Fietsen doe je alleen-
of met elkaar
wordt
Hoe onze fiets gemaakt
Met je fiets
de lucht in
Stichting:
fiets!
De informatiebron
Tentoonstellingen
waar fietsen
geëxposeerd worden
Het reservelampje
altijd bij de hand
Fietsklok
Fiets je slank
29 FEBRUARI 198^
Dat kan, zonder gevaarlijke stunts
uit te halen. Het gaat namelijk om
fietsvakanties maar dan in een lek
ker^ ver land. De fiets wordt dan
voor de luchtreiziger naar het land
van bestemming als vracht meege
nomen. Door de belangstelling
voor dè fiets zijn er al verschillende
vliegmaatschappijen die deze mo
gelijkheid bieden. Air France be
sloot onlangs dit ook te doen. De
fiets gaat gratis mee als bagage,
mits het totale bagagegewicht de
20 kilo niet cebovengaat. Eventueel
overgewicht moet natuurlijk extra
betaald worden.
De grootste informatiebron
over fietsen, fietsers, onder
houd, fietsroutes, fietsvakanties
en noem maar op, als het maar
met fietsen te maken heeft is de
'stichting: fiets!' - Europaplein 2
- 1078 GZ Amsterdam.
Goed om te weten!
Al is onze fiets een heel gewoon
alledaags vervoermiddel, het is
toch wel eens leuk om een wat
bredere kijk op diezelfde fiets te
krijgen. Op de hoogte blijven van
de nieuwste ontwikkelingen, het
hele aanbod eens bij elkaar zien, en
zelfs in de keuken van de futuris
tische modellen te kunnen kijken.
Iedereen weet van de internationa
le Automobieltentoonstellingen.
Die trekken veel bekijks. Niet in de
laatste plaats in ons land de RAI,
de auto-RAI dan wel te verstaan.
Maar ook voor fietsen zijn er in
ternationale, bekende tentoonstel
lingen. In het najaar was er zoals
gebruikelijk in Milaan in Italië al
weer veel nieuws te zien. Nieuwe
ontwikkelingen, o.a. als veel cross-
fietsen en aanpassingen op het ge
bied van verlichting. En de Salon
in Brussel (13-23 januari 1984)
bracht het nieuws al heel dichtbij.
Als u een echte enthousiast bent of
wilt worden, zou u zelfs eens een
vakantie kunnen koppelen aan één
van de vele wereldbekende fiets-
tentoonstellingen die overal ge
houden worden. En er is soms
meer te zien, de tentoonstellingen
worden vaak gecombineerd met
motorfietsen, auto's en soms zelfs
boten. Hier volgen voor dit jaar
enkele belangrijke data
Tweewieler RAI 2-10 maart -
Amsterdam;
Cycle Exhibition eind juni - Har-
rowgate, Engeland;
IFMA 20-24 sept. - Keulen;
Salon 4-14 okt. - Parijs;
London Show 26 okt.-l nov. -
Londen.
Iedereen, die wat langer fietst is
wel eens door een dienstdoende
agent aangehouden, met de woor
den: 'Uw achterlicht doet het niet'.
En velen van ons vertellen dan, dat
hij het nét nog wel deed. Weetje,
en soms is dat nog waar ook! Maar
in de tachtiger jaren hoeft dat niet
meer. Neen, niet dat er nu lampjes
zijn die nooit meer doorbranden,
maar er zijn koplampen en achter
lichten, die ingebouwd hun eigen
reservelampje hebben.
Gazelle's voor- en achterlicht met
het ingebouwde reservelampje.
slijpen, fraisen, boren, en tenslotte
gaat het in een chemisch bad om
alle overtollige resten te verwijderen.
Pas dan is een schoon frame ont
staan dat gereed is om z'n roestbe-
scherming en zijn laklagen te krij
gen.
Wereldprimeur in Dieren
In het Veluwse plaatsje Dieren
staat de bekende Gazelle fabriek.
