Garnalenvisser in zijn element
REPORTAGE
www.texelsecourant.nl
VRIJDAG 14 JUNI 2013
boord van de
'NOC TWEE BOEITJES TREKKEN EN DAN VERDER ONDER DE KUST'
'Deze zijn mooi groot,
die brengen een mooie
prijs op.' Garnalenvisser
Albert Blom laat de vangst
tevreden door zijn handen
gaan. Eindelijk een goeie
trek. Maar echt vlotten wil
het vandaag niet. Het wa
ter is te helder en het net
loopt dicht met groene flap.
We varen een dagje mee op de TX24 'He-
liomare', de garnalen kotter van Blom.
De netten slepen door het water van het
Vogelzwin, de geul ten noordoosten van
Texel. Links in de verte het kerktorentje
van De Cocksdorp, rechts de Steenplaat.
Garnalen houden zich graag op in on
diepte. Blom koerst langs de rand van de
zandplaat, een meter of zes water onder
de bodem. Een mijl of drie per uur. Onder
het oppervlak glijdt het vistuig en rollen
de klossen over de bodem. Netten van ne
gen meter breed, met daarachter een 'zak'
met een lengte van elf meter. 'Geen bo
demberoering', benadrukt de visserman.
Garnalen schrikken, schieten omhoog,
zo het net in. In theorie dan, zo blijkt la
ter. Een groep van circa zestig zeehonden
luiert op de rand van de Steenplaat. On
danks dat we nog net niet over hun staart
varen, verroeren ze geen vin. 'Toen ik in de
jaren zestig begon te vissen, telde Piet Slik
de zeehonden. In de Waddenzee bij De
Cocksdorp waren dat er toen acht. Moet
je nu eens kijken. Dit zijn er zeker zestig
op deze plaat alleen, in de hele Wadden
zee zijn er vele duizenden. Mooi gezicht,
maar ze vreten wel de vis op. Vroeger stik
te het hiervan de botjes en ander spul, die
zie je nu niet meer.'
Dat wordt bevestigd als even de later de
netten aan boord worden gehesen en
Blom de zak laat leeglopen in de bak. Een
verdwaalde tong, veel krabben en ook
wat garnalen. Maar vooral groene flap.
'Het komt van die bank', wijst hij op de
zandplaat. 'Met de noordenwind is het er
van afgespoeld en nu lopen mijn netten
ermee dicht.' In de machine aan dek wor
den flap, krabben en andere ongerechtig
heden automatisch van de garnalen ge
scheiden. Alles wat niet bruikbaar is gaat
rechtstreeks overboord. Hapklare brokken
voor een zwerm meeuwen achter het
schip. Een speciale zeef zorgt dat de on
dermaatse garnalen levend en wel in zee
spoelen. Blom vertelt hoe deze zeef in de
jaren zeventig gemeengoed werd op de
garnalenkotters, nadat onderzoek door
bioloog Mark Fonds had uitgewezen dat
er een hoog overlevingspercentage was.
De visser moppert op nieuwe regelge
ving, gebaseerd op hernieuwd onderzoek,
dat voorschrijft dat deze ondermaatse
garnalen moeten worden meegenomen.
'Doodzonde en niet uit te leggen. Dat
kleine spul is waardeloos voor consump
tie. Het wordt gemalen tot puf voor de
viskweekindustrie. Een belangenkwestie
dus.'
Genoeg gepraat. Blom is een bezig baasje.
Hij sjort aan touwen, netten, draaft heen
en weer over boord, hanteert de water
spuit en doet allerlei andere werkzaam
heden. Dan gaan de netten overboord.
Eerst om ze schoon te spoelen en nadat
de zak is dichtgeknoopt voor de volgende
trek. Hij keert zijn achttien meter lange
vaartuig, we vissen met de stroom mee.
We koersen recht op de vuurtoren aan.
Dit keer hebben we meer geluk. 'Als we
geen rommel in de netten krijgen kunnen
we wel een uurtje doorvissen.' Daar ziet
het naar uit. Aan boord is de rust weerge
keerd, tijd voor koffie en koek. Na elke trek
gunt hij zich een stukje speculaas. Op weg
naar het Rob bengat.
