't Vliegend Blaadje.
KLEINE COURANT
VOOR HELDER NIEUWEDIEP EN TEXEL.
Ho 2261.
Woensdag 17 October 1894.
Bureau: Zuidttraat.
Telefoonn". 63.
22ate Jaargang.
Bureau: Spoorstraat.
Telefoonn. 61.
ADozuiement
p. 3 maanden binnen de gemeente 50 Ct., met Zoudagsbl. 80 Ct.
id. franco per post 75 idem fl.12'
id. Toor het Buitenland f 1.25, idem f2.00
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
Uitgeven: BERKHOUT ft Co., te Helder.
Buruux SPOORSTRAAT M ZUIDSTRAAT.
Advertentien
ran 1 tot 5 regels25 Cent
Elke regel meer5
Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Ad verten tiën moeten uiterlijk des D£N8DAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn
NIEUWSTIJDINGEN.
HELDER, 16 Oct. 1894.
De zaal Tan „Musis Sacrom" wat
Zaterdagavond feestelijk getooid en de let
ters P. P. aan weerszijden van 't tooneel,
met 't cjjfer 10 op den achtergrond, gaven
den bezoekers te verstaan, dat 't Tienjarig
bestaan der Turnclub „Pro Patria" hier
zou gevierd worden.
De hr. F. C. H. Schlahmilch, president,
opende de vergadering met een woord van
welkom, verwees belangstellenden in de
geschiedenis der vereeniging naar 't feest
nummer, bij deze gelegenheid uitgegeven,
en wjjdde alleen een woord aan 't genoegen,
dat de bijeenkomsten van „Pro Patria"
steeds hadden verschaft. Twee oud-leden,
de hh. J. F. Oortgjjsen en A. D. van
Woerden, uit Groningen en Utrecht over
gekomen, wenschten „Pro Patria" geluk
en boden een lauwerkrans aan, die aun 't
vaandel werd opgehangen. Fanfaren volg
den, benevens de uitboezeming „Leve
Pro Patria".
We hebben zoo dikwijls 't nut van de
beoefening der gymnastiek aangetoond, dat
we ditmaal liever ons bepalen tot de mede
deelt ng omtrent de geschiedenis van P. P.
aan 't feestnummer ontleend.
De stichters waren de hh. W. Bruin Pz.
J. F, Oortgjjsen, die in October 1884 de
club in 't leven riepen en met de hh. J.
Megers, A. Philipse en A. Klik Jrhet
eerste bestuur vormden.
Als directeuren hebben gefungeerd de
hh. J. C. Regere, J. C. Grootendorst en
M. P. van Hooijdonck, thans nog als zoo
danig werkzaam.
Op 28 Not. 1885 verkreeg de vereeni
ging de koninkljjke goedkeuring op hare
statuten en op 1 April van 't volgend jaar
nam de H.E.G. hr. P. Polvliet 't bescherm
heerschap op zich. „Pro Patria" stichtte
in 1887 een adspirantenafd. en in 1889
een schietclub. Ten slotte dient vermeld,
dat de nieuwe banier 30 Augustus 1892
werd onthuld.
De vereeniging kan bij haar tienjarig
bestaan met zelfvoldoening terugzien op
haar onvermoeid en ijverig streven om de
beoefening der gymnastiek alhier populair
temaken, daar zij hierin niet onverdienste
lijk is geslaagd.
Thans is 't bestuur samengesteld als
volgt: Beschermheer: de H.E.G. heer P.
Polvliet. Directie: de hh. M. P. Hoojjdonck,
F. C. H. Schlahmilch en C. D. Hagenaar.
F. C. H. Schlahmilch, president. KI. F.
Oortgjjsen, vice-president, H J. A. Ver
hoeve Bruinvis, secr., G. D. Hagenaar,
penningm J. C. Schulmaijer, commissaris
van orde en banierdrager.
De vereeniging telt 16 werkende leden,
40 kunstl. leden en 30 adspiranten, terwjjl
de schietclub 20 leden telt.
De feestcommissie had een goed program
voor den avond samengesteld. Gymnastiek
en voordrachten van allerlei genre, wis
selden elkander af, terwijl van tjjd tot tjjd
feestliederen, die van opgewekten geesten
frisch leven getuigden, door de zaal weer
klonken. Een aardig, klein iooneelstukje
gaf een aangename afwisseling.
Met een enkel woord maken we nog
melding van de goedgeslaagde vrjje-, staaf-
en stoelstanden. 't Eerste deel van den avond
werd besloten met een apotheose, gevolgd
door een daverend applaus.
Daarna sprak de hr. C. S. Jaring, com
missaris van de gewestelijke afdeeling
Noordholland, van 't Ned. Gym. Verbond
een kameraadschappelijk woord en uitte
de beste wenschen voor den bloei der
vereeniging.
