KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, WIerIngen en Anne Paulowna,
Ons Zondagsblad.
Werner'sAvontuur.
Woensdag 9 September 1903.
31ste Jaargang.
BureauSpcorütraat.
Telefoonn». 69.
BureauSpoorstraat.
Telefoonn». 69.
A"toormem©ELt
'lVliegend Blaadje p.Sm. 50 ct.,fr.p. poBt 75JctM Buitenl. f 1.25
i Zondagsblad 37*» 45 »0.75
'i Modeblad »»»55» 80J» 0.90
Huzik. Bloemlezing >>>60» >85» 0.90
Voor 't Buitenland bjj vooruitbetaling.
VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG.
UitgeversBEBKHOUT Co., te Helder.
Bhpmb i Spoorstraat.
Aavertentlön
van 1 tot 5 regels 25 GenL
Klke regel meer5»
4 geplaatst, 1 maal gratis. Bewjjs-exemplaar 2Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Advertentiën moeten uiterlijk des DINSDAGS- en VRIJDAGSMORGENS vóór 10 uur aan het Bureau bezorgd z\jn.
No. 39 van den Jaargang van het
Geillustreerd Zondagsblad,
zal op 12 dezer aan de geabonneerden
worden gezonden.
De kwitantie, groot 37l/« C8n*« ter
voldoening van de nummers 27—39, zal
14 September worden aangeboden
20 September begint 't 4e kwartaal
met no. 40.
DE UITGEVERS.
Indische Penkrassen.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
26.
Wee» ik in de vorigo Penkrassen nog eens
weêr op de onverschilligheid iu het moeder
land, thans is 't mjj oon genot U op een
groofsch voorbeeld to kunnen wyzon van drie
landgenooten, die toonden hart to hebben voor
den bruinen broeder.
Die drie mannen van do daad zjjn do hoeren
P. W. Janssen, J. Nienhuijs on II. C. van den
Honerf, do stichters van de nieuw gebouwde
School tot Opleiding van Inlandscho Genees
kundigen, in de wandeÜDg Dokterd-jawaschool,
genoemd.
Hot duurde tot 1856 alvorens do Regoering
inzag, dat er toch iets tredaan moest worden,
om der bevolking van Ncêrlandsch Indië ge
neeskundigen bystar.d te verschaffen. Hot was
als 't ware een begin, hoe zwak dan ook nog,
van de erkenning onzer zedolyko verantwoor
delijkheid tegenover don onmondigen over-
liccrechte. In dat jaar toch werd door hot
Gouvernement in do drio groote militairo hos
pitalen van Batavia, Semarang on Soorabaia
aan inlandscho jongelui gelegonhoid gegeven,
om oen soort cursus in de geneeskunde tc vol
gen. Het dool was toen nog slechts om practisch
eonigszins bruikbare mannen to vormoD, die
by eenvoudigo ziektegevallen hulp zouden kun
nen verleenen.
Aanvankelijk word het aantal leerlingen op
slechts 10 gesteld voor elk der hospitalen.
De jongelui genoton er vrye huisvesting, een
klein zakgeld en voeding. Die cursus nu duur
de 8 jaar on het onderwijs bopaalde zich tot
de meeat voorkomende ziekten on kwalen. Na
afgelegd eindexamen kregen do leerlingen dan
eeno plaatsing als dokter-djawa on wel in
Gouvernementsdienst en zooveel mogolyk in
de streek, vanwaar ze afkomstig waren.
Veel medische kennis hadden die .doktors"
natuurlyk niet. Zo waren er primo niet vol
doende wetenschappelijk voor onderlegd en
secuudo konden de hoeren docenten, officieren
van gezondheid, zich over het algemeen maar
zeer slecht in het Maleisch verstaanbaar maken.
Langzamerhand bracht de Rogeoriug echter
verbetering in het onderwys. Roods in 1859
werden de drie cursussen te Batavia voreenigd
en dit mag zeker wel als de eerste stap in de
goede richting worden beschouwd.
In die dagen bestond er intusschen maar
weinig lust om voor dokter-djawa te worden
opgeleid. Het onderwijs, waarby natuurlyk
sectio's op menschenlijken, faecosen andere vie
zigheden te pas kwamen, stuitte vooral den
rechuinoigen Muzelman tegen de borst en dat
er tegenwoordig juist zoo veel animo bestaat
om inlsndsch arts te worden, bewjjst wol, dat
ook do Mohammedaan met zyn tyd mcêgaat.
Do adspirant dokters moesten volgons de be
palingen feitelijk uit de best onderlegde en
fatsoenlijkste leerlingen der iolandsche lagere
soholen getrokken worden, doch by gebrek
aan liefhebbers, behielp men zich mot minder
geschikte elementen, ja werden zelfs gewone
handlangers nit de hospitalen voor dokter-djawa
opgeloid 1
Dit gesukkel duurde zoo tot 1875.
