't Vliegend Blaadje. KLEINE COURANT VOOR HELDER NIEUWEDIEP EN TEXEL Ie overval eg Leiot Ho 2259. Woensdag 10 October 1894. 22«te Jaargang. Bureau: Zuiditraat. Telefoonn". 63. Bureau: Spoontraat. Telefoonn. 61. AUormement p. 3 maanden binnen de gemeente 50 Ct., met ZondagsbL 80 Ct. id. franco per poet 75 idem fl.121 id. voor het Buitenland f 1.25, idem f 2.00 VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG. UitgevenBERKHOUT ft Co., te Helder. SPOORSTRAAT «l ZUIDSTRAAT. Advertenuea ▼an 1 tot 5 regels25 Cent, Elke regel meer Groote letter» worden naar plaatsruimte berekend. Ad verten tiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn. NIEUWSTIJDINGEN. HELDER, 9 Oct. 1894. Het nieuwe Societeits-gebonw voor do LoodsenvereeDiging Recht door Zee" te IJmniden zal a. s. Zaterdagmorgen ten 12 ure op plechtige wijze worden geopend. Men meldt uit Vlieland: Door de plaatselijke commissie der Maat schappij tot redding van schipbreukelingen is heden aanbesteed het bouwen van een reddingsboothuia nabjj het noorderstrand, ter vervanging van de schuur, die thans in de kom van het dorp staat. Door over brenging van het station nabjj het Noor derstrand zjjn de reddingsmiddelen circa een half unr nader aan de plaats waar ze noodig zjjn. De gehouden proefnemingen met de reddingsboot en het vuurpjjltoestel slaagden naar wensch. Drankbestrijding; in het Indische leger. Blgkens het Koloniaal Verslag van 1894 werd bjj vernieuwing omgezien naar mid delen om het verbruik van sterken drank onder de militairen tegen te gaan. Dien tengevolge is men, bij wjjze van proef, teruggekomen op den indertjjd hoofdzake lijk met de bedoeling om langs dien weg het clandestien drankverbruik te temperen, genomen maatregel om sterken drank in de cantines verkrijgbaar te doen zjjn ge durende den geheelen tijd dat de lokalen geopend zjjn, en wel door te bepalen, dat spiritualiën aldaar slechts op bepaalde uren van den dag mogen gedebiteerd worden. Gesteund door scherpe contrOle op het clan destien drankverbruik en door maatregelen van huishoudeljjken aard ten opzichte van de uren, waarop de militairen de kazerne mogen verlaten, hoopt men, dat de proef zal bljjken aan de verwachting te beant woorden. Voorts werd door het legerbestuur de aandacht der milit. autororiteiten opnieuw gevestigd op de middelen, welke kunnen ■trekken om de cantines, naar den eisch harer le3temming, meer en meer te doen zjjn plaatsen van kameraadschappelijke vereeniging, waar gelegenheid bestaat om de vrije uren gezellig en tevens nuttig te kunnen doorbrengen. W5 maken onze lezers atttent op de anDonce van de Firma Draisma van Val kenburg te Leeuwarden, wier inzending Levertraan op de Wereldtentoonstelling te Antwerpen met de gouden medaille is bekroond. Tengevolge van het gebruik van ongekookte melk, afkomstig van koeien lijdende aan mond- en klauwzeer, doen zich te Alkmaar enkele ziekteverschijnselen voor bjj menschen. Aan 't stout, uit de bierbronwerg »De gekroonde Valk", voorheen de firma Vollenhoven Co. is op de tentoonstel ling te Antwerpen, de hoogste onderschei ding, de gouden medaille ten deel ge vallen wel een bewijs, dat men ook in Nederland tegenover 't buitenland kan concurreeren. Den 288ten September is te Amster dam een vergadering gehouden, waar 32 vereenigingen vertegenwoordigd waren en waar besloten werd tot het volgende: Ten eerste zal gehouden worden een Xibare vergadering op 15 October in nstantia," waar twee sprekers het nut der werkeloozen-beweging zullen bepleiten. Ten tweede zal gehouden worden een congres op Zondag 4 November, waar geen pers wordt toegelaten en waar de volgende punten in huishoudelijke vergaderingen door de vereenigingen vooraf te behandelen zullen worden besproken: 1. Is de werkeloozen-beweging nuttig? 