KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexelWlerlngen en Anna Paulownau
De Gouvernante.
No. 8556.
Zaterdag 16 Maart 1907.
85ste Jaargang.
Eerste Blad.
Nieuwsberichten.
De ontploffing aan boord van de Jéna.
Bureau: 8poorstraat.
Telef. 59.
Bureau: Koningstr. 29.
Interc.-Telef. 50.
werd gebracht. Hjj wilde niet dat de arbeiders
tot slaven werden gemaakt, maar evenmin
mochten zy als tirannen optreden. De elakiDg
ibrftk nit zonder dat eenig overleg was ge-
Enn nHmSekaanlSiiionhnifl e° in I00'° meende 15 de «oi-
Lbll ülinil S U3Sr lIJUSCnriTl noodigen «beidt, moeten opdr.gen.
0 I Jaurès motie, die dit afkeurde, werd ver
worpen en oen motie van vertrouwen in do
regeering met 878 tegen 68 stemmen aan
genomen. De zegevierende stakers gaan in-
tusschen prat op hunne overwinning.
is Het Nieuwe Modeblad voor ieder, die
op de hoogte wil big ven van hetgeen de
mode voorschrift.
Het bevat practische raadgevingen voor
wie de mode niet wil verwaarloozen en
toch geen groote kosten maken.
Het Patronenblad en duideljjke bijschrif
ten maken 't voor ieder mogelijk, het mo
del zijner kenze zelf uit te voeren.
Het blad verschjjnt twee malen per
maand en is om zjjn omvang en beteeke-
nis van alle modebladen het goedkoopste.
Prgs 55 ct. per driemaanden, franco per
post 80 ct. Het biedt een schat van
modellen, ook van handwerken.
Men abonneert zich bjj de uitgevers van
deze courant.
Uit het Buitenland.
De politie te PeterBburg laat niet met zich
spotten. Zy heeft het houden van vergade
ringen in particuliere huizen verbodener
mogen niet meer dan vjjf mensohen tegelijk
op bezoek komen in particuliere woningen.
Zjj deelde tevens mee dat do onschendbaar
heid der Doemaleden niet ontzien zou wor
den als zo zich bevonden in niet-toegestane
vergaderingen.
Er is aan den eenen kant toch ook wel
eenige reden voor streng optreden; 'tgaat
niet gemakkelijk den toeBtand meester te wor
den. Dicht by de polytechnische school zjjn
door de politie een tiental bommen onder do
sneeuw gevonden. Zjj werden ontdekt op
aanwjjzing van een 10-jarig jongetje dat een
bom onder de sneeuw vond en dat ding bjj
de politie bracht.
De geruchten omtrent den vermoedelijk
kortstondigen levensduur der tweede Doema
bljjven aanhouden.
De «Vobs. Ztng" deelt mee op gezag van
een hooggeplaatst persoon, goed bekend met
de stroomingen in regeerir-gskringen, dat do
Doema binnen 10 dagen sou worden ontbon
den. De reactionnairen zouden, om een aan
leiding voor dezen maatregel te vinden, be
sprekingen over de Jodenkwestie uitlokken.
Dezelfde berichtgever deelt mee dat aan de
betrokken autoriteiten een geheim rondschrij
ven is gezonden, waarin wordt meegedeeld
dat buitengewone gebeurtenissen misschien
een gedeeltelijke mobiliseering van het leger
noodzakelijk zullen maken.
Ook Dr. Dillon de bekende correspondent
van de «Daily Telegraph" te Petersburg laat
zich in geljjken geest over een spoedige ont
binding der Doema uit. De Czaar meent dat
daar de eerste ontbinding geen revolutie
bracht een tweede ontbinding nog veel min
der aanleiding daartoe zoude geven. Donder
dag zou Stolypin zjjne mededeelingen namens
de regeering komen doen. Waarschijnlijk geeft
dat meer licht. Voorts zegt mon dat veel zal
afhangen van de wyze waarop over de alge-
meene amnestie besproken wordt. De eerste
Doema e i s c h t e baar en ook nu is in het
land eene groote meerderheid die amnestie
verlangt. In de Doema zal zjj natuurlijk ter
sprake komen. En dan kon het wel eens ge
beuren dat de linkerzjjde een besluit neemt
in den geest der uitereten dezer partjjen en
weer amnestie eisoht. Zjjn de debatten dan
wat heftig dan vindt de Czaar misschien daar
in aanleiding om de Doema weor heen te
te zenden. Of dit in Rusland's belang is, is
eene vraag Waarmee de regeering geen reke
ning houdt, doch zeker is het, dat zjj door
ontbinding en daarop noodzakelijk volgende
onderdrukking, misschien geweldpleging, Bteeds
meer den grond onder zich weggraaft.
Dat eene eventuesle ontbinding beroering
geven zal staat wel ongeveer vast.
De aanvullingsbegrooting voor koloniën is
met de spoorlijn EeetmanshoopKoeboeb en
een wet aangaande eene leening voor het
Zuidwest-Afrikaansche beschermingsgebied, in
derde lezing door den Duitschen Ryksdag
aangenomen. Het Centrum, de Polen en de
Sooiaal-democraten stemden tegen. De eischen
der regeering ten aanzien der koloniën zjjn
dus definitief ingewilligd.
Jaurès interpelleerde de Franscbe regeering
over hare tusschenkomst bjj de staking der
electriciens. Clemenceau antwoordde dadelijk.