Toen werd de school op nieuw gereorga
niseerd en werd gelijktijdig ook het Nodor-
landsch als voertaal by het onderwijs aange
wezen. De van de iolandsche school afkom
stige jongelieden moesten nu oerst oen 3-jarigen
cursus in de Hollandsche taal doorloopon en
gingen pas, na voldoend afgelegd examen, by
do z. g. geneeskundige afdeoling over, die dan
nog 5 jaren duurde,
Eeno grooto vooruitgang duel
In 1890 oindelyk werd do eisch tot toela-
ting by de voo bcreidendoafdeeling aanmerke
lijk verzwaard, daar van toon af alleen die
Inlandscho knapen worden aangenomen, die
behoorlijk ondorwys hadden genoten op een
Europescho school. Het voorboreidend onder
richt op do Doktnr-djawaschool kon no zeer
wordon uitgebreid en vooral werd toen voor
taan vool werk gemaakt van de wiskunde, de
wetenschap zoo noodig toch om logisch to loeren
denken.
liet gehalte der leerlingen verbeterde hier
door zeer en 't zyn thans voornamelijk de
zonen der Inlandscho aristocratie, die naar do
betrekking van dokter-djawa dingen.
Ik kom zeer veel in aanraking met onz*
aanstaande inlandsche artsen en vind 't wer
kelijk oen genot op te merken, hoo gunstig
de westersche kennis en beschaving op hun
karakter en optreden heeft ingewerkt.
Er zyn op de school Ierrlingon uit alle
doelen van den Archipel. Voor my was 't
daarom al bijzondor nuttig de verschillende
bijzonderheden van land en volk to kunnon
vernemen nit den moud van jongelingen, die
zeker tot de besten van hun ras mogen wor
den gerekend.
Toen ik in 1898 te Bataria in garnizoen
lag, voelde ik my ook reeds ze*r tot dio moer
gevanceerden aangetrokken, kwam ik dikwyls
in hun midden en ik mag wel zeggen, dat 't
denkbeeldjom voor Inlanders een nuttig Maleisch
tijdschrift op te richten, geboren word uit don
omgang met die jeugdige studenten.
De loisrliagen waren toen nog maar zeer
gebrekkig gchuistvest en ook de atudiogel "geil
heid liet veel t« wenschen over. Ga begrjjpt
dus, hoo opgetogen ik was, toen ik thans eone
uieuwo inrichting mocht aansehouwon.
Op oon zwarten stoon, in don binnenmuur
der poort aangebracht, lezen we
»SCHOOL
tot Oploiiing van Inl. Gonceskundigon
ter herinnering aan do Inhuldiging van
Koningin Wilhelmina
en tot
Heil dor bevolking van Ned. Oost Indië
gesticht door
P. W. Janssen,
J. Nienhuys en
H. C. van den Honert".
Hulde aan dat odolo trio oudgasten, man
non, dia zich in Iudië een fortuin verwiervon
en in Holland teruggekeerd Indië dankbaar
bloven geilonkon.
Zulke Hollanders stemmen wtör hoopvol.
Zy wyzon ons op eeno gelukkige kentering
der gedachten
Hun daad heeft indruk gemaakt op don
inlander. Hy leerde cr uit wat altruiimo is,
wat liefde voor den naaste beteekont en hunne
namen zullen uiet licht hier in Indië worden
vergoten
Het nieuwe gebouw is voorzien van
ruimo schoollokalen, flinke polikliniekzalen en
een zeer goed ingericht laboratorium, waaraan
tevens een aphoteck verbonden is. In dat la
boratorium wordt ook o.a. les gegeven in che
mie, p yaica, botanie, zoö'ogie, practische
pharmacie en pharmacognosie.
Verder bovat de inrichting ruime frissche
slaapzalen, chambree's sou ik byna gezegd
hebben, een ruime eetzaal en een gymnastiek-
looda. Ook een flinke cantine met een ruim
voorzione leestafel en een biljart wordt er
aangetroffen.
In een volgende Pankras zullen we nog
meer van deze zoo nuttige inrichting vertellen.
Lt. Cl.OCKKNER BrOUSSON b. d.
Batavia, 15 Juni 1903.
S1ËU WSTft J Uil KV
HELDER, 8 September 1903.
De heer J. Pronk, onderwjjz9r alhier,
heelt te Haarlem de acte voor hoofd der
school behaald.
Benoeming van Loodsen.
