't Vliegend Blaadje.
KLEINE COURANT
VOOR HELDER NIEUWEDIEP EN TEXEL "ZiTT
No. 2283.
Woensdag 24 October 1894.
22ste Jaargang.
Bureau: Zuidstraat.
Telefoonn0. 63.
Abomiement
p. 3 maanden binnen de gemeente 50 Ct., met Zondagsbl. 80 Ct.
id. franco per post 75 idem f 1.12'
id. roor het Buitenland f 1.25,idem f 2.00
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
UitgeversBERKHOUT ft Co., te Helder.
Bureiux SPOORSTRAAT Hl ZUIDSTRAAT.
AdvertenttOn
Tan 1 tot 5 regela25 Cant
Elke regel meer5
Groote lettere worden naar plaateruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan de Bureaux bezorgd zijn.
NIEUWSTIJDINGEN.
HELDER, 23 Oct 1894.
In de gemeente bedraagt het aantal
kiezers voor een lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, volgens de dit jaar
vastgestelde kiezersljjst, 1657.
De Liberale Kiesvereeniging Bur
gerplicht" alhier hield op Vrijdag 19 dezer
eene vergadering in het lokaal Tivoli, on
der voorzitterschap van den heer C. D.
Zurmühlen. Vóór den aanvang der werk
zaamheden werd door den Voorzitter ge
wezen op het verlies, dat het Vaderland
en in 't bijzonder het kiesdistrict Helder
geleden heeft door het overigden van
afgevaardigde, den heer S. T. Land. Hnlde
werd daarbjj gebracht aan de onmiskenbaar
groote verdiensten van den kundigen en
werkzamen Volksvertegenwoordiger, die de
belangen des lands en van dit district op
zoo uitnemende wyze zocht te behartigen.
Dit woord van hulde aan de nagedachtenis
van den betreurden overledene werd door
de aanwezigen met betuiging van bjjval
begroet. Na de voorlezing en de goedkeu
ring van de notulen der vorige bijeenkomst,
werd de bespreking aan de orde gesteld
van de bjj het Bestuur ingekomen aanbe
velingen van Candidaten, tegen de op 30
dezer te houden verkiezing in dit district.
Aanbevolen werden de heeren J. J.
Stooker, gepens. kapt. luit. ter zee te
HilversumB. J. G. Volck, luit. ter zee
lste kl. in Oost-Indië; J. B. Verhey, kapt.
der Mariniers alhier J. A. Snoek, gepens.
kapt. ter zee te 's-Gravenhagedj. P. C.
F. Frowein, leeraar aan het Kon. Instituut
voor de Marine alhierJ. G. van den
Bosch, officier-machinist der lste kl. alhier
J. C. Jansen, oud-minister van Marine, te
's-Gravenhage; mr. J. A. Levy, oud-lid
der Tweede Kamer, te Amsterdamjhr.
mr. J. L. Stern, kantonrechter alhieren
H. A. Schippers, kapt ter zee te 's-Gra-
venhage.
Onmiddellijk na de bespreking der ver
schillende candidaten en na mededeeling
van hunne staatkundige gevoelens, werd
overgegaan tot de verkiezing van den
definitieven Candidaat der Vereeniging.
Gekozen werd de heer J. J. Stooker, ge
pens. kapt. luit. ter zee, Voorzitter der
examen-commissie voor de stoomvaart ter
koopvaardjj, wonende te Hilversum.
De Vrjjzinnige kiesvereenigiï^j Voor
uitgang" alhier heeft in de vor.ge week
een vergadering gehouden, waarin tot can
didaat voor het Kamerlidschap is gekozen
de heer dr. P. C. F. Frowein alhier, 't
Moet aanvankelijk het plan zgn geweest
bjj Bestuurderen en leden van Vooruit
gang" om zich voor de a.s. verkiezing
aan te sluiten bg Burgerplicht." De
staatkundige gevoelens, door den candidaat
van Burgerplicht", den heer J. J. Stoo
ker, in zjjne politieke geloofsbelijdenis ge
openbaard, zgn echter op een paar punten
zoozeer in strjjd met de principes van
«Vooruitgang", dat van het voorgenomen
samengaan is afgezien geworden.