Daar heeft men, trots op het Ne
derlandse vakmanschap en de goe
de Nederlandse kwaliteits fiets,
een wereldprimeur ontwikkeld om
'u' tegen te zeggen. Zonder te diep
technisch in te gaan op de zaak,
mag gezegd worden, dat daar een
soldeerproces is ontwikkeld en
een stuk computer-gestuurde auto
matisering is ontstaan waar in een
hoog tempo frames worden gesol
deerd, die in kwaliteit nog hoog
waardiger zijn, dan die welke door
handwerk zijn ontstaan, maar die
schoon zijn, en dus veel 'milieu
vriendelijker'. De kern van de hele
zaak is een soldeer 'oven' waar het
solderen tot stand komt door het
zepr plaatselijk verhitten van de
verbindingsstukken, doormiddel
van een magnetisch veld, opgewekt
door inÜuctiespoelen. Zonder dat
er open vuur aan te pas komt,
gloeien de 'lugs' tot kersrood op en
vloeit koper door het hele verbindings
stuk. Er vindt hierbij geen ver-
brandings-oxidatie plaats omdat
het 'inductie-soldeerproces' zoals
het systeem heet, plaats vindt in
een afgesloten kunstmatige atmos
feer van stikstof en waterstof.
Het opgloeien van de verbindings
stukken in de moderne magne-
tische-inductie soldeer-automaat.
gevoerd, kan die zo naar de roest-
werende baden waar de grondlaag
- net als bij automobielen - door
middel van elektro-forese wordt
aangebracht.
Met de hand gespoten versus
automatische lakstraat
De 10.000 door Gazelle jaarlijks
vervaardigde raceframes en race
fietsen, worden nog met de hand
gespoten. Voor de produktie fiet
sen is een automatische lakstraat
van ruim 500 meter opgesteld
waarin drie lagen worden aange
bracht en ieder apart worden ge
moffeld. De kwaliteit van de beide
processen is niet van elkaar te on
derscheiden.
Alles d'r op en d'r an
We hebben nu dan wel een com
pleet en fraai ogend frame, maar er
moet nog van alles op en aan voor
dat we het een echte Hollandse fiets
kunnen noemen. Transfers en
naamplaatjes, sturen, kettingkas-
ten, wielen, banden, spatborden,
verlichting, alles wordt in de af-
montage aangebracht om er een
complete fiets van te maken.
Fietsen wordt steeds meer iets anders dan een goedkoop vervoermiddel voor het
woon-werk-verkeer. De fiets is al voor grote delen van onze Nederlandse
bevolking een recreatie object. Nu is 'je ontspannen' voor sommige mensen: alleen
er op uit. A lleen zijn met jezelf. A Is je die recreatie op defiets zoekt zijn dat dan de
eenzame fietsersvan het liedje. Velen vinden het echter leuk om hun vrije tijd op
de Jïets door te brengen met gelijk gestemde zielen. En daar wordt ruimschoots in
voorzien. En wel in georganiseerd verband. Om te beginnen zijn er natuurlijk de
fietsvakanties, waarvan er in de zomer van 1983 een ware explosie is geweest
Meer dan ooit heeft men vakanties met elkaar fietsend doorgebracht In
Nederland natuurlijk, maar enkele tientallen Nederlandse toeristen hebben hun
trouwe karretje in laten pakken, zijn met een reis naar China gegaan en hebben
China (gedeeltelijke natuurlijk) fietsend verkend.
Ingebouwd
Eén schroefje los, het kapotte
lampje eruit, het reserve lampje
erin, en meestal kun je, door zo je
goede wil te tonen, dan wel een be
keuring ontlopen. Er zijn meerde
re merken lampen met deze inge
bouwde reservelampjes. Bij Gazel
le, onze grootste fietsenfabriek,
monteert men standaard deze uit
voering van de verlichting.
Toch niet vergeten
O ja, zelf moet men natuurlijk wel,
kort nadat je het lampje hebt ver
vangen... een nieuw lampje kopen
en dat op de plaats van het reser
velampje aanbrengen. Dat is iets
wat nog niet geautomatiseerd is.
Dus toch nog even nadenken.
Al honderd jaar handwerk
Al meer dan honderd jaar wordt
'de fiets' op nagenoeg dezelfde
wijze veelal met de hand gemaakt.
Voor een fiets wordt eerst zo'n
acht meter buis op de juiste lengte
gebracht. Vroeger gezaagd, nu op
moderne afsteek automaten, maar
aan het principe is weinig veran
derd. De buizen worden dan in de
verschillende verbindingsstukken
gebracht met reeds erbij ingescho
ven een messing ringetje om bij het
soldeerproces ook van binnen uit
materiaal te laten vloeien.
De verbindingsstukken heten in
het vakjargon 'lugs'. Nadat borax
op de te solderen plaatsen is aan
gebracht worden alle verbindings
stukken aan elkaar gesoldeerd.
Hierbij moet ook nog van de bui
tenzijde af messing met een staafje
in de verbinding gevloeid worden.
Bij bijzondere racefietsen geschiedt
dit nog geheel met de hand. Er is
inmiddels enige automatisering
ontstaan, het solderen gebeurt met
zes brandeis tegelijk terwijl het
frame in een klem tussen de vlam
men wordt gedraaid. Maar zeer
veel is ook hier nog handwerk.
'Vuile' frames
'Als een magnetron oven'
Het klinkt misschien oneerbiedig
en is ook technisch niet juist.
Maar er gebeurt hetzelfde als in
een magnetronoven (bekend van
snackbars en meeneem-restau-
rants) namelijk verhitting van ma
terie zonder dat er open vuur aan te
pas komt. In de magnetron wordt
het voedsel heet. In de 'soldeeroven'
de metalen frameverbindingen.
Moderne techniek dus, voor een
zeer klassiek vervoermiddel.
Maar bij Gazelle was dit de com
pletering van een toch al sterk mo
dern opgezette fabrikage van de
fiets. Want na het afkoelen van het
frame en een enkele nabewerking,
zoals het bracket ruimen en de
zadelsleuf zagen, dat in dezelfde
mallen gebeurt als waarin het
frame door de 'inductie-oven' werd
Het met de hand solderen van de
verbindingsstukken van de frames.
Hollandse kwaliteit
Wij hier in Holland hebben een
naam op te houden, als het om fiet
sen gaat. Wij zijn trots op de kwa
liteit en het vakmanschap van ons
Hollandse karretje.
Zelfs Rusland heeft contact ge
zocht met onze Nederlandse rij
wielindustrie om tot technische bij
stand te komen bij het opzetten van
een grote fietsen-fabriek in Rus
land. We mogen dus gerust trots
zijn op onze Nederlandse fiets.
Dat milieu-vriendelijke vervoer
middel dat als dienst-rijwiel al in
1868 door de Rijkstelegraaf in ge
bruik werd genomen. Ruim 115
jaar later worden weer proeven met
dienstfietsen genomen. L'histoire
se répète.
Als we ons beseffen dat in ieder Nederlands gezin
eind vorig jaar 2,66 fietsen aanwezig waren (dat is
natuurlijk een gemiddelde) en dat dat gemiddelde
in 1981 nog maar 2,55 bedroeg, dan is het toch
gerechtvaardigd om de fiets eens in het zonnetje te
zetten. Het is ook cijfermatig) duidelijk een Hol
lands instituut. In ons en natuurlijk andere landen
wordt het auto bezit uitgedrukt per hoeveel gezin
nen er één auto is. Neen, beseft u het goed, bij
fietsen is het bijna 3 fietsen per één gezin! Het is
dan ook niet vreemd te weten dat er jaarlijks in
Nederland ruim één miljoen fietsen nieuw worden
verkocht. En ook is er een levendige handel in op
geknapte tweedehands fietsen. In de studentenstad
Nijmegen is er zelfs een 'Second-Life-Fietsen-Hal'
geopend.
Wat er nu is ontstaan zijn erg
'vuile' frames. Vol borax klodders,
messing druipsels en oxidatie-ran
den door het solderen in de open
atmosfeer. Het frame krijgt nu een
zorgvuldige nabewerking. Richten,
Vierdaagse
Als de fiets recreatie wat korter
wordt beoefend, dan zijn er in Ne
derland de vierdaagsen: de bekend-
sten zijn Nijmegen (ja ook voor
fietsers), de Drentse Rijwiel Vier
daagse, Alphen, Almelo en Dene
kamp. Voor wie geen snipperda
gen wil opnemen zijn er ook avond
vierdaagse rijwieltochten. Over
toertochten, die veelal over per
fecte fietspaden gaan en waar vaak
een voorrijder het juiste niet te
hoge vempo aangeeft, kunnen we
kort zijn. Daarvan zijn er in ons
land honderden en honderden.
Vaak verreden in het wëekend. En
langs vaak de mooiste plekjes van
ons land. Eén van de bekendste
moet even speciaal genoemd wor
den: De 8e VAEL OUWE TOCHT
op zaterdag 7 juli 1984. Het aan
tal deelnemers kent een maximum:
4500. En ondanks het feit dat het
een pittige tocht van 100 of 200 km
is is de inschrijving vaak al ver
voor juni overtekend. Vandaar het
adres Secr. Gazelle-Vael Ouwe
Tocht, Boogaardstraat 11, 6883
GK Velp.
