erstconcert
Lichtjes die branden en overal vrede
W
Kerst en muziek: twee
handen op één buik
In deze Kerstbijlage van de Uit
kijkpost mag natuurlijk kerst-
muziek niet ontbreken. Vorige
week werd in de wekelijkse ru
briek voor boeken en cd's al ge
wezen op het fraaie album van
Neil Diamond. Daarnaast is er
een speciale kerst-cd van André
Hazes.
Op deze plaats vragen we aan
dacht voor Het Hollands Duo
dat het album 'Als 't Kerstmis
wordt' opnam bij platenmaat
schappij Dino Music. Op deze cd
staan zestien kerstliedjes, die sa
men voor een klein uur gezellig
heid zorgen. Het bekende 'Een
heel gelukkig Kerstfeest', bij
voorbeeld, en 'Stille nacht'. De
meeste nummers werden ge
schreven door Jan Verhoeven en
Henk van Broekhoven, terwijl
ook geput is uit het oeuvre van
Johnny Hoes en Ad Moelands.
Alles bijeen een cd vol le
vensliedjes, die zo goed passen
bij de sfeer van Kerstmis.
In de sector klassieke muziek is
er de cd 'Het Kerstconcert',
waarvoor een keuze werd ge
maakt uit opnames in Nederland
en daarbuiten door bekende or
kesten en solisten. Van zeven
componisten zijn werken te ho
ren: Corelli, Bach, Schubert
('Ave Maria'), Vivaldi ('La Not-
te'), Mozart, Handel (stukken
uit 'Messiah') en Ryba. Het be
treft zowel instrumentale werken
als stukken met solistische en
koorzang. De totale speelduur
van de laag geprijsde cd, die
daardoor zeker niet minder van
kwaliteit is, is vijf kwartier.
Frans Kellendonk:
'Het complete werk'
Auteur Frans Kellendonk over
leed in 1990. Nu, twee jaar later,
is zijn werk door Uitgeverij Meu-
lenhoff gebundeld in één uitga
ve, 'Het complete werk'. In ruim
900 pagina's wordt duidelijk dat
Kellendonk terecht wordt ge
noemd als voorman van de lite
raire stroming waartoe hij
behoorde. Over de auteur
schreef Battus in de Volkskrant:
'Ik heb Kellendonk altijd een
mysterieuze schrijver gevonden,
met een miraculeuze beheersing
van de Nederlandse zin'.
De bundel opent met de drie kor
tere romans 'Bouwval' (1977),
'De nietsnut' (1979) en 'Letter en
geest' (1982). Deze laatste publi
catie heb ik indertijd met veel be
langstelling gelezen. De roman,
waarbij aan de titel de duiding
'Een spookverhaal' is toege
voegd, speelt tegen de achter
grond van een bibliotheek. Als
net afgestudeerd bibliothecaris
geeft zoiets een extra dimensie,
hoewel het gebruikte jargon ner
gens storend is.
'Mystiek Lichaam. Een Geschie
denis' (1986) is het tweede deel
van 'Het complete werk'. Recen
sent Arnold Heumakers (de
Volkskrant) schreef hierover: 'Ik
ken geen andere roman in de re
cente literatuur die op een verge
lijkbare manier intelligentie,
stijl, ideeënrijkdom en moed om
schrijvend tot het uiterste te gaan
in zich verenigt'. Het is een schit
terend werk met sterke persoon
lijkheden. Hoewel veel situaties
herkenbaar lijken, is tenslotte de
werkelijkheid van Kellendonk
een andere dan de meest voor de
hand liggende.
In ruim twaalf jaar schiep Frans
Kellendonk een indrukwekkend
oeuvre van verhalen, romans, es
says en vertalingen. Het wordt
tot het beste gerekend wat in het
modern Nederlands is geschre
ven en de rijkdom ervan wordt
door steeds meer lezers ontdekt.
Kellendonk zelf was een te be
scheiden mens en bovendien te
zeer een individualist om zich in
de rol van 'voortrekker' te l^ten
manoeuvreren.
