1
Onderzoek naar economische kracht Texel
TEXELSE 11 COURANT
Vliegtuighangar in 1944 verplaatst van De Vlijt naar Havelte
Texels bouwwerk
in Drentse landschap
VRIJDAG 5 OKTOBER 2012
Luchtopname van de militaire hangar op De Vlijt. De opname moet gemaakt zijn in 1939 of 1940. (Collectie r. de visser}
Tegenover de kazerne aan Johan- naar alle waarschijnlijkheid als vier het westen van het land. Omdat er
nes Postweg in Havelte loopt een losse hangars op Flugplatz Steen- op Texel al een vliegveld was,
fietspad het bos in. Na het passé- wijk opgebouwd. Een andere bij- maakte men daar dankbaar gebruik
ren van een perceel bouwland ligt zondere hangar werd in 1944 in van. In 1938 werd een stuk grond,
links een strook bos. In dit bos lig- Havelte neergezet en was afkom- grenzend aan het bestaande vlieg-
gen de restanten van waar in de stig van Texel. veld, aangekocht en hierop werd in
oorlogsjaren een grote vliegtuig- 1939 een grote hangar gebouwd
hangar stond, afkomstig van De In 1935 werd besloten tot de aan- voor stalling en onderhoud van
Vlijt op Texel. Op verschillende leg van een burgervliegveld op militaire vliegtuigen. De hangar was
plaatsen steken
nog fundamen
ten uit de grond
en ook een kel
der met ijzeren
trap is heden
ten dage nog
zichtbaar. Patric van Aalderen en
Jelle Kootstra beschreven voor
Onsen Spiker, het blad van de his
torische vereniging Havelte e.o., de
geschiedenis van dit gebouw.
Ten behoeve van de operationele
inzet van Flugplatz Steenwijk, een
Duits vliegveld bij Havelte, dat tus
sen 1942 en 1945 werd gebouwd
ten behoeve van de uitbreiding van
de Luftwaffe in Nederland, werden
22 vliegtuigonderkomens van ver
schillende typen gebouwd. Dit om
diverse toestellen te kunnen stallen
en te onderhouden. Nieuwe han
gars werden gebouwd door Duitse
gespecialiseerde bedrijven als
Honag en Junkers, maar ook wer
den bestaande onderkomens
gebruikt, afkomstig van andere
Nederlandse vliegvelden. Zo wer
den twee grote hangars op vlieg
veld Ypenburg gedemonteerd en
Texel. Het eiland werd door de
directie van de KLM gezien als een
mooie uitbreiding van het binnen
landse luchtvaartnet. De Vlijt werd
in 1937 geopend en vooral in de
weekend maakte men regelmatig
gebruik van deze vervoersmoge-
lijkheid. Vlak voor de oorlog kreeg
het vliegveld een gedeeltelijk ande
re bestemming en werd het in
gebruik genomen door de lucht
vaartafdeling van de Landmacht,
de LVA. Deze was tot de jaren der
tig vrijwel alleen actief op vliegveld
Soesterberg, maar dit lag buiten de
zogeheten Vesting Holland, wat
niet handig was bij een eventueel
conflict met Duitsland. Zeker niet
in het kader van de toenemende
spanningen. Bovendien was men
zeer kwetsbaar als alle militaire
vliegtuigen op één veld zouden
blijven. Daarom besloot men tot de
bouw van militaire vliegvelden in
te beschadigen. Zes verouderde
jachtvliegtuigen van het type Fok
ker D-XVN's werden nog overge
vlogen naar hulpvliegveld Buiksloot
bij Amsterdam om van hieruit deel
te nemen aan de strijd. Al snel na
de capitulatie namen de Duitsers
vliegveld De Vlijt in gebruik, doch
slechts gedurende korte tijd. In
1941 werden er jachtvliegtuigen
gestationeerd en in april van het
zelfde jaar werd een begin gemaakt
met uitbreiding van het veld. Men
bouwde nieuwe vliegtuigonderko
mens, twee kleine startbanen en
enkele taxibanen. De Vlijt bleek
door zijn ligging een tamelijk voor
uitgeschoven vliegveld te zijn en
een makkelijk doelwit voor de geal
lieerden. Mede omdat de oorlogs
situatie inmiddels sterk was veran
derd, besloot men het vliegveld te
ontmantelen. Om 29 maart 1943
werd De Vlijt officieel door de Orts-
kommandant vrij gegeven. Het
vliegveld kwam uiteindelijk - mede
door de Russenoorlog die zich hier
in alle hevigheid afspeelde - ont
manteld en verwoest uit de oorlog
heid wist de Bezirksbauleitung der die boven Flugplatz Steenwijk wer-
Luftwaffe Drenthe de hand te leg- den genomen, toonden duidelijk
gen op de hangar van De Vlijt.