Weldra klonken de opwekkende tonen
der dansmuziek en toonden de turners, dat ze
hoe lang 't feest ook duurde, onvermoeid
bleven.
We vertrouwen dat leden en bezoekers
nog lang met genoegen aan 't feest van
het tienjarig bestaan van „Pro Patria"
zullen denken.
Nog ligt ons versch in 't geheugen de
opvoering van .Mijn papa 't Kamerlid," dat
door de Nederlandscho Tooneel vereeniging van
Amsterdam zoo artistiek werd gespeeld, of reeds
verrast ons de hr. L. H. Cbrispjjn met de
mededeeling, dat door hem op Maandag 5
November zal worden gegeven «Eenzamen,"
drama in 5 bedrijven van Gerhard Hauptman,
schryver, van «De Wevers" en vertaald door
den hr. Elbc.
Dit stok, Vrjjdagavond 5 dezer, voor'teerst
te Amsterdam opgovoerd in den Salon des
Variétés, heeft oen buitengewoon succes ver
kregen, door 't voortreöeljjk spel der ver-
tooners.
De inhoud vim 't stok is in 't kort«Een
te Zurich studerende .Russin komt te logee-
ron bjj een gelukkig echtpaar, wiens eerste
kind juist gedoopt is. De meordere ontwikke
ling der logeergast en de geest der eenw, die
over haar en den familievader vaardig is, ver
oorzaken een diepe klove tusscben man en
vrouw, 't Is zwjigen on lijden aan den eenen
en rusteloos jagen aan den anderen kanteen
smachten naar 't onde geloof en een bidden
om 't oude vertrouwon weer te schenken,
't zoeken naar een plichtanker, om zich in den
levensstroom aun te hechteneen verzachten
naar licht en klaarheid." Zie daar de be
schouwing van do hr. Röjaiog/tooneelreconsont
dio er bjjvoogt: 't Gevoel overmeestert den
toeschouwernauw bodwingt bjj zijne tranen
onder hot ademloos luisteren. Verder noemt
hjj 't stuk „Een drama, spierwit satjjn met
marteliokt beschreven."
VervolgeDS wordt aangemerkt, dat aller spel
mag geroemd worden en wel in do eerste
plaats dat van de dames Klcy en v. d. Horst,
v. d. Lugt; de eerste als 't beeld eener li* f-
hebbende, geloovige moeder, de tweedeals d*t
van een in stilte wegkwijnende vrouw. Ook
aan mevrouw TernooyApel en de hh. Ter-
nooyApel, A. v. d. Horst en Wosterhoven
wordt ccn woord van bolde gebracht, wegens
de artistieke opvatting hunner respectieve rol
len maar wel in de eerste plaats aan den
voortreffeljjke regisseur den hr. Öhcispijo.
De gehcele voorstelling werd afgespeeld zonder
souffleur.
Ten slotte zegt de beoordeelaar
»Wie eigeD, oprechte en eenvoudige kunst
lief heeft, ga in 't Sa'on des Variétés bjjwonen
de vertooning van «Eenzamen." Het zal hem
tot het hcerljjk besef breDgen dat de tooneel-
speelkunst in Nederland nog zoo laag niet staat
en wedjjveren kan met de buitenlandsche,
mits een regisseur als Chrispjju of Henri van
Kuyk aan het hoofd sta.
Do vortooning van «Eenzamen" in het Salon
laat de vert joningen van het Théütre de
1' Oeuvre en van het TbéiUre Libre verro in
do schaduw.
BegrootiDg der gomeonto Helder, voor
don dionst van 1895, zooals dio in de zitting
van 2 dezer door B. en W, den Raad is
aangeboden.
Hoofdstukken. INKOMSTEN. Bedrug.
I. Ontvangsten wegens vroe
gere diensten 7.055.10
IL Iukomsten van gemeente-
eigendomm. en bezitting. - 693.90
IH. OpbreDgst van belastingen
en heffingen. -167.478.05
IV. Ontvangsten van verschil
lenden aard en toevallige
baten- 28.215.
V. Buitengewone ontvangsten- 50.
Totaal 203.492.05
UITGAVEN.
I. Kosten van hnishondeljjk
bestuurƒ15 590.
II. Kosten van invordering
van de plaatselijke belas
ting en teruggave deswegens 12.909.70
1IL Kosten van onderhond aan
gemeente-eigendommen
en de deswege verschul
digde lasten 15.452.—
IV. Kosten der openbare vei
ligheid en brandweer - 27.850.
V. Kosten der plaatseljjke ge-
zondheids-politie - 13.500.