2. Kunnen aan de beweging alleen deel nemen vak vereenigingen en andere arbei ders-organisaties Of zal de leiding berusten in handen der vakvereemgingen, terwjjl andere vereeni gingen haar steun kunnen toezeggen 3. Is het goed, dat het Comité ter verkrijging eener Stedeljjke Arbeidsbeurs" zich in Terbinding stelt met het te kiezen bestuur, ter verkrijging van statische ge gevens 4. Wat kan er voor de werkeloozen ge daan worden 5. Wat denkt ge van de straatbewe ging? 6. Wat denkt ge van de werkverschaf fing? 7. Wat denkt ge van ondersteuning door geld langs philantropischen weg? Het bovenstaande is ontleend aan een circulaire, die onderteekend is door H. H. Wollring en J. H. Geel. Ze hadden hem geplukt. Een politieagent te Utrecht zag dezer dagen een man in het plantsoen liggen, die bljjkbaar sliep, doch zoo nabjj den water kant lag, dat de minste beweging hem ongetwijfeld in het water zou hebben doen rollen. Behoedzaam werd de man dan ook door den agent gewekt en daar hg een Duitscher bleek te zjjn, mede naar het po- litiebweiu genomen, waar hg mededeelde, dat hg den vorigen dag uit Rotterdam was ge komen, landslieden had ontmoet met wie hg verschillende tappergen bezocht en ten slot te zoo beschonken was geraakt, dat hjj niet wist wat er verder met hem was ge beurd. Het ergste was echter, dat hij zjjn overjas, een gouden horloge en ruim 180 Mark was kwijt geraakt, zonder daarom trent eenige inlichting te kunnen geven. In*de Boterstraat te Utrecht kwam een korporaal van het Oost-Indische leger, die met een paar kameraden uit was, in kennis met een meisje, dat hij daarna naar hare woning vergezelde. Na eenigen tjjd te hebben vertoefd, ontwaarde hjj met schrik, dat uit zijne portemonnaie een bankbiljet van f 200 was verdwenen. Daar de meid verklaarde van niets te weten en naar des korporaals overtuiging toch nie mand anders dan zjj den diefstal kon heb ben gepleegd, werd de hulp der politie ingeroepen, die een streng onderzoek in stelde, doch van het vermiste geld geen spoor kon vinden. Weinige oogenblikken later werd echter door een politieagent toevallig in een slop naast de woning van het meisje, het vermiste bankbiljet terug gevonden, zoodat men vermoedt dat zjj, toen de politie verscheen om een onder zoek in te stellen, gelegenheid heeft weten te vinden om het biljet uit het raam te werpen, bjjua zeker dat het daar niet zou worden gevonden. Dat de korporaal erg in zjjn schik was, toen hg den volgenden morgen het reeds verloren gewaande bank biljet van den commissaris van politie terug ontving, is te begrjjpen. LOMBOK. In vervolg op het Vrijdag door ons mede- [cdeelde telegram aan het Departement van koloniën van den Gouverneur-Generaal van Nederlaudsck-Indië, ia, in antwoord op de vraag des Ministers om opgaaf van denamen der vermisten bjj de jongste verkenning geseind Sergeant P. Thill, en de fuseliers E. Dekker, «L G. Vos, A. Spin, N. A. Dumoulin, A. F. Knipper, F. Miggels, S. Briaks en T. Hippens. Tevens wordt medegedeeld, dat bjj de bo venbedoelde verkenning gesneuveld zjju de kapitein der infanterie K. van Erpecum, en de le luitenant der infanterie W. rarj OppeD, en zwaar gewond werd de kapitein der infanterie C. J. van Griethoysenen dat aan de bekomen wonden overleden zjjn de fuseliers A. Guldemont en J. A. EglofJ. Zaterdag jl. werd door ons het volgende ofticieele telegram ontvangen en per bulletin bekend gemaakt: Bjj de voorzetting van de slechting van «Mataram werden de Ijjken van de vermisten •gevonden nabjj het kruithuis, waariu groote «voorraad werd gevonden. Pemenang werd door -Marine gotuchtigd.". De «Telegraaf" ontving van zjjn Correspon dent te Batavia het volgende telegram Mataram genomen. Magazjjn met rookeloos «buskruit, patronen en ontplofbare stoffen, in- «dertjjd op de Hollanders buitgemaakt, gevou- «dea. Witte