De heer Frowein zal in de openbare
vergadering alhier als spreker optreden,
om zgne staatkundige gevoelens te ont
vouwen.
Naar men ons verzekert, worden ook op
Texel onderscheidene candidaten genoemd.
Men verzekert ons, dat de kiezers
te Wieringen vrg algemeen voornemens
zgn, bg de aanstaaande verkiezing van een
lid voor de Tweede Kamer der Staten-
Generaal hunne stemmen uit te brengen
op den oud-Minister van Marine, den hr.
J. G. Jansen.
Onder Voorzitterschap van den heer
Polvliet, werd jongstl. Zaterdagavond in
het lokaal Tivoli de laatste bgeenkomst
gehouden van de Regelings-Commissie voor
de in de vorige maand alhier gehouden
Tentoonstelling van Landbouw en Floralia,
met daaraan toegevoegde feestelijkheden.
De rekening en verantwoording van den
Penningmeester, den heer C. S. de Wit,
werd, staande de vergadering door eene
Commissie onderzocht en op advies dier
Commissie goedgekeurd en vastgesteld. De
ontvangsten hadden de uitgaven overschre
den, zoodat er een batig saldo bleef bestaan
bedragende pl. |m, f46. Dit bedrag zal,
volgens besluit der vergadering voor de
eene helft worden afgestaan aan 't Bestuur
der Vereeniging «Liefdadigheid naar Ver
mogen", en voor de andere helft aan de
Directie van het dezer dagen alhier gestichte
«Visschersfonds".
De heer J. Hopmans, geb. te Helder,
heeft te Amsterdam met goed gevolg het
eerste natuurkundig examen afgelegd.
De annoncele Win ter-concert, te
geven door 't Symphonie-orchest van het
8tafmuzi'ekkorps der Kon. Ned. Marine,
onder directie van den kapelmeester J.
Koning, doet ons zien dat 't barre jaar
getijde genaderd is. Mochten we in den
afgeloopen zomer veel schoons hooren en
ook heel wat nieuws, een blik op 'tvoor
ons liggend programma overtuigt ons, dat
ook de aanstaande concerten den smaak
van 't kunstminnend publiek zullen bevre
digen. Ons muziekkorps mag den lof niet
onthouden worden van jjverige studie on
der bekwame leiding, waardoor alleen de
correcte uitvoeringen, waaraan we gewoon
zgn, mogelijk kunnen gemaakt worden.
We hebben dan ook allen grond om op
de winier-concerten iets goeds te verwach
ten en durven de meeniDg te uiten, dat
de bezoekers zich niet teleurgesteld zullen
gevoelen. Al is 't hier in 't noorden bjj
winterdagen gewoonlijk koud en guur, de
kunstliefde heeft gelukkig daardoor geen
verkoeling te vreezen, want in de laatste
jaren is de opkomst steeds toegenomen,
hetgeen evenzeer van belangstelling als van
waardeering der uitvoeringen getuigt Ook
dezen winter, vertrouwen we, zal zulks 't
geval zgn en we gelooven niet te overdrij
ven wanneer we zeggen, dat velen met
ons dit eerste optreden in 't seizoen met
verlangen tegemoet zien.
Door liefhebbers van postduiven te
Haarlem bestaat het plan om in December
a.s. een groote wedvlucht te doen houden
van af den Helder.
Bg de Commissie te Amsterdam voor
het nationaal fonds voor Lombok is reeds
een bedrag ingekomen van f63.051.97.
Bij den uitgever M. E. de Grauw,
te Ouderkerk a/d Amstel, is in 't licht
verschenen: «Onze staatsinstellingen in
vogelvlucht," door Mr. S. J. M. van Geuns.
