Het oorlogsverhaal van floor (Josephus
Öitta-Leeuuienberg (1905-1998)
Oohan fïlorsch
vertelt:
geschreven door haar dochter Sophie Josephus Jitta
O Voor het BBC-interview met Stan Cross:
https://www.iwm.org.uk/collections/item/
- r
'Bets' werd op de trein
gezet met een emmer
en een bezem.
Ter gelegenheid van de Yad
Vashem-onderscheiding voor
mijn moeder, Noor Josephus
Jitta- Leeuwenberg schrijf ik,
haar 74-jarige dochter Sophie
Josephus Jitta, dit verhaal. Zij
krijgt de onderscheiding voor
het verlenen van onderduik tus
sen 1942 en 1945 aan officieel
vijf maar in werkelijkheid meer
dan tien personen van 'joodse
huize'.
Wie was Noor Leeuwenberg? Zij werd
in 1905 in Nijmegen geboren, in een
katholiek gezin. Na het gymnasium ging zij
scheikunde studeren en in 1929 behaalde
zij haar doctoraal. Daarna kreeg zij een
baan als lerares scheikunde aan het Petrus
Canisius Lyceum te Alkmaar. In haar vrije
tijd reed zij paard, op haar eigen merrie,
en dit edele dier stalde zij in een manege,
op de grens tussen Heiloo en Alkmaar.
Daar reed ook - maar dan op een manege
knol- Frans Josephus Jitta, bankdirecteur
en rechter-plaatsvervanger. In 1937 zijn
Noor en Frans getrouwd. Dit had wel enige
voeten in de aarde gehad, want zij was
rooms- katholiek en hij beleed geen gods
dienst. Hij kwam uit een vooraanstaand
joods, geassimileerd milieu en om te kun
nen trouwen moest hij katholiek worden.
Nadat door hem het gewenste diploma
bij de paters benedictijnen in Egmond was
behaald, trouwde het stel en ging wonen
in een groot houten huis aan de rand van
het bos, aan de Rijksstraatweg 176 in
Heiloo. Tussen 1938 en 1941 werden drie
zoontjes geboren. In 1941 werd Frans door
de bezetter tot jood verklaard en uit zijn
ambt gezet.
Op aanraden van vrienden scheidden
Frans en Noor, omdat het gezin inmiddels
drie 'halfjoodse' jongetjes telde en zij
meenden dat het voor hun toekomst beter
was dat de katholieke Noor en de inmid
dels joodse Frans officieel uit elkaar gingen
Dat gemengd gehuwd zijn (op papier)
bescherming tegen deportatie bood, was
hun onbekend. Na de scheiding in maart
1942 verhuisde Frans naar Amsterdam.
Eind 1942 kreeg Noor een telefoontje:
Frans zou iedereen in het huis in gevaar
brengen. Hij dook toen onder bij Noor.
In 1942 was daar al een 13-jarig joods
neefje gearriveerd. Vervolgens vonden
diverse personen bij Noor onderdak, voor
langere of kortere tijd. Verder had mijn
moeder mij herhaaldelijk verteld dat zij
begin 1944 een telefoontje had gekregen
van een studente met de vraag of er
plaats was voor een 'zeer joods uitziende
jonge vrouw, 'Bets". 'Bets' (in werkelijk
heid Liesje) de L. kreeg in Heiloo de zorg
over de drie kleine jongetjes: haar eigen
zoontje was elders ondergedoken. Eind
1944 kwam het bericht dat de bezetter het
huis vorderde en de bewoonster moest
verhuizen. Noor vond een huis in Haarlem.
Er was evenwel een klein probleem: offi
cieel woonde alleen de gescheiden Noor
Leeuwenberg met haar drie zoontjes aan
de Rijksstraatweg; in werkelijkheid woon
den daar ook Frans Jitta en 'Bets' de L.
Frans vermomde zich als verhuizer. 'Bets'
werd op de trein gezet met een emmer en
een bezem. Zij kwamen beiden veilig in
Haarlem aan. In Haarlem voegden zich bij
het gezelschap nog mevrouw S. en de zus
van mijn vader, Annie Z.-Josephus Jitta.