Blom (66) kent dit gebied als zijn broek
zak. Hij vist al vanaf 1964. Eerst bij Van
der Schans. De timmermanszoon kreeg
al vroeg de smaak te pakken. "Dit vind
ik mooi", zei ik tegen mijn vader. Na een
tijdje moest ik in dienst. Als je een eigen
bedrijf had, kreeg je vrijstelling. Hij zette
zijn zinnen op een eigen kotter. De bank
werkte aanvankelijk niet mee, maar de
kotter kwam er toch. 'De TX27. Er kwam
een nieuwe motor in en ik heb hem zelf
helemaal opgeknapt.' En zo werd Blom op
zijn zeventiende zelfstandige. 'Op de ha
ven verkochten we garnalen en paling, zo
vanaf de kotter. Op een dag regende het.
Cor Dros, de wethouder, kwam langs. Hij
vond dat maar niks en adviseerde om in
de schuur een winkel te beginnen. Maar
dat mocht toch niet? "Doet het nou
maar", zei hij. Dat was in 1984. Twee jaar
ging het goed, maar toen hebben we ne
gen jaar ellende gehad.' Maar Viscentrum
Blom floreerde. 'Er zaten duizend num
mertjes op een rol, maar op drukke dagen
waren dat er niet genoeg.' Hard werken
ook, van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat. 'Als ze vroegen waar ik was, dan was
ik wel ergens naartoe om vis te kopen.'
Totdat de Blommen hun zaak verkochten.
'Twee jaar heb ik binnen gezeten. Op zol
der netten boeten voor Dirk Albert (zijn
zoon van de TX25). Niks voor mij.' Blom
(sr.) gooide het over een andere boeg en
liet een nieuw schip bouwen, met een
diepgang van 1.10 meter en een motor
van 220 pk. Waar collega's met een maat
varen, werkt Blom alleen. 'Ik hecht aan
mijn vrijheid en bepaal zelf wanneer ik
wel en niet vaar. Als ik geen zin heb, dan
ga ik niet. Dit schip is zo gebouwd dat ik
hem helemaal zelf kan bedienen.' Hij kijk
naar buiten en geniet. Deze visserman is
in zijn element. De Heliomare tuft onver
stoord verder. 'Nog twee boeitjes trekken
en dan varen we verder onder de kust.'
Blom heeft in meer dan een halve eeuw
veel zien veranderen. 'Elke dag is anders.
Alleen al de bodem. Volgens de kaart
moet ik hier acht meter water hebben,
maar zijn er vier', tuurt hij op het scherm.
Verderop wordt het nog ondieper, wijst
hij op de branding en stelt de koers bij.
'Geulen die een paar jaar geleden zeven
meter diep waren, zijn nu uitgesleten tot
vijftien meter.'
Ook het water is veranderd. 'Voorheen za
ten er fosfaten in, daar groeide het plank
ton goed van en daardoor had je veel vis.
Fosfaat moest uit de wasmiddelen, maar
wat er nu in de wasmiddelen zijn veel
schadelijker dan de fosfaten die ze er
uit hebben gehaald. Dat stroomt in zee.
En wat denk je van de pil? Via het riool
stroomt het anticonceptiemiddel in zee
en tast de vruchtbaarheid van de vis aan.'
Er kwam een stroomkabel tussen Texel
en het vasteland. 'Biologen willen er niet
aan, maar de vis voelt het en wil er niet
overheen.'
Toch waren er jaren dat er extreem veel
garnalen werden gevangen. Twee jaar
geleden, toen er zóveel zaad tot wasdom
kwam, dat bij elke trek de bak die nu tot
de bodem is gevuld tot de rand toe vol
zat. 'Vroeger maakten we afspraken over
de hoeveelheid die we aanvoerden. Daar
door hielden we de prijs er op. Maar vis
sers zijn dom en hielden zich er niet aan.
Voor de zekerheid voerden ze maar wat
meer aan. Daardoor daalde de prijs. Twee
jaar geleden waren de garnalen waarde
loos. Van de NMA mogen we geen prijs
afspraken meer maken. Nu zijn er alleen
maar verliezers. De vissers, want die zijn
eikaars concurrenten. Ze verstoken meer
olie en moeten veel harder en langer
werken. De natuur verliest ook, want die
grote jongens vangen het hele jaar en ne
men ook de jonge aanwas mee. Spreek je
met z'n allen af wat minder te vissen, dan
verdienen we met z'n allen een gezonde
boterham en is er meer rust en herstel.'