Dit werkje, behoorende tot de reeks door
de Maatschappij «Tot nut van 't Algemeen"
verspreide populaire geschriften, geeft een
vrg duidelgk overzicht van de hooge re-
geerings-collegiën en verder van zakeD,
die men met recht mag eischen dat ieder
Nederlander zal weten en kennen, temeer
nu in de laatste jaren 't politieke leven
onder de bevolking sterk is vooruitgegaan.
We kunnen de lezing van bovengenoemd
werkje aanbevelen, dat voor den geriogen
prjjs van 5 ct te verkrijgen is in den
boekhandel.
De commissie tot examineeren van
stuurlieden ter koopvaardij hield 9, 10,11,
16,17, 18 dezer zitting te Rotterdam. Aan
gemeld hadden zich 22 candidaten. De
volgende diploma's werden uitgereikt
Groote zeilvaart A. Eerste stuurman aan
den heer H. Sparrius. Tweede stuurman
aan de heeren J. Mulder en T. Teensma,
Derde stuurman aan den heer J. Burger
(met aanvulling stoomvaart).
Groote stoomvaart A. Eerste stuurman
aan de heeren H. van der Steur, J. A.
Beckeriog Vinckens, K. Roos, H. K. van
der Goot. Tweede stuurman aan de heeren
D. J. M. Smit, J. G. de Jonge. Derde
stuurman aan den heer H. Vis.
Uit Hellevoetsluis wordt gemeld:
De marinier 3e kl. Spr. had Vrijdag
avond wacht. Dat scheen hem niet te be
vallen, althans hg «smeerde hem", zooals
't in de marine-taal luidt. Eindelgk terug
komende «met een vest aan," liep hg de
kleine valreep op. Toen hg echter zijn stap
zou nemen om aan boord te komen, stapte
hg mis en viel eerst op het vlot, naast
het wachtschip liggend, en daarna te water.
Tot heden heeft men alle pogingen in het
werk gesteld om hem te vinden, totdat
het eindelgk gelukte hem met haken op
te dreggen. Het hoofd was schier verbrij
zeld, althans overal ingedrukt.
De schildwacht, die aan de groote val
reep stond, is door den commandant ge
straft met 8 dagen provoost, omdat hg
den marinier Spr. niet belette de kleine
valreep op te gaan, wat «na zon" niet
geoorloofd is.
Het echtpaar Van den Broek, be
hanger en stoffeerder op de Veemarkt te,
Breda, werd Vrijdagochtend wakker met
een zwaar gevoel in het hoofd. De deuren
der alkoof, waarin het echtpaar sliep, wa
ren dicht, niettegenstaande die 's avonds
open waren gebleven. De alkoof bevindt
zich tusschen twee kamers.
De heer v.d. Broek stond op, wierp de
deuren open en zag het volgende: In de
achterkamer lagen allerlei vrouwenkleeren,
uit den kasten gehaald, op den grond. De
lessenaar, waarin voor ongeveer f 260 aan
geld en bankpapier was geborgen, was open
gebroken en de papieren waren dooreen
gewoeld. Het kind dat in die kamer zgne
slaapplaats had, sliep rustig.
De deuren van de achterkamer, de
keuken en de poort, uitkomende in de
naar de straat voerende gang, stonden
open.
Het gas brandde in de kamer.
In de voorkamer achter den winkel was
de toestand niet beter. Alle kasten stonden
open. Goederen en kleeren lagen op den
grond. Al wat het echtpaar aan goud en
zilver bezeten had, o.a. twee gouden hor
loges, vier gouden kettingen, oorbellen,
ringen, enz was verdwenen, alles te tarnen
ter waarde van pL m. f 400, dus met het
geld pl. m. f 660.
Op de tafel lag een doosje lucifers van
Belgisch maaksel. Een flesch met drank
stond op de tafel, en was duchtig aan
gesproken. Ook had de dief (dieven?) 5 ei
eren zitten oppeuzelen, waarvan de schalen
op de tafel en op de grond lagen.
Door de voordeur in den winkel werd
bljjkbaar door den dief (dieven) het huis
verlaten.