Deze hal zou erg bruikbaar zijn
waar de hal was opgebouwd. Van
af de grond werden foto's gemaakt
voor het stallen en onderhouden door Jan Poortman uit de Wijk,
van vliegtuigen en in de laatste
maanden van 1943 werd een aan
vang gemaakt met het bouwrijp
sinds 1942 werkzaam bij het
Bureau Inlichtingen onder de
schuilnaam Chris N105. Hij legde
maken van de grond waar de ook de Texelhalle vast op de
'Texelhalle' moest worden gevoelige plaat,
geplaatst. In de periode van april
tot en met juli 1944 waren inge
huurde bedrijven actief om de han-
Rond juli 1944 was de hal gereed,
maar nog niet in gebruik. Op dat
gar te demonteren en te verplaat- moment werd hij naar alle waar-
sen. De inmiddels schijnlijkheid
overleden Klaas Fundamenten alleen gebruikt als
Schieving uit Mep- opslag voor
pel kon zich in een nog zichtbaar cement en tras
interview in 2007 kalk, dat gebruikt
nog goed herinneren hoe hij als werd als metsel-, voeg- of pleister
verplicht tewerkgestelde vrachtwa- mortel. Rond de bevrijding werden
genchauffeur opdracht kreeg om de grote hangar en diverse andere
naar het station in Meppel te rijden bouwwerken in de directe omge-
voor een bijzondere vracht. 'We ving opgeblazen. Ongeveer hon-
moesten een gedemonteerde hal derd kubieke meter ijzerwerk en
in camouflagekleuren ophalen van steenpuin werd bij elkaar gelegd
het station in Meppel, waar deze langs de weg van Havelte naar
per spoor was aangekomen. De Wapserveen. Op de locatie waar
hal, een onderkomen voor vliegtui- de puinhopen van de Texelhalle op
van het stan
daardtype met
een poortope
ning van 5x56
meter en een
vloeroppervlak
van 69x36
meter.
De LVA werd op 1 juli 1939 Lucht
vaartbrigade en later omgevormd
tot Commando Luchtverdediging.
Daarmee kreeg het Wapen der
Militaire Luchtvaart voor het eerst
een eigen status. Op Texel werd
personeel van de Depot Lucht
strijdkrachten van het Commando
Luchtverdediging gestationeerd.
Specifiek ging het hier om de
Jachtvliegschool van het 3e Lucht
vaartregiment. Men hield zich op
het vliegveld voornamelijk bezig
met het opleiden van vliegers op
enkel- en meermotorige vliegtui
gen.
In de meidagen van 1940 werden
zoveel mogelijk vliegtuigen buiten
het vliegveld gebracht om ze voor
de vijand te behoeden. Dit bleek
niet erg succesvol en de Duisters
slaagden erin de meeste toestellen
Het interieur van de hangar op De Vlijt,
tevoorschijn. Omdat er geen direc
te behoefte aan bestond, duurde
het tot 1953 voor het weer in
gebruik werd genomen.
In Havelte werd inmiddels tussen
1942 en 1945 hard gewerkt aan de
bouw van een Flugplatz en eind
1943 moest het vliegveld in
opdracht van het I. Jagdkorps wor
den uitgebreid. Voor deze uitbreiX
ding was het Luftgau Holland ver
antwoordelijk. Vanwege overtollig-
gen, was op Texel gedemonteerd
en vanuit Den Helder per trein naar
Meppel gebracht. Daar werd hij
door gemengd gehuwde joden op
vrachtwagens geladen om naar
Havelte gebracht te worden.'
De bouw van de Texelhalle bleef
niet onopgemerkt. De RAF maakte
gedurende de oorlog vele luchtfo
to's boven Nederland om overzicht
te krijgen van de belangrijke objec
ten en installaties. De luchtfoto's
dat moment lagen, werden onge
veer vijfhonderd zakken traskalk en
cement aangetroffen. Een gedeelte
daarvan was nog bruikbaar.
Patric van Aalderen
Jelle Koostra
i: Onsen Spiker, verenigingsblad v
iV Havelte e.o.
r informatie: v
Gemeten naar de economische
kracht van het midden- en klein
bedrijf (MKB), dan staat Texel
van de 58 gemeenten in Noord-
Holland op de 13e plaats. Dat is
af te leiden uit de Regionaal Eco
nomische Thermometer (RET)
van Rabobank Nederland over
2011.
De economische kracht van het
MKB is gemeten aan de hand van
vijf bedrijfseconomische kengetal
len; de netto winstmarge, de
arbeidsproductiviteit, de investe-
ringsratio, de liquiditeit en de sol
vabiliteit. Samen geven ze aan hoe
gezond en fit het MKB is. Liquidi
teit gaat over de vraag of een
bedrijf in staat is om op korte ter
mijn aan haar verplichtingen te
voldoen, solvabiliteit duidt op de
grootte van de buffer waarmee
financiële tegenvallers kunnen wor
den opgevangen. In bijstaande
figuren staan de scores voor Texel
per kengetal weergegeven. Hierbij
wordt Texel vergeleken met de pro
vincie Noord-Holland en Neder
land. Texel heeft naar verhouding
veel bedrijven in de sectoren hore
ca en vrije tijd en detailhandel. Bij
de arbeidsproductiviteit wordt aan
getekend dat horeca, op Texel ver
reweg de grootste sector, door het
arbeidsintensieve werk zich ken
merkt door een lage arbeidspro
ductiviteit. Het verklaart wellicht
waarom de arbeidsproductiviteit
op Texel onder het gemiddelde ligt.
Qua liquiditeit zit Texel boven het
gemiddelde, maar de solvabiliteit
zit er onder. Agrarische- en visserij
bedrijven zijn niet meegerekend in
de berekeningen.
Over de Texelse economie in 2011
doet het rapport geen inhoudelijke Sectorstructuur (op b.
mededelingen, wel over de lande
lijke ontwikkelingen. In het eerste
kwartaal van 2011 leek de econo
mie nog voorspoedig te draaien, in
het tweede kwartaal stagneerde de
groei van de economie vrijwel
geheel en tegen het eind van het
jaar was Nederland - na 2009 -
opnieuw in een recessie. De hui
zenmarkt stagneerde, de onzeker
heid over pensioenen groeide en
de werkloosheid liep op. De Euro
pese schuldencrisis hield aan en
door tegenvallende groei moest de
overheid bezuinigen.
Al die factoren zorgden ervoor dat
consumenten de hand op de knip
hielden en dat bedrijven minder
investeerden. Voor 2012 en 2013
verwacht Rabobank dat de econo
mie een half procent krimpt ten
opzichte van 2011 en dat de werk
loosheid eind 2012 zal zijn opgelo
pen tot 6,5 procent. De vooruit
zichten voor 2013 zijn niet veel
florissanter. 'Ondernemers in het
MKB zullen het ook volgend jaar
moeilijk krijgen.'
•f> iï> .p -p
Aandeel MKB van totale bedrijfsleven
nettowinstmarge
ll lil
Arbeidsproductiviteit
■e -w -e--?
III lil
n arbeidsvolume)
In vesteringsratio
Jef Schuur week
lang bij RTL5
Jef Schuur van Culinaire Ver
wennerij Bij Jef in Den Hoorn is
van maandag 8 tot en met vrij
dag 12 oktober dagelijks op
televisie te zien in het RTL 5-
programma Topchef tegen Ster
renchef. De uitzending begint
elke dag om 19.00 uur.
De reeks uitzendingen begint met
een masterclass waarin Schuur
acht deelnemers voorbereid op de
strijd tegen de keukenbrigade van
Bij Jef. De volgende dagen valt er
dagelijks één deelnemer af, zodat
er aan het eind van de week vier
kandidaten overblijven. Die gaan
de strijd aan met Jefs team. 'Het
wordt een spannende wedstrijd',
zegt Jef. 'Leuk om naar te kijken.'
Al eerder deed Schuur in een ande
re opzet mee aan het programma
Topchef. 'Het is leuk om aan zo'n
programma mee te doen. En het
levert niet alleen publiciteit voor je
bedrijf op, maar het is ook een
prima mogelijkheid om de Texelse
producten, waar wij heel veel mee
werken, te promoten en andere
koks daarmee te laten kennisma
ken.'
Schuur is met partner Nadine Mög-
ling eigenaar van het enige restau
rant op de Waddeneilanden met
een Michelinster. Bij Jef sleepte
jaren geleden niet alleen deze pres
tigieuze onderscheiding in de
wacht, GaultMillau kende het res
taurant niet minder dan 16 punten
toe. Daarnaast is sommelier Mög-
ling uitgeroepen tot wijn-spijsspe-
cialist van 2011. Zij is de enige
vrouwelijke sommelier die deze
prijs heeft gekregen. De keuken
van Bij Jef staat voor smaakcombi
naties waarin Texel tot in alle zintui
gen waarneembaar is.
