EEN PAAR DAGEN
Engetand-er-tussendoor
FIT HERSTELT EEN OUDE
TRADITIE ii Eil
unieke Nederlandse
benaming voor rijwiel
Verzorging van
Begrafenissen en
Crematies
J. TH. H00GENB0ÖM
29 DfcCkMBtk 19/1
UITKIJKPOST
In vrijwel alle landen, waar men het
vervoermiddel dat wij fiets noemen kent,
gebruikt men een benaming die interna
tionaal gemakkelijk te herkennen en af
te leiden is. Het heeft allemaal iets te
maken met tweewieler, rijwiel of het
oude woord vélocipède, dat in de zes
tiger jaren van de vorige eeuw in Fran
krijk werd gelanceerd. Alleen Nederland
kent een geheel eigen woord: fiets, zo
uniek dat men het in buitenlandse publi-
katies regelmatig en netjes tussen aan
halingstekens tegenkomt.
Fiets heeft het in het spraakgebruik in
ons land al snel van allerlei andere be
namingen gewonnen. In 1885 schreef de
gezaghebbende Nederlandse fitoloog Ja
cob Verdam in het tijdschrift „Noord en
Zuid": ,,'t Woord fiets wint veld en
dreigt „rijwiel" te overvleugelen." Dat
is inderdaad gebeurd. Zoals dominee
dichter Nicolaas Beets indertijd schreef:
„zoo eindigde al het getob om den vélo
cipède een goeden hoilandschen naam te
geven, en werd elke wijze raad daar
voor te berde gebracht verslonden in het
voor oog en oor teekenende fiets en fiet
sen."
Er waren heel wat namen voorgesteld
om een equivalent te vinden voor het
Franse vélocipède, namen als schrij-
wiel, trapwiel, wielpaard, wielpeerd en
zelfs vlossepeerd; het werd fiets. Offi
cieel werd het weliswaar rijwiel, zoals
de fiets in ambtelijke stukken, wetten
en processen-verbaal nog bijna steeds
wordt genoemd, maar de spraakmakende
gemeente hield het bij fiets, een unieke
benaming voor de tweewieler, waar geen
andere taal prat op kan gaan. Een re
cente, nauwelijks opgemerkte overwin
ning voor de benaming fiets is het feit
dat het officiële bordje rijwielpad - aan
duiding voor paden die alleen door fiet
sen (dus geen bromfietsen) mogen wor
den bereden - is en wordt vervangen
door fietspad.
Nu nog wachten op het verdwijnen van
rijwiel uit alle ambtelijke taal.
Waar komt het woord fiets vandaan?
„Herkomst van dit woord is onzeker.
Schijnt ca 1870 in de buurt van Apel
doorn ontstaan te zijn", noteerde dr.
Jan de Vries in zijn enkele jaren geleden
gepubliceerd etymologisch woordenboek.
Het is opmerkelijk dat in allerlei specu
laties, die de naam fiets trachten te ver
klaren, Apeldoorn verschillende keren
opduikt. Zo wordt beweerd dat de Apel-
doornse inktfabrikant Neelmeijer of
diens broer het woord voor het eerst zou
hebben gebruikt. Anderen zeggen dat de
naam fiets omstreeks 1880 op een kost
school in Apeldoorn zou zijn ontstaan,
willekeurig gevormd onder invloed van
het Franse vélocipède, een verklaring die
nogal hoge ogen gooit. Het is een feit
dat leerlingen van de Apeldoornse kost
school tot de eerste fietsenthousiasten
behoorden en dat verschillenden van hen
lid waren van de Deventer fietsclub Im
mer Weiter. Maar ook Apeldoorn had
een fietsclub. Daar werd op 1 mei 1880
La Vitesse opgericht; en ach, van Vi
tesse" naar „fiets" is ook maar een k'ei-
ne stap. Een opmerkelijke verklaring
komt uit Zuid-Limburg. In een Woorden
boek der dorpsspraak van Heerlen uit
1884 staat te lezen dat „vietse" in som
mige plaatsen ock wel „fietse" betekent
„hard lopen, zich snel uit de voeten ma
ken". Als men bedenkt dat de eerste
fietsen loopfietsen waren, dan is het ver
band met snel lopen niet zo vreemd.