Voor informatie over die andere
honderden toertochten kunt u te
recht bij de NRTU, Postbus 326,
3900 AH Veenendaal en het toer-
seizoen opent al in maart.
Wintertochten
In de winter staat het toerrijden
ook niet stil, maar dat is in meer
dere opzichten wat meer voor de
'doorgewinterde' fietser. Dezelfde
NRTU organiseert veel veldtoer-
tochten. Dat wil zeggen tochten
over onverharde paden, maar geen
cross, dus geen springen over om
gevallen bomen, tegen trappen op
klimmen en geen trappetjes afrij
den. Het zijn tochten die voor een
fietser in conditie, met een stevige
sportieve fiets, te doen zijn.
In februari zijn er nog veel veld-
toertochten. Dan kan men terecht
in Zuid Laren, de Sallandse Heu
velrug, Haaksbergen, Zelhem,
Dordrecht, Roosendaal en Eind
hoven. Zo u ziet keus genoeg.
Geen racen
En bij al deze tochten, of het nu
deze wat meer winterse zijn of de
mildere zomerse tochten, bij al
deze recreatieve tochten is er geen
prestatie dwang. Er zijn geen eer
sten en tweeden. Ieder die binnen
de gestelde tijd de tocht volbrengt
(en dat is als je het rustig opbouwt
goed te doen) krijgt een herinne
ring. Al was het maar een stempel,
in zijn of haar registratie boekje.
Fietsen is heerlijk ontspannen,
door een stukje gezonde inspan-1
ning. Goed voor u.
Met deze Starley 'Rover' Bicycle
uit 1888, is na een fase van ont
wikkeling die nauwelijks veertig
jaar geduurd had, de 'moderne'
en door velen als definitief erva
ren vorm van de fiets tot stand ge
komen. Een van de vele andere
pogingen om de menselijke kracht
naar de wielen over te brengen
toont de inzet van de Lawson
'Lever' Safety Bicycle uit 1876.
je in de groenstroken van de grote
steden steeds meer elkaar met een
opgestoken hand groetende 'hard
lopers' tegen. Slank is vandaag een
combinatie van lichaamsbeweging
en van niet teveel, niet te vet eten.
Nu is joggen wel aardig maar je
ziet steeds hetzelfde. Op de fiets
kan het ook. Kan het in sommige
opzichten veel beter. Experts die
heilig geloven in fietsen als condi
tiemiddel voor de gewone burger,
hebben becijferd dat iedere dag 3
kilometer fietsen in een matig
tempo al een jaarverlies van 6 kilo
met zich mee brengt.
Het aardige van fietsen is echter
dat een uurtje fietsen, zelfs in een
matig tempo je al heel ver kan
brengen. En terug ook. Je kunt let
terlijk de paden op, de lanen in. Als
je dat wilt iedere dag een andere
route. Leuk hoor: je ziet meer... en
het is gezond. Maar overdrijf nooit
en als je twijfelt praat dan eerst
eens met je huisarts.
Niet slank genoeg. Of gewoon te
dik. Het is een kreet die we maar al
te vaak horen. Honger-dieeten zijn
in de laatste jaren meer en meer af
gezworen.
De mens van vandaag moet meer
bewegen. De 'jogging'rage is uit
Amerika naar ons overgewaaid.
En in de vroege ochtenduren kom
De wereld heeftal heel wat bijzon
dere klokken gezien. Van de Chi
nese waterklok tot alle moderne
digitale elektronische wonderen
aan toe.
Maar waarschijnlijk typisch Ne
derlands is de klok die gemaakt is
van uitsluitend fietsonderdelen.
De 'onrust' slaat tegen een crank-
kettingwiel, de beweging wordt via
verschillende, met kettingen aan
elkaar verbonden, tandwielen ge
reduceerd. De gewichten hangen
aan gewone fietskettingen en het
slinger-gewicht is ook een groot
ketting tandwiel.
Deze bijzondere klok werd ver
vaardigd door de 70-jarige heer
Nengerman uit Winterswijk. En
zal een plaatsje krijgen in het
Gazelle-museum in Dieren.