VI. Kosten voor het onderwjjs - 66.735.
VII. Kosten van het armwezen
mitsgaders snbsidiën en
bjj dragen aan onderschei
dene daarmede in verband
staande instellingen - 89.200.—
VIII. Renten en aflossingen- 6.580.
IX. Pensioenen en wachtgelden- 2.643.82
X. Andere uitgaven, niet on
der de vorige hoofdstak
ken bohoorende - 1.290.
XI. Buitengewone uilgaven
van allerlei aard
XII. Onvoorziene uitgaven. - 1.841.53
Totaal 208.492.05
Verkiezing te Helder.
De verkiezing van een lid der Tweede
Kamer van de Staten-Gener. in het hoofd
kiesdistrict den Helder wegens het over
lijden van den Heer S. T. Land is, bjj
Min. beschikking van 12 dezer, bepaald
op Dinsdag 30 Oct. a. s. en de herstem
ming, indien noodig, op Dinsdag 13 Nor.
Rottcrdamsche Siliouwhnrgloten.
Betreffende de nieuwe leening, gevormd
door de ingeleverde aandeelen der in ge
breke gebleven Rott. Schouwbnrgleening
van 1882, kunnen we mededeelen aan hen,
die bij de Boekhandelaren Berkhout Co.,
alhier, hunne loten inleverden, dat wegens
de enorme werkzaamheden aan de con
versie verbonden, de nieuwe aandeelbe-
wjjzen nog niet kannen worden uitgegeven
en dat dan ook de voorloopig vast-
gestelden lste trekking op 1 December
1894, op nader te bepalen datum zal
worden uitgesteld. Inmiddels wordl ge
tracht den loop der zaak zooveel mogelgk
te bespoedigen, zoodat eerlang een publieke
aankondiging er van in de bladen kan
verwacht worden.
Een adres aan den Gemeenteraad,
van ouders van schoolgaande 1 inderen
ligt ter teekening bjj de Boekhandelaren
Berkhout Co., Zuidstraat. Hierin geven
adressanten te kennen, dat zij wenschen
dat de avondschool, welke sedert zoo ge-
ruimen tjjd niet meer gehouden wordt, op
nieuw zal worden opengesteld. De toestand,
zooals die thans is, wordt treurig genoemd,
nu zooveel kinderen van het avond-onder-
wjjs verstoken bljjven.
Ouders en andere belangstellenden wor
den herinnerd dat bedoeld adres nog 14
dagen blijft liggen, waarom wordt uitge-
noodigd bet alsnog te komen teekenen.
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
W. Helderman, heeft te Amsterdam met
goed gevolg het eerste Natuurkundig
examen afgelegd.
Geljjk reeds vroeger gemeld, beeft
een groot aantal ingezetenen van Helder
zich tot de Regeering gewend, met het ver
zoek te bevorderen dat aldaar eene Rjjks
Hoogere Burgerschool met 5-jarigen cursus
worde opgericht.
In antwoord daarop is door den Min.
van Binnenl. Zaken bericht, dat voor de
inwilliging van dat verzoek geen voldoende
gronden aanwezig zijn, doch dat de Kegee-
ring bereid is om te bevorderen dat aan
eene eventueel te stichten gemeentelijke
Hoogere Burgerschool rjjkssubsidie zal
worden verleend.
Beroepen bij de Herv. Gemeente te
Est, ds. C. Leffes, te Den Hoorn op Texel
Bewapening der zeemacht.
De Minister van Marine heeft eene aan-
vullings-begrooting voor zjjn departement
ingediend tot een bedrag van f244,500,
strekkende om, in verband met de aan
vraag van Oorlog, ook voor de zeemacht
het klein-kaliber geweer van 6.5 mM. aan
te schaffen, en wel van volkomen gelijk
model als dat voor het leger.
De helft der benoodigde som wordt ge
bracht ten laste van de marine over
1895, te welken einde een suppletoire
begrooting is ingediend, terwjjl de andere
ten laste zal komen van de begrooting
voor 1896.
In Aug. 1.1. werd in een bosch bjj Mont-
argis een kaa ap aan een boom opgehan
gen gevonden. Een gewezen houtvester,
die kort te voren dien jongen en nog
andere knapen achtervolgd had wegens
het stelen van appelen, werd van dien
moord verdacht en gevangen genomen,
maar weldra losgelaten.
De vader van den jongen, Imbert ge
naamd, bleef echter in den oud-houtves
ter den moordenaar van zjjn kind zien.
Hjj loste een schot op hem, maar zonder
hem te treffen en werd deswege ver
oordeeld tot een maand gevangenisstraf.