De hardnekkige legende dat de Wage-
ningse wagenmaker-smid Viets zijn naam
aan de fiets zou hebben geleend, moet
van de hand worden gewezen, al heeft
deze man inderdaad bestaan en exploi
teerde hij zelfs een „leerinrichting voor
wielrijden". Een mooie verklaring, die
men zeker niét zonder meer van de hand
moet wijzen, is die dat de fiets een
klanknabootsend woord zou zijn. De ou
de fietsen liepen heel wat minder geruis
loos dan de moderne. Werd zo'n fiets
niet op tijd gesmeerd dan ontstond tij
dens het rijden een piepend geluid dat
men als fiets, fiets, fiets zou kunnen
vertalen.
Hoe het ook zij, de fiets heeft het glans
rijk gewonnen en met de naamgeving
heeft niemand moeilijkheden. In vele
samenstellingen en nieuwvormen komt
men fiets tegen, zoals - om een enkel
voorbeeld te geven - in vouwfiets en ge-
zinsfiets. De laatste tijd duikt een nieuw
woord op: fietsologie, een heel begrijpe
lijke woordvorming waarbij de analogie
voor de hand ligt. Fietsologie is een ver
zamelbegrip voor allerlei onderzoekingen
en aktiviteiten rond de fiets. Het zit er
in dat er binnenkort een aantal fietso-
logen in ons land rondlopen en wie weet
misschien komt er aan een van onze
universiteiten of hogescholen nog eens
een leerstoel in de fietsologie met een
echte fietsoloog als docent.
met al het bijbehorende
Stationsweg 39 Heiion
Telefoon SI 579
b.g.g. 80906 of 81318
der, dat de boter, van de Zeeland en the
British Rail steeds meer passagiers over
de haringvijver brengen, die het conti
nent van Albion scheidt. Het gaat om
honderdduizenden per seizoen en het zul
len er ongetwijfeld nog veel meer wor
den. De mogelijkheid is aanwezig om de
auto mee te nemen (en dat is lang niet
zo duur als men denkt) zodat een zwerf
tocht binnen het bereik komt. Zelfs voor
korte tochten kan men het eigen ver
voermiddel meenemen. En dat links rij
den wie voldoende moed bijeenraapt
en even doorbijt is er zo aan gewend.
De Engelsen zijn trouwens de meest
sportieve automobilisten die er bestaan
en voor iemand van het continent heb
ben ze altijd nog een extra beetje ho-
nenrs. Het va't echt wel mee.
De Zee1 and houdt trouwens voor deze
korte Enge1 and-uitstapjes ook rekening
met de niet-automobilisten. In deze ar
rangementen is het vervoer naar Londen
per trein inbegrepen. In de stad zelf is
het aantal vervoermiddelen zo overstel
pend groot, dat het onzin zou zijn de
eigen wagen te gebruiken. En wie naar
buiten wil heeft de mogelijkheid een
keuze te maken uit een van de touring
car- of treinreizen naar diverse bestem
mingen. Er is een rijke verscheidenheid,
zodat men in enkele reizen een groot
stuk van het land kan leren kennen.
Behalve het Lénden-tripje - voor een
weekeinde, voor twee, drie, vier, vijf of
acht dagen zijn er weekend-touringcar-
reizen, die de Engelandbezoekers kunnen
brengen naar Wales, naar de West Coun
try, naar de Zuidkust of Bournemouth.
Een andere mogelijkheid is het maken
van een East Anglia reis, die ook drie
dagen duurt. Kerstreizen zijn er naar
Londen en raar Cambridge en tenslotte
is er voor de waarlijk rustzoekenden nog
een negendaagse trip per boot en trein
naar Bournemouth, Brighton Hove en
Eastbourne aan de zuidkust, plaatsen
waar altijd vertier is, waar men voor
stellingen bij kan wonen, verrukkelijke
wandelingen kan maken en altijd wel een
avondje door kan brengen in de pubs
waar de Engelsen elkaar ontmoeten om
niet zelden u urenlang samen zingend
door te brengen. Een gokje maken is er
dan ook meestal nog wel bij, want een
bezoek aan Engeland zonder op z'n
minst wat muntjes aan speelautomaten
te hebben toevertrouwd is niet volledig.