De heer M. Kugs, te Limmen (N.H.)
en lid van den Gemeenteraad aldaar, ging
met twee andere heeren op de jacht in het
bosch te Heiloo. De heeren liepen achter
elkander, op vier pas afstand. De middelste,
de heer B., wilden den haan van zgn geweer
in rust zetten, doch door een noodlottig
toeval ging het schot af en de hr. Kuys
kreeg de volle laag in den rug en door het
hart. Bjjna onmiddellijk zonk hg stervend
neder.
De onvrgwillige dader is radeloos van
smart.
LOMBOK.
De Zaterdagmiddag ontvangen Indische bla
den bevatten wederom eenige bijzonderheden
omtrent den toestand op Limbok:
Nadat de troepen den 27sten te Ampenan
waren teruggekeerd, toog men den 28sten aan
den arbeid.
Eigenlijk begon nn de expeditie pas. Eerst
moest dat deel van Ampenan, waar we na ge
concentreerd waren, in een beuling herschapen
worden. Dat was een gesjouw voor de soldaten.
Boomen omhakken en zand graven voor palissa-
deeringen, huizen omtrekken en verbranden,
kisten opstapelen en de ledige ruimten intus-
schun met aarde aanvullen, de omgeving der
palissa leeringen tot zekeren afstand rareeron,
dat waren de ruwe en vermoeiende bezigheden.
Alles ging met lust en bovenmatige inspan
ning en den tweeden nacht was Ampenan
een sterkte.
Toon kwamen de eerste telegrammen van
Batavia terug. Hoe zou het worden Moe sten
we wellicht met haast naar Java terug en God
weet onder welke moeilijke omstandigheden
trachten te embarkceren Neen, als een vuurtje
ging het rond. Versterking zou er komen, eerst
volledige aanvulling en dan nog een bataljon.
Daarbij hoopen geschut. Dan zoadon we de
Baliërs te pakken nemen en de geleden schade
inhalen.
Het doorkomende vonkje van teruggewon
nen moed sloeg tot een vlam oit toen de ver
sterking werkelijk kwam. En toen onze maa
ndjes weer nieuwe eetketels kregen, en nieuwe
wnen en kousen en broeken, toen men de
kracht van Ampenan kon overzien en men
binnen sterke wallen geregeld gehuisvest was,
toen die nieuwe officieren kwamen en de pro-
moiiën by keuze bekend werden, toen de groote
12 cM. achterlaadkanonnen klaarstonden om
opgevoerd te worden, toen ten slotte op den
avond van 4 September op het strand weer de
bataljooemuziek speelde (van bet 2e bataljon),
toen werd do sfgetobde troep herscharen in
een van vechtlust blakende schaar, die met
zooveel geestdrift op I/smbok in den beginne
geland was.
We waren twee dageD op Ampenan terug,
toon de heer Djilantik een Jbrief zond aan den
resident, met het vriendelijk*verzoek hom thans
ecu stoomschip te eenden. Hij zat een eind
benoorden AmpeDan en wilde nu grsag met
zijn volk uaar Bali terug. Hy bleef dus in
zjjn rol, de brutale verrader 1 Want voor een
verrader, voor den verrader hielden we hem
toen nog alIeD. Het sch|jnt dat er later duide
lijk gebleken is dat hy in het verraad niet de
hoofdrol, misschien wel heelemaal geen rol
vervuld heeft, al bljjft hij er aandeel in hebben,
doordat hy het geweten heeft.
Als we zoo op het gebeurde terugzien, wat
moeten we dan de wysheid erkennen van de
Sassaksche hoofden, die van den aanvang af
weigerden naar Tjakra Negara te komen. Hoe
heeft de historie huu gelijk gegeven, bun, die
meer vreesden voor het Balische verraad, dan
steunden op de krijgsmacht der compagnie.
De colonne Van Bylevelt.
In de >Loc". leest men over de colonne
Bylevelt nog het volgende:
„lk heb nog niet verteld, dat de mcoiste
retraite die is geweest van de colonne Van
Bylevelt. Deze lag te Soekarara by Praja.