Vandaag is de zee voor het mooie te hel
der. Troebel water duidt op veel voedsel
en dus veel vis. Competitie is deze vis
serman niet vreemd. 'Het blijft toch een
sport.' Ook om anderen op het verkeerde
been te zetten. 'Als ik een goeie stek heb,
dan meld ik dat aan Dirk Albert, en an
dersom gebeurt dat ook.'
En nu de dreiging dat een groot deel van de
Waddenzee dicht gaat voor garnalenvis-
sers, ook het gebied tussen Texel en Vlie
land waar Blom al zijn leven lang werkt.
'We laten ons te weinig horen. De natuur-
bewegingen hebben een grote lobby. Hun
mensen worden doorbetaald als ze naar
die vergaderingen gaan, terwijl wij het
werk ervoor moeten onderbreken en dus
verstek laten gaan. Als vissers moeten wij
ook zelf het vereiste onderzoek betalen,
terwijl als dat in opdracht van biologen
gebeurt, het voor hen wordt betaald. Een
ongelijke strijd. Van de gemeente krijgen
we geen enkele steun. Ze weten echt wel
wat er aan de hand is, maar doen niets.
Begrijpelijk, zij zijn ook hartstikke groen.'
Sluiting van de Waddenzee, wat heeft dat
voor gevolgen voor zijn bedrijf. 'Dan moet
ik stoppen. Dit schip is mijn pensioen. Ik
heb er veel geld in geïnvesteerd. Die kan ik
nu verkopen. Maar aan wie? Geen mens
heeft straks nog een ga malen kotter no
dig. Kapitaalvernietiging. Maar waar de
kokkelvissers werden uitgekocht, krijgen
wij geen cent compensatie.'
Zo, dat is er uit. Aan de wand van de
stuurhut drie foto's van kleinkinderen. 'Ik
heb er acht, maar de andere foto's zijn er
tijdens een storm afgewaaid. Ze liggen
daar', wijst hij op de kast. Zit er een opvol-
gertussen? Cynisch: 'Een visserman heeft
een arm bestaan. Laten ze maar bioloog
worden, dan verdienen ze goed. Moet je
ze alleen leren niet de hele waarheid te
vertellen.'
Rechts passeren we de enorme zand
vlakte van de Vliehors, met in de verte de
commandotoren van Defensie. Op z'n tijd
wordt daar geoefend met groot geschut.
Blom houdt afstand, maar onderbreekt
het vissen er niet voor. 'Eén keer zeiden
ze dat ik moest stoppen. Bekijk het maar,
dacht ik. Toen gaven ze een schot voor de
boeg. Ik heb meteen de vuurtoren gebeld,
toen nog bemand. "Ze schieten midden
tussen de zeehonden", zei ik. Toen was
het snel afgelopen met schieten.'
Tijd om het net boven te halen. Heeft
Blom al enig idee of er wat in zit? 'Nee,
elke trek is het weer een verrassing.' Dit
maal geen groene flap en andere rotzooi,
als de zak leegstroomt spartelen er vooral
veel garnalen in de bak. Mooi van grootte.
Blom kijkt tevreden en leegt de ene na
de andere mand in de kookketel. Roze
van kleur stromen ze er aan de andere
kant uit, worden automatisch gekoeld en
spoelen vanzelf in de bunker in het ruim.
Er komt geen hand aan te pas. 'Het enige
dat ik hoef te doen is ze opvangen in de
kist.'
Dit is een goed stekkie, dit lijntje op het
scherm zal Blom nog wel eens varen. Het
dagelijkse ritueel herhaalt zich, de netten
zakken weer in het water. Dan blijkt dat
het leven van de visserman niet altijd over
rozen gaat. De schipper voelt aan het roer
dat het onder water niet goed zit. Een
maal boven water blijkt dat het rechter
net een flinke hap uit een schelpenbank
heeft genomen. Het vergt zeker een half
uur om de rotzooi er uit te krijgen. Blom
relativeert: 'In de garnalenvisserij is het
altijd al zo geweest: Goud of ijzer.'
Gera rd Timmerman
Deze kotter is mijn pensioen. Na sluiting
Waddenzee is hij straks onverkoopbaar.
Laat mijn kleinkinderen maar bioloog wor
den. Die hebben tenminste een goed salaris.