De prijzen voor al deze reizen zijn spot
goedkoop. Vraag het maar aan uw reis
bureau. Het goedkoopste arrangement
behelst een weekendreis met logies en
ontbijt naar Londen. Voor honderdvijf
endertig gulden heen en terug met drie
nachten slapen in een Londens hotel.
Wie er dan niet eens tussenuit trekt is
eigenlijk een dwaas
Vergezicht over Londen
het allerergste geval binnen de perken
te houden. Bovendien hebben de Koning
in Juliana zowel als de St. George alle
mogelijke voorzieningen om het reizen
aangenaam te maken voor de 1200 pas
sagiers die er tijdens de dagtocht of de
850 die in de nacht een plaatsje kunnen
vinden. Zij kunnen een hut huren of een
moderne slaapstoel, ze kunnen er goed
koop en goed - zelfs a la carte - eten,
rondslenteren en grote bomen opzetten
in de conversatieruimten, waarbij Enge
land en de Engelsen uiteraard het be
langrijkste gespreksthema zullen vor
men. Op die manier begint de vakantie
al op de kade van Hoek van Holland,
waar de schepen van wal steken.
Zeseneenhalf uur varen. Dan ontvouwt
Engeland zich in Harwich Parkeston
Quay voor de ogen van de bezoekers.
Voor wie er voor het eerst komt blijkt
het een merkwaardig land te zijn. En
een land met merkwaardige mensen. De
Engelsen van de bolhoeden en de para
plu's, van de rozentuinen en de cricket-
matches, van de geruite sportpakken en
de mooie rashonden, van de open haard
vuren en 10 Downingstreet. Of je er
twee dagen blijft of een hele maand, uit
gekeken zul je er niet raken. Een oriën-
termgsbezoek brengt de Nederlander
meestal niet verder dan Londen. Dan
heeft hij trouwens al zoveel te zien, dat
hij tijd te kort komt. Maar zo'n eerste
bezoek betekent vrijwel altijd een terug-
zo verrukkelijk en zo uitgebreid is en
waar de avonden zo gezellig zijn.
Engeland is voor sportliefhebbers en
voor liefhebbers van antiek, voor roman
tici en moderne jonge mensen, voor cul-
tuurgenieters en natuuraanbidders een
prachtig land. Het is dan ook geen won
de Britse spoorwegen zulke krankzinnig
lage prijzen kompleet verzorgde arran
gementen aanbieden. Het zijn als het
ware smaakmakertjes; opwarmertjes zo
men wil. Voor een eerste bezoek aan
Engeland is een bezoek aan Londen toch
wel het me st aan te bevelen. De rijke
traditie van bet oude Albion z. als we
het kennen uit de boeken van beroemde
schrijvers, ligt hier als het ware voor het
opscheppen. De kroonjuwelen in de To
wer, de Big Ben the Houses of Parlia
ment, St. Pauls Cathedral en Piccadilly
Circus zijn toch zaken, die men gezien
moet hebben. En dan hebben we het nog
niet eens over de vismarkt en de Theems,
dan vergeten we nog Scotland Yard en
Madame Tussaud, Wembley en The City,
dat merkwaardige zakencentrum van de
stad, waar de tijd sinds Dickens lijkt te
hebben stilgestaan, als men tenminste
niet let op de al even Engels Rolls Roy-
ces waarmee de direkteuren naar hun
banken gaan of op de dubbeldekkers en
die vreemd gekonstrueerde Engelse ta
xi's, die voor de gewone man zijn.
Londen is een stad vol traditie, waar de
bezienswaardigheden zich aaneenrijgen.
Maar het is ook een stad vol kuituur.
Het is een swinging city bovendien. Er
is voor iedereen van alles te beleven.