Er is beslooten De Loodsleden Mjjndert
Blom, Teunis de Wjjn en Teunia van der
Storre, hg uitsluiting van anderen te doen
ewplojjeereu ala vaste Loodsen, om de in
Texel binnenkomende Soheepen vallende
in de termen van Quarantaine, naa de Balg
te Loodsen, ouder deeze expresse voorwaarde
nogthans dat die functie door hun in eige
persoon en niet door anderen namens hun
zal moeten worden waargenomen.
Kxtract uit het Verbaal van den
Commissaris-Directeur van 's Lands
Marine, resideerende bjj het Depar
tement Amsterdam.
7 Feb. 1807.
C. VAN KEBCUKM.
Accordeerd met voorz.-Ver baal,
P. nis Guselaar.
Men schrijft uit Wieringerwaard.
Zelden i9 er in ons noorderkwartier zoo
hard gewerkt als deze week: nacht en
dag waren alle bruikbare krachten in de
weer om te zichten of om de granen en
peulvruchten aan de schelven te rjjden.
De gewassen hebben van den tegen- en
stormtyd geweldig guleden. Met het gras
is 't beter. Had ook het hooi niet van
overvloedige regens geducht geleden, dan
was er voor den veehouder weinig reden
tot klagen.
By Kon. besluit is bepaald, dat de
tegenwoordige zitting van de Staten-Gene-
raal zal worden gesloten op Zaterdag 12
September 1903, des namiddags te drie
uren.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
wordt gemachtigd zich op het vermelde
tydstip te begeven naar de vergadering
der Staten-Generaal, ten einde in eene
vergadering der beide Kamers, de zitting
in naam der Koningin te sluiten.
Panglima Polem (Atjeh).
In telegrammen van den jongsten tyd
werd eeoige malen bevestigd, dut Pangli-
ma Polem en zyn zwager Toe wangkoe Rad
ja Keumala, toch wel bleven volharden in
hun plan, om zich te onderwerpen, en aan
gezien de weigering van generaal Van
Heutaz, om in te gaan op de gestelde voor
waarde, dut de vervolging door onze troe
pen zou worden opgeheven.
De »Tel." onving nu een telegram uit
Batavia, luidende:
In een treilen met de bende van Polim
sneuvelden 59 vyanden. De sultan en ver
schillende Atjeh-che hoofden zyn te Seu-
rnaweh aaugekomen ter ontvangst van Po
lim en Radja Keumala. Zy zonden bericht
gevers uit naar de beide hoofden.
Hieruit blykt, dat de vervolging inder
daad wordt voortgezet en dat de volgelin
gen van Polem het verzet niet opgeven,
maar blyven doorvechten.
Wanneer Pauglima Polem en zyn hoofden
zich leiteljjk hebben onderworpen, zal
daarmede zeer zeker een groote stap voor
waarts zyn gedaan naar het groote doel,
dat generaal Van Heutsz reeds jaren na
streeft. Het bljjft echter voorzichtig, zelfs
na die onderwerping, nog niet te denken
aan een volkomen pacificatie, al moge die
dan ook genoemd worden.een quaestie van
tyd en geduld.
Het is wel zeker, dat aan Panglima Po
lem,—een hardnekkig en vastberaden be
strijder van ons gezag, maar tegelyk een
tegenstander die men eeren kan na zyn
onderwerping een waardigheid zal worden
toegekend overeenstemming met de hoo-
ge positie die zyn voorouders innamen, zy
die als hoofden der XXII Moekims vazal
len heetten van den sultan, den havenko
ning, maar feitelyk onafhankelijk waren.
N WB.
Nieuw-Guinea.
Uit Batavia wordt aan het Soer. Hbld.
geseind
Volgens een correspondentie uit Merauke
aan het Bat. Nbld. ia by een tocht met
de van Doorn ten Noorden van de Mari-
anuestraat een rivier ontdekt 5 ik 6 maal
grooter dan de Merauke.
40 inylen van de monding was zy nog
1000 M. breed.
Toen de ankerkettingen werden opge
haald, zagen deze er uit alsof zy verguld
waren: zy waren bedekt met een geelach
tige zelfstandigheid.
Uit Merauke achryft men aan het
Soer. Hbld.:
Onze nederzetting in Zuid-Nieuw-Gui-
neu, gelegen aan de Merauke-rivier, begint
meer en meer op een bewoonbaar oord te
gelyken. Het kampement, opgetrokken van
de materialen, die voor de Lombokexpedi
tie hebben gediend, ziet er werkeljjk niet
onaardig uit. De zindelijkheid laat niets te
wenschen over. De geest onder de inge
zetenen is opperbest. Do Chineezen begin
nen zich er ook te vestigen. Zy dryven
met de inboorlingen een levendigcn handel
in copra en boschproductun. Als betaal
middel neemt de bevolking slechts messen
en bijlen aan. Het is een zeer ryk coces-
Und, de uitvoer vau klappers neemt gesta
dig toe.
Ook voor jagers is Nieuw-Guinea een
dorado: wilde xwjjneu, buideldieren prach-
tige boschduiven en wilde geiten treft men
er in menigte aan. Dr. Lord Smidt, de
bekende Amerikaausche natuurvorscher,
heeft er heel wat gejaagd. Dieper het
binnenlaud iu aan de oevers der pas ont
dekte Prins Hendrikrivier vindt men rjjke
kolenlagen. Het land is daar wat meer
geaccidenteerd, het limaat aangenamer.
Daar zal wellicht mettertyd een sanatori
um verryzen voor zieken die een tyd in
een koel klimaat moeten doorbrengen.
Met do toenadering der bevolking gaat
het overigens maar zoo zoo. Veel vorde
ringen maken wjj in dat opzicht niet. De
taal van Merauke wordt nog door niemand
verstaan. Gesprekken voert men inmiddels
door gebaren.
De gezondheidstoestand, hoewel nog niet
opperbest, wordt steeds gunstiger. Het wa
ter is zeer slecht, hoewel 't heet drinkbaar
te zyn. Het is zwavelkoolstofhoudend. Die
per 't land in moet het er beter mee zyn
gesteld.
Ingezonden.
Door de Afd. Helder */d Bond van Ned.
Onderw. word het volgende adres met M. v.
T. versonden
Aan den Edelachtbaren Raad
der Gemeente Helder
Geeft met vorschuldigdon eerbied to kennen,
de afd. Helder v/d B. v. N. O. (goedgekeurd
bjj Kon. Besl. van 22 M»art 1890, no. 28)
dat by de laatste door U getroffen regeling
der onderwysera-trakteraenten, aan de gehuwde
onderwyters boren de 28 jaar eene tegemoet
koming in do woninghaar is toegekend van
f 50 per jaar, synde het minimam hiervoor
bjj de wet bepaald
dat in deso gemeente de geschikte woningen
voor onder wy «era een huurprjjs vorderen van
gemiddeld f 150 's jaars
dat de rykswet, respectievelijk voor hoofden
van scholen en ondcrwjjzers de bedragen van
f 150 en f 50 als minimum vaststellende daar
mee eene verhouding aangaf, die, op deze
gemeente toegepast soa moeten leiden tot het
t ore taan a*n bovengenoemde categorie van
onderwysera, eener tegemoetkoming in de buis-
huor tot een bedrag van f 100 's jaar*;
redenen, waarom zjj U belrefd verzoekt,
genoemde tegemoetkoming te brengen vao
f 50 op f 100 per jaar.
't Welk doende,
Namens het Bestuur,
G. VAN DIJK, Voorzitter.
J. J. JANZKN, Secretaris.
Memorie van Toelichting.
Edelachtbare Hoeren 1
Het zal U uiet onbekend zyn, dat bjj de
de jongste portie le herziening der (onderwijs
wet, waarby worden vastgesteld do minima
dor onderwyzerstraktemonten, benevens hunne
periodieke verho"gingon, door den toenmaligen
Minister van Binnral. Zaken, don beer Bor-
gesins, met evenveel woorden is uitgesproken,
dat hy de bedragen, do <r hem voorgesteld,
wilde aangemerkt hebben als geldend» slechts
voor die gemeenten, waar hovolkin?, levens
wijze, in één woord de levensstandaard, den
onderwijzers do mirste eischen stellen.
Deze woorden golden met name niet min
der voor het bedrag van f 50, als minimum
in de wet neergelegd in de tegemoetkoming
der wonicghunr voor gehuwde onderwijzers
boven de 28 jaar.
Nu km, zeker ook Uws bedunkens, de go-
meente Helder niot tot de bovenbedoelde
worden gerekend immers alleen al het feit,
dat de Hoofden van Scholen hier ter plaatse
de som van f 300 voor huishuur goniotrn,
d. i. f 150 boven het by de wet vastgestelde
minimum, wy«t er op, dat het wettelijk mini
mum door U te laag wordt geacht... voor
de Hoofden.
Maar, vragen wy U beleefd, waarom dan
ook niet voor de oudt-rwjjter*
Om U, in alle bescheidenheid, er op te
wyzen, dat ors verzoek om genoemde tege
moetkoming op f 100 te bre'-gen, niet exor
bitant genoemd mag worden, zijn wy zoo vrij
U hierby een lystjo aan te bieden van ge-
moenteu in do provincie N. Holland, in zie
lental kleiner dan de onze, waar echter het
bodrag in casn honger is dan hier ter plaatse.
Do tegemoetkoming in dn woninghmtr be
draagt f 100 o. a. to Hoorn, Elnm, Alkmaar,
Hnizen, Weesp, Bnssura, Andjjk, Groote
broek en Muiden; en f 75 o. a. t« Kokhuizen,
Hoogkarspe), Bjvenkarnpel, N. on Z. Scher
mer, üoetzaan en Sloten.
Het is ons, Edelacbtbaron, bekend, dat één
der motieven, om het bedrag van 150 op dio
grootto te bepalen, luidde dat in de rykswet,
regelende de minima, slechts sprake is vau
eene tegemoetkoming in do huishuur
voor de onderwijzers, in tegenstelling mot do
H. v. S. aan wie vorgoeding wordt go-
gevoD. Behalve dat dit ons oono bedenkelijke
lctterknechtery toeschijnt immer» ligt hot
o.i. meer voor de hand, dat dit eerste woord
is gekozen mot het oog op het geringe bedrag,
dat als minimum moeit genoemd worden,
dan dat er mee uitgesproken zou zijn, dat
geen gemeente het zou mogon verhoogen tot
het eeno vergoeding naby zou komen mo
gen wy toch er op wyzen, dat blykons do
woninghuur verstrekt aan Hoofden van Scho
len, waarvoor dus, ook volgons uwe meoniog,
slechts eene behoorlijke onderwijzers woning is
te verkrijgen, eene verhooging van f ,50, tot
f100 nog geenszins het karakter van «ene
vergoeding zou aannemen, zy hot dan ook,
dat U van gedachte mocht zjjn, dat een ge
huwde onderwijzer zjjne eischen omtrent eene
behoorlijke woning wat lager hoeft te stellen
dan een hoofd der school.
Nog zfj het ons vergund, U er aan te
herinneren, dat by de behandeling der vigee-
rende regeling der onderwyzera-trak tementen,
verscheidene steramen in Uw college zei ven
opgingen, om aan dit, onz onderhavige ver
zoek, te voldoen, waarom h®t by U ge.n
bevreemding zal wekken, dat wy U betrek-
ktljjk zoo spoedig na do door U getroffen
regeling, beleefd verzoeken, op een onderdeel
dier regeling, welke toch al verre beneden
onze bescheiden wenschen bleefj in onsen
geest te willen terugkomen.
't Welk doende, enz.
lilt bel Huileiiiaiid.
De toes'and op het Balkanschicrciland wordt
met den dag erger. Het noordelijk deel van
Macedonië is geheel in opstand en bet ver
blijf 4e Mohammedaanscbo gewesten is
niet meer veilig- De Porte althans is zelfs
niet in staat de gezanten der vreemde mogend
heden in Konstantinopel voldooudo te be
schermen. Toen dezen zich naar hot paleis
van den Sultan zonden begeven om hem ge
luk te wenschen op den^bordenkingsdag zijner
troonsbeklimming, liet hjj bun heel beleefd
eten, dat kwaadwilligen zich misschien zou
den vorgrypen aan hunne personen, dat hy
alles gedaan had wat hy kon, om den toe
stand meester te wordon, maar ovonwel voor
hunne voilighoid niet kon instaan. Dat betee
kont zoo oDgeveer, dat de haat der Turken
tegeu hunne niet-geloofsgenooton zoo groot is,
dat s(j zelf» do gezanten niet moor zullen
ontzien. Enkele gezanten hebben het nuttig
geoordeeld hunno woning door een eigen
troepenmacht der oorlogsschepen to doen
beschermen.
Eigenaardig is het optreden van Amerika.
Toen bet boricht ontving van het vermoorden
van zjjn consul werd dadelijk besloten eene
vluotdcmonstratie te houden on de Port» on
middellijk eivchen te stellen. Zoo men weet
werden drie schepen er heen gezonden. Toen
later evenwel bleek, dat de consul niet ver
moord was on dat het met dien moordaanslag
zoo erg niet was geweest de Porte liet
na ondersoek verklaren dat het geloste schut
slechts een vreugdeschot wa» kregen de
schepen toch bevel door te atoomen. En in
verband met den toestand hoeft Amerika thans
ecnigo eiachen gestold, die al lang hangende
waren. E<mige duizenden vcij-iagde Armeniër*
trokken indertijd naar Amerika on hebben
hel daar nn goed. Zij willen nu hnn vrouwen
en kinderen latei» overkomen, doch daartegen
verzet zich do Porte, en Amerika wil haar
op dezo wjjzo to' tocgoven dwinjjen. In
Bairoet, waar het o.-kadcr thans ligt, ia echter
liet veel te beschieten dan wat huizen van
Christenen cn daarom zal do Snltan wol niet
zoo erg bekommerd wezen.
De Tnrksche censuur, die vry streng is,
laat toe dat de bladen in Turkijn roti en
ander molden omtrent do uitgebroken onlusten.
I)e berichten *yn er echter op berekend om
d« Mohammedanen op te hitsen togen de
Macedonische bondon, want van Turksclie
wreedheden by onderdrukking is geen rnkoie
maal sprake, worden breed uitgemeten
do oorlogsdadon d -r Christenor. Do rede, door
den sultan gehouden bjj de patriarchen op
zijn feestdag, zal er ook wel met dat opzet
in geplaatst zyn. Hjj soido toon immers dat
do oproerige bewoging niot nit de bewoner*
gnlvo voortkwam doch uit de onruststoker*
van buiten, tegen wie hjj krachtige maatro-
golen zou nomen of reeds genomen hadMocht
een enkel soldaat soms al eens te hardhandig
zijn opgotreden, 't was tegen sjjn uitdrukke-
ljjkon wil geweest.
En intnsscbon wordt allcrwego fel gestreden.
De toestand is thans zoo, dat elk oogenblik
Bulgarjje on Turkjjo elkander den oorlog
kunnen verklaren. Aanleiding on feiten sjja
van weerskanten genoeg voorhanden. Vorst
Ferdioand is dan ook onopboudolyk mot den
ministerraad vergaderd.
Ook in Servië heerscht eene zeer oorlogs
zuchtige stemming, dio met den dag toeneemt,
omdat cr dagelijks berichten komen over
gruwelen, door do Turken gepleegd.
Vanwege het Macedonische oomilë van
opstand zal een proclamatie worden verspreid
aan alle Maccdoniörs op hot geheelo schier
eiland, waarin in hartstochtelijke taal hot
lijden en strjjden der Macedoniër! wordt ge
schetst en allen worden opgeroepen het slaven
juk drr Turken af te werpen.
Het comité zorgt er voor dat de gruwelen
door de Mohammedanen gepleegd w jjd en zijd
bekend worden. De Frankforten Zeitung, die
doorgaan* omtrent don toestand goed wordt
ingelicht, deelt mee, dat de Torkscfae troepen
in Monastir schrikkelijke gruwelen pleegden.
Alle dorpen die zy ontmoeten worden ver
brand, kloosters en kerken vernield, do mén-
schen, die in de dorpen achterbleven worden
neergesabeld. De wouden, waarheen een deel
der vluchtelingen de vryk genomen had werden
insgelijks in brand gestoken. Rcnlcr |*eint nit
Salonika dat Ismzël Pacha met 6 bataljons
een stelling aanviel, die door 1500 opatando-
lingen bezet was. De afloop is nog onbekend.
De M^cdonischo organisatie in Sofia dreigt
met waakneming ala Europa niet tusschon-
beide komt
Ia Servië schjjnt onder de offleieren eene
aamenzwerirg, dio zeer groote afmetingen hoeft
aangenomen, te bes'aan. Deze zjjn n.L zeer
onvoldaan over de wjjse waarop koning Alcx-
ander en zjjn gemalin zyo uit den weg ge-
FEUIIjLUTOX.
Vrij bewerkt door AMO.
Nu kon men alles beter ondorachoidon
alles had eon roodo klour, slecht» hier en
daar getemperd door oen dikko laag stof.
«Hoe leeljjk, hoe akelig is het hier I" fluis
terde Judith, on eon rilling voer haar door
de leden. ,Het ljjkt wel, of alles in bloed is
gedrenkt.#
,Het gevolg van een vreemden smaak,'
stemdo Gabon toe. #Hier is de keuken.»
Zy vonden daar oen groote blikken kun,
die nog mot petroleum gevuld was. Gabori
knikte tevreden.
»Er is genoeg voor eon verblijf van eenige
dagen. In den kelder ligt wyn; ik zal straks
eenige flrsschen gaau halen.»
#En waarvan zullen wjj leven, Paul?»
t Daarvoor beb ik gezorgd. Jo weet, dat
wjj te Kassei oponthoud gehad hebben en dat
ik toco met mjjn keffer de stad ingegaan ben.
Toen heb ik levensmiddelen ingeslagen brood,
worst, ham on Ingemaakte vruchten. Daarmee
kannen wjj het wel een paar dagen uithouden.»
Zy stonden nog altjjd in de keuken en
Gabori draalde met daar uit te gaan.
#Er moeten hier toch ook bedden zyn.'
sprak Judith na eenig zwygen.
(Nataurlyk, se zyn hiernaast. Het is de
laatste kamer, die wjj nog zien moeten. Ut
cal wel voorgaan.»
De aanblik, dien de kamer bood, was
vreemd. Bjj hun rondgang hadden zjj alles
gevonden zooals het stond en lag, toon het
buis nog bewoond wasdoch hier was dit
anders.
Een van do twee bedden lag onaangeroerd,
alsof het pus opgemaakt was hot tweede was
boslapeu, de duk^n hing half op den vloer en
daurnHast lag een omgeworpen stool.