vlaggen wapperen te Tjakra- «negara. De verovering van Mataram heeft •een ontzagljjken indruk op den vjjand ge- maakt." De Zondagmorgen ontvangen Indische bladen deelen thans de nadere bjjzonder- heden omtrent den bloedigen overval mede, die we hier zooveel mogeljjk laten volgen Het hoofdkwartier te Tjakra Negara had reeds eenige dagen vóór den 25 Aug. geruchten vernomen omtrent vijandige voornemens der Baliërs. Goesti Djilantik echter van Karang Asem, die de tusschen- pereoon was ioot vele besprekingen tus- schen het hoofdkwartier en den vorst van Lombok, bleef door zjjn onbevangen hou ding vertrouwen inboezemen. Dit vertrou wen hierop leg ik nadruk bestond in dezelfde mate bjj den tweeden als bjj den eersten bevelhebber. Generaal Van Ham zoowel als generaal Vetter liep hoog weg met Djilantik, en beschouwden hem als den ons welgezinden en bekwamen tus- scnenpersoon om de zaken te Lombok tot een goed einde te brengen. Niettemin noopten de geruchten in den loop van Zaterdag 25 Augustus tot het nemen van eenige voorzorgen. Vooreerst verhuisde het hoofdkwartier uit de Poeri naar het bivak. Het bivak was n.L opge slagen buiten de gebouwen der poeri, en bestond uit twee gedeelten, één hooger gelegen, dat was omgeven door een muur ongeveer ter mans hoogte en daarom de «benting" werd genoemd, en een daarom heen liggend in hal ven cirkel uitgespreid kamp, dat tot dicht bjj de muren van het paleis kwam. De generaals met hunne adjudanten en de staf logeerden echter in kamers van de poeri, generaal Van Ham en generaal Vetter in kamera naast elkaar, majoor Hamerster naar ik meen in de kamer van eerstgenoemde, de adjudanten in een ander gebouw van den poeri. Tevens gebruikte het hoofdkwartier daar zjjne maaltjjden. Deze woonverbljjven nu werden Zaterdag door het hoofdkwartier verlaten, dat verhuisde naar de benting van het kampement. Tevens werden, wjjl het hier liggende 6de bataljon naar men weet door het afzenden der colonne Bjjleveldt (staf officier kapitein Wiersma) met twee com pagnieën was verminderd, één compagnie van het te Mataram liggende zevende be nevens twee stukken veldartillerie naar Tjakra Negara ontboden. Zaterdagavond op den gewonen tjjd gingen de hoofdofficieren nog als altjjd in, den poeri honnen maaltjjd gebruiken. Moet men deze houding, na de loopende ge ruchten, roekeloos achten? Ik geloof juist het omgekeerde. Iudien er van slechte plannen der Baliërs iets aan was, dan moest, in afwachting van nader te nemen veilig heidsmaatregelen, een kalme, onverschrok ken houding nog het meest bijbrengen om hen tjjdeljjk in toom te houden. Degene-, raals konden onmogeLjjk weten, dat alles: reeds zoo deugdeljjk was voorbereid. Hadden zjj dat geweten, ja, dan ware zeker reeds Zaterdag een terugtrekken door hen gelast op Mataram. Maar nu er slechts geruchten 1 liepen en meesterljjke veinzerij van een schijnbaar ons voortreffelijk gezinden Baliër hen moest doen gelooven hier slechts te doen te hebben met praatjes, zooals bjj een verbljjf te midden van een vijandig land altjjd loopen, konden zjj toen door een overhaasten aftocht, zegge vlucht, al leen op grond van geruchten, zich in de oogen van vriend en vjjand belacheljjk maken Men zou, indien dan eens geen aanval was gevolgd, van de stuurlui aan wal, die thans de roekeloosheid der hoofd officieren en die van den staf (zjjn deze dan alle zoo dom geweest veroordeelen, eens iets gehoord hebben Wegwerpen van ons prestige, slechte politiek, wanbeleid, ja lafhartigheid zou men huu voor de voeten hebben geworpen. Thans, nu het verruad werkeljjk heeft bestaan, is het voor ons gemakkeljjk te oreereu over roekeloosheid maar de generaals konden vóór het drama die zekerheid niet hebben. Hoe verbaasd hebben niet wjj allen hier over de uitbar sting gestaan