Men kan er beroemde toneelspelers
Shakespeare zien spelen, maar ook de
Black and White Minstrels zien optre
den. Men kan er geweldige klassieke
concerten bijwonen maar ook Bëatgroe-
pen en niet te vergeten straatmuzikan
ten aan het werk zien. En vergeet dan
niet een middagje te winkelen in Regent
Street en Oxford Street, vergeet niet de
aflossing van de wacht te gaan bekijken
en een wandeling door een van de vele
parken te maken. Sla vooral Soho niet
over, de wijk met al die merkwaardige
eethuisjes en cafés, met de pubs en de
taverns. Londen is bovendien in elk jaar
getijde interessant omdat het altijd leeft.
Vooral rond de kerstdagen, als Engeland
traditioneel de lichtjes aansteekt, die bij
het kerstfeest horen en als de etalages
mooier zijn dan waar ook.
Het zou jammer zijn Londen te bezoe
ken en dan - of is het ook een volgende
keer - de rest van Engeland te laten
liggen. Trouwens, de laatste jaren lijkt
het isolement toch wat doorbroken te
worden. Er komen steeds meer mensen
die we'cen, dat Wales een streek is met
een overstelpend natuurschoon. Mensen
ook die langs de holle wegert naar Enge-
lands zuidkust zijn getrokken om daar
de wilde paarden te zien, de uitgestrekte
vennen van Dartmoor, waar de beruchte
gevangenis is of zelfs Cornwall hebben
opgezocht. Mensen, die de eeuwenoude
herbergen hebben bezocht, waar de „tea"
De Ferry-boot in volle zee van Hoek van Holland naar Harwich.
dan nog maar een klein stukje van het
oude Egypte. In Sakkara een van de
oudste koningssteden van het Egypti
sche rijk staat de beroemde tempel van
rechter Tie ter bezichtiging open, waar
op de muren het leven van eeuwen gele
den zich aan de ogen van de stomver
baasde toeschouwer ontholt.
Een hoogtepunt zal iedere Egyptereizi-
ger vinden in het prachtige museum,
waar de overdonderende schoonheid van
de schatten van Toetanchamon vele za
len in beslag nemen en waar de mum
mies in keurige rijen staan opgesteld.
Het oudq Egypte en het nieuwe. Maar
daar tussenin' ligt een hele wereld. Een
fantastische wereld, die zich openbaart
in de dodensteden van de Mammelukken
- in de graftomben wonen de mensen
van nu - in de koptische kerken en de
oude synagogen - in een ervan kan men
de spelonk zien, waar de heilige familie
woonde tijdens de reis naar Egypte - en
in de paleizen van de jaren toen Faroek
aan het bewind was. Alle perioden van
de geschiedenis zijn te vinden in het
Egypte van nu. En ze leven nog, met
name in de Arabische wijken, waar de
geweldige moskeeën te vinden zijn en
waar de handel bedreven wordt in aller
lei piepkleine winkeltjes, waar letterlijk
van alles te koop is. Want Cairo is de
meest Arabische stad ter wereld, met
zijn drukke moderne verkeer, dat in de
smalle straatjes wordt opgehouden door
de kudden schapen en op de buitenwegen
door de paard-en-wagens en de kamelen,
waarmee hele families en boeren naar
de markt trekken. Egypte is schilder
achtig en romantisch tegelijk.
FIT heeft een excursieprcgramma opge
steld, waarop men voor vijftig gulden
kan intekenen. Vijf excursies in en rond
de hoofdstad. Daarnaast bestaat er de
mogelijkheid om een bezoek te brengen
aan de oase Payoem - een tocht door
de woestijn, langs de versteende wouden
- waar de tijd sinds onze jaartelling lijkt
te hebben stilgestaan. En natuurlijk zul
len de fijnproevers er een nachtelijke
treinreis vix>r over hebben om Luxor te
bezoeken, het stadje dat vroeger Kar-
nak heette en waar de geweldige tempels
van die stad te vinden zijn. Van hieruit
is een bezoek aan de oude koningsstad
Thebe aan de overzijde v&n de Nijl, waar
de koningsgraven liggen, een belevenis
van de eerste orde. Hier spuiten de bron
nen van onze beschaving als het ware in
rijke overvloed hun schatten naar de
oppervlakte. Indrukwekkend is nog een
te bescheiden uitdrukking voor wat
Luxor te bieden heeft.
