't Vliegend Blaadje. KLEINE COURANT VOOR HELDER NIEUWEDIEP EN TEXEL. Ho 2261. Woensdag 17 October 1894. Bureau: Zuidttraat. Telefoonn". 63. 22ate Jaargang. Bureau: Spoorstraat. Telefoonn. 61. ADozuiement p. 3 maanden binnen de gemeente 50 Ct., met Zoudagsbl. 80 Ct. id. franco per post 75 idem fl.12' id. Toor het Buitenland f 1.25, idem f2.00 VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG. Uitgeven: BERKHOUT ft Co., te Helder. Buruux SPOORSTRAAT M ZUIDSTRAAT. Advertentien ran 1 tot 5 regels25 Cent Elke regel meer5 Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Ad verten tiën moeten uiterlijk des D£N8DAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn NIEUWSTIJDINGEN. HELDER, 16 Oct. 1894. De zaal Tan „Musis Sacrom" wat Zaterdagavond feestelijk getooid en de let ters P. P. aan weerszijden van 't tooneel, met 't cjjfer 10 op den achtergrond, gaven den bezoekers te verstaan, dat 't Tienjarig bestaan der Turnclub „Pro Patria" hier zou gevierd worden. De hr. F. C. H. Schlahmilch, president, opende de vergadering met een woord van welkom, verwees belangstellenden in de geschiedenis der vereeniging naar 't feest nummer, bij deze gelegenheid uitgegeven, en wjjdde alleen een woord aan 't genoegen, dat de bijeenkomsten van „Pro Patria" steeds hadden verschaft. Twee oud-leden, de hh. J. F. Oortgjjsen en A. D. van Woerden, uit Groningen en Utrecht over gekomen, wenschten „Pro Patria" geluk en boden een lauwerkrans aan, die aun 't vaandel werd opgehangen. Fanfaren volg den, benevens de uitboezeming „Leve Pro Patria". We hebben zoo dikwijls 't nut van de beoefening der gymnastiek aangetoond, dat we ditmaal liever ons bepalen tot de mede deelt ng omtrent de geschiedenis van P. P. aan 't feestnummer ontleend. De stichters waren de hh. W. Bruin Pz. J. F, Oortgjjsen, die in October 1884 de club in 't leven riepen en met de hh. J. Megers, A. Philipse en A. Klik Jrhet eerste bestuur vormden. Als directeuren hebben gefungeerd de hh. J. C. Regere, J. C. Grootendorst en M. P. van Hooijdonck, thans nog als zoo danig werkzaam. Op 28 Not. 1885 verkreeg de vereeni ging de koninkljjke goedkeuring op hare statuten en op 1 April van 't volgend jaar nam de H.E.G. hr. P. Polvliet 't bescherm heerschap op zich. „Pro Patria" stichtte in 1887 een adspirantenafd. en in 1889 een schietclub. Ten slotte dient vermeld, dat de nieuwe banier 30 Augustus 1892 werd onthuld. De vereeniging kan bij haar tienjarig bestaan met zelfvoldoening terugzien op haar onvermoeid en ijverig streven om de beoefening der gymnastiek alhier populair temaken, daar zij hierin niet onverdienste lijk is geslaagd. Thans is 't bestuur samengesteld als volgt: Beschermheer: de H.E.G. heer P. Polvliet. Directie: de hh. M. P. Hoojjdonck, F. C. H. Schlahmilch en C. D. Hagenaar. F. C. H. Schlahmilch, president. KI. F. Oortgjjsen, vice-president, H J. A. Ver hoeve Bruinvis, secr., G. D. Hagenaar, penningm J. C. Schulmaijer, commissaris van orde en banierdrager. De vereeniging telt 16 werkende leden, 40 kunstl. leden en 30 adspiranten, terwjjl de schietclub 20 leden telt. De feestcommissie had een goed program voor den avond samengesteld. Gymnastiek en voordrachten van allerlei genre, wis selden elkander af, terwijl van tjjd tot tjjd feestliederen, die van opgewekten geesten frisch leven getuigden, door de zaal weer klonken. Een aardig, klein iooneelstukje gaf een aangename afwisseling. Met een enkel woord maken we nog melding van de goedgeslaagde vrjje-, staaf- en stoelstanden. 