Soekarara is een Balineesche kampong. Za
terdagavond kreeg de colonne, die pas van pro
viand voor zes dagen was voorzien, plotseling
order om naar Tjakra Negara terug to koeren.
Er waren by de colonne twee compagnieëa
bergartillerie onder commando van luitenant
Bekking.
~jj de infanterie waren de kapiteins Greeo-
Creutz Lachleitnerde luitenants van
KappeD, Musqnetier, Hugenholfz, van de Wal,
Valkenburg, Granpré Molière en de Vries.
De colonne heeft zich op 15 paal afstand
van Praja door het versterkte en door Bali-
neezen bezette Kediri geslagen en is herhaal
delijk uit verschillende kampongs beschoten,
maar telkens na er zich doorgeslagen te hebben
voortgetrokken. Overste Bijlevell viel al spoe
dig gewond en verder word het commando door
kapt. Creutz overgsnomen.
Telkens wanneer men voorby een kampong
kwam, nam Bekking hem onder vuur met twee
stukjes bergartillerie en waonoer dan do luidjes
verschrikt en bang voor het kanonvuur tydclyk
weken, werd voortgetrokken. Het ergste heb
ben ze het te verantwoorden gehad op hun
tocht door Tjakra Negara en van Tjakra naar
Mataram, overal rechts, links hetzelfde over
stelpende geweervuur uit de repeteergeweren
door en over de muren. Ook daar werd telkens
door de bergstukjes stelling genomen tegen de
muren er kwam wel een groot gat in den
muur maar de mnnr viel niet.
Van den schrik door het springen der gra
naten en granaatkartetsen werd gebruik ge
maakt om verder te trekken. Op die wyze deed
do troep 21/» nur over een traject dat men
anders in 20 minuten aflegt. De bonding van
deze colonne was voortdurend kalm en uitste
kend gedisciplineerd en daaraan is zeker ook,
gepaard met het uitstekend effect der artillerie,
voor het grootste deel te daDken dat er betrek
kelijk weinig gewonden vielen, dat alle gewon-
ruimte hadden gevuurd. Niets was er van over
gebleven".
Omtrent de gebeurtenissen der volgende da
gen vindt men een kort overzicht in de vol
gende telegrammen aan het ,Bat. Nbl."
15 September.
By het openkappen van het terrein om den
poet Pasiogagan werden twee minderen ge
wond en een gedood.
De vyand werd door onze troepen ver
dreven.
Vele gesneuvelde Baliërs wtrden io het
terrein gevonden.
De Sassaks te Sckarbela vechten voortdu
rend tegen de Baliërs.
16 (September),
y een schermutseling op het voorterrein
Pasinganan werd een mindere gewond.
Een benting werd opgericht en bezet te Sekar-
Bela. Poenia en Mataram zjjn grootendeels
iten. De radja heeft met een groote macht
de kampong der Sassaks, ten Noorden van
Mataram, aangevallen de Baliërs plunderden
i moordden daarin.
Hot oorlogsschip «Bali" is naar de Noordkust
vertrokken om de voorraadschuren met rjjvt
van den radja te vernielen.
De Sassaks te Praja brachten don Baliërs
zware verliezen toe en namen een voornaam
Balisch hoofd gevangen. Mamisapian (een Sas-
saksch hoofd) van Praja is heden te Ampenan
aangekomen.
(18 Sept). lieden is Pasing*han door het
tweede en negende bataljon, onder hevig vuur
en na hardnekkigen tegenstand, ingenomen.
Vele repeteergeweren en een oud stak ge
schut werden buit gemaakt.
De vyand liet vele Ijjken en gewonden
achter.
Aan onze zyde kregen wjj acht gewonden,
waarvan éen zwaar.
Uit Tjakranegara werden eenige kanon
schoten op de troepen gedaan, doch zonder
Op den noordooetelyken
worden morgen eenige
opgesteld, omdat men vandaar oit do wegen
ar Mataram en Tjakranegara met bet ge-
hut kan bestryken.