Hefe ljgt vcor de hand, dat vele Neder
landers de oversteek naar Egypte zullen
wagen. Het ligt nog meer voor de hand,
dat een groot deel van hen dat voor de
tweede keer zal gaan doen. Vele aan
vragen, die de heer Van Gennip kreeg
kwamen namelijk van hen, die vijf jaar
geleden of eerder ook al eens aan de
voet van de pyramiden stonden. Zij zul
len vele zaken onveranderd vinden. In
vijf jaar zijn er wel nieuwe opgravingen
bijgekomen, maar de oude zijn niet ver
anderd al veertig eeuwen trouwens
niet.
De parfumwinkeltjes zijn er ook nog en
in de shouks wordt nog op precies de
zelfde manier de amber aangeprezen,
evenals het koperwerk, de sieraden en
het ivoor. Zelfs de mensen zijn niet ver
anderd. „Het was net of we niet weg
geweest waren", aldus de heer Van Gen-
nip, die in het najaar van 1971 nieuwe
kontrakten in Cairo afsloot. Weer in
Carlton Hotel, Omar Khayam en Hilton.
„Ze waren er dolgelukkig dat we terug
komen" zo voegt hij eraan toe. „Zelfs on
ze favoriete gids, Fathi, was present. Hij
popelt van verlangen de vriendschaps
banden met de Nederlanders weer aan
te halen
Hij zal ruimschoots de kans krijgen in
1972. Of we zouden ons sterk moeten
vergissen.
Het tussendoor-vakantie-uitstapje is
hard op weg in Nederland ingeburgerd
te raken. Vroeger was de gemiddelde
Nederlander dolblij als hij zich twee
weekjes vakantie op de Veluwe kon per
mitteren, daarna kwam de vliegreis naar
Mallorca en nu is zelfs die al niet meer
voldoende om de druk van de slopende
tijden te weerstaan. De twintigste eeu-
wer wil er in het voor- en najaar een
paar dagen tussenuit. Een paar dagen
onderduiken in een andere atmosfeer,
andere mensen zien, iets bijzonders be
leven ook. Je komt als een herboren
mens terug van zo'n extra vakgntiétje;
je kunt de moeilijkheden weer baas en
het lijkt of je weken in plaats van dagen
weggeweest bent.
De tussendoortjes staan momenteel
plotseling extra in de belangstelling.
Verschillende reisbureaus zijn begonnen
hun lege vliegtuigstoelen te verkopen
aan de mannen en de vrouwen die de
tijd tussen hun twee zomervakanties te
lang vinden. De Stoomvaart Mij. Zeeland
komt echter de eer toe, in samenwerking
met de Britse en Nederlandse Spoorwe
gen het nieuwe ideaal al geruime tijd
realiseerbaar te hebben gemaakt. Korte
vakantie-uitstapjes naar Engeland per
Hoek van Holland - Harwich dienst zijn
nu al weer een hele tijd een groot succes
en de belangstelling is sterk stijgende.
Deze manier van er eens een paar dagen
uit te trekken heeft trouwens grote
voordelen. Een reisje naar Engeland is
namelijk geen surrogaat zomervakantie;
het is iets geheel anders.
Engeland is een ideaal vakantieland en
het leent zich beter dan welk ander land
ook voor een kort verblijf omdat men
zoveel van de typisch Engelse charme
zo dicht bij elkaar vindt. Het feit, dat
het een eiland is heeft Groot Brittannië
door de eeuwen heen beïnvloed. Het is
ook vcor de moderne bezoeker nog het
belangrijkste element van het land. Niet
alleen noodzaakt het eiland-zijn de
vreemdeling een overigens allerplezie
rigst zeereisje te maken, maar boven
dien heeft het isolement van Engeland
een stukje aardbol gemaakt dat totaal
anders is dan alle andere stukjes.
beschaving in Karnak.