Het maakte den indruk, alsof iemand inder
haast on in het duister hot bed had verlaten
en er niet in teruggekeerd was. Hot kon ook
andurs gegaan zyn, maar juÏBt dio onzekerheid
wa» huiveringwekkend.
Judith drukto zich tegen haar man aan on
mot ontzetting koek zjj hom in do oogen.
*P«ul, wat is hier gebeurd?" vroeg zij. #Het
is bier alles zoo vreemd ik bou bang."
Gabori was zelf zeer bleek geworden, doch
hy wist zich te beheerschen. Judith, ik kan
niot alles ophelderener is veel, wat ook mjj
vreemd lykt. Maar wst ik weet, zal ik je
vortellen. Onzekerheid zou je onbekwaam makon
voor de laak die je hier wacht, Kom, ga moe
naar de huiskamerof wjj nu slapen dan
wol godurendo den dag, dat blyft voor ons
heliclfde.»
Zjj volgde bom werktuiglijkhjj zette de
lamp op do schrijftafel en «tapte langzaam
heen en weer, terwyl Judith op de sofa rust
zocht.
En nu begon hjj van zjjne laatste rei» te
vertollen. Hjj beschreef haar zjjn samen'reflen
met Reinhuld Werner, diens ryke verbeeldings
kracht on den aankoop der villa. Toon ver
volgde hjj: .By bet afscheid nemen van dien
zonderling ging ik heen met de overtuiging,
dat hjj hot hier in de eenzaamheid niet lang
zou uithouden, en mjjn vermoeden is nog
spoediger bevestigd, dan ik verwacht had.
Ê-eds na verloop van een week trof ik hem
te Hamburg op straat aas. Hjj vertelde mjj,
dat hjj er genoeg vau had en plotseling was
vertrokken, mot achterlating van een briei
voor den baanwachter Erdmann. Hjj wou oen
lauge reis door Zweden en Noorwegen onder
nemen en in don herfst hier nog eens terug
komen. Volgons zyn sohriftolyk bevel moest
alles tot dien tjjd hier bljj ven cooals het was.
Daarop scheidden wy, en nu weet je, waarom
mjjDe keuze op dit lodigstaando huis viel.'
Dut bogrjjp ik,» zei Judith kalmer, maar
toch nog eonigszins wantrouwend. „Maar
waarom dat omgewoolde bod die omge
worpen stoel
Daarvoor kan ik geen andere verklaring
vinden dun dezeHet bosluit om af te reizen
is zoer plotseling opgekomen, misschien laat
den avond, toeu do man roods to bed lag.
Omstreeks middernacht passeert hier een trein
naar hot noorden. Hjj is in het donker opge
staan, heelt do slaapkamor zoo haastig ver
laten dat hjj daarbjj 6011 stoel omwierp, schreef
vorvolgona den brief, on ging hoon. De men-
achen van de baunwschterswoning hebben het
schriftelijk bevel van den zonderling naar den
letter uitgevoerd, en niet» aangeroerd. Zjj
hadden geen verantwoordelijkheid voor dit
huis.'
Terwijl Gabori zoo sprak, stond hjj aan
het venster met do bandon op den rug. Nu
keerdo hy zich om en keek op zjjn horloge.
.Hot is halftweoben jo vermoeid?'
Neon, ik zal toch niet kunnen slapen.
Heb jo zooeven niet gezegd, dat er wjjn ii
den kelder is?»
»VVjjn in overvloed.»
.Ben je ook in den kelder geweest, toen
die Werner de villa bezichtigde?»
,Ja,» antwoordde hjj benepen.
•Och, haal dan een floech wjjn voor
Ik wil nog wat werken! Hoe spoediger wjj
hier vandaan gaan, hoe beter, vind i£.<
Vindt je het verbljjf hier werkeljjk zoo
akelig?» vroeg hy mot een Kedwongen lachje.
Geloof me, Juditb, wy zjjn hier veiliger dan
overal eldershet bOgeloof der menschen doet
hen onze vorblyfplaats scha won.»
En de justitie doet alle moeite om onze
vcrblyfplaata te vinden,' antwoordde zy op
duflen toon.
Toon Gabori met oono brandende kaars in
do band de kamer bad verlaten,opende Judith
haar handkoffer. Daaruit nam zy allerhande
teokonbehoefton, verven, fijne ponsoelon en
een vergrootglas. Nadat zjj allee ordelyk op
du tafel had gelegd, dicht by do lamp, nam
zy de koeriertasch en opende dio ook. Daarnit
nam zjj den dikken aangeteekendon brief,
dien Gabori kort vóór hnn vertrek uit Woe-
nen ontvangen had. Zy haalde den inhoud er
uit te voortchyn on logde dien voorzichtig by
zich op du schrjjftafeL
liet was een menigte van Franscho bank
biljetten alle van duisend frank. Al dio bank-
biljntten vertegenwoordigden een kapitale som
gelds; daarom was het vroomd te noemen,
dat zooveel geld per post was versonden
zonder de waardu aan te geven.
Dat iemand bjj het ontvangen van bankbil
jetten van zoo groote waarde toeziet of se
wel echt zjjn, is zeer natunrlykmaar als
er verscheidene dagen sedert de ontvangst
verloopen zjjn, is een ondersoek naar de echt
heid tamoljjk nutteloos.
Judith echter scheen thans eerst bet oogen
blik voor dit onderzoek gekomen te achten
althans, zjj ging aan de scbryltafel zitten, nam
het vergrootglas in de band en bekeek heel
nauwkeurig al die mooie papiertjes, elk af-
zonderlyk. Twee of drie ttuiu legde zjj ter
sjjde, de andere kwamen bjj elkaar op
stapeltje.
De ongewone omgeving oefende nataorljjk
wel eenigen invloed op haar. Judith koek nu
en dan rond, gluurde wantrouwend naar de
vensters, luisterde naar het geritsel dor boomon,
en hervatte dan weer hsur arbeid. Zy had
een van de nieuwe bankbiljetten voor zich
liggen en toekende met een zeor fijn ponaeel
iets tusachen de slingerende arabesken.
Op dat oogenblik kwam Gabori terug mot
de brandende kaars in de eene hand in de
andere droog hjj eon grooten tinnen schotel
en onder don arm oon flesch wjjn.
.Hier kunnen we onze levonsraiddolon in
leggen,» zeide hjj on zetto don schotel op
tafel. .Ik vrees, dat de mui'en anders ons
voedsel zonden opeten. Ik hoor hier in huis
overal geritsel.»
.Dat heb ik ook al gehoord,» zei Judith,
terwyl zjj bet penseel noerlegdc. .Maar niet
alleen in bnis zoocvon leek het wel, of or
iemand in den tuin liep. Ik kon het natuurlijk
niot zien maar bjj nacht hoort m<»n scherp.'
Beiden bleven een poos doodstil luisteren.
Het zal een vogel geweest zyn,* zei Gabori
eindeljjk, .een kraai of een uil. Dat gedierte
nestelt hier overal in het rond.»
Nanwelyks had hjj dit gezegd, of een rate
lend gcdruisch klonk vaa de spoorbaan, terwjjl
het huis op zjjn grondvesten trilde.
(Een goederentrein," sprak Gabori. Je ziet,
dat wjj nog niet in een land zonder menscben
zjjn alleen weten zjj niets van ons verbljjf
hier, sy rjjden voorbij zonder daar oenig ver
moeden van te hebben.»
Geel me een glas wijn.' verzocht Juditb,
.de tong kleeft mjj aan het gehemolte. Hoe
tiet de kelder «r uit
•Zooals alle kelders.»
,Is hjj diep en ruim
•Taaelyk.'
.En droog?*
.Wat wil j« toch f' vroeg hjj driftig. fJa
voor myn part, droog ook.'
Kunnen wy daar dan niet gaan zittten,
Psnl
Hy was achter haar stoel gaan staan on
had haar een glas w{jn gegeven. By het drin
ken vielen een paar droppels van het roede
vocht op hare hand.
Voeg dat weg," gebood hjj heftig. „In den
kelder? Neen, Judith, onder don grond werk
ik niet moe. Ik bob het langen tyd godaan
maar als hot slaan van den muntstempel
weerklonk, had ik altyd eon gevoel, of hot
gewelf op myn hoofd zon noeratorton. Dit
werk is fijner en maakt geen gedruisch. daar
voor hebben wjj geen kelder noodig. En wjj
hebben er meer voordeel van ook."
Myn kunstvaardigheid—.»
Ik weet, dat de zwaarste taak voor jouw
rekening komt, Judith. Het maken van do
biljetten is zoo moeiiyk nietmaar het af
werken, de retonche, dat werk kunnen slechts
einige. Zonder jou is onze b<«ndo in hsar
werk verlamd ze zullen moeite hebben om
iemand te vinden, die jou kan vervangen.*
Ze moesten heelemaal ophouden met dit
werk,' sprak Judith somber.
Gabori haalde do schouders open zei.Nu
ik me ook uit de zaken terugtrek, komt het
daar misschien wel toe."
.Denk jo werkeljjk, dat je zoo onmisbaar
bent?" vroeg Judith ietwat spottend.
Hjj trad terug uit het licht der lomp, nam
plaats in een der leuningstoelen en keek naar
de beschildering van het plafond.
(Wordt vervolgd.)