't Eerste deel van den avond werd besloten met een apotheose, gevolgd door een daverend applaus. Daarna sprak de hr. C. S. Jaring, com missaris van de gewestelijke afdeeling Noordholland, van 't Ned. Gym. Verbond een kameraadschappelijk woord en uitte de beste wenschen voor den bloei der vereeniging. Weldra klonken de opwekkende tonen der dansmuziek en toonden de turners, dat ze hoe lang 't feest ook duurde, onvermoeid bleven. We vertrouwen dat leden en bezoekers nog lang met genoegen aan 't feest van het tienjarig bestaan van „Pro Patria" zullen denken. Nog ligt ons versch in 't geheugen de opvoering van .Mijn papa 't Kamerlid," dat door de Nederlandscho Tooneel vereeniging van Amsterdam zoo artistiek werd gespeeld, of reeds verrast ons de hr. L. H. Cbrispjjn met de mededeeling, dat door hem op Maandag 5 November zal worden gegeven «Eenzamen," drama in 5 bedrijven van Gerhard Hauptman, schryver, van «De Wevers" en vertaald door den hr. Elbc. Dit stok, Vrjjdagavond 5 dezer, voor'teerst te Amsterdam opgovoerd in den Salon des Variétés, heeft oen buitengewoon succes ver kregen, door 't voortreöeljjk spel der ver- tooners. De inhoud vim 't stok is in 't kort«Een te Zurich studerende .Russin komt te logee- ron bjj een gelukkig echtpaar, wiens eerste kind juist gedoopt is. De meordere ontwikke ling der logeergast en de geest der eenw, die over haar en den familievader vaardig is, ver oorzaken een diepe klove tusscben man en vrouw, 't Is zwjigen on lijden aan den eenen en rusteloos jagen aan den anderen kanteen smachten naar 't onde geloof en een bidden om 't oude vertrouwon weer te schenken, 't zoeken naar een plichtanker, om zich in den levensstroom aun te hechteneen verzachten naar licht en klaarheid." Zie daar de be schouwing van do hr. Röjaiog/tooneelreconsont dio er bjjvoogt: 't Gevoel overmeestert den toeschouwernauw bodwingt bjj zijne tranen onder hot ademloos luisteren. Verder noemt hjj 't stuk „Een drama, spierwit satjjn met marteliokt beschreven." VervolgeDS wordt aangemerkt, dat aller spel mag geroemd worden en wel in do eerste plaats dat van de dames Klcy en v. d. Horst, v. d. Lugt; de eerste als 't beeld eener li* f- hebbende, geloovige moeder, de tweedeals d*t van een in stilte wegkwijnende vrouw. Ook aan mevrouw TernooyApel en de hh. Ter- nooyApel, A. v. d. Horst en Wosterhoven wordt ccn woord van bolde gebracht, wegens de artistieke opvatting hunner respectieve rol len maar wel in de eerste plaats aan den voortreffeljjke regisseur den hr. Öhcispijo. De gehcele voorstelling werd afgespeeld zonder souffleur. Ten slotte zegt de beoordeelaar »Wie eigeD, oprechte en eenvoudige kunst lief heeft, ga in 't Sa'on des Variétés bjjwonen de vertooning van «Eenzamen." Het zal hem tot het hcerljjk besef breDgen dat de tooneel- speelkunst in Nederland nog zoo laag niet staat en wedjjveren kan met de buitenlandsche, mits een regisseur als Chrispjju of Henri van Kuyk aan het hoofd sta. Do vortooning van «Eenzamen" in het Salon laat de vert joningen van het Théütre de 1' Oeuvre en van het TbéiUre Libre verro in do schaduw. BegrootiDg der gomeonto Helder, voor don dionst van 1895, zooals dio in de zitting van 2 dezer door B. en W, den Raad is aangeboden. Hoofdstukken. INKOMSTEN. Bedrug. I. Ontvangsten wegens vroe gere diensten 7.055.10 IL Iukomsten van gemeente- eigendomm. en bezitting. - 693.90 IH. OpbreDgst van belastingen en heffingen. -167.478.05 IV. Ontvangsten van verschil lenden aard en toevallige baten- 28.215. V. Buitengewone ontvangsten- 50. Totaal 203.492.05 UITGAVEN. I. Kosten van hnishondeljjk bestuurƒ15 590. II. Kosten van invordering van de plaatselijke belas ting en teruggave deswegens 12.909.70 1IL Kosten van onderhond aan gemeente-eigendommen en de deswege verschul digde lasten 15.452.— IV. Kosten der openbare vei ligheid en brandweer - 27.850. V. Kosten der plaatseljjke ge- zondheids-politie - 13.500. VI. Kosten voor het onderwjjs - 66.735. VII. Kosten van het armwezen mitsgaders snbsidiën en bjj dragen aan onderschei dene daarmede in verband staande instellingen - 89.200.