoek
gaat in op de wijze waarop die,
bijvoorbeeld door schraal beheer,
kunnen worden behouden of zich
waardevolle vegetaties kunnen
van Lingen speelde een uitstekende
aanvalspartij tegen S. de Vries. De
met wit spelende Texelaar kreeg
precies het type stelling waarin hij op
zijn best is: met grote taktische ver
wikkelingen, waarin hij De Vries pro
bleemloos naar de nederlaag
schoof.
Met een gelijke stand waren alle
ogen gericht op de partij tussen
Reus en Richter. Reus had de oud
clubkampioen van En Passant een
uit de theorie bekend stukoffer in de
Svesnikov-variant van het Siciliaans
voorgeschoteld, maar Richter, die
genoemde variant zelf ook bij voor
keur speelt, bleek niet onder de
indruk. Aanvankelijk leken de ver
wikkelingen gunstig voor Richter, die
echter moeite had het juiste plan te
vinden. Reus beet geweldig van zich
af en bereikte een welverdiende
puntendeling. De eindstand werd
daardoor 4-4, een resultaat waar
mee beide teams wel konden leven.
ontwikkelen. Waalenburg maakte
ook naam als pleisterplaats voor
allerlei soorten vogels en de Noord
se woelmuis. De ontstaansgeschie
denis wordt beschreven, hoogte-
ligging (laag ten opzichte van de
omgeving), de bodem (zeer grote
variatie aan bodemtypen) en de
hydrologie (brakke en zoete kwel).
Waardevolle vegetaties zijn de
afgelopen decennia relatief stabiel
aanwezig, waarbij wel enige mate
van verzuring is vastgesteld en
komen door oppervlaktewaterpeil-
beheer relatief lage grondwater
standen voor.
De weidevogelpopulatie is de afge
lopen decennia redelijk stabiel
gebleven. Wel zorgen ganzen voor
verstoring. Door het tegengaan
hiervan, in combinatie met goede
plas-drasgebieden, moeten vogel
doelen zijn te realiseren. Recreatie,
wegen, boerderijen en de oprukk-
kende begroeiing (Hertenkamp)
worden ook opgevoerd onder het
kopje verstoring. Bij de herinrich
ting moeten hierover keuzes wor
den gemaakt, stellen de onderzoe
kers. Lage waterstanden en een
slechte kwaliteit van het oppervlak
tewater hebben ervoor gezorgd dat
natte flora en fauna zich slecht
hebben ontwikkeld. Veranderingen
door peilbeheer kunnen volgens de
onderzoekers voor een belangrijk
deel ongedaan worden gemaakt,
waardoor de beoogde natuurdoe
len kunnen worden gerealiseerd.
Verdroging is een groot knelpunt in
Waalenburg. Dit kan worden tegen
gegaan door een zelfstandiger
waterbeheer in Waalenburg, waar
bij het peil in de winter hoger is dan
in de zomer. Een grootschalig en -
ook met het oog op de omgeving
- gecompliceerd project, dat als
'leidend thema' voor de planvor
ming wordt opgevoerd. Een
belangrijke randvoorwaarde in de
planvorming is dat omliggende
gronden geen overlast mogen
ondervinden van aanpassingen van
het watersysteem op Waalenburg.
Drooglegging van Waalenburg bij winter- en zomerpeil. In de zomer liggen de
peilen hoger en is de drooglegging geringer. Langs de kreek is deze veelal niet
meer dan 10 tot 30 cm.