Kellendonk liet via een wilsbe
schikking weten op welke wijze
hij zijn oeuvre in 'Het complete
werk' gerangschikt wilde hebben
en welke publicaties er wel en
niet in zouden worden opgeno
men. Het tweede deel van het lij
vige boek biedt daardoor een
interessant overzicht. Kellen
donk bepaalde zelf de volgorde
van de opgenomen verhalen,
waarbij de chronologische vol
gorde van zijn boeken is losgela
ten. In alles vallen het trefzekere
en de kracht van de taal en stijl
van deze auteur op; zijn ideeën
gaven blijk van de moed om
nieuwe vragen te stellen en om
actuele problemen van leven en
dood te durven signaleren.
Kerst 1992. Ik moet denken aan
het liedje van Kinderen voor
Kinderen, samen met Annie
Schilder. Over lichtjes die bran
den en de wens dat het overal
vrede mag zijn. Ik weet nog dat
ik een brok in m'n keel had, toen
ik het op de televisie hoorde en ik
dacht: Kon het maar!
In India bestrijden mensen met
een verschillend geloof elkaar. In
ex-Joegoslavië vechten bevol
kingsgroepen met verschillende
'wortels' op leven en dood. In
het Afrikaanse Somalië is het zo
ver gekomen dat een buitenland
se troepenmacht er voor moet
zorgen dat grote delen van de be
volking voedselhulp krijgen.
Lichtjes die branden en overal
vrede: Kon het maar!
In Europa zien we een opko
mend fascisme, ongegronde en
onacceptabele haat jegens men
sen die bij de diverse regeringen
aankloppen voor hulp. En in
plaats van op gastvrijheid wor
den die mensen, die in veruit de
meeste gevallen liever in hun va
derland waren gebleven, maar
dat niet kunnen om tal van rede
nen, getrakteerd op een discussie
over het al dan niet welkom zijn.
Lichtjes die branden en overal
vrede: Kon het maar!
In Nederland juichen we wan
neer Frank Rijkaard, Brian Roy
of Ruud Gullit een doelpunt
maakt voor het nationale voet
balteam. Maar tegelijkertijd- is
het nodig dat de supportersvere
nigingen van.onder andere Ajax
en Feijenoord actie voeren om de
discriminatie op en rond het
voetbalveld aan de kaak te stel
len en trachten die uit te bannen.
Scheldwoorden en grappen over
mensen met een andere huids
kleur zijn kennelijk zo gewoon,
zo geaccepteerdHet initiatief
van de supporters - al te makke
lijk zelf slachtoffer van vooroor
delen - wordt breed uitgemeten
door de pers. Lichtjes die bran
den en overal vrede: Kon het
maar!
In Nederland doen we er alles
aan om de natuur voor een ver
dere ondergang te behoeden. We
denken steeds maar aan het mi
lieu en schelden op de vernieti
gers van de ozonlaag. De anti
auto-maatregelen leiden soms tot
een klein succes, maar worden
overschaduwd door grote ram
pen als de explosie van een che
mische fabriek, een scheepsramp
of een enorme uitslaande brand.
We bedreigen ons eigen voort
bestaan en schuiven de schuld
maar al te makkelijk af naar an
deren! Lichtjes die branden en
overal vrede: Kon het maar!
In de grote steden gaat de strijd
tegen grote en kleine criminali
teit onverminderd voort. Drugs
verslaafden en buitenlanders
krijgen de schuld met goedkeu
ring van de algemene opinie. Ac
tualiteitenprogramma's trachten
de keerzijde te laten zien; de
journalistieke inspanningen ver
dienen een pluim. Maar een dag
na de uitzending, wanneer een
gewapende overval de aandacht
trekt, is alweer zovéél vergeten.
Het illegale circuit draait door;
haar activiteiten zijn natuurlijk
nooit goed te praten. Een ver
slaafde overlijdt door een dosis
versneden heroïne: vijf regels op
pagina elf van de regionale
krant. Lichtjes die branden en
overal vrede: Kon het maar!
In de gezondheidszorg wordt ac
tie gevoerd tegen telkens weer
nieuwe bezuinigingen. Bedden
worden weggesaneerd, het perso
neel ziet de werkdruk toenemen,
maar het aantal collega's niet.
We maken ons terecht druk over
het uitbreken van een polio
epidemie, maar beseffen nauwe
lijks - op wereldschaal - welk een
'luxeprobleem' dit is. Elders op
de aardbol sterven ieder uur kin
deren en volwassenen door ziek
tes, waartegen wij in Nederland
min of meer vanzelfsprekend
worden ingeënt. Er is nooit een
reden om het kleine leed onder
geschikt te maken aan het grote,
maar het geeft soms wel te den
ken. Lichtjes die branden en
overal vrede: Kon het maar:
Op het televisiescherm verschij
nen programma's over program
ma's, wordt gedicussieerd over
kijkcijfers en de hoogste waarde
ring. Iedere dag meerdere quiz
zen, spelletjes en soapseries. Het
magnetisme van de beeldbuis
wordt in stand gehouden door de
toenemende commercialiteit.
