verhalen uit de
gordel van smaragd
'Wat verdwenen is'
Liefste, mijn liefste
i
f
DEUTEKOM
Libris.Uw Complete Boekhandel,
'De wereld van
Louis Couperus'
i een meester-schrijver
w
'Ilias in
Batavia Jakarta'
Goena-goena en
geziene geesten
Tropenkoorts
doneslë in een rugzak
VAN BOEKEN KRIJG JE NOOIT GENOEG
JBSSii
A. Alberts:
m
iVlöMli!
Xn&uftlincl^:
Pramoedya Ananta Toer:
Pramoedya
Ananta Toer
Ivan Wolfers:
IVAN WOLFFERS
Liefste,
mijn liefste
Boekenweek
geschenk
Frédéric Bastet:
A. Alberts: een
meester-schrijver
De eilanden
De Eilanden
Libretto voor een
gewezen koningin
Margaretha Ferguson:
E
lias
in
B
J
Dolf de Vries:
Het contact tussen Nederland en
Nederlands-Indiëlater Indone
sië, heeft grote invloed gehad op
onze literatuur. We danken er
niet alleen enkele van onze be
langrijkste romans aan - Max
Havelaar'De Stille Kracht',
'Het land van herkomst' - maar
ook enkele van onze mooiste
verhalen, zoals die van Maria
Dermoüt en van A. Alberts.
'Insulinde: verhalen uit de gordet
van smaragd' biedt een prachtige
selectie uit die literatuur: frag
menten uit 'De Stille Krachten
'Max Havelaar' naast verhalen
van auteurs wier naam synoniem
is met de Nederlandsindische let
teren, zoals P.A. Daum en Beb
Vuykteksten die een beeld
schetsen van hoe het ooit was,
van Tjalie Robinson, H.J. Frie-
dericy, Aya Zikken, naast terug
blikken vanuit een recent
verleden door Hélla Haasse en
F. van den Bosch.
Tot de verrassingen in deze bun
del horen een verhaal van Carry
van Bruggen dat speelt in een
mohammedaans milieu, enkele
stukken uit 'Ot en Sien in
Nederlands-Indië', een vertelling
die E. du Perron publiceerde
toen hij twintig jaar oud was, en
een fragment uit het populairste
jeugdboek uit de Oost: 'De
Katjangs'.
Op een Indonesische
Boekenweek-pagina mag de
naam van Pramoedya Ananta
Toer niet ontbreken. Deze Indo
nesische auteur, die de grootste
schrijver van de twintigste eeuw
uit de gordel van smaragd wordt
genoemd (Rudy Kousbroek), ge
niet in Nederland een flinke po
pulariteit. Zijn uitgaven zijn in
Indonesië verboden literatuur. In
Nederland zijn de vertalingen in
een hoog tempo achter elkaar
verschenen en het eind hiervan is
nog niet in zicht.
Het begon met de vierdelige cy
clus 'Aarde der mensen', 'Kind
van alle volken', Voetsporenen
'Het glazen huis', waarin het
verhaal van de afbrokkeling van
de Nederlandse koloniale macht
en de opkomst van het Indonesi
sche nationalisme worden ge
schetst. Deze titels werden door
Novib op de markt gebracht en
zijn nu als totaal-pakket ver
krijgbaar.
Wat verdwenen is
mi
Bij uitgverij De Geus verschenen
het meest recent drie werken van
Toer: 'Guerillafamilie', 'De
vluchteling' en 'Wat verdwenen
is'.
Enige weken geleden was op de
Nederlandse televisie een inter
view te zien, dat Kees Snoek met
Toer had. Dit interview is nu in
boekvorm verschenen, samen
met een essay van August Hans
den Boef, waarin het vertaalde
werk van Pramoedya Ananta
Toer de revue passeert.
De keuze van het eiland is wille
keurig, die voor de serie reisboe
ken zeker niet. Sinds enige tijd
publiceert Periplus Editions een
reeks van reisgidsen over Indo
nesië. Behalve aan Sumatra zijn
er reeds delen gewijd aan Java,
Bali, de Molukken, Irian Jaya,
Kalimantan, Sulawesi en het ei-
landengebied van Lombok tot
Timor (Nusa Tenggara).
De totale reeks van acht boeken
geeft in ruim 2000 pagina's een
beschrijving van de hele Indone
sische archipel. Ieder deel bevat
achtergrondinformatie over een
eiland of regio. Dankzij de prak
tische reisinformatie kunnen de
boeken dienst doen als hoog
waardige reisgidsen. De inhoud
bestaat ondermeer uit geschiede
nis en cultuur, natuurgebieden,
vele illustraties in kleur en
(stads)kaarten, toeristische tips
en adressen.
Thomas de Naaste gaat als des
kundige in bevolkingsproblema
tiek naar Indonesië.
Gefascineerd door de andere cul
tuur, probeert hij steeds meer
van het land te begrijpen. Hij
wil erbij horen om zo het ge
heim van de ongelooflijke
vruchtbaarheid van de tropen te
ontraadselen.
Myrna Babon, de vrouw die
heimwee naar dit land in de har
ten van de mannen oproept, en
haar dochter Marion Bellina, de
filmster, kennen de geheimen
van de liefde. Thomas wordt
zijns ondanks door de twee
vrouwen aangetrokken. De koele
wetenschapper leert wat overgave
is, ook al betekent het dat hij
zichzelf daarvoor moet
opofferen.
Het verhaal is voor een belang
rijk deel gebaseerd op gebeurte
nissen in Indonesië in 1984 toen
de 'geheimzinnige moorden' op
hun hoogtepunt waren, de
mesjidopstand in Tanjung Priok
uitbrak en de bekende Jakar-
taanse 'generaalsprostituée'
Tietje werd vermoord.
r" "J
BOEKENWEEK 92
Weerborstels
BOEKENWEEK 92
A.F.Th, van der Heijden
toont zich ook een meester
op de korte baan.
BOE KEN WE EK 92
NSyLlNDE
Eerroude droom van
E. du Perron krijgt
toch nog gestalte.
A. Alberts kijkt
terug op ons
Indische verleden.
Heerenweg 67-69, 1851 KL Heiloo
"Winkelhof 't Loo" Tel. 072-331483
Dit boek bevat bijna 500 foto's
van Louis Couperus en familiele
den, van mensen die in zijn le
ven een rol hebben gespeeld en
van plaatsen die hij heeft be
zocht en beschreven. Het uitvoe
rige commentaar is te lezen als
beknopte biografie
'De mens Louis Couperus
spreekt tegenwoordig zeker even
zeer tot de verbeelding als de
kunstenaar', zegt Frédéric Bastet
in zijn inleiding tot dit boek, dat
de Haagse schrijver in alle fasen
van zijn leven weerkaatst alsof
hij door een feestelijke spiegelga-
lerij flaneert. Couperus' werk
geniet heden ten dage meer be
langstelling dan ooit. De indruk
wekkende televisiebewerkingen
van 'De boeken der kleie zielen
en 'De stille kracht', de verfil
ming van 'Eline Vere' naast de
opera 'Eline', toneelprodukties
naar 'Noodlot' en 'Extaze', het
toont alles aan dat Couperus zo
populair is geworden als hijzelf
nooit had kunnen hopen.
Het onderzoek dat Bastet ver
richtte naar feiten en achtergron
den van Couperus' leven en
werk heeft ook een verhelderend
licht geworpen op het karakter
en de persoonlijkheid van deze v
grote auteur. Vele positieve reac
ties die Bastets brief edities ge
volgd door de essay-bundel 'Een
zuil in de mist' hebben gewekt,
moedigden hem aan tot zijn
'Louis Couperus; een biogra
fie', een boek dat verrassend
veel aandacht trok en intussen al
drie drukken beleefde.
Naderhand opgedoken familiefo
to's brachten Bastet er vanzelf
toe dit materiaal aan te vullen
tot een 'nostalgisch panorama'
van Couperus' leven in beeld.
Hoewel beperking natuurlijk on
vermijdelijk was, geven de 462
portretten, stadsgezichten en an
dere afbeeldingen een fascine
rend beeld van het fin-de-siècle,
voortgezet tot de jaren twintig
van onze eeuw.
Uitgever Van Oorschot 'heeft
iets' met auteur A. Alberts, van
wie inmiddels achttien titels ver
schenen zijn. Ter gelegenheid
van de Boekenweek 1992 werd
een speciale brochure samen
gesteld met daarin ondermeer
een beschouwing over de romans
van Alberts en een overzicht van
de gepubliceerde boeken.
'De eilandenis het debuut van
A. Alberts. Het bevat een bun
del verhalen over eilanden en
over de mensen, die er wonen.
Deze eilanden worden nergens
nader omschreven. Zij hebben
geen andere namen dan: ons
hoofdeiland, het meest oostelijke
eiland, het laatste eiland. En zo
als het met de eilanden is, zo is
het met de mensen. Zij worden
aangeduid met: mijn chef, de
dokter, de havenmeester, mijn
klerk.
Toch is het duidelijk dat de ver
halen spelen in het Nederlands-
Indië van voor de tweede werel
doorlog. Alberts was daar enige
jaren ambtenaar bij het binnen
lands bestuur.
'De eilandenwerd onmiddellijk
bij verschijning door kenners en
fijnproevers onderkend als een
boek van bijzondere allure. De
verhalen zijn geschreven in een
onnavolgbare stijl, met een mini
mum aan woorden en een maxi
mum aan dramatische spanning.
Samen met 'Twee jaargetijden
minder' verscheen 'Libretto voor
een gewezen koningin' aan de
vooravond van de Boekenweek
1992. Het is een bundeling van
verhalen en teksten uit het eerde
re oeuvre van A. Alberts, door
hem zelf gekozen.
Het grote voordeel van een 'keu
ze uit eigen werk' (de ondertitel
van de uitgave) boven een gewo
ne bloemlezing, is dat de lezers
in zo'n boek te maken krijgen
met teksten, die door de schrij
ver op een zeker moment
beschouwd worden als karakte
ristiek voor, om niet te zeggen
hoogtepunten uit, zijn eigen
werk.
In zijn voorwoord bij 'Libretto
voor een gewezen koninging'
schrijft A. Alberts op de van
hem bekende, laconieke wijze
onder meer: 'Kiezen uit eigen
werk is in elk geval ergens goed
voor: je moet eindelijk eens je
zelf gaan lezen. Dat kan mee- of
tegenvallers opleveren, maar
over laatstgenoemde soort kan ik
hier zwijgen, want, aangenomen
dat ik ze onlangs nog heb ont
moet: ze zijn in de volgende
bladzijden niet vertegen
woordigd'.
s
De vijftienjarige Elias Bakker is
zich als blank kind in de nada
gen van Nederlands-Indië niet
bewust van enige rassendiscri
minatie.
Zijn vader Albert is een door in
nerlijke conflicten gekweld man.
Niet in Indië geboren, voelt hij
er zich met zijn Hollandse recht
door-zee mentaliteit altijd bui
tengesloten.
Tijdens de Japanse bezetting
stort de koloniale samenleving
ineen. Na de bevrijding krijgen
Elias en Albert enig inzicht in
het Indonesische nationalisme,
maar persoonlijke geweldpleging
maakt het hun onmogelijk de
nieuwe situatie te aanvaarden.
Ze vertrekken naar Nederland.
Dertig jaar later keert Elias terug
naar een Batavia dat Jakarta is
'Qmdn
I/ia
geworden. Inlanders zijn nu In
donesiërs. Dan blijkt dat in In
donesië toch Elias' levens- en
werkterrein liggen.
Margaretha Ferguson woonde
van haar 9de tot haar 25ste jaar
in het voormalig Nederlands-
Indië en bezocht het land nadien
nog vele malen. Zij publiceerde
al diverse boeken over haar 'ver
bintenis' met Indonesië.
۩5
Van zeekoeietranen wordt lief
desdrank gemaakt. Dat is goena-
goena, schreef P.A. Daum. Een
overspelige vrouw wordt in haar
badkamer getroffen door rode
fluimen, afkomstig uit onzicht
bare monden. Dat is de stille
kracht, schreef Couperus.
Aart van Zoest doceerde van
1988 tot 1990 Nederlands aan de
Universitas Indonesia te Depok.
In die periode raakte hij gefasci
neerd door typisch Indonesische
verschijnselen als goena-goena,
waarover hij samen met Nunuk
Tri Heryati dit boekje schreef.
Waar een set an, een huisgeest,
lastig is, of waar iemand onver
klaarbaar ziek wordt, daar moet
een doekoen te hulp komen met
zijn magische krachten. Placen
ta's worden begraven; geitekop
pen ook, zij het met een andere
bedoeling. Als de tjitjak op je
valt, dan weet je: een beminde
zal spoedig sterven. Voor bero
ving kun je een toejoel, een
kind-geest, voor je laten werken.
Het zijn allemaal feiten. Maar
vooral: verhalen.
'Tropenkoorts' neemt de lezer
mee op een boeiende literaire
reis door Indonesië. Door de
ogen yan de beste schrijvers ziet
men het Aziatische land op z*n
mooist.
De reis wordt gepresenteerd in
de vorm van een bloemlezing.
Zoveel mogelijk eilanden en
plaatsen worden aangedaan. Bij
zijn keuze van de fragmenten en
verhalen heeft samensteller John
Müller zich niet laten verleiden
door de pretentie om volledig te
zijn. De relatie tussen Nederland
en Indië c.q. Indonesië is immers
te veelzijdig om in één enkele
pocket te vatten.
Elk fragment voor zich is voor
de lezer een waar genoegen. Ze
geven het zeldzame gevoel van
betovering, dat Indonesië in he
den en verleden opwekt bij een
ieder die met het land en haar
TROPENKOORTS
bewoners in aanraking komt.
De bloemlezing in haar geheel is
bij wijze van spreken een reis
gids, voor iedereen die plannen
heeft om het land te bezoeken.
En dan gaat het niet om prakti
sche tips, maar om het beeld dat
wordt opgeroepen van het land
schap, de sfeer, de verhalen, de
geschiedenis.
Wie heeft in gedachten niet eens
een reis gemaakt door verlaten
streken van puur natuur? Alle
dagelijkse beslommeringen achter
gelaten en het echte avontuur te
gemoet, in de voetsporen van
ontdekkingsreizigers. Het blijft
meestal bij een droom, een wild
plan. t
Schrijver, acteur en reiziger Dolf
de Vries echter trekt van tijd tot
tijd letterlijk wel de stoute
schoenen aan en gaat er alleen
of in een klein gezelschap op uit.
Het meest noodzakelijke in een
rugzak, in het vliegtuig en naar
gebieden toe, waar de doorsnee
toerist nog geen algemeen ver
schijnsel is.
Dolf de Vries vertelt op een zeer
persoonlijke wijze over zijn erva
ringen tijdens een verblijf in
Indonesië. Hij bezocht de gebie
den, die nog niet door vooral
Hollandse en Australische toe
risten overstroomd worden, zoals
de oerwouden van Kalimantan
(Borneo), Sulawesi (Celebes) en
de Molukken.
PAGINA 6
UITKIJKPOST 11 MAART 1992
11 T/M 21 MAART
A.F.TH. VAH DER HEUOEH
11 T/M 21 MAART
bij aankoop van tenminste
f 19.50 aan boeken,
zolang de voorraad strekt.
h-w.
Ja, f Jg, v
11 T/M 21 MAART
Twee
jaaaréetiidexi
minder
A.Alberts
iL.
Magazine over Nederlands-
Indische en Indonesische
cultuur. Voor één gulden,
zolang de voorraad strekt.
Essay over een
voorbije samenleving.
Voor slechts f 4.95,
zolang de voorraad strekt.
Instituut voor kunst, cultuur en reizen
Lezing van
Pro^. F.L. Bastet:
LOUIS COUPERUS IN INDIË'
VRIJDAG 20 MAART
Aanvang 20.00 uur
ENTREE 15,00
Plaats: BENOE,
Runxputteweg 28, Heiloo
Kaartverkoop:
Boekhandel Deutekom
Reserveringen:
Benoe, tel. 072-335181
A. Alberts
libretto voor een gewezen
koningin
.w
Ko-.s,
L* ft O tt