De staking, zeide hy, was een onverwachte
verrassing waardoor de veiligheid in gevaar
Casimier Périer de oud-president der Fran-
sche republiek die intertyd plotseling aftrad
om nog niet geheel verklaarde reden, is te
Pont Sur Seine overleden. Ten teeken van
rouw werd de kamerzitting opgeheven.
De president van den ministerraad in Bul
garije Petkof, is in het stadspark te Sofia
doodgeschoten. Een zjjner collega's, die mot
hem liep, word aan den arm gekwetst. De
moordenaar, een ontslagen ambtenaar van de
Landbouwbank, zegt geen medeplichtigen te
hebben en 20 dagen geleden naar Sofia te
zjjn gekomen om den minister »uit naam van
het volk' te dooden. Hij zegt tot geene staat
kundige richting te behooren.
Helder, 15 Maart 1907.
Mr. F. W. ter Spill, kantonrechter
alhier, komt voor op de voordracht, door
de arr. rechtbank te 's Hertogenbosch op
gemaakt, voor de benoeming tot kanton
rechter aldaar.
De oude pantserdekkorvet >Sumatra"v
liggende aan 's rgks werf te Amsterdam,
zal op 27 Maart a.s. publiek worden ver
kocht.
Eindexamen H. B. S. in Noordhoiland.
In de commissie tot het afnemen der
eindexamens der H. B. S. met 5-jarigen
cursus zjjn o. a. benoemd tot president
van de commissie, die te Haarlem zal zit
ting houden, de heer Dr. D. A. Kerkhofi,
directeur der H. B. S. alhiertot leden
heeren Dr. A. C. van Rjjn van
Alkemade en W. N. Francken in de com
missie die te Amsterdam zal zitting hou-
i, de heer J. H. van Geleuken, allen
leeraar aan de H. B. S. alhier.
De Ruyterfeesten.
Ouder voorzitterschap van den heer Bol-
dingh vergaderde Dinsdagavond in Café «Cen
tral» de optocht-commissie voor do Ruiter
feesten met afgevaardigden van plaatBeljjke
vereenigingen. Vertegenwoordigd waren: «Ad
miraal de Ruyter,Alg. Bond van Onderoffi
cieren, Vereeniging «Hard-gaat-iew, Sportver-
eeniging »H. B. S.», Onderoffic. «Vad. en
Oraoje', Zangv. .St.Gregorius*, .Helders Man
nenkoor', .Helders Harmoniekapel', N.-R.-K.
Volksbond, Burgerkring .Harmonie", Schil-
dersvereeniging, Werkliedenvereeniging «On-
derling Belang', .Helders Belang», Muziek
vereniging .Winnubst', Bond van Oud-On
derofficieren, rJustus van Maurik' en .Oefe
ning kweekt Kunst'. Voorzitter, hoewel groo-
ter opkomst verwacht hebbende, heet de aan
wezigen welkom en zet korteljjk het plan der
commissie uiteen. Het plan is te vormen een
historischen optocht, voorstellende het moment
dat do Ruyter, komende uit Delfzyl, nadat hy
uit de Indien was teruggekeerd, hier landt
en door gecommitteerden van Holland en West
Friesland hier beëodigd wordt als admiraal
dor vloot. Van dat oogenblik af beginnen ei-
genljjk de groote daden van l)e Rujjter. De
kern van den optocht bljjft historischde ver
eenigingen krjjgen gelegenheid op eene of an-
hen zelf goeddunkt, hunne
i De Ruyter te brengen.
;en hier te plaatse zul-
dero wyze, naar
huldebetuiging aai
De Zangvereenigingen
len uitgenoodigd worden eene aubade te bren
gen, waarschijnlijk op het Havenplein en daar
bij uit te voeren de De Ruyter Cantate, woor
den van P. Landsman, muziek van H. M.
van 't Kruys.
Verschillende inlichtingen worden gevraagd
gegeven. De meeste afgevaardigden had
den geen mandaat. Voorzitter noodigt hen
uit de zaak in hunne respectieve afdeelingen
te bespreken en vooral hunne leden op te
wekken tot deelneming van deze algemeene
Ncderlandsche hulde aan een waarlyk groot
man. Een nadere vergadering zal belegd wor
den op Dinsdag 26 Maart, 's avonds te 8 uur,
in Café «Central», waar dan meer definitieve
besluiten kunnen genomen worden. Vereeni
gingen, die thans nog niet aanwezig waren,
sullen dan ook zeer welkom zjjn. Zeer zou
het op prjjs gesteld worden, indien de ver
schillende afdeelingen van de Rjjksmarine-
werf, die bjj vorige optochten zoo'n goed fi
guur maakten, thans insgeljjks deelnamen.
Voorloopig is het plan den optocht in 't laatst
van Juni te houden.
Anna Paulowna.
De pas opgerichte vereeniging, tot verkrij
ging van een afslagmarkt, vergaderde Zater
dagavond 9 Mrt. in de «Vlas- en Koren
beurs". Na opening der vergadering door den
heer G. Brands verkreeg do heer A. Nobel
uit St. Pancras het woord om in de eerste
plaats op te wekken tot een krachtig ver-
eonigingsleven, maar er aan toevoegde
«loopt niet te hard van stapel". Vervolgens
sprak do lieer Nobel over don teelt van vroege
aardappelen. Gepