xEen mens is pas
vergeten als zijn
naam is vergeten/
Oorlogsgraven
in Heiloo
Het Stolpersteineproject:
Nederlandse
oörtagsgraven
Stolpersteine is een project van de in 1947 in Berlijn geboren Duitse kun
stenaar Gunter Demnig. Hij brengt gedenktekens aan op de straat
voor de huizen van mensen die door de nazi's verdreven, gedepor
teerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. De kunstenaar noemt
ze 'Stolpersteine' (struikelstenen) omdat je erover struikelt met je
hoofd en je hart en omdat je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.
De eerste Stolperstein is gelegd voor het stadhuis van Keulen op 16 decem
ber 1992; in 2018 waren er al 70.000 stenen geplaatst in 2000 verschillende
steden en dorpen in een groot aantal landen. Gunter Demnig wil de omge
komen Joodse mensen en andere slachtoffers een blijvende herinnering
geven onder het motto: 'Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is.'
In Heiloo zijn op twee begraafplaatsen vier oorlogsgraven.
Eén op de Algemene Begraafplaats Heiloo en drie op de
R.K. Begraafplaats St. Willibrordus.
Albertus de Raaf
Geboren 28 juni 1924 te Emmer-
Compascuum, overleden op 20-jarige
leeftijd te Lerbeck op 10 december
1944. Van beroep veenarbeider.
Op donderdag 29 juli 2010 zijn op de
gemeentelijke begraafplaats in Heiloo
de stoffelijke resten herbegraven van
Albertus de Raaf. Na een lange tocht
door Duitsland arriveerde de kist met
zijn resten in het voormalige kamp
Amersfoort, vanwaar hij in 1944 naar
Duitsland getransporteerd is. Na een
korte herdenking is de kist overgedra
gen aan de Oorlogsgravenstichting,
die het vervoer naar Heiloo verzorg
de. De zuster en zwager van Albertus
de Raaf en zijn verzetsvriend Jan Hof
begeleidden de kist op het laatste
gedeelte van de reis. De herbegrafe
nis is uitgevoerd door medewerkers
van de Oorlogsgravenstichting en de
gemeente Heiloo. Met de bijzetting in
het familiegraf in Nederland ging een
langgekoesterde wens van de familie
in vervulling.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wer
den Nederlandse jongens en man
nen opgeroepen om in het kader
van de Arbeitseinsatz te werken in
Duitsland. Albertus de Raaf weigerde
dat en dook onder in Smilde. Daar
kwam hij in contact met de
verzetsman Jan Hof en raakte betrok
ken bij het plaatselijke verzet. Op
2 juni 1944 werd hij samen met Jan
Hof opgepakt en overgebracht naar
kamp Amersfoort. Omdat Albertus
de Raaf volhardde in zijn weigering
om voor de Duitsers te gaan wer
ken, werd hij naar het concentratie
kamp Neuengamme bij Hamburg
getransporteerd. Daar werd hij
geregistreerd onder het nummer
49136. Vanuit Neuengamme werd hij
overgebracht naar het werkamp Lerbe
ck bij Porta Westfalica. Daar overleed
hij op 20-jarige leeftijd. Na de oorlog
bestond er onduidelijkheid over
de locatie van zijn rustplaats.
Ondanks diverse naspeuringen werd
het graf nooit gevonden. In 2009
werd besloten tot een ultieme poging
om het graf alsnog op te sporen. Zij
riepen hiervoor de hulp in van de
biograaf Vincent van de Velde. Met
de medewerking van Duitse burgers
en autoriteiten werd na een uitge
breide en intensieve speurtocht zijn
vermoedelijke rustplaats gevon
den op een kampbegraafplaats
in Porta Westfalica, Duitsland.
DNA-onderzoek wees uit dat het hier
inderdaad ging om de stoffelijke
resten van Albertus de Raaf.