— VIII. Renten en aflossingen- 6.580. IX. Pensioenen en wachtgelden- 2.643.82 X. Andere uitgaven, niet on der de vorige hoofdstak ken bohoorende - 1.290. XI. Buitengewone uilgaven van allerlei aard XII. Onvoorziene uitgaven. - 1.841.53 Totaal 208.492.05 Verkiezing te Helder. De verkiezing van een lid der Tweede Kamer van de Staten-Gener. in het hoofd kiesdistrict den Helder wegens het over lijden van den Heer S. T. Land is, bjj Min. beschikking van 12 dezer, bepaald op Dinsdag 30 Oct. a. s. en de herstem ming, indien noodig, op Dinsdag 13 Nor. Rottcrdamsche Siliouwhnrgloten. Betreffende de nieuwe leening, gevormd door de ingeleverde aandeelen der in ge breke gebleven Rott. Schouwbnrgleening van 1882, kunnen we mededeelen aan hen, die bij de Boekhandelaren Berkhout Co., alhier, hunne loten inleverden, dat wegens de enorme werkzaamheden aan de con versie verbonden, de nieuwe aandeelbe- wjjzen nog niet kannen worden uitgegeven en dat dan ook de voorloopig vast- gestelden lste trekking op 1 December 1894, op nader te bepalen datum zal worden uitgesteld. Inmiddels wordl ge tracht den loop der zaak zooveel mogelgk te bespoedigen, zoodat eerlang een publieke aankondiging er van in de bladen kan verwacht worden. Een adres aan den Gemeenteraad, van ouders van schoolgaande 1 inderen ligt ter teekening bjj de Boekhandelaren Berkhout Co., Zuidstraat. Hierin geven adressanten te kennen, dat zij wenschen dat de avondschool, welke sedert zoo ge- ruimen tjjd niet meer gehouden wordt, op nieuw zal worden opengesteld. De toestand, zooals die thans is, wordt treurig genoemd, nu zooveel kinderen van het avond-onder- wjjs verstoken bljjven. Ouders en andere belangstellenden wor den herinnerd dat bedoeld adres nog 14 dagen blijft liggen, waarom wordt uitge- noodigd bet alsnog te komen teekenen. Onze vroegere plaatsgenoot, de heer W. Helderman, heeft te Amsterdam met goed gevolg het eerste Natuurkundig examen afgelegd. Geljjk reeds vroeger gemeld, beeft een groot aantal ingezetenen van Helder zich tot de Regeering gewend, met het ver zoek te bevorderen dat aldaar eene Rjjks Hoogere Burgerschool met 5-jarigen cursus worde opgericht. In antwoord daarop is door den Min. van Binnenl. Zaken bericht, dat voor de inwilliging van dat verzoek geen voldoende gronden aanwezig zijn, doch dat de Kegee- ring bereid is om te bevorderen dat aan eene eventueel te stichten gemeentelijke Hoogere Burgerschool rjjkssubsidie zal worden verleend. Beroepen bij de Herv. Gemeente te Est, ds. C. Leffes, te Den Hoorn op Texel Bewapening der zeemacht. De Minister van Marine heeft eene aan- vullings-begrooting voor zjjn departement ingediend tot een bedrag van f244,500, strekkende om, in verband met de aan vraag van Oorlog, ook voor de zeemacht het klein-kaliber geweer van 6.5 mM. aan te schaffen, en wel van volkomen gelijk model als dat voor het leger. De helft der benoodigde som wordt ge bracht ten laste van de marine over 1895, te welken einde een suppletoire begrooting is ingediend, terwjjl de andere ten laste zal komen van de begrooting voor 1896. In Aug. 1.1. werd in een bosch bjj Mont- argis een kaa ap aan een boom opgehan gen gevonden. Een gewezen houtvester, die kort te voren dien jongen en nog andere knapen achtervolgd had wegens het stelen van appelen, werd van dien moord verdacht en gevangen genomen, maar weldra losgelaten. De vader van den jongen, Imbert ge naamd, bleef echter in den oud-houtves ter den moordenaar van zjjn kind zien. Hjj loste een schot op hem, maar zonder hem te treffen en werd deswege ver oordeeld tot een maand gevangenisstraf. Maar Imbert gaf zijn wraakplannen niet op en Zondagavond schoot bjj op den straatweg