hoeveel te minder moesten zjj, die van den juisten weg werden ge bracht door een bljjkbaar geslepen veinzaard welke nu eenmaal hun aller vertrouwen had weten te verwerven, hoeveel te minder moesten zjj aan de waarschjjaljjkheid van' zulk een vree3eljjben aanval gelooveu Eu, ik herhaal, zonder die waarschjjnljjk- heid, ja ik mag zeggen zonder die zeker heid, zou een overhaast met pak en zak terugtrekken een enorme politieke fout, zoo geen vreesachtigheid zjjn geweest. Yetter en Van Ham zjjn beiden geworden wat ieder eerlijk man in het leven kan worden slachtoffers van gruwelijk bedrog Wie dit beseft werpe geene steenen, even min op het ljjk van den gesneuvelde als op het reeds zoo zwaar getroffen hoofd van den overlevende. '8 Avonds tegen middernacht lag het ge- heele bivak in rust, met het hoofdkwar tier dus nu in tenten op het verhoogde bivak (bentiug) toen op eens in de aan grenzende poeri een rumoer uitbrak alsof de hel was losgebroken. Terwjjl duivelsch geschreeuw en gekrjjsch en heftig slaan op de tong-tong de daar blgkbaar verzamelde menigte aanvuurde tot razernjj, barstte te geljjker tjjd een oorverdoovend vuur los bovenop eu door de schietgaten in de muren. Een kogelregen viel neer op het (lage) bivak en maakte terstond vele doodèn eu gekwetsten. Te gelgker tjjd werden alle paarden, die gemakkelijk waren te treffen, doodgeschoten. Dit alles, onverwacht, in het nachteljjk duister, zonder dat eenige tegenaanval tegen de vernietiging van ach ter hooge muren mogeljjk was, zou den stoutmoedigste hebben doen sidderen. Niet temin gedroeg het mag te midden on zer smart met trots worden gezegd de geheele troep zich met mannenmoed. On der de orders van de uit de benting snel toegeschoten officieren, werd zooveel mo geljjk het vuur naar boven de muren terug gegeven, de gekwetsten werden achteruit ge bracht en verzorgd, kortom in de steeds voortgaande vernieling toonde men zich als mannen het dapperste leger ter wereld waardig. Niettemin werd de toestand, vooral in het lage biTak, onhoudbaar. Steeds vie len meer dooden en gekwetsten, de am munitie begon te ontbreken, eten en drin ken was er in 't geheel niet meer. Te vier uur 's nachts werd daarom besloten, de gekwetsten over te brengen naar het verhoogde bivak en zich daarin samen te trekken. Daar was me» tijdelgk wat vei- liger. In de Poeri hoorde men nu grootere gaten in de muren hakken om het bivak, dat slechts was omgeven door een muur ongeveer ter hoogte van een mans borst, des te heftiger te kunnen beschieten. In den vroegen morgen bleek de toestand ook hier onhoudbaar. Te 6 uur waren er 16 dooden en 87 gekwetsten, op ongeveer 250 man. Na raadpleging met zjjn 2den be velhebber besloot generaal Vetter, dat men moest zien weg te komen naar Mataram, van waar eveneens een hevig vuur werd gehoord. Eerst is de generaal vertrokken met een 70 man, later generaal Van Ham met een kleine 60. Ik vermoed dat beide bevelheb bers aldus zjju overeengekomen, om des te meer kans te houden dat slechts één van hen sneuvelde en de ander zou over- bljjven voor het commando. De dooden werden in het verhoogde bivak begraven in een grooten kuil, waarbjj, onder het vuur van den vjjand, en men begrjjpt met welke diepe outroering, onze brave predi kant Rogge nog een toespraak hield. De afdeeling Vetter was vertrokken in den loop van den morgen; generaal Van Ham, met ds. Rogge en de 3de sectie van de 4de comp. 6de bat., vertrok in den middag. Van een geregeld marcheeren kon geen sprake zijn; met zooveel mogeljjke snelheid moest ieder onder een steeds oor verdoovend vuur maar zien voort te ko men. Naar ik met zekerheid verneem, is de weg van Tjakra Negara naar Mataram bjj na over de geheele lengte aan weerszjj- ken omzoomd dooreen hoogen muur en had den de beschietingen om den vjjand