Maar Imbert gaf zijn wraakplannen niet
op en Zondagavond schoot bjj op den
straatweg naar Courtenay den oud-hout
vester dood. Daarna stelde hjj zich on-
middelljjk in handen van het gerecht.
Gemeenteraad van Wieringen.
Vergadering van 11 October 1894.
Voorzitter de Burgemeester.
Afwezig de heeren V. Hejjblok en J. J.
Tjjsen.
De Voorzitter opent de vergadering de no
tulen worden Da voorlezing vastgesteld.
De begrootiDg voor het jaar 1895, gedarende
den vereischten tijd ter inzage gelegen heb
bende, zonder dat daarop bemerkingon zjjn
ingekomeD, wordt met wjjziging van een der
posten, welke abaisief te hoog was geraamd,
ter vaststelling aangeboden en alzoo met algc-
meene stemmen vastgesteld in ontvangst en
uitgaaf op f 16.834.15, terwjjl onder de uitgaven
een bedrag van f142.15 voor onvoorziene uit
gaven is begrepeD.
Naar aanleiding van het besluit in do vorigo
vergadering, wordt thanB aan den Raad een
ontwerp-verordening aangeboden omtrent het
vee.
De Raad neemt deze verorJoniog met algc-
meone stemmen aan. De in- en doorvoer van
rund- en wolvee in deze gomeente wordt daar-
bjj tjjdeljjk ea tot nader aankondiging verbo
den op straffe van hoogstens f25 boete of
hoogstens 3 dagen hechtenis en verbeurd ver
klaring van hel vee, onverminderd het bepaalde
bjj de Gemeentewet, ingeval van herhaalde
overtreding.
Wegens het spoedvereischende der zaak wordt
tot dadeljjke afkondiging der verordening be
sloten.
De Voorzitter deelt mede
le. dat tot zetters der Directe belastingen
zjjn benoemd de heeren J. StAdig en N. Hel
lingman
2e. dat de GemeeDterekening over 1898
door heeren Gedeputeerde Staten goedgekeurd
is teruggezonden
8e. dat bjj de kasopnemiDg ten kantore
van den gemeente-ontvanger op 29 September
jl., in overeenstemming met de boekhouding,
in kas is bevonden £2048.72.
Na de gewone rondvraag wordt de verga
dering gesloten.
Ingezonaen.
Mijnheer de liedacteur!
Van tjjd tot tjjd worden, soms op grooto,
dan eens op kleinere schaal, inzamelingen van
liefdegaven gehouden, waardoor goldsommen
worden bjjecngebracht, die niet ailjjd onmid-
delljjk tot het voorgestelde doel wordon aange
wend. En nu zicb, bjj eene (mogeljjko en
wenscheljjke) spoedige oplossing der Lombok-
q'isestie, wcêr zulk een geval kan voordoen,
is het zeker niet opgepast, aan de bespreking
van dit onderworp eenige regelen te wjjden.
't Is meermalen gebeurd, dat voor 't een
of ander liefdadig doel door tal van menschen-
vrienden zeer belaDgrjjke sommen werden ge
offerd. Zjjn die sommen vergaard, dan ontstaat
als van selve de vraag: Hoe zullen we na
dio gelden op de beste, voor de bewelda-
digden meest voordeelige wjjze besteden Met
den meest welwillenden geest bezield, gaat do
Commissie dan na, hoe do belangen der we
duwen en weezon op den duur 't best zul
len behartigd worden, on 't slot dier overwe
ging is vaak geweest, dat het verzamelde ka
pitaal op intrest werd gezet, en dat de bc-
woldadigden dan nit de rente eenige toelage
kondon genieten. Waar bljjft dan in zulke
gevallen bet kapitaal? zal men vragen. Dat
bljjft, ondor de elkaar opvolgendo bestuurders
van 't fonds, bewaard. Voor wien zal men
alweder vrageD. Niet voor hen, voor wie *t geld
was gegevenen toch aan dio menschon, en
aan geene andere, kwam het rechtmutig toe.
Een aantal jaren geleden ontving zulk eeno
rente-aanbrengende Commissie in eeno naburigo
gemoonte bezoek van een aantal weduwen,
dio haar gold kwamen opvragen. Deze
kregen hoe verwonderd do Commissie aan-
vankeljjk ook opzag ton slotte precies
haren zin.
Do nagebloven betrokkingen der omgekomen
met de «Adder" hebben zoodanig verzoek in-
derljjd niet tot de Commissie gericht,
wjj. 't Kapitaal wordt, meenen we, alt jjd zorg
vuldig beheerd. Doch zou dat bedrag niet
hebben moeten komen rechtstreeks in
handen der beweld&digdon Mogenljjk ja
Helder, 6 October 1894. D.
BerfstkUnk.