Acht Baliërs zjjn krijgsgevangen gemaakt.
Het artillerievuur uit Sekarbela bad in de
laatste twee dagen verschrikkelijke verwoes
tingen aangericht. De Sassaks, die in grooten
getale na den aanval onzer troepen de ver-
Zoo werd ouder een beschieting uit de repe
teergeweren, zooals boven gemeld, de reserve-
ammuoitie onder de manschappon verdeeld en
dat in het stikdonker.
Te Mataram moest teruggetrokken worden
ia de ommuurde ruimte van een roeraadawr,
waar reeds een gedeelte der troepen van Tjakra
Negara zich had teruggotrokken mot oen
massa gewonden. Man aan man, schonder
Behouder geleund, stond men in deze ruimte op
gehoopt, en het was zeker op een algemeen
bloedbad uitgeloopen, wanneer de Baliërs zich
in de omliggende boomen genesteld en in deze
k van Psiingaban
12 cM.
's binnentrokken, maakten dnizen-
pikols padi buit. De positie in noord
oosten Pangasangan, waar een zware battery
wordt opgericht ter beschieting van Tjakra
en Mataram, was des avonds voldoendo ver
sterkt. Aldaar bleven achter twee compagDiën
van het negende bataljon, twee stukben veld
en twee dito bergartillerie en een sectie genie.
De overige troepen keerden omstreeks ze
uur naar Ampenau terug.
H. M. ,Borneo" kwam 17 dezer ter reede
terug en opende opnieuw vuur op Tjakra.
Gezondheid gunstig.
dood van luitenant üc Graaf.
Aan een particulier schryven van den Heer
F. I. Voogel, aalmoezenier by de troepen op
Lombok, aan zjjne familie in Nederland, ont
leent „De Residentiebode" bet volgendo
81 Aog. '94.
Ik zal niet alles
tot 25 Augustus
alles toe, terwyl
gebeurd is.
het snoodst
De dood van luitenant De Graaf, i
n troep van kapitein Lindgreen behoorde,
wordt in de „Soer. Ct" aldus verhaald:
's Nachts gingen sergeant Sadiman en de
iofanterist le kl. S:rowikomoop sluippatrouille
uit om een pad te vinden dat naar buiten in
de sawa voerde, maar dit gelukte niet. Wel
kwam men buiten de ommuurde erven, maar
dau zat men in de kebon's, vol bamboe en
en, waar men op geen 10 pas afstand
zich nit zien kon. Ongelukkig werden zjj
door het geblaf van een hond verraden en
toen keerden zy La's over kop terng. Nn pro
beerde Sadiman opnieuw; de Europ. sergeant
Van Lith zou met hem mté gaan. M>a- ook
zy kwamen niet verder. Daarna omnteeks mid
dernacht probeerde bet de kapitein zelf met
Sedim en v. Lith. Ook zjj vonden geen uitweg,
maar wel vonden zjj een erf met een goe
den pat. Daarheen werd in alle stilte hot bi-
vonak overgebracht. Sidiman met Djosentono aan
de spits, met nog enkelen, daarna mannetje
mannetje, de invaliden met de gekwetsten,
ten slotte in de achterhoede. Een uur later
was alles behouden in het nieuwe bivouak.
Na hadden zy ten minste water. Maar nu
moest mou weer een anderen uitweg gaan zoo
ken. Daa-op ging nu den arme luitenant De
Graaf met sergeant Sadiman uit. Die sluiptocht
kost hem het leven. Het was op een klei-
500 M. van het bivouak; zy hadden al
lang rond gezworven maar zjj konden msar
niet do sawa te zien krygen. Daar naderen zjj
een hellend pad, aan welks einde ze een paar
hutten meenen te zien. Al wc èr slaat een hond
aan en de luit. wordt door een Balinees bespron
gen, die mot zyn klewang op hem aankomt. Mot
de sabolpareert d. Graaf dezen en meteen atta-
keert bjj hem daarmee. Oogelukkig durfden ze
niet te schieten dat waa ratuurljjk verboden.