plaats gedeelteljjk door gaten in deze muren, ge deeltelijk op door dwarswegen veroorzaak te open vakken. Of de onzen daar nog gelegenheid hebben gehad tot terugvuren weet ik niet, maar ik betwijfel het wan neer men bedenkt, welk een klein troepje zich daar moest redden, de gekwetsten nog met zich voerende en zonder het minste of geringste uitzicht ^op versterking. Het best moeten er nog zijn afgekomen zjj, die voortslopen in gebukte houding vlak langs de muren, zooals o. a. veel bedienden deden Het verhoogde bivak (benting) verliet men door een nauwen uitgang, aan welks buitenzjjde men over een kort traject on middellijk aan het vjjandeljjk vuur schjjnt te zjjn blootgesteld geweest. Met groote kalmte verliet generaal Van Ham te mid den van het oorverdoovend schieten den nauwen uitgang. Nauweljjks 20 meters ver geloopen hebbende, kreeg hjj een schot door den linkerarm in de horst en een ander in den buik. Generaal Van Ham werd in een tandoe gelegd, en nu ging liet opnieuw op weg, ditmaal in gezelschap van ds. Rogge. Wel dra kon men de tandoe niet meer dragen de weg was bezaaid met Ijjken, hooren en zien verging van het schieten, de dragers waren uitgeput, De generaal beproefde toen te loopen, maar dat ging niet, waarop hjj tegen een boom ging staan zeggende: »laat rag maar aan mjjn lot over". Ds Rogge was toen in het gedrang van hem ver wijderd geraakt. Bjj den boom zeeg de generaal neder, maar werd door den kwar tiermeester Pourchez eere zulke dap peren weer opgericht, en, geholpen door twee brave fuseliers, met levensge vaar verder gebracht tot in een Dewa- tempel bij Mataram, waarin ook het over geblevene van het 7de bataljon was terug getrokken en waar alle vluchtelingen van Tjakra Negara een achnilplaats kwamen zoeken. Vele waren deze niet. HelaasVan de sectie van 53 man, waarmede generaal Van Ham en ds. Rogge het bivak Tjakra Negara verlieten, kwamen slechts acht man min of meer behouden in dien tempel Spoedig na aankomst in den Dewa-tempel bij Mataram blies generaal Van Ham, na een korten doodsstrjjd, den laatsten adem uit. Pastoor Vogel de generaal was katholiek mede aldaar gevlucht, heeft hem nog stervende bediend. Van personen, die den doode hebben gezien, weet ik dat B»lab- en Narmada-rivierfje; daarop werd do colonne met rust gelaten tot binnen het huizencomplex van Tjakra Negara, waar van do Baliërs de steenen poort hadden open gezet; door de poort knnnen slechts twee man iegelijk naar binnen. Nauweljjks was de eerste coruiamie een 15 meter tusschen de elkander kruisende rechthoekige straten doorgemarcheerd of 7jj k'oeg oo i overstelpend repeteervnor uit op buikboogte in de muren ingebrachte schk t- gaten, die onze militairen dus meest in den romp trollen. Luitenant KalfF ziet den doode- ljjk getroffen overste Van Lawick in den z:- del wankelen en snelt met uitgebreide armen toe om hem op te vangen, doch krjjgt een kogel in het hart, zoodat hjj mot zjjn chef in zjjn armen dood nederstortluitenant Van der Staajj, te A'jeh eervol vermeld, schiet naar voren om het commando over de spits op zich te nemen en sneuvelt insgeljjks onmiddellijk; tegeljjkertjjd wordt do luitenant Musch ge wond. Om zich een oogonblik staande te hou den en den si aart der colonne in te wachten, noemt kapitein Christan met het restant van zjjn compagnie stelling in een der huizon- blokken; van daar uit maakt hjj vergezeld van den kapitein van don staf Willemstjjn en gedekt door een sectie ©en verkenning naar het noordoMteljjk, Tan Tjakra Negara, in ecu open sawah gelegen bivak, dat bij verlaten vindt; inmiddels is de sectie bergartillerie door verlies aan bediening en muildieren vastge raakt in een moddersloot; de luitenant dor infanterie Broekman biedt zich aan om met eenige vrjjwilligers de kanonnon te gaan ha len, men