Kent gjj het niet, het lied van echr-ideD,
Dat elke herfstvlaag hooren doet?
Het klinkt zoo somber langs de weide,
Als al, wat schoon was, sterven moet.
De lieve zangers uit do wouden
Verlaten '1 allengs killer oord.
Zjj kannen 't er niet langer honden
Goen levenslied wordt moer gehoord.
Och, 't klinkt zoo droevig langs de dreven,
Dat lied van scheidou en vergaan.
De lente spreekt ons van nieuw leven,
Thans luidt het droef «'t is al gedaan 1"
Straks balderen do wilde vlagon
Weer ongebreideld langs het strand,
Waar woest de wilde golven jagen,
Bewogen door onzïchtbre hand.
Bjj al den jammer van het loven,
Drukt ons dat schoidonslied nog moer.
Waar al wat streelde ons moot begeven,
Zit men in droef gepeins ter neer.
Dan vaart er twjjfel in het harte,
Dan welt er in bot oog een traan,
En fluistert moD, vol bange amarte:
•Ocb, voog'lon 1 mocht ik met u gaan
Maar toch, het hoofd weer opgeheven,
Hoo wreed ods 't lot ook trelfen mocht.
Laat 't voog'len koor zich heen begeven,
Ea trekken op zjjn verren tocht I
God bljjft ons immer bier bewaken,
En 't vogelkoor, dat nu gaat vliêu,
Doet later grooter vreugd ons smaken,
AIb wjj 't bier mogen wederzien.
Tijdstippen van verzending der
Brievenmalen.
Naar Oost-lndlé:
p. zeepost m Botterdam
p. Holltodtekemail vi» Genat 16 «a 3i
p. Holl. totii rit Marecille
p. Tran.ckt mail vi»Maneille
r. Rageltche mui via Briaditi
p. Dnitjehe mail rit Napel*
Naar Guyana (Suriname):
Datum der terTijdit- d.laat
poat-bexorg. j kual.ak Poitk
7.16 W
7-16 'aar.
12,30'. nam.
13.80'
13.30'*
7.16'»
8.46'a
I 8.46
24 Oct.l 7.16 n*.
p.maüoTerEngeland. 22 7.16 »t.
p. mail via 3t. Naiaire. 7 Nov.| 7.16
Naar Curagao, Bonaire en Aruba
p. uepo*t via AmaWrdam. .1 24 Oct.l 7.15'» ar.
elkaa Dioidag
p. mail via 8outh»rapton en Zaterdag. 112.30't nam.
Naar St. Martin, St. Eustatius en Saba:
p. mail over Engeland 22 Out. 7.15 av.
Naar Hr. Ms. «Koningin Wilhelmina," te
Port-Said en te Aden 18 October, 8.45'sinorg.
(Aankomst dozer post to Port-Said 2 i October
en te Aden 80 October.)
Correspondentiepartij tusschon H. S. te Hel
der en de Arnhemsohe Sohaakvereeniging.
Wit (Helder) Zwart (Arnhem).
Stand der partjj na den 15en zet van wit.
13 R c 4b 5f PfG—d 7
14. c 2c 3 d4Vc3
15. PblXc3
In het vorige diagram was deze zet
ODjuist opgegeven.
Arxiieu.
LOMBOK.
De verbittering ten top.
Hoo groot de verbittering togen de Buliérs
in Indië is, bljjkt o. a. uit een brief aan bet
«Bat. Nbl." uit Ampvnan geschreven. De
correspondent is militair. Hjj begrjjpt dus
do gevoelens, die in de eerste opwelling van
toorn deden uitroepen
«Wraak! wraak! Geen pardon! Alles over
de kling P' Maar, zegt hjj, al is ook wrok in
onze militaire harten, »zoo zullen wjj ons toch
niet laten beheerachon door onedelo dierljjke
gevoelens, maar willen wjj alleen zijn de
straffende hand, die ter dood veroordeelt en
ter dood brengt alle Baliërs. Bewezen is, waar-
too zjj in staat zjjn en das moeten wjj ons
ontdoen van zulk een schurkenraa". Wraak of
straf dos, dood aan alle Baliërs I
Op de naamljjst der op Lombok gcaneovelde
onderofficieren en minderen staat o. a. ook
vermeld de sergeant der artillerie Hejjser. De
•Socr. Ct." zegt van hem: Een kraan van een
kerel en daarbjj een model van een onderoffi
cier was hjj sltjjd goweeet, volgens verklaring
van zjjn vroegoren sectio-commandant, dien
ik toevallig gisteren sprak. En ook bjj zjjn
sterven heeft hjj zulks nog gotoood te zjjn.