Een permanente straling beveelt
de mensen in huis te blijven en te
kijken. Ik vraag me af hoeveel
mensen het meest recente boek
van Harry Mulisch, dat onder
een ware media-lwaine werd be
dolven, daadwerkelijk gekocht
hebben. En vervolgens ben ik be
nieuwd hoeveel kopers de daad
bij 'het woord' voegden en het
boek ook hebben gelezen. De re
clameboodschappen hebben een
grote invloed op het dagelijks le
ven, evenals de televisie zelf.
Hun combinatie is een wurgende
greep, heeft een geld verslinden
de produktielijn en verlegt de
grenzen naar het onbegrijpelijke.
Lichtjes die branden en overal
vrede: Kon het maar!
In Engeland wordt de scheiding
van Prins Charles en Lady Diana
met een goed gevoel voor drama
aan het publiek gepresenteerd.
Hollandse prinsen 'scoren' met
autocrossen op de Antillen en
deelname aan de marathon in
New York. De monarchie wordt
opnieuw ter discussie gesteld,
terwijl elders de machthebbers
van minder rijke landen veel gro
tere schade toebrengen aan hun
toch al zo afhankelijke landge
noten. Vuurhaarden branden er
in Zuid-Amerika, Afrika en
Azië. Internationale druk en
hulp zijn geboden, maar in Ne
derland roepen we direct een mi
nister op het matje, wanneer hij
opkomt voor de slachtoffers op
Oost-Timor. Lichtjes die brSn-
den en overal vrede: Kon het
maar!
In parken lopen wachters om toe
te zien op het gedrag van hond
èn baas. De overlast van de poe
pende en blaffende huisdieren
moet aan banden worden gelegd.
De aanleg van een extra start- en
landingsbaan voor Schiphol, met
alle mogelijke gevolgen voor de
omwonenden en zeker met de
nodige geluidsoverlast, moet
echter doorgaan. Het verschrik
kelijke ongeluk met het El Al-
toestel zorgt weliswaar voor enig
uitstel, maar van afstel zal het
vast niet komen. Voort in de eco
nomische vaart van het Neder
landse bedrijfsleven en altijd
,meer, meer, meer. Lichtjes die
branden en overal vrede: Kon
het maar!
Ik word een oude brombeer - om
het naar de laatste trends te zeg
gen - wanneer ik het voorgaande
teruglees. Niets is goed of het
deugt niet. De wereld een chaos
en wij hollen met hangende
pootjes en staart tussen de benen
achter de feiten aan. Het typisch
Hollandse vingertje wordt een
dag te laat geheven. Is er bij dit
alles niet ergens een positief feit,
een roos op een vuilnisbelt te vin
den? Natuurlijk wel. Zelfs in de
grootste ellende is er soms ruimte
voor een glimlach. Een kleine
opleving, die voor een moment
laat zien dat er reden is om te
volharden.
Kerst 1992. Ik moet denken aan
een ander liedje van Kinderen
voor Kinderen: 'Als ik de baas
zou zijn van het journaal'. Wie
weet wordt de wereld dan wel
een beetje beter, met lichtjes die
branden en overal vrede: Als dat
toch eens kon!
Natuurlijk zijn er lezers en leze
ressen, die tijdens dit relaas
steeds dieper hun wenkbrauwen
fronsten. Woorden als 'naïef' en
'wereldvreemd' dansen hen nu
voor de ogen. Appels en peren
worden met elkaar vergeleken,
de beste stuurlui staan aan de
wal. Zo lust ik er nog wel een
paar. Maar wie is er uiteindelijk
naïef of wereldvreemd? De ogen
sluiten voor de misstanden ver
weg of dichtbij en gewoon maar
doorgaan op het eigen levens
pad? Denken dat het zo'n vaart
niet zal lopen en dat alles wel
weer goed zal komen? In mijn
huis geen kerstboom, maar van
binnen lichtjes die branden en
overal vrede: Dat kan!
Jaap-Wim van der Horst
PAGINA 19