Er ontstaat eene worsteling en do Balinees
ligt onder, getroffen door Stdiman's bajonet.
Maar hy schreeuwt en juist krjjgt bjj vanuit
De Graal's re» olver de afdoende laag, toeu vier
balineesche lansen, ongemerkt ten tooneelen ver
schenen, dezen levensloos ter aardo doen storten,
eer nog Sadiman zjjn geweer van onder bet
lichaam des Baliërs terugtrekken kan. Tot
overmaat van ramp weigert eerst nog het ge-
Een tweede patroon, er in gebracht, ge
lakt en jaagt de helden op de vlucht. Sadiman
maakt zich eene verschansing van de twee
lgkea - d. arme De Graaf was morsdood
en wacht met den vinger aan den trekker op
holp nit het bivouak dat do schoten moet heb
ben gehoord. Maar er komt geen hulp opdagen,
zoodat Sadiman eindelgk wel besluiten moet
om alleen den gevaarlijken terugtocht te aan
vaarden. Hjj komt in het kamp terug en wil
met een man of wat het ljjk van den gesneu
velden luitenant gaan halen. Maar de kapitein
kan die mannen du zeker niet missen nu iedere
seconde een overval brongen kan en besluit te
wachten tot den schemer. In don schemer gaat
men er op uit en het ljjk van den armen
luitenant wordt binnengehaald en begraven.
Dat van den Balinees, en ook dc revolver en
de klewang, waren al verdwenen.
wat van 4 Juli
Hoe mooi
verraad
Den 2óen Ang. ging ik dee avond met mjjn
Kromo naar Mataram, om daar den
tdienst den volgenden morgen te doen.
Tien minuten voor 12 uren hoorden wjj de
eerste salvo's. De Baliers (zoogenaamde vrien
den, want zjj hadden zich overgegeven! open
den nit allerlei scbnilgaatjes in de moren en
van nit de boomen een moorddadig vunr op de
M die te Tjakra Negara slecht gebivak-
waren. Spoedig viel ook to Mataram,
ik wa«, een die in het onderljjf zwaar
gewond was. De kogels violen rechts en links
om mjj heen. Het moorddadig vuur bleef te
Tjakra Neg»ra den geheelen nacht aanhouden.
Den volgendon morgen stond te Mataram een
compagnie klaar om naar Tjakra Negara te
gaan; het was half zes nnr. Onverwacht
kregen onze lui een hevig geweervuur uit de
poort van Mataram en van de muren daarboven.
Aanstonds cielen 5 6 fuseliers. Ik vergeet
nooit dit oogenblik; het vuur van den vyand
was een verschrikkelijk, coa helsch vuur. Ver
schrikkelijk werd van beide kanten geschoten.
Het verlies was vooral aan onzo zyde, daar
de vjjand uit de versterking goed mikte en
wjj als weerlooze schapen to midden van een
en veld de mikpunten waren.
Verschrikkelijk was de slachting. Mjjn goede
jongen Kromo viel spoedig neer, terwyl ik in
de twee ambulancen met de stervenden onop
houdelijk bezig was. Een hevige bloedstroom
kwam uit zjjn rechterslaap (e voorschijn. Slechts
twee minuten heeft hjj Dog na dc verwonding
geleefd.
Maandag ging 't naar Ampenan terng met
het resteerend gedeelte van Tjakra Negara
en Mataram. De afvocht was prachtigslechts
2 dooden en 2 gewonden.
Ampenan is versterkt; do Baliërs zullen
it waarscbynlijk verlirzon. Het verraad beeft
geen succes genoeg gehad, want alles is niet
vermoord een bataljon of liever pL m. 500
zyn buiten gevecht gesteld. Later meer, als
ik niet een kogel krjjg. Van harte gegroet.
De toestand van het oogenblik.