Doodeljjk getroffen viel hjj onder het kanon
dat hjj tot hei uiterste hielp vurdodigon, en
werd door luitenant Boerma zelf daaronder
uitgehaald. Doch hjj protesteorde tegon die
noodelooze moeite door te zoggen«Laat me
maar, luitenant. Maar sctirjjf aan mjjn moeder
boe ik me hier gedragen heb. Dat zal baar
troosten,"
Luitenant B. beloofde dut, en weinig oogen-
blikken later blies de brave kerel den laatsten
adem uit.
Aan een particulier schrjjven van den veld
prediker Rogge ontleent «Het N. v. d. D."
het volgende:
Wat ia alles veranderdDat schandeljjk
verraad in den nacht van 25 op 26 Aug.
bracht mjjn leven plotseling in het allergrootste
gevaar. Ik huiver nog bjj de herinneriog aan
de verschrikkelijke tooneelen, waarvan ik ge
tuige was. Onder het vuur van den vjjand
heb ik mjjn vriend Van Ham, die doodeljjk
gekwetst was, nog mede helpen trachten te
vtrbiode.i en in een tandoe ncdergelegd.
Het was of de hel was losgebrokeneen
Bartholomeusuacht, een slachting waartegen
niets te doen viel. Ik ging met een sectie
van 53 man, waarvan met mjj 8 man levend
in een tempeltje over het bivak van Mataram
terecht kwamen. Daar brachten wo opgepakt
mot de gekwetsten en dooden on wat er over
was van het 6de en het 7do bataljon, een
vreeseljjken nacht door. Geduronde tweo dagen
waren wjj zonder eten of drinken, elk oogen-
blik oen overval duchtende. Don vjjand viel
alles in handen, wat we achter hadden moeten
laten. Ik ,had niets meer dun ik aanhad, en
mjjn zakdoek gaf ik nog weg om een gekwetste
te verbinden. Do wogen waren bezaaid met
dooden en gewonden. Het was verschrikkeljjk.
Ik ben boven verwachting gespaard. Van
Mataram naar Ampenan gingen we langzaam
over sawahs en door ravjjnen en rivieren met
steile oevers, onder het vunr van Mataram.
Ik zakto soms tot aan het midden in de mod
der cn werd door twoe soldaten er uit ge
trokken en eindeljjk ondersteund, want ik kon
niet meer gaan, daar ik mjjn voet verstuikt
had. In Sakarbela vonden we een bevriende
Sasaksche kampong, dio on» een handje rjjst
en wat klapperwater gaf. Do resident noodig-
de mjj daarna uit met oen vlet naar de «Maet-
suyeker" te gaan. Van daar vroeg ik verlof
aan den generaal om met de gekwetsten naar
Soerabaja te mogen vertrokken. Het schip
was spoedig overdekt met oen groot aantal
dier ongclukkigen, die ik, geholpen door den
zendeling, gednrende de reis met jjswater en
wjjo laafde.
Aan den boom to Soerabaja was hot stamp
vol belangstellenden. Daar trof ik o.a.ook den
heer S-, die mij in zjjn huis opnam. Ik zag
er uit als een landloopor, doch, dank zjj de
harteljjkhfid dier familie, weldra word ik van
alle noodige kleederen voorzien. Mot do aan-
vullingstroepeo ging ik dadeljjk terug. Nu
zit ik weer hier in een verachrikkelijken rom
mel. Ampenan is rondom versterkt. De marine
laat nu en dan mot donderend gewold groote
granaten in Matsram vallen. Spoedig en krach
tig optreden kan ons misschien redden en het
échec herstellen. God geve onzen troepen met
weinig verliezen een glansrjjk succèsl
De «Jav. Ct." van don lldon meldt:
Nadat 8 dezer de bouw der batterjj en dor
versterkte positie bjj Aroeng Aroeng voltooid was,
werd te ruim 2 uur in don raiddag van dien
dag het geschutvuur tegen Mataram geopend
uit 2 kanonnen van 12 cM., A, en 2 mortieren
van 20 cM.
Den d. v. nacht en Zondag 9 dezer werd met
vuren op Mataram voorgegaan on ook Tjakra
Negara onder vuur genomen. Zoowel bjj het
opwerken der batterjj als later liet de vjjand
niets van zich merken.
Door Sasaks uit Mas Bagei en Batoe Klian
zoa, volgens ontvangen berichten, benoorden
Nurraada bjj Poenikan slag geleverd zjjn tegen
Baliërs nit Tjakra Negara. Een neef van Goeroe
Bangkol Tan Praja kwam 9 dezer mededeelen
dat eenige duizenden Sassakers van Praja de
streek bezuiden Tjakra Negara en Mataram tot
aan zee bezet houden.
Den volgenden dag werd met de beschieting
van Mataram door Hr. Ma. «Tromp" en de bat
terjj te Aroeng-Aroeng voortgegaan.
Een 15-tal dwangarbeiders, waaronder enkele
gewond, keerden dienzelfden dag uit Mataram
te Ampenan terug. Zjj gaven voor door Radja
Anak Agoeng K'ioct te zjjn vrjjgelaten.
De gezondheidstoestand der troepen is gunstig,
de toestand der gewonden te Soerabaja zeer
bevredigend.
Bljjkens do in dit nummer der «Jav. Ct."
openbaar gemaakte ordonnantie van 9 dezer
zijn met ingang van 13 dezer do Noord- en
Westkust van Lombok voor allen in- on uit
voer behoudens hot verleenen van licenties aaD
welgezinden (Sassaks en Makassaren) gesloten
verklaard.
De «Loc." acht het gevaar dat Lombok een
tweede Atjob zou worden, gering. Van een naar
het binnenland zich terugtrekken van den aan
weelde gewenden vorst kan ook wegens de ge
zindheid der Sasaks niet komen.
.Het grootste gevaar dreigt m. i. in o
brenging van den oorlog naar Bali. Ik acht
het waarsohjjnljjk dat do vorst, wanneer hjj het
in zjjne paleizen niet meer kan honden, zal
trachten te ontsnappen naar Karang Asem op
Bali. Waarechjjnljjk met dat doel wilde zjjn
vazal Djilantik hom reeds derwaarts voortgaan.
Zoodra óf Djilantik, 61 do vorst, óf zjjn zoon te
Karang Asem zjjn gekomen, acht ik 't uitbreken
van den oorlog aldaar verzekerd. Men wake
daartegen toch met alle iospanning. Da kuat
van Karang Asem worde door onze marine met
de groot*te oplettendheid bewaakt, ook om indruk
te maken op de bevolking. Eenmaal de oorlog
op Bali overgobracht, schoon Kloengkoeng en
wellicht andere rjjkjes ons zouden steunen, zou
het einde niet meer zjjn to overzien".
Heldenmoed.
De oorlogscorrespondent van het «Batavi-
aansch Nieuwsblad" Janus, constateert, dat
onze troepen in dat moordend en onbeschrjjf-
ljjk vunr van 25 en 26 Augustus een helden
moed en doodsverachting aan den dag hebben
gelegd, waarop goheol, Ncd.-Indië trotseh mag
zjjn. Er zjjn talrijko staaltjes van heldenmoed
aan te teekenen, doch te veel om te vermelden.
Kapt. Jonker drong tjjdena den terugtocht
van het 7o mot 20 man binnen de muren van
Mataram, attaqueerde de roet lans, kris en
schietgeweren bewapende Baliër» en wierp hen
honderden meters torug.
Kapt. Schreiner hield met een kleine afdeeling
stand en schoot een voorwaarts rokkende bende
Baliërs neer.
Kapt. Cbrisian stootte bjj de Babak op een
bende, die uitdagend riep Ajoe madjoe blan
da!" Hjj zette zjjn compagnie op de plaats rust
en begon de bende met ai zjjn soldaten hartoljjk
nit te lachen. Woedend rok to de bende nu voor
waarts, maar torn opendo Christin een salvo-
vuur, dat hen als honden ternedervelde.
Kapt. Kamerman en majoor Hamerster hiel
den drie dagen stand to Tjakra, zonder voedsel
of drinken en omgeven door ontbindende ljjkea,
die de atmosfeer verpestten.
Een groote stapel Iudiicho bloden bracht
Zondag do Eng. Mail on daaronder was geen
courant, of tij had oen of meer kolommen aan
Lombok-nieuws gowjjd.
Verschillende ondorwerpen waaromtrent men
tot hiertoo nog slechts zeer weinig heeft ver
nomen, versohjjnon thans in eon zeer helder
daglicht.
Do terngtooht der colonne
Van Lawickvan Pabst.
Schreven wjj gister-morgen nog, dat er ia
de mailcouranten zoo weinig nieuws werd mee
gedeeld over de colonne-Van La wiek van Pabst,
door do voortreffeljjke wjjze, waarop het .Soer.
Hbl." over do Lombok-aangelegenheden wordt
ingelicht, zjjn wjj in staat thaDs de weetgierig
heid onzer lezers in dit opzicht afdoend te
bevredigen.
Dan 16 Ang. was op last van den bevel
hebber der Lombok-expeditie do overste der
Infanterie Van Lawick van Pabst met 2 com-
pagnïöa van het 9a bat. infanterie en een sec
tie Bargartillorie naar Batoe Klian, dat op de
grens van hot Saasaksche gebied ten Zaidwee
ten van de Balische hoofdvereterking Kota-radja
ligt, gezonden om van beide partijen te vorderen
dat do strijd zou worden gestaakt.