naar Courtenay den oud-hout vester dood. Daarna stelde hjj zich on- middelljjk in handen van het gerecht. Gemeenteraad van Wieringen. Vergadering van 11 October 1894. Voorzitter de Burgemeester. Afwezig de heeren V. Hejjblok en J. J. Tjjsen. De Voorzitter opent de vergadering de no tulen worden Da voorlezing vastgesteld. De begrootiDg voor het jaar 1895, gedarende den vereischten tijd ter inzage gelegen heb bende, zonder dat daarop bemerkingon zjjn ingekomeD, wordt met wjjziging van een der posten, welke abaisief te hoog was geraamd, ter vaststelling aangeboden en alzoo met algc- meene stemmen vastgesteld in ontvangst en uitgaaf op f 16.834.15, terwjjl onder de uitgaven een bedrag van f142.15 voor onvoorziene uit gaven is begrepeD. Naar aanleiding van het besluit in do vorigo vergadering, wordt thanB aan den Raad een ontwerp-verordening aangeboden omtrent het vee. De Raad neemt deze verorJoniog met algc- meone stemmen aan. De in- en doorvoer van rund- en wolvee in deze gomeente wordt daar- bjj tjjdeljjk ea tot nader aankondiging verbo den op straffe van hoogstens f25 boete of hoogstens 3 dagen hechtenis en verbeurd ver klaring van hel vee, onverminderd het bepaalde bjj de Gemeentewet, ingeval van herhaalde overtreding. Wegens het spoedvereischende der zaak wordt tot dadeljjke afkondiging der verordening be sloten. De Voorzitter deelt mede le. dat tot zetters der Directe belastingen zjjn benoemd de heeren J. StAdig en N. Hel lingman 2e. dat de GemeeDterekening over 1898 door heeren Gedeputeerde Staten goedgekeurd is teruggezonden 8e. dat bjj de kasopnemiDg ten kantore van den gemeente-ontvanger op 29 September jl., in overeenstemming met de boekhouding, in kas is bevonden £2048.72. Na de gewone rondvraag wordt de verga dering gesloten. Ingezonaen. Mijnheer de liedacteur! Van tjjd tot tjjd worden, soms op grooto, dan eens op kleinere schaal, inzamelingen van liefdegaven gehouden, waardoor goldsommen worden bjjecngebracht, die niet ailjjd onmid- delljjk tot het voorgestelde doel wordon aange wend. En nu zicb, bjj eene (mogeljjko en wenscheljjke) spoedige oplossing der Lombok- q'isestie, wcêr zulk een geval kan voordoen, is het zeker niet opgepast, aan de bespreking van dit onderworp eenige regelen te wjjden. 't Is meermalen gebeurd, dat voor 't een of ander liefdadig doel door tal van menschen- vrienden zeer belaDgrjjke sommen werden ge offerd. Zjjn die sommen vergaard, dan ontstaat als van selve de vraag: Hoe zullen we na dio gelden op de beste, voor de bewelda- digden meest voordeelige wjjze besteden Met den meest welwillenden geest bezield, gaat do Commissie dan na, hoe do belangen der we duwen en weezon op den duur 't best zul len behartigd worden, on 't slot dier overwe ging is vaak geweest, dat het verzamelde ka pitaal op intrest werd gezet, en dat de bc- woldadigden dan nit de rente eenige toelage kondon genieten. Waar bljjft dan in zulke gevallen bet kapitaal? zal men vragen. Dat bljjft, ondor de elkaar opvolgendo bestuurders van 't fonds, bewaard. Voor wien zal men alweder vrageD. Niet voor hen, voor wie *t geld was gegevenen toch aan dio menschon, en aan geene andere, kwam het rechtmutig toe. Een aantal jaren geleden ontving zulk eeno rente-aanbrengende Commissie in eeno naburigo gemoonte bezoek van een aantal weduwen, dio haar gold kwamen opvragen. Deze kregen hoe verwonderd do Commissie aan- vankeljjk ook opzag ton slotte precies haren zin. Do nagebloven betrokkingen der omgekomen met de «Adder" hebben zoodanig verzoek in- derljjd niet tot de Commissie gericht, wjj. 't Kapitaal wordt, meenen we, alt jjd zorg vuldig beheerd. Doch zou dat bedrag niet hebben moeten komen rechtstreeks in handen der beweld&digdon Mogenljjk ja Helder, 6 October 1894. D. BerfstkUnk. Kent gjj het niet, het lied van echr-ideD, Dat elke herfstvlaag hooren doet? Het klinkt zoo somber langs de weide, Als al, wat schoon was, sterven moet. De lieve zangers uit do wouden Verlaten '1 allengs killer oord. Zjj kannen 't er niet langer honden Goen levenslied wordt moer gehoord. Och, 't klinkt zoo droevig langs de dreven, Dat lied van scheidou en vergaan. De lente spreekt ons van nieuw leven, Thans luidt het droef «'t is al gedaan 1" Straks balderen do wilde vlagon Weer ongebreideld langs het strand, Waar woest de wilde golven jagen, Bewogen door onzïchtbre hand. Bjj al den jammer van het loven, Drukt ons dat schoidonslied nog moer. Waar al wat streelde ons moot begeven, Zit men in droef gepeins ter neer. Dan vaart er twjjfel in het harte, Dan welt er in bot oog een traan, En fluistert moD, vol bange amarte: •Ocb, voog'lon 1 mocht ik met u gaan Maar toch, het hoofd weer opgeheven, Hoo wreed ods 't lot ook trelfen mocht. Laat 't voog'len koor zich heen begeven, Ea trekken op zjjn verren tocht I God bljjft ons immer bier bewaken, En 't vogelkoor, dat nu gaat vliêu, Doet later grooter vreugd ons smaken, AIb wjj 't bier mogen wederzien. Tijdstippen van verzending der Brievenmalen. Naar Oost-lndlé: p. zeepost m Botterdam p. Holltodtekemail vi» Genat 16 «a 3i p. Holl. totii rit Marecille p. Tran.ckt mail vi»Maneille r. Rageltche mui via Briaditi p. Dnitjehe mail rit Napel* Naar Guyana (Suriname): Datum der terTijdit- d.laat poat-bexorg. j kual.ak Poitk 7.16 W 7-16 'aar. 12,30'. nam. 13.80' 13.30'* 7.16'» 8.46'a I 8.46 24 Oct.l 7.16 n*. p.maüoTerEngeland. 22 7.16 »t. p. mail via 3t. Naiaire. 7 Nov.| 7.16 Naar Curagao, Bonaire en Aruba p. uepo*t via AmaWrdam. .1 24 Oct.l 7.15'» ar. elkaa Dioidag p. mail via 8outh»rapton en Zaterdag. 112.30't nam. Naar St. Martin, St. Eustatius en Saba: p. mail over Engeland 22 Out. 7.15 av. Naar Hr. Ms. «Koningin Wilhelmina," te Port-Said en te Aden 18 October, 8.45'sinorg. (Aankomst dozer post to Port-Said 2 i October en te Aden 80 October.) Correspondentiepartij tusschon H. S. te Hel der en de Arnhemsohe Sohaakvereeniging. Wit (Helder) Zwart (Arnhem). Stand der partjj na den 15en zet van wit. 13 R c 4b 5f PfG—d 7 14. c 2c 3 d4Vc3 15. PblXc3 In het vorige diagram was deze zet ODjuist opgegeven. Arxiieu. LOMBOK. De verbittering ten top. Hoo groot de verbittering togen de Buliérs in Indië is, bljjkt o. a. uit een brief aan bet «Bat. Nbl." uit Ampvnan geschreven. De correspondent is militair. Hjj begrjjpt dus do gevoelens, die in de eerste opwelling van toorn deden uitroepen «Wraak! wraak! Geen pardon! Alles over de kling P' Maar, zegt hjj, al is ook wrok in onze militaire harten, »zoo zullen wjj ons toch niet laten beheerachon door onedelo dierljjke gevoelens, maar willen wjj alleen zijn de straffende hand, die ter dood veroordeelt en ter dood brengt alle Baliërs. Bewezen is, waar- too zjj in staat zjjn en das moeten wjj ons ontdoen van zulk een schurkenraa". Wraak of straf dos, dood aan alle Baliërs I Op de naamljjst der op Lombok gcaneovelde onderofficieren en minderen staat o. a. ook vermeld de sergeant der artillerie Hejjser. De •Socr. Ct." zegt van hem: Een kraan van een kerel en daarbjj een model van een onderoffi cier was hjj sltjjd goweeet, volgens verklaring van zjjn vroegoren sectio-commandant, dien ik toevallig gisteren sprak. En ook bjj zjjn sterven heeft hjj zulks nog gotoood te zjjn. Doodeljjk getroffen viel hjj onder het kanon dat hjj tot hei uiterste hielp vurdodigon, en werd door luitenant Boerma zelf daaronder uitgehaald. Doch hjj protesteorde tegon die noodelooze moeite door te zoggen«Laat me maar, luitenant. Maar sctirjjf aan mjjn moeder boe ik me hier gedragen heb. Dat zal baar troosten," Luitenant