yJw» mIPp
WÈÈÊttemm
IIwhH
B
3
wk
«ffsas
tej22 ik
NWfil
Or*
iti jiw I
PAGINA 10
UITKIJKPOST - 5 APRIL 1995
Heiloo is een groene gemeente. Zo'n algemene uitdruk
king wordt tegenwoordig maar al te vaak gebruikt om aan
te geven, dat in een gemeente veel aandacht wordt besteed
aan het milieu. En natuurlijk blijft Heiloo in dit opzicht niet
achter: allerlei maatregelen op het gebied van gescheiden
inzameling van huisvuil zijn doorgevoerd en bijvoorbeeld
bij het realiseren van nieuwe woningen of bedrijfspanden
vtfbrdt streng gelet op de effecten voor het milieu. Maar
een groene gemeente kan je ook op een andere manier uit
leggen, namelijk heel letterlijk: maak eens per fiets of wan
delend een rondje door de gemeente en de kleur groen
komt je in alle variteiten tegemoet.
Heiloo barst bijna van het groen door middel van parken,
bossen, plantsoenen, groenstroken, waterpartijen met
.prachtige oevers enzovoort. Voeg daarbij nog eens de vele
fraaie particuliere tuinen en er is geen twijfel meer moge
lijk. Heiloo is groen. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat
de gemeente genomineerd is voor de Entente Florale
1995, een internationale 'groen-wedstrijd', waaraan
negen landen van ons werelddeel met elk twee gemeentes
deelnemen. Geen gekke prestatie, het binnenhalen van
deze nominatie.
Groen en Landschap
Maar in Heiloo wordt dan ook veel tijd en zorg besteed
aan de aanleg en het onderhoud van het groen. Wat betreft
de gemeente is dit de taak van de afdeling Groen en
Landschap. Aan Ilse Plasmeijer, hoofd van die afdeling, de
vraag wat er zoal wordt gedaan. 'Voor ik die vraag kan
beantwoorden, moet je eerst weten om wat voor soort
groen het gaat', steekt zij van wal. 'En dan bedoel ik niet
het soort planten en bomen, maar met welke bedoeling je
ergens gaat planten'.
'Wij maken daarbij nogal wat onderscheid', vervolgt zij.
'Zo heb je bermen met daarin bomen of struiken, die in
hoofdzaak bedoeld zijn als een soort begeleiders van het
verkeer. Een voorbeeld is de beplanting langs Rosendaal in
Ypestein. Het plantsoen daar volgt de weg en heeft direct
ook een tweede functie. Het schermt de woningen en de
ventweg er langs af van de doorgaande weg'.
Waterpartijen
En die afschermende werking is op vele plaatsen in Heiloo
te zien, zeker niet alleen in Ypestein. Want ook in de wes
telijke wijken zie je dit, bijvoorbeeld de berm en de water
partijen tussen enerzijds de Ewisweg en anderzijds de
woonwijken Vrieswijk, Termijen en Mariënstein.
'Bij waterpartijen komt er ook nog een andere functie van
het groen kijken', zegt Ilse Plasmeijer. 'Tijdens de realise
ring en instandhouding daarvan moeten allerlei technische
aspecten betrokken worden. Je kan niet zomaar van alles
planten op een oever. Overigens is water, inclusief hemel
water, van grote invloed. Je moet er bij de aanleg natuur
lijk wel rekening mee houden dat langdurige of heftige
regen niet voor problemen zorgt. Een berm moet dit kun
nen verwerken, waarop bodemsamenstelling en beplanting
hun invloed hebben'.
Tot dusver hebben we vooral gesproken over het groen in
de woonwijken. Van kleine stukjes plantsoen tot trapveld
jes en brede bermen. Het meest in het oog springt het
groene karakter van Heiloo aan de randen, waar uitge
breide parken en natuurlijk het Heilooër Bos zijn gesitu
eerd. Dat bos is overigens niet het werkterrein van de
gemeente. De Vereniging van Natuurmonumenten heeft
deze buffer tussen het dorp Heiloo en de stad Alkmaar in
eigendom en onder beheer.