kon ze echter niet loskrjjgen en moest zich bepalen tot het medenemen dor sluitstukken. Toen na eenige uren de trein en de achterhoede niet aankwamen, zag kapi tein Christan zich genoodzaakt met achterla ting van de dooden en zwaarst gewonden noor delijk van Tjakra in do sawah to ddboucheeren en ongeveer den loop der Djangkoo-rivier vol gend door de rijstvelden met hot overschot zjjnor compagnie op Ampenan terug te trek ken, dat des avonds 11 uur bereikt werdde kapitein van den staf Willemstjjn heeft dezen tccht tot het eind toe medegemaakt. Uit den mond van een der teruggekeer den werd door de >Soer. Ct." het volgende opgeteekend Zaterdagavond ten halt 12 ure hoorden wij, in het bivak te Mataram liggende, een hevig geweervuur van den kant van Tjakra Negara en bemerkten we alras, dat het halve 6e bat. te Tjakra Negara met de Baliërs slaags was geraakt. In den avond hadden we 230 mille van daar af gehaald en de 3e comp. van het 7e, zoo mede 2 sectiën veldartillerie ter bescher ming van het bivak te Tjakra gezonden, waar nog slechts twee comp. van het 6e waren overgebleven. Het geweervuur hield bjjna onophoude- ljjk aan, afgewisseld door granaat-kartetsen van de veld- en berebatterjjen. Toen we Zondagmorgen om half 6 de 4e comp. wilden uitzendeD, om de generaals en de troepen naar Mataram te halen, want we begrepen dat er wel teruggetrokken 20u moeten worden van Tjakra, werden we door een hagelbui van kogels ontvangen en duurde dit vreeseljjke vuur van uit den hö d.ar nederUg met een kalme, .reed- Kampongrand Mata-am Tjakra Negara nunhrinnnnH ennrl Int m t.3 zame uitdrukking op 't gelaat treffend beeld van den eeuwigen vrede na zulk een gruwzaam moordtooneel. Den ganschen nacht van Zondag op Maandag zaten de overbljjvenden van het zevende, van de 2 compagniën van het zesde, van de veldartillerie en Tan de later aangekomen colonne Bjjleveldt, met hunne talrjjke dooden en gekwetsten in den be nauwden Dewa-tempel, omringd door den vijand. Ook te Mataram was, vóór het retireeren naar deze schuilplaats, dapper gevochten en zoo kalm mogeljjk gevuurd. De bijzonderheden, mg ter oore gekomen van het sneuvelen aldaar van luitenant J. W. Abeleven, getuigen hiervan. Hg stond met zjjne manschappen te schieten achter een lage horstwering, de manschappen ge knield, hij voor een oogenblik opgericht. Juist vroeg hg zijn achter hem zittenden jongen om water, toen hg een kogel in den mond kreeg. Vallende, werd hg op genomen door een sergeant en zjjn jongen, waarbjj de sergeant een kogel in de kin kreeg, die verder in de zjjde drong van den reeds doodeljjk gekwetsten Abeleven. Bjj den dokter gebracht, was hg reeds overleden. Dit als een der vele staaltjes van de koelbloedigheid, wnarmede ook de dappere troep van majoor Van Blommen- stejjn zich tegen den schrikkeljjken en on- verwachten aanval nog heeft te weer ge steld. In den Dewa-tempel schjjnt men zich den vjjand min of meer van het Ijjf te hebben kannen houden, althans Maandag 's morg. vroeg vond men gelegenheid om in een grooten kuil achter dien tempel in alle stilte de dooden te hegraven. Generaal Van Ham rust daar in één graf met vele om hem gesneuvelde dapperen. Enkelen zguafzou- derljjk begraven door hunne bedienden of kameraden. Aan een brief van een officier, die den te rugtocht van de colonno Van Lawick van Pabst heeft meégemrukt, ontleent de «Java- Bode" de volgende bjjzonderbeden: De luitenant-kolonel ontving te Batoo Klian van den generaal een •chrifteljjko order, ge- dagteekend 26 Aug., om op het bivak Tjakra Negara terug te trekken met inachtneming van veiligheidsmaatregelen. Zooals reeds bekend is, ontving men bet torste lichte voor bjj het doortrekken van de Zooals u bekend is, was het halve 6e met overste Bgleveldt te Batoe Klian cn het halve 9e met overste