Zeseneenhalf uur varen op een luxueus
schip scheiden de Nederlander van „die
andere wereld" die zo verkwikkend op
hem werkt. Zeseneenhalf uur luieren en
winkelen, eten en aan de bar een belas
tingvrij drankje nuttigen. De schepen,
waarmee de „Zeeland" en „The British
Rail" de dienst onderhouden zijn beide
nagenoeg nieuw en in ieder geval hyper
modern. Ze zijn zelfs uitgerust met sta
bilisator-vinnen teneinde de zeeziekte
onder de landrotten tegen te gaan of in
keer voor een langere vakantie. Mis
schien dat juist daarom de Zeeland en
Kameelrijden voor de pyramiden.
jjj -
De geweldige monumenten van de
In 1972 weer voor een prikje naar
de oudheden van Egypte
Toen in 1967 de Egyptische president
Nasser zijn troepen de Sinaï-woestijn
instuurde en de Israëlische legers gena
deloos terugsloegen, werd een periode in
de Nederlandse reiswereld afgesloten.
Gedurende de jaren die aan de vijfdaag
se oorlog vooraf gingen had de Eindho-
vense touroperator Nol van Gennip dui
zenden en nog eens duizenden Nederlan
ders in de gelegenheid gesteld om voor
een waarlijk zacht prijsje kennis te ma
ken met de rijke kuituur, die de Egyp
tische farao's de wereld hebben beschon
ken. Ze stonden oog in oog met de sfynx,
ze reden op de rug van kamelen naar de
pyramiden en ze zeilden op de moeder
aller rivieren, de Nijl. De gespannen situ
atie in het Midden Oosten maakte de
Egypte-reizen onmogelijk. Nu, vijf jaar
later durft Gennip het weer aan. In 1972
wordt een oude traditie in ere hersteld:
FIT gaat opnieuw (en weer heel goed
kope) reizen organiseren naar het mys
terieuze land aan de Nijl. Brachten vroe
ger de nog met zuigermotoren uitgeruste
DC-7's van de United Arab Airlines de
FIT-klanten naar Cairo, volgend jaar
zullen de hypermoderne vogels van de
KLM dat doen. De reis gaat via Kreta
en duurt veel korter dan voorheen.
In al die jaren is een grote vraag ge
weest naar Egypte-reizen, aldus de heer
Van Gennip. De toestand was echter zo,
dat ik het niet verantwoord vond om
wekelijks honderd of meer Nederlanders
in Cairo aan de grond te zetten. De si
tuatie heeft zich nu echter aardig gesta
biliseerd en bovendien zijn er alle mo
gelijke garanties voor een snelle terug
keer als er narigheid zou komen. Trou
wens, het toeristenverkeer naar Israël
is nooit zo groot geweest als nu.
Over politieke problemen spreekt de
heer Van Gennip liever niet. Je gaat om
niet-politieke redenen naar Egypte niet
waar en bovendien, als je als reisorga
nisator politieke standpunten in moet
gaan nemen kun je geen enkele reis
meer organiseren.
In 1972 dus weer naar Egypte. Een vijf-
tiendaagse reis voor 650,stand
plaats Cairo. Je kunt er alle kanten op.
Cairo is één van de belangrijkste steden
van de Islam en verenigt de moderne
twintigste eeuw met de oudheid. Het is
een intrigerende stad, zowel voor de
tourist die geen andere behoefte heeft
dan zich eens onder te dompelen in een
tof aal andere wereld als voor degene die
geïnteresseerd is in de kunstgeschiedenis.
Hier, aan de boorden van de Nijl liggen
de brortnen van onze beschaving. Dertig
eeuwen voordat deze jaartelling begon
bouwden de farao's er hun indrukwek
kende kuituur, waarvan de tastbare be
wijzen in grote verscheidenheid voorhan
den zijn.
Luttele kilometers van de moderne flats
in Cairo staan sinds eeuwen de pyrami
den van Gizeh, als het ware bewaakt
door die mysterieuze sfynx. En dat is