Recreatie en educatie
Maar de Noorder- en Zuiderneg aan de westzijde van het
dorp zijn bijvoorbeeld wel het gebied waar de afdeling
Groen en Landschap de scepter zwaait. Bij de aanleg
daarvan is weer gelet op andere functies van het openbaar
groen. De recreatieve functie spreekt eigenlijk voor zich.
Maar ook (milieu-)educatieve elementen vind je erin terug.
Neem maar eens een kijkje in het zuidwestelijke stukje van
de Noorderneg, waar een vennetje, een moerasgebied en
een zo natuurlijk mogelijk grasland zijn. Allerlei aspecten
van het Noordhollands landschap zijn er terug te vinden,
inclusief de flora en fauna. Het is niet voor niets dat het
1VN (Instituut voor Natuurbeschermingseducatie) in dit
gebied gedurende de zomer avondexcursies organiseert en
begeleidtp, \k.
Bij de aanleg van dergelijke groene zones in de gemeente
wordt ook gelet op een zo natuurlijk mogelijke kopie van
het oorspronkelijke landschap. Daar het toch 'kunstmatig'
tot stand komt, kan er ook rekening gehouden worden met
een laatste aspect, namelijk dat van de veiligheid. Door op
bepaalde plaatsen open stukken te creren of met een
bepaald soort (lage) beplanting te werken, is de sociale
veiligheid beter gediend.
Nog eens samenvattend: bij de aanleg van groen in de
gemeente wordt er gekeken naar de functie ervan: afscher
ming, begeleiden van het verkeer, educatie, recreatie,
natuurlijk karakter, sociale veiligheid en technische eisen.
Wanneer de precieze functie is vastgesteld komt de verde
re inrichting van een stukje groen, of het nu gaat om een
paar vierkante meters tussen woningen of om een com
pleet bos, zoals het Oosterbos, waarvan voor de aanleg
twee weken geleden op de Nationale Boomplantdag het
startsein is eeeeven.
TT
Niet alles kan zomaar
In geval van het laatst genoemde zijn alle functies in beeld
en kan men ook bij de aanplant veel meer kanten op, zoals
elders in dit verhaal zal blijken. Maar bij andere stukjes
moet veel concreter naar de functie, locatie en mogelijkhe
den worden gekeken.
'Neem nu een groenstrook van een meter of twee breed.
Daar kan je geen hoge, afschermende struiken of bomen
planten', licht Ilse Plasmeijer toe. 'De ruimte is te beperkt
en dus kiezen we dan voor gras, lage beplanting en hïec en
daar een boom. Wil je echt een afschermende ftrook tigali-
seren, dan heb je minimaal een breedte van drie tot vijf
meter nodig. Kijk maar eens naar de groenstroken ti^sen^
de sportvelden in west en de wegen erlangs. Is een strook
te smal, dan krijg je last van overhangende beplanting. Dit
kan bijvoorbeeld voor het verkeer een gevaarlijke situatie
opleveren'.
Nog een niet onbelangrijk onderdeel bij het realiseren van
openbaar groen is de vraag of dit groen intensief onder
houden moet worden. Kies je voor planten, die veel onder
houd vragen, dan trek je direct ook een wissel op de
begroting van de gemeente. 'De beplantingskeuze bepaalt
meteen het onderhoud en dus ook de hoeveelheid geld, dat
daarmee gemoeid is', aldus Ilse Plasmeijer.