Batoe Klian werd den I9en Aug. bereikt
en de volgondo dagen worden verkenningen
gemaakt naar Koepang, Pringaaala, Swangi,
Soeradada, Ladong, Kotaradja en andere plaat
sen in den omtrek. Overal worden de onzen
door de Sassaks vriendschappelijk ontvangen,
drinkwater cn klappers werden hun aangeboden
on, waar nog levensmiddelen waren, ook rjjst.
En toch hadden de Sassaks daarvan zoo weinig
te misseD, dat het bivak te Batoe Klian weldra
omringd was door een uitgehongerde menigte,
dio als een bendo honden aanviel op den afval
van de keuken onzer soldaten en zelfs de been
deren afknaagde.
Dio uitgehongerdo massa moet een akelig
gezicht zjjn geweest. De kiuderon hadden het
voorkomen van apen, over do tot op het been
vermagerde gezichtjes hing het vel in plooien
neer. Door het vel vao hot lichaam staken de
botten uit, de armen en boenen waren stokjes
met de gewrichten on knieschijven als knobbels.
De moeders waren volkomen uitgeput. Men
kon de vingers tusschen de ribben leggen, velen
waren reeds zoo vermagerd dat de beide pjjp-
beendcrcn van den onderarm te zien waren,
enkelen leden al aan geeuwhonger.
Een volkomen uitgehongerde vrouw met twee
kinderen werd door den kok der colonne half
stervende bjj de rivier gevonden, uit medeljjden
hjj haar mee en in het bivak ontving zjj
met de haren ecu soldaten-rantsoen. De meeste
soldaten deelden hun voedsel, dat overste Lawick
in raimo hoeveelheid deed uitreiken, met de
armenhnn hart werd bewogen door zooveel
ellende en leed.
De Sasaks waren gaarne genegen onder ons
bestuur tc staan, maar niet onder de Baliërs.
Liever dienen wjj een hond van het Nodcr-
landsche gouvernement dan een Balinees". Dien
hadden zjj leeren verafschuwen als een afschrik
wekkend wangedrocht.
Hunno vrouwen en dochters werden hun
ontnomen, hunne dorpon on velden verwoest,
hun broeders vermoord. Ten einde raad had
den zjj de wapens gegrepen en do strjjd zon
wordeu uitgevochten.
In hot eind legden zjj zich neder bjj onze
belofte, dat zjj voortaan in rust en vrede zou
den knnnen loven, door ons beschermd tegen
hun vroegere geweldenaars. Dit gobenrdo op
Zaterdag 25 Augustus op eene conferentie te
Soeradada, waarheen dion dag do colonne was
uitgerukt.
Vermoeid door den langen marech laDgs
den vrjjwel ongobaanden weg, koorde de troep
om vier unr in Batoe Kilan terug. Niemand
vermoedde toen nog wat de morgen brengen zon.
Ongeveer 3 uur in den morgen van Zondag
26 Angustus bracht een S»A«k te paard een
briefje gotoekend doer majoor Hameretcr, toen
nog chef van den staf der expeditie, aan den
colonne-commandant, waarin dezegelasttc, om
met inachtneming van veiligheidsmaatregelen
terug to trekken op zjjn vroeger bivak. Van
don toen reeds tekenden voorgenomen aanval
der Baliërs stond daarin geen woord, de chef
van den staf scheen toen reeds zjjn hoofd
kwjji to zijn. Overste Lawick liet de Sas-
Sakscho hoofden in den omtrek mededeelen
dat hjj met zjjne troepen naar Tjakra Negara
zon terugkeeren on aanvaardde Zondagmiddag
den terugmarsch. Voorop marcheerde de spits,
daarna kwam de voorhoede onder luitenant
Masch, kapitein Cristan met de 4« compagnie
Europeanen, de sectie borgartillerie en 15 mi
neurs volgden, daarna kwam de trein en ein
deljjk do 2o Compagnie inlanders, die de ach
terhoede vormde. Op ongeveer 4 palen ten
Westen van Batoe Klian in do geheel ver
brande en verwoeste streek tusscben die plaats
en Salam werd op oen hoog terrein de nacht
doorgebracht, zonder door den vjjand veront
rust te wordon.
Maandagmorgen om 6 uur werd het bivak
weder opgebroken on do terugtocht weder aan
vaard door hot zeer moeiljjke terrein. Van
den vroeger bljjkbaar zeer goed onderhouden
weg was weinig meer te bekennen dan een
kronkelend voetpadslechts hier en daar we
zen alooten do vroegere richting aan. Een