Lawick op Praja. Overste B. werd bjj den terugtocht van Batoe Klian waar de hem gestelde verbljjftjjd verstreken was, zoodat hjj zon der eeuig kwaad vermoeden terugkeerde Maandagmiddag nabg Tjakra door 2 scho ten, een in den arm eu een in de borst, gewond. Maar zjjn colonne heeft zich, ook niet zonder hevige verliezen, naar Ampenan kunnen doorslaan. In het Soer. Hbld. van 3 Sept. leest ment GiBtoren sjjn met dc »B\jlandt" eenigo bo- dieaden cn dwangarbeiders van Lombok terug gekomen, die oenigo dagen in gevangenschap bjj do Baliërs hidden doorgebracht. Volgens hen zjjn de inlandwhc soldaten en dwang arbeiders gespaard. Zelfs werden hunne won den verbonden en kregen sjj een behoorljjk» voeding. Men heeft hun echter do uniform en do dwangarbeiders-kkoren ontnomen oa in do bekende Lomboksche soldateopakjes, rood buis, roode broek jen witten hoofddoek, gekleed. Zij worden gevangen gebonden in de poeri. De Europeanen, die lovend of ge wond m handen van den vjjand sjjn gevallen, zyn echter allen wreedaardig vermoord. Aan de gevangen soldaten is door de Balinoezon afgevraagd of sjj achtergelaton veldstukken konden bedienen. Neon, was hun aller ant woord, wjj sjjn geen artilleristen, daar moet ge do menschen met roode topies voor hebben. De stukken waar de Baliërs zelf üiot mee overweg kanneD, staan nn voor de poeri als ornament. Do kroonprins K'toet rjjdt thans eiken dag op het paard van majoor Blomme- steyn, dat lovoud opgevangen ie, door Tjakra Negara. Mataram en Tjakra Negara worden door don vjjsod versterk:. De Ijjken der ge sneuvelden sjjn allen begraven, toen sjj tot ontbinding begonnen over te gaan, na vooraf uitgeschud te sjjo. D* buitgemaakte uni formen worden in de poeri bewaard. Over do vluoht naar Ampenan schrjjft die zelfde correspondent: Gedurende den nacht lag alles in het bivak te Mataram dooreen: levenden, gewonden, dooden, en werden eenige Ijjken begraven. De vjjand schoot nn en dan een weioig, maar waagde geen aanval. Den volgendon ochtend rukto het geheel naar Ampenan op, onder bevel van den majoor der artillerie Bost van Tonningon, Voorop het 7o bataljon met ds gewonden en do bergartillerie, achterhoede het 6o bataljon. Nauweljjks stak men don □ens buiten den munr, of de vjjand te Mataram begon te schieten. De luit. Bokking bracht zjjne beide stukken dadelijk in batterjj en gaf den verraders granaatkartetsen te slikken, het geen hun allesbebalvo goed bekwam, daar zjj al spoedig het vuur stuukten. Al vcchtondo rokte de geheele macht in de grootste orde naar Ampenan op, waarbjj sjj oat de Z.zjjdo van Mataram been trok. Behalve do trein is ook het geheele ambu lance-materieel, d. w. t. de draagbaren, |de medicjjn- en verbandkislen in de overrompelde bivakken verloren gegaan, zoodat do veorloo- pigo verpleging der gekwetsten treurig moet geweest zjjn. Alle kleeding ging verloren, zoodat de centrale magazijnen ten behoeve van Lombok geheel geplunderd zjjn, o. a. werden 1700 veldrandaeli aangevraagd. A1 de geweren der gesneuvelden en gewonden en een groot aantal kisten patronen vielen in handen der Baliërs, dio getoond hebben er mede te kuncon omgaan. Behalve het archief van hot civiel bestuur en van den genoralen staf, vielen al de instramenten en al het voor de opname verrichte werk in handen van dsn vjjand. Volgens hot Soor. Hbl. is de colonne La wick in de val geloopen tongevolgo van het hoogst onvolledige bericht dat zjj van don staf ontving van de plaats gehad hebbende overrompeling. Een Sassaker te paard bracht Lawick een briefjo inhoudende het bovel om □aar Tjakra terug te trekken. Van de over rompeling geen woord. Vandaar dat deze colonne te Tjakra in de muizenval geraakte en k bont portant bjjna geheel neergeschoten werd. De toestand te Ampenan na den overval. Op het oogenblik, zoo