B. beloofde dut, en weinig oogen- blikken later blies de brave kerel den laatsten adem uit. Aan een particulier schrjjven van den veld prediker Rogge ontleent «Het N. v. d. D." het volgende: Wat ia alles veranderdDat schandeljjk verraad in den nacht van 25 op 26 Aug. bracht mjjn leven plotseling in het allergrootste gevaar. Ik huiver nog bjj de herinneriog aan de verschrikkelijke tooneelen, waarvan ik ge tuige was. Onder het vuur van den vjjand heb ik mjjn vriend Van Ham, die doodeljjk gekwetst was, nog mede helpen trachten te vtrbiode.i en in een tandoe ncdergelegd. Het was of de hel was losgebrokeneen Bartholomeusuacht, een slachting waartegen niets te doen viel. Ik ging met een sectie van 53 man, waarvan met mjj 8 man levend in een tempeltje over het bivak van Mataram terecht kwamen. Daar brachten wo opgepakt mot de gekwetsten en dooden on wat er over was van het 6de en het 7do bataljon, een vreeseljjken nacht door. Geduronde tweo dagen waren wjj zonder eten of drinken, elk oogen- blik oen overval duchtende. Don vjjand viel alles in handen, wat we achter hadden moeten laten. Ik ,had niets meer dun ik aanhad, en mjjn zakdoek gaf ik nog weg om een gekwetste te verbinden. Do wogen waren bezaaid met dooden en gewonden. Het was verschrikkeljjk. Ik ben boven verwachting gespaard. Van Mataram naar Ampenan gingen we langzaam over sawahs en door ravjjnen en rivieren met steile oevers, onder het vunr van Mataram. Ik zakto soms tot aan het midden in de mod der cn werd door twoe soldaten er uit ge trokken en eindeljjk ondersteund, want ik kon niet meer gaan, daar ik mjjn voet verstuikt had. In Sakarbela vonden we een bevriende Sasaksche kampong, dio on» een handje rjjst en wat klapperwater gaf. Do resident noodig- de mjj daarna uit met oen vlet naar de «Maet- suyeker" te gaan. Van daar vroeg ik verlof aan den generaal om met de gekwetsten naar Soerabaja te mogen vertrokken. Het schip was spoedig overdekt met oen groot aantal dier ongclukkigen, die ik, geholpen door den zendeling, gednrende de reis met jjswater en wjjo laafde. Aan den boom to Soerabaja was hot stamp vol belangstellenden. Daar trof ik o.a.ook den heer S-, die mij in zjjn huis opnam. Ik zag er uit als een landloopor, doch, dank zjj de harteljjkhfid dier familie, weldra word ik van alle noodige kleederen voorzien. Mot do aan- vullingstroepeo ging ik dadeljjk terug. Nu zit ik weer hier in een verachrikkelijken rom mel. Ampenan is rondom versterkt. De marine laat nu en dan mot donderend gewold groote granaten in Matsram vallen. Spoedig en krach tig optreden kan ons misschien redden en het échec herstellen. God geve onzen troepen met weinig verliezen een glansrjjk succèsl De «Jav. Ct." van don lldon meldt: Nadat 8 dezer de bouw der batterjj en dor versterkte positie bjj Aroeng Aroeng voltooid was, werd te ruim 2 uur in don raiddag van dien dag het geschutvuur tegen Mataram geopend uit 2 kanonnen van 12 cM., A, en 2 mortieren van 20 cM. Den d. v. nacht en Zondag 9 dezer werd met vuren op Mataram voorgegaan on ook Tjakra Negara onder vuur genomen. Zoowel bjj het opwerken der batterjj als later liet de vjjand niets van zich merken. Door Sasaks uit Mas Bagei en Batoe Klian zoa, volgens ontvangen berichten, benoorden Nurraada bjj Poenikan slag geleverd zjjn tegen Baliërs nit Tjakra Negara. Een neef van Goeroe Bangkol Tan Praja kwam 9 dezer mededeelen dat eenige duizenden Sassakers van Praja de streek bezuiden Tjakra Negara en Mataram tot aan zee bezet houden. Den volgenden dag werd met de beschieting van Mataram door Hr. Ma. «Tromp" en de bat terjj te Aroeng-Aroeng voortgegaan. Een 15-tal dwangarbeiders, waaronder enkele gewond, keerden dienzelfden dag uit Mataram te Ampenan terug. Zjj gaven voor door Radja Anak Agoeng K'ioct