Allen hebben de bevrijding in Haarlem
beleefd. Noor en Frans hertrouwden in de
herfst van 1945 en in februari 1946 zag ik
het levenslicht. In 2015 heb ik een poging
gewaagd om een Yad Vashem- onder
scheiding voor Noor aan te vragen. Er was
wel een complicatie: de getuigenissen van
de Dappere Daden moeten uit de eerste
hand komen en de meeste onderduikers
waren inmiddels gestorven.
Vorig jaar besloot ik alsnog een kansje te
wagen. En nu krijgt Noor Josephus Jitta-
Leeuwenberg postuum alsnog de erkenning.
"1945. Na de bevrijding werd er in de krant een adver
tentie geplaatst met de vraag wie een geallieerd graf
wilde adopteren voor onderhoud en verzorging op de
plaatselijke begraafplaats in Bergen. Mijn vader Chris
Morsch, toen 25 jaar, heeft daarop gereageerd en
twee graven geadopteerd. Het eerste graf is van Peter
Mackie, hij stierf op 9 juli 1944 aan zijn verwondingen.
Mackie was stoker 1st class op de MTB 666 (motor
torpedoboot). Het tweede graf is van Brian Sleath,
hij stierf op 11 juli 1944. Sleath was leading stoker op
diezelfde MTB 666. Mijn vader heeft onder andere de
kruizen op de graven van beide mannen geschilderd.
Later zijn de graven overgenomen door de 'Common
Wealth Service'.
De MTB 666
Een klein stukje geschiedenis van deze twee mari
nemensen van de Royal Navy. De MTB 666 patrouil
leerde op de Noordzee in verband met beveiliging van
de invasiestranden van Normandië. Zij voeren in linie
met een aantal MTB's. De boot werd in de nacht van
4-5 juli 1944 beschoten vanaf een kustbatterij en werd
getroffen. Er ontstond brand in de machinekamer. De
bemanning moest het schip verlaten en na uren in het
water te hebben gelegen werden zij opgepikt door
Duitsers. De boot werd naar IJmuiden gesleept en daar
ontplofte hij. Hierbij werden ook nog enkele Duitsers
gedood. De gewonden werden overgebracht naar het
lazaret (Duits hospitaal) in Heiloo (het latere GCZ)
en de overige bemanning naar een gevangenkamp in
Duitsland. Na enkele dagen zijn Mackie en Sleath in
het lazaret aan hun verwondingen overleden.
Jaarlijkse herdenking
Sinds 1946 gaan wij met de gehele familie (eerst met
vader en moeder, later met kinderen en kleinkinderen)
jaarlijks naar de 4 meiherdenking. Tijdens een herden
king halverwege de jaren 80 werden wij verrast door
een bezoek van enkele overgebleven bemanningsleden
die de graven bezochten.
Onder hen bevond zich Stan Cross. Hij vertelde ons
het verhaal van de boot en zijn verpleging in het laza
ret in Heiloo. Samen met Stan Cross heb ik het lazaret
bezocht. Hij vertelde mij over hun aankomst via de
Kanaalweg, liggend op een draagbaar. Zo werd hij in
de hal van een van de paviljoenen geplaatst.
Bij zijn bezoek aan een van de toen nog aanwezige
paviljoenen barstte hij in tranen uit omdat hij de
raampartijen aan de bovenzijde herkende. Deze
emotionele reactie ontroerde mij.
Als eerbetoon kregen mijn broer Henk Morsch en ik
een herdenkingsschild en kopie logboek van de
bewuste nacht, 4-5 juli 1944."
O Voor meer informatie over de MTB 666
https://WWW.WRECKSITE.EU/WRECK.ASPX7243501
https://CFV.ORG.UK/FORUM/VIEWTOPIC. PHP?T=364
OBJECT/80016836, DE LAATSTE BELEVENISSEN VAN
DE MTB 66, BAND 3, OPNAME IN LAZARET HEILOO.