Openbaar groen
'Vroeger bestonden de plantsoenen in Heiloo uit gazons,
rozenperken en heidetuinen en werd overal intensief het
onkruid verwijderd. De plantsoenen werden bij yvijze van
spreken op de zelfde manier behandeld als de particuliere
tuin. Tegenwoordig spreken we al bewust van openbaar
groen. Daarme'e wordt het duidelijk dat een plantsoen ook
andere functies heeft dan louter een siertuin te midden van
woningen. De gebruiksfuncties zijn divers en er worden
ook natuurwaarden aan toegekend. Die laatste zijn in toe
nemende mate van belang in Heiloo. Vanuit deze hoek kan
je natuur meer en beter terugbrengen in de verstedelijkte
omgeving'.
Voorbeelden zijn er inmiddels te over. £o wordt snoeihout
al geruime tijd niet meer verzameld èn verbrand, maar
wordt het waar mogelijk versnipperd en in de vorm van
houtstrooisel op voetpaden 'teruggebracht' in de natuur.
Ook wordt het snoeihout wel terplekke achtergelaten in
zogeheten houtrillen: een soort lage wallén van hout die
tussen de beplanting door slingeren. De snippers en het
verrottende hout in deze rillen zorgen voor nestel- en
voedselbodems voor andere vormen van leven (vogels,
insekten, bepaalde planten en paddestoelen bijvoorbeeld).
Natuurlijke beplanting
De natuur terug in het dorp - en daarmee ook de slogan
'Fijn wonen in het groen' benadrukkend - is ook in de
soorten van de beplanting terug te vinden, zoals de keuze
voor soorten, die hier van nature al voorkwamen en voor
komen. Deze planten zijn beter bestand tegen de invloe
den, die het gevolg zijn de ligging van Heiloo zo dicht bij
de kust. Minder ziekte en dus ook minder onderhoud. Dat
geldt al helemaal voor het toepassen van allerlei kruiden en
bloemen, die men doorgaans kent als onkruid. Deze wor
den, al dan niet in een gecultiveerde vorm, toegepast. Een
nog niet zo'n oud voorbeeld is het zaaien van kruiden nabij
winkelhof 't Loo geweest. Om verstuiving van een stukje
braakliggend zand te voorkomen, werd een bloemenmeng-
sel gezaaid. Het leverde een kleurrijke aanblik op en was
bovendien zeer functioneel.
Heidestruikjes en sierrozen zijn er nog maar nauwelijks.
Liever kiest men vandaag de dag voor sterkere soorten,
zoals krenteboompjes, klimop, sneeuwbes en bepaalde
soorten botanische rozen, welke laatste ook nog eens een
uitbundige bloei kennen. Natuur in het dorp, die prettig is
om naar te kijken. Maar ook groen, dat op een zo natuur
lijk mogelijke manier wordt onderhouden. Het gebruik van
chemische middelen wordt steeds verder teruggedrongen:
in het groen gebeurt dit helemaal niet meer.
Ziektebestrijding in beplantingen komt nog slechts zeer
incidenteel voop
Dit beleid is al vele jaren geleden in Heiloo ingezet. Het
resultaat van deze werkwijze is dat het beeld van het open
baar groen gevarieerder wordt. De gebruiksmogelijkheden
zijn veelzijdiger: speelweide, trapveldje, trimroute en wan
delgebieden vormen samen met de aangelegde beplanting
een geheel.
Weersomstandigheden
Wat betreft het onderhoud zijn de medewerkers van de
afdeling Groen en Landschap natuurlijk sterk afhankelijk
van de weersomstandigheden. Deze bepalen op welk
moment in het jaar of jaargetijde welke werkzaamheden
kunnen worden uitgevoerd. Globaal komt het erop neer
dat in het voorjaar gestart wordt met een soort grote
schoonmaak en een algehele inspectie van het openbaar
groen. Daarnaast vindt er ook nog nieuwe aanplant plaats.
Het plantseizoen loopt van november tot mei. Een tweede
ronde, na de eerste inspectie, levert de plekken op, waar
beplanting moet worden vervangen of nieuw wordt aange
legd.
In deze periode wordt ook de hiervoor reeds genoemde
beperkte bestrijding met chemicaliën toegepast. Daarbij
zeker geen onkruidbestrijding in de beplantingen; wel
worden chemicaliën gebruikt ter bestrijding van eventuele
ziektes en om onkruidgroei bij goten, vluchtheuvels en
sierbestrating tegen te gaan. Een ziekte, die zeer nauw in
de gaten wordt gehouden, is de alom bekende
iepeziekte. Deze zal ook dit jaar wel weer hier
en daar de kop opsteken. In voorkomende geval
len, doorgaans tussen april en augustus, wordt
zo adequaat mogelijk opgetreden.
April: grasmaand
April - in de volksmond de grasmaand - is ver
volgens de maand, waarin het maaiwerk een
aanvang neemt. Dit is mede afhankelijk van het
weer, maar wanneer dit het toelaat, kunt u de
twee maaiers her en der in het dorp tegenkomen.
Uitgangspunt is om binnen een week alle te maaien opper
vlaktes in de gemeente af te werken. Dit moet ook om
geen achterstand op te lopen: de machines mogen niet stil
staan en in geval van pech aan één van de machines raakt
het schema behoorlijk in de war.
Het gras op de gewenste hoogte houden - sommige stuk
ken blijven hoger, bijvoorbeeld óm het gebied voor vlinders
en andere dieren aantrekkelijk te maken - is één taak. Eenj
andere is het snoeien van bomen en struiken, als oók hét»
schoffelen van groenstroken. Dit laatste gebeurt in princi-^
pe zeven keer per stukje per jaar.
Wanneer het met voorjaar en zomer gedaan is, richt de
afdeling Groen en Landschap weer op andere takem
Natuurlijk is in de herfst het verwijderen van gevallen bla
deren op vele plaatsen in de woonomgeving een intensieve/'
klus. Doorgaans geschiedt dit in een drie tot vier wekeiu
durende periode. Aansluitend is het de tijd geworden voor,*
snoeien en nieuwe aanplanten. Afhankelijk van deweeR^
somstadigheden zijn de medewerkers van Groen en
Landschap ook betrokken bij de gladheidsbestrijding^
(voet- en fietspaden) en natuurlijk is de jaarlijkse inzame
ling van kerstbomen een activiteit van deze afdeling.
Verscholen werkzaamheden
De werkzaamheden aan het groen in Heiloo is makkelijk
waarneembaar. Maar enkele andere taken blijven wat ver
scholen. Enerzijds omdat ze incidenteel plaatsvinden,
anderzijds omdat ze gekoppeld zijn aan een specifieke
plek. Te denken valt hierbij aan de wintervoedering van
vogels en het bestrijden van ongedierte als ratten en mui
zen. Maar ook het beheer van de algemene begraafplaats
aan de Holleweg en dat van het hertenkampje f
Beestenboetje in het Gemeentebos horen erbij. En natuur
lijk is ook de bestrijding van overlast door honden een taak
van deze gemeentelijke afdeling.
In totaal zijn er ruim dertig mensen werkzaam voor Groen
en
voo
We
zon
En
one
elk;
dor
me;
Aai
voo
dar
niei
Lai
•Bei
wir
wie
rinj
Aa
He
Oo
22,
wij
de
vee
lijk
in'
afg
aar
nïa
mo
Of
lijk
hel
Tul
ser
Bi
w.
'ÊMm
gf:
Links boven:
De Julianaboom op de
Van Doornstraat in
Tuindorp.
Daarnaast:
Een klein stukje groen in
één van de westelijke
wijken.
Rechts boven:
De vijvers in Plan Oost
met op de achtergrond
Het Kruispunt.
Rechts onder:
Recreatief groen in Plan
Went
PP#*»
lil
^0lfr5
«ionen
.3 R- -AO
JA, YATl
Een kijkje in de groene
c h
Hj'
V -
•r:
4