ontleenea wjj aan de «Soer. Ct.", moot de toestand te Ampenan meer dan treurig wezen. Met uitzondering nog van bet laatste gelukkig, is die in da historische formule «radeloos, redeloos, reddeloos" liet kortst en krachtigst, te vens volkomen juist, schjjnt het, geresumeerd. En wat er bovenal voorheersebt onder den troep zoowel officieren als minderen 1 dat is verontwaardiging on verbittering tegen over hen, dio do schuld on do verantwoorde lijkheid voor de ramp dragon. Een gevoel, zelfs niet verminderd doer den duideljjken moedwil, waarmede de militaire leider, zich moraliter vernietigd gevoelend, op alle manieren den dood heeft gezocht waar die maar te vinden scheen onder den dicktstem kogelregen. Alleen voor hém zchoen er geen to willen komon, waar ze van alle kanten da lichamon van zoo vele braven doorboorden! Zoo mogeljjk nóg verbitterder dan al wat reeds gebeurde, werkte de volgehouden eizch den resident, om koelies voor zjjn overtalrjjka bagage, tcrwiil er reeds handen tekort kwa men om de gekwetsten te dragen. Er circuleert zelfs een verhaal hier men mag het niet gelooven, toch wordt het in sjjn vollen ernst on beteokenis bevestigd door man non die ik incapabel moet achten voor een leugen last staan voor snik ecnon 1 dat een korporaal of onderofficier den resident met een revolverschot heeft bedreigd, indien bjj de reeds door hem machtig geworden dra gers niet afstond voor het transport der ge kwetsten 1 Laat ik mogon hopen dat dit al- aanhoudend voort tot in den namiddag. Het werd voor ons onhoadbaar en dus trokken we, zooveel mogeljjk de gewonden meevoerende, in een wilde vlucht op don Dewatempel, die op pl. 350 M. buiten het bivak is gelegen, terug. Des morgens om half 9 hadden we reeds 85 gewonden en 16 dooden, en dit aantal vermeerderde steeds, zoodat een terugtocht uit 't bivak 't eenige was, dat ons kon redden van een geheele vernietiging. Bjj den eersten aanval werd de le lu t, Dooremans reeds door een kogel in den linkerbovenarm ge wond, die in de borat doordroDg. Ten ca. 9 ure werd de le luit. Abeleven in de keel gewond en eenige oogenblikken daarna was li ij overleden. De 2e luit. Aussems werd bjj 't terugtrekken naar den Dewa- tempel door een kogel in het been onder de knie gewond. Om 5 ure ca. werd door od8 aanhoudend 't signaal »6e bat. links uit de flank" gegeven, om het van Tjakra terugtrekkende bat. opmerkzaam te maken, dat we uit 't bivak gelrokken warendit signaal werd begrepen en eenigen tijd daarna kwamen verschillende sectiën vluch tende ons bivak in ook de le luit. van de veld-artillerie Boerma, die door beide beenen geschoten was, en daarna de 2e luit.-kw. Pourchez met den gewonden ge neraal Van Ham en den gewonden luit. Hardy, zoomede eenige infanterie en artil lerie. Generaal Van Ham was eerst aan den arm en daarna in den buik getroffen en werd door bovengenoemde officieren binnen gebracht. Hjj overleed ten ca. 7 ure en werd ten 4 ure 's Maandags morgens in alle stilte in den Dewahtempel met eenige andere militairen in het graf gelegd. 's Maandags morgens om 6 ure begon de terugtocht uit den Dewahtempel naar Ampenam over de Sawah, door 6 com pagniën van het 7e en 6e bat. de ge wonden en militaire vrouwen in het midden. We werden vreeseljjk door 's vjjands vuur geteisterd, totdat we ten ca. 10 ure aan een Sassak-kampong bezuiden Mataram kwamen, waar de HolL vlag werd uit gestoken en waarna we geen vuur meer hebben gekregen. Intusschen waren de le luit. Velds aan 't been en 2 mindere militairen aan hoofd en borst gewond, terwjjl een offic. bediende sneuvelde. Ten E>„r„ circa 12ure waren we te Ampenan. thans niet waar is, het ware te afschuweljjkj

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Vliegend blaadje : nieuws- en advertentiebode voor Den Helder | 1894 | | pagina 1