Dirk Bakker
Geboren 21 augustus 1899 te Heiloo,
overleden op 45-jarige leeftijd te
Alkmaar op 3 september 1944. Van
beroep expediteur/lid verzet.
Dirk Bakker ligt begraven op de R.K.
Begraafplaats St. Willibrordus.
Wilhelmus Theodorus Admiraal
Geboren 1 januari 1922 te Nieuwer-
Amstel, overleden op 22-jarige
leeftijd te Querschied, Landkreis
Saarbrücken, op 9 oktober 1944.
Van beroep schilder.
Wilhelmus Theodorus Admiraal ligt
begraven op de R.K. Begraafplaats
St. Willibrordus.
Matthijs Johannes Cornelis
Zonderhuis
Geboren 5 april 1908 te Den Helder,
overleden op 36-jarige leeftijd te
Heiloo op 2 september 1944. Van
beroep manufacturier/lid verzet.
Matthijs Johannes Cornelis
Zonderhuis ligt begraven op de R.K.
Begraafplaats St. Willibrordus.
Op de stenen zijn in een messing plaatje onder andere de naam, geboortedatum en
datum van overlijden gestanst. Op 4 oktober 2005 ontving Demnig in de Orangerie van
Slot Charlottenburg in Berlijn voor het project Stolpersteine een hoge Duitse onderschei
ding, de Verdienstorden der Bundesrepublik Deutschland. Op 23 mei 2008 werd Demnig
door de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Wolfgang Schauble en de minister
van Justitie Brigitte Zypries benoemd tot ambassadeur voor democratie en tolerantie
(Botschafter für Demokratie und Toleranz).
In Heiloo
Aan het begin van de oorlog woonden er niet zoveel Joodse mensen in Heiloo. Echter,
in de loop van de oorlogsjaren heeft een aanzienlijk aantal Joodse mensen, waarvan de
meesten uit Amsterdam kwamen, in Heiloo op verschillende plaatsen een onderduik
adres gekregen om zo te proberen aan de verschrikkingen te ontkomen. Daarbij is
gebleken dat nogal wat Heilooërs bereid waren de risico's te aanvaarden die met het in
huis nemen van deze mensen gepaard gingen.
Adressen in Heiloo
Op 9 adressen in Heiloo zijn 26 Stolpersteine geplaatst.
Voor het gezin Kaas zijn 3 stenen geplaatst op de Rector Frederiklaan 24.
Op de Van Foreestlaan 10 zijn er 3 stenen voor het gezin Mossel en 1 steen
voor Werner Joseph.
Voor het huis aan de Spoorlaan 4 liggen 2 stenen voor de kinderen Bonnewit en
een natuursteen voor de ouders van de kinderen. Beide ouders hebben de oorlog
overleefd en kregen daarom geen Stolperstein.
Op zowel de Holleweg 27 als op de Kennemerstraatweg 508 liggen 4 stenen
voor respectievelijk de gezinnen Sonépouse en Pach.
Op de Heerenweg 95 en de Korte Kapellaan 10 liggen op elk adres 3 stenen
voor respectievelijk het gezin De Vries en het gezin Schwaitzar.
Op de Kennemerstraatweg 558 ligt 1 steen voor Debora Samuëls-Roos en
bij het oorlogsmonument aan de Nicolaas Beetsweg liggen 2 stenen
voor het echtpaar Voorzanger.
De Historische Vereniging organiseert een fietstocht van ongeveer 2 uur langs de
9 adressen en bij elk adres zal het verhaal rondom de stenen die daar liggen worden
verteld. Kijk voor data en tijden op: www.hvheiloo.nl
O Bron: Stolpersteine in Heiloo van Josta de Graaf-Gieltjes en Jaap de Graaf
De stenen voor de kinderen Bonnewit en de natuursteen
voor de ouders van beide jongens aan de Spoorlaan 4.
O Bron: Oorlogsgravenstichting