te zjjn vrjjgelaten. De gezondheidstoestand der troepen is gunstig, de toestand der gewonden te Soerabaja zeer bevredigend. Bljjkens do in dit nummer der «Jav. Ct." openbaar gemaakte ordonnantie van 9 dezer zijn met ingang van 13 dezer do Noord- en Westkust van Lombok voor allen in- on uit voer behoudens hot verleenen van licenties aaD welgezinden (Sassaks en Makassaren) gesloten verklaard. De «Loc." acht het gevaar dat Lombok een tweede Atjob zou worden, gering. Van een naar het binnenland zich terugtrekken van den aan weelde gewenden vorst kan ook wegens de ge zindheid der Sasaks niet komen. .Het grootste gevaar dreigt m. i. in o brenging van den oorlog naar Bali. Ik acht het waarsohjjnljjk dat do vorst, wanneer hjj het in zjjne paleizen niet meer kan honden, zal trachten te ontsnappen naar Karang Asem op Bali. Waarechjjnljjk met dat doel wilde zjjn vazal Djilantik hom reeds derwaarts voortgaan. Zoodra óf Djilantik, 61 do vorst, óf zjjn zoon te Karang Asem zjjn gekomen, acht ik 't uitbreken van den oorlog aldaar verzekerd. Men wake daartegen toch met alle iospanning. Da kuat van Karang Asem worde door onze marine met de groot*te oplettendheid bewaakt, ook om indruk te maken op de bevolking. Eenmaal de oorlog op Bali overgobracht, schoon Kloengkoeng en wellicht andere rjjkjes ons zouden steunen, zou het einde niet meer zjjn to overzien". Heldenmoed. De oorlogscorrespondent van het «Batavi- aansch Nieuwsblad" Janus, constateert, dat onze troepen in dat moordend en onbeschrjjf- ljjk vunr van 25 en 26 Augustus een helden moed en doodsverachting aan den dag hebben gelegd, waarop goheol, Ncd.-Indië trotseh mag zjjn. Er zjjn talrijko staaltjes van heldenmoed aan te teekenen, doch te veel om te vermelden. Kapt. Jonker drong tjjdena den terugtocht van het 7o mot 20 man binnen de muren van Mataram, attaqueerde de roet lans, kris en schietgeweren bewapende Baliër» en wierp hen honderden meters torug. Kapt. Schreiner hield met een kleine afdeeling stand en schoot een voorwaarts rokkende bende Baliërs neer. Kapt. Cbrisian stootte bjj de Babak op een bende, die uitdagend riep Ajoe madjoe blan da!" Hjj zette zjjn compagnie op de plaats rust en begon de bende met ai zjjn soldaten hartoljjk nit te lachen. Woedend rok to de bende nu voor waarts, maar torn opendo Christin een salvo- vuur, dat hen als honden ternedervelde. Kapt. Kamerman en majoor Hamerster hiel den drie dagen stand to Tjakra, zonder voedsel of drinken en omgeven door ontbindende ljjkea, die de atmosfeer verpestten. Een groote stapel Iudiicho bloden bracht Zondag do Eng. Mail on daaronder was geen courant, of tij had oen of meer kolommen aan Lombok-nieuws gowjjd. Verschillende ondorwerpen waaromtrent men tot hiertoo nog slechts zeer weinig heeft ver nomen, versohjjnon thans in eon zeer helder daglicht. Do terngtooht der colonne Van Lawickvan Pabst. Schreven wjj gister-morgen nog, dat er ia de mailcouranten zoo weinig nieuws werd mee gedeeld over de colonne-Van La wiek van Pabst, door do voortreffeljjke wjjze, waarop het .Soer. Hbl." over do Lombok-aangelegenheden wordt ingelicht, zjjn wjj in staat thaDs de weetgierig heid onzer lezers in dit opzicht afdoend te bevredigen. Dan 16 Ang. was op last van den bevel hebber der Lombok-expeditie do overste der Infanterie Van Lawick van Pabst met 2 com- pagnïöa van het 9a bat. infanterie en een sec tie Bargartillorie naar Batoe Klian, dat op de grens van hot Saasaksche gebied ten Zaidwee ten van de Balische hoofdvereterking Kota-radja ligt, gezonden om van beide partijen te vorderen dat do strijd zou worden gestaakt. Batoe Klian werd den I9en Aug. bereikt en de volgondo dagen worden verkenningen gemaakt naar Koepang, Pringaaala, Swangi, Soeradada, Ladong, Kotaradja en andere plaat sen in den omtrek. Overal worden de onzen door de Sassaks vriendschappelijk ontvangen, drinkwater cn klappers werden hun aangeboden on, waar nog levensmiddelen waren, ook rjjst. En toch hadden de Sassaks daarvan zoo weinig te misseD, dat het bivak te Batoe Klian weldra omringd was door een uitgehongerde menigte, dio als een bendo honden aanviel op den afval van de keuken onzer soldaten en zelfs de been deren afknaagde. Dio uitgehongerdo massa moet een akelig gezicht zjjn geweest. De kiuderon hadden het voorkomen van apen, over do tot op het been vermagerde gezichtjes hing het vel in plooien neer. Door het vel vao hot lichaam staken de botten uit, de armen en boenen waren stokjes met de gewrichten on knieschijven als knobbels. De moeders waren volkomen uitgeput. Men kon de vingers tusschen de ribben leggen, velen waren reeds zoo vermagerd dat de beide pjjp- beendcrcn van den onderarm te zien waren, enkelen leden al aan geeuwhonger. Een volkomen uitgehongerde vrouw met twee kinderen werd door den kok der colonne half stervende bjj de rivier gevonden, uit medeljjden hjj haar mee en in het bivak ontving zjj met de haren ecu soldaten-rantsoen. De meeste soldaten deelden hun voedsel, dat overste Lawick in raimo hoeveelheid deed uitreiken, met de armenhnn hart werd bewogen door zooveel ellende en leed. De Sasaks waren gaarne genegen onder ons bestuur tc staan, maar niet onder de Baliërs. Liever dienen wjj een hond van het Nodcr- landsche gouvernement dan een Balinees". Dien hadden zjj leeren verafschuwen als een afschrik wekkend wangedrocht. Hunno vrouwen en dochters werden hun ontnomen, hunne dorpon on velden verwoest, hun broeders vermoord. Ten einde raad had den zjj de wapens gegrepen en do strjjd zon wordeu uitgevochten. In hot eind legden zjj zich neder bjj onze belofte, dat zjj voortaan in rust en vrede zou den knnnen loven, door ons beschermd tegen hun vroegere geweldenaars. Dit gobenrdo op Zaterdag 25 Augustus op eene conferentie te Soeradada, waarheen dion dag do colonne was uitgerukt. Vermoeid door den langen marech laDgs den vrjjwel ongobaanden weg, koorde de troep om vier unr in Batoe Kilan terug. Niemand vermoedde toen nog wat de morgen brengen zon. Ongeveer 3 uur in den morgen van Zondag 26 Angustus bracht een S»A«k te paard een briefje gotoekend doer majoor Hameretcr, toen nog chef van den staf der expeditie, aan den colonne-commandant, waarin dezegelasttc, om met inachtneming van veiligheidsmaatregelen terug to trekken op zjjn vroeger bivak. Van don toen reeds tekenden voorgenomen aanval der Baliërs stond daarin geen woord, de chef van den staf scheen toen reeds zjjn hoofd kwjji to zijn. Overste Lawick liet de Sas- Sakscho hoofden in den omtrek mededeelen dat hjj met zjjne troepen naar Tjakra Negara zon terugkeeren on aanvaardde Zondagmiddag den terugmarsch. Voorop marcheerde de spits, daarna kwam de voorhoede onder luitenant Masch, kapitein Cristan met de 4« compagnie Europeanen, de sectie borgartillerie en 15 mi neurs volgden, daarna kwam de trein en ein deljjk do 2o Compagnie inlanders, die de ach terhoede vormde. Op ongeveer 4 palen ten Westen van Batoe Klian in do geheel ver brande en verwoeste streek tusscben die plaats en Salam werd op oen hoog terrein de nacht doorgebracht, zonder door den vjjand veront rust te wordon. Maandagmorgen om 6 uur werd het bivak weder opgebroken on do terugtocht weder aan vaard door hot zeer moeiljjke terrein. Van den vroeger bljjkbaar zeer goed onderhouden weg was weinig meer te bekennen dan een kronkelend voetpadslechts hier en daar we zen alooten do vroegere richting aan. Een

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Vliegend blaadje : nieuws- en advertentiebode voor Den Helder | 1894 | | pagina 1