De geschiedenis van Nijenburg DEEL 2
*3
i6a
Se €cho bij Jfello
13. Het zand dat uit de vijver en
de gracht rond Nijenburg kwam,
werd gebruikt om een heuvel aan te
leggen, 'de Kattenberg' zoals we die
nu kennen. In die tijd was het mode
om bij het 'buiten' zo'n soort heuvel
te hebben. Er wordt beweerd dat
zo'n heuvel dienst deed als uit
zichtpunt. Ook bij andere 'buitens'
worden ze aangetroffen. Deze oude
ansichtkaart toont de Kattenberg
omstreeks 1900. Nog prachtig in het
groen....
14. De Kattenberg maart 2011.
Inmiddels wordt in het kader van
het herstelplan hard gewerkt om
het parkbos van het landgoed in
oude glorie te doen herleven. Ook
moet de Kattenberg in 'de oude
staat' terug gebracht worden.een
soort 'groot onderhoud'!
21. 'Dames bij de echo'
Cornells van Foreest (1756-1825)
en zijn vrouw Jeannette Agnes van
Deelen (1793-1830) waren tuinlief-
hebbers.
Rond 1820 liet Jeannette Agnes het
stuk park ten zuiden van het huis
en de vijver volgens de wat vrijere
Engelse landschapsstijl aanleggen.
In 1831, in de tijd dat de barokke
tuinaanleg plaats maakte voor een
park in deze stijl, is ook Nijenburg
grondig verbouwd door Dirk van
Foreest (1792-1833). Opvallend aan
de buitenkant zijn de veranderde
vensters en daarnaast is de voor
kant witgepleisterd.
Sindsdien heeft het huis de roman
tische uitstraling van een 'buiten
plaats in het groen'. Het huis was in
de 19de eeuw het centrum van een
groot landgoed met tuinen, bossen
en landerijen en ook een geliefd
plekje om er een foto te maken,
zoals te zien op deze oude ansicht
kaart.
12. Het huis Nijenburg van voren,
met een brede vijver, tuinbeelden en
geschoren hagen. Tekening naar de
situatie in de 18de eeuw door C.W.
Bruinvis in 1895. Omstreeks 1710
was Nijenburg klaar en er werden
volgens de heersende mode parken
en tuinen aangelegd. Toen werden
ook de vijvers en de grachten om
het huis gegraven. De vier beelden
boven het dakvenster zijn inmiddels
verdwenen. Middenin de vijver is
een beeldengroep/fontein, vervaar
digd in 1710 door Gaspar Swenst,
nog zichtbaar: 'Een grot inde Com
tot Heyloo van goed hart steen
zijnde op de hoeken met Dolphijns
daarop Cupidös sitten, en boven
aen twee wapens, te weten in
het zuijden het wapen van Egmont
en int noorden dat van Foreest.
Boven dit werck de beelden
van Pan en Galaté.' Aan één kant
van de sokkel stond het wapen van
Van Egmond, aan de andere zijde
dat van Van Foreest. Op de hoeken
van de vijver staan twee beelden
van Hercules. De toepassing van de
beelden was geheel conform de in
de 18de eeuw geldende ideeën van
Italiaanse (barokke) tuinaanleg.
17a. De 'Blauwe Kamer' na de
restauratie in 2007-2008.
Zorgvuldig kleuronderzoek maakte
het mogelijk de oorspronkelijke
kleurstelling van het interieur
nauwkeurig vast te stellen. Op
basis van een aantal vrijgelegde
referentievlakjes werd met loodwit,
Berlijns blauw en zwart net zolang
gemengd tot exact de oude kleur
was getroffen.
In die kleur werd het houtwerk
weer geschilderd. De vergulding
van het lijstwerk werd voorzichtig
hersteld. De Blauwe Kamer is in
2007-2008 zorgvuldig gerestaureerd
met spectaculair resultaat. Ook
de buitengevels van het huis zijn
geschilderd en gerestaureerd.
17b Het middendeel van de
grisaille boven de schouw na de
restauratie.
16a. In 1729 trouwde Maria van
Egmond van de Nijenburg (1684-
1742) op 45-jarige leeftijd met haar
neef Dirk van Egmond van de
Nijenburg (1696-1740). Het huwelijk
bleef kinderloos. Ook haar broers
en zustere stieiven kinderloos. Na
het huwelijk en tot haar dood in
1742 werd een reeks verfraaiingen
in het interieur aangebracht. Zo
werd 'De Blauwe Kamer', genoemd
naar de kleur van de betimmeringen
en het plafond, vormgegeven in de
Lodewijk XIV-stijl. Geïnspireerd
door de prenten van de befaamde
ontwerper Daniël Marot werd een
wandbetimmering aangebracht met
in het midden een schoorsteen
mantel en een ronde spiegel. In de
betimmering zijn drie schilderingen,
zogenaamde grisailles, opgenomen
van de Amsterdamse schilder Jan
Hoogsaat. Deze stellen allegori
sche vrouwenfiguren voor die de
Voorzichtigheid, Gerechtigheid,
Liefde en Wijsheid verbeelden. De
zijstukken verwijzen naar de jacht
en de tuinbouw. De 'Blauwe Kamer'
vóór de restauratie. De kamer, die
altijd 'blauwe kamer' bleef heten,
werd in de 19de eeuw wit geschil
derd en verloor veel van het oor-
spronkelijk voorname aanzien.
16b Midden boven de schouw de
grisaille, zoals deze nog was te zien
in 2006, vóór de restauratie.
20. Welvarende vrouwen lieten
vaak een 'poppecas' (poppenhuis)
vervaardigen. Dit diende meer als
kunstwerk dan als speelgoed.
Maria erfde van een tante het pop
penhuis dat in Nijenburg stond.
Het poppenhuis heeft veel omzwer
vingen gemaakt, mede waardoor
inhoud is verdwenen en is aange
tast.
In 1965 kwam de inhoud van het
poppenhuis weer terug in Nijenburg
en richtte mevr. Snethlage-van
Foreest het poppenhuis opnieuw in.
Dit unieke interieuretuk is thans
geheel gerestaureerd.
11. Het huis Nijenburg getekend
door D. de Vries, 1760. Tussen
1705 en 1709 bouwden Gerard
van Egmond van de Nijenburg en
Machteld van Foreest him bui
tenhuis/jachthuis. Misschien met
gebruikmaking van de resten van
'de grote woning' op deze plaats.
Het huis werd in een classisistische
stijl gebouwd. De -vermoedelijke-
bouwmeester is Steven Vennecool
(1657-1719). Boven de dakvensters
stonden vier grote beelden die
mythologische figuren vooretelden,
onder andere Diana en Apollo. De
beeldhouwer Caspar Swenst lever
de in 1710 naast deze beelden ook
de beelden voor de fontein/grot in
de vijver. De plaatsing van het beeld
Apollo, de zonnegod, kan in ver
band worden gebracht met het zicht
op de ondergaande zon op 21 juni.
In de 19de eeuw toen alles soberder
moest worden, werden de beelden
tot puin gehakt. Het puin diende als
wegverharding van de noordelijke
oprijlaan.
15. Achter in de tuin van
Nijenburg, de 'Poppentuin', staat
nu op het voetstuk van een zonne
wijzer het hoofd van Pan. Dat werd
opgedregd door de zoons van het
echtpaar Snethlage tijdens het
schoonmaken van de vijver aan de
voorkant van Nijenburg. Dit beeld
dat midden in de vijver stond, was
ook gesneuveld in de 19e eeuw. Het
grijnzende hoofd heeft zo weer een
mooi plaatsje gekregen.
18. Een andere bijdrage van Maria
was de bouw in 1718 van een
vergroting aan de achterkant van
Nijenburg. Op de gevel daar prijkt
haar wapen in een ovaal schild met
een kroon.
19. Het wapen van Maria van
Egmond van de Nijenburg op een
wapenbord.