In zjjn mail-overzicht laat de »Jav.-Bode"
'an 21 Sjpt. zich als volgt uit:
Niet zoo snel als de regeeriog na de ramp
de noodige aanvulling en versterking van man
schappen en aanvalsmiddelen naar Lombok
gezonden heeft, vordert mon daar met het in-
nemen van de beide hoofdvestingen des vjjanda
Mataram en Tjakranegara. Na hot gebeurde
gebiedt dan ook de voorzichtigheid onze troe
pen niet aan het geweervuur der Baliërs bloot
te stellen eu gebruik to maken van hel talrjjke
geschut, wel viermaal zoo groot in santal als
bjj de oorspronkelijke uitrusting dor expeditie
voldoende werd gerekend. Men tastte toen
bljjkbaar geheel in bet blinde en geljjk men
er toen met de artillerie maar een slag in
sloeg, nam men ook een grooton voorraad
bamboe en brandhout mede, hoewel dit over
vloedig op Lombok te verkrjjgen is. Doch van
dit laatste wist bet burgerlijk bestuur der re
sidentie Bali en Lombok niets af, evenmin als
het zekerheid had of de vorst van Lombok
nog leefde en zoo ja, tot regeeren in staat
Thans is men van dc gesteldheid dee
bt ter op de hoogte en weet men van de
officieren en manschappen, die eenigoa tyd bjj
de Baliërs krijgsgevangen zjjo geweest, dat de
oude vorst nog persooi.ljjk bet bewind voert.
Zulk eene krjjgsgevangenschsp en de daaraan
voorafgegane, door dc omstandigheden nood
zakelijk geworden capitulatie zyn io de Indische
krijgsgeschiedenis onbekende zaken en doen,
evenals de voortrelfeljjke wyze, waarop de
door do Baliërs werden be-
krijgsgevangenen
handeld en de taktiek thans van onze zyde
gevolgd, aan een Europeescbt n krjjg denken.
Doch elke illusie te dezen opzichte gaat ver
loren, wanneer men ziet dat de Szsaks, eerst
beschermelingen, nu onze bondgenooten,
branden en plunderen wat zjj kannen en eenige
afgeslagen hoofden van aanzienlyko Baliërs in
ons hoofdkwartier hebben gebracht. Tegen
zulke oorlogagebruiken zal voorshands op Lom
bok mei veel zjjn te doen, al heeft de regee
ring het koppensnellen op Borneo verboden en
is aan de Tobidah-Dajaks voor nog minder
vergrjjp door cone militaire expeditie het scha
mel huisraad afgenomen ter verryking van
ethnographisehe verzamelingen.
Trouwens ook op politiek gebied gaat allee
met de Sasaks nog niet zooals men wel zon
wenschen en wanneer do Baliërs zjjn over
wonnen, zal men voor nieuwe moeilijkheden
komen te staan on zullen de Saaaka zich niet
als den vorigen keer naar onze eischen willen
voegen, terwjjl na de bulp van ben gevraagd
en ondervonden, van onzon kant op hun wen
schen zal moeten worden gelet.
Doch evenals de krjjgaoperatiön ditmaal wel
zullen slagen, nn de troepen op Zuidameri-
kaansche wyze van hoofd- en opperofficieren
zija voorzien, zoodat hel gebrek aan beleid
van den een door de meerdere knnde van den
ander kan worden goedgemaakt, zoo zal ook
de politieke regeling wel in orde komen, nn
de reeident van Bali en Lombok gesteund wordt
door de ondervinding van den directenr van
binoenL bestuur. De regeering die, nadat do ver
keerde keuze van plaatsen voor onze bi vouakken
tot zulk een vreeoolyke slachting van onzo
troepen had aanleiding gegeven, het beleid der
expeditie in dezelfde handen liet omdat het
logerbestour het eene font achtte, in Atjeh
meermalen gemaakt, na elke nederlaag van
opperbevelhebber to veranderen, hoeft bljjkbaar
door do toevoeging van andere personen den
goeden afloop der onderneming nog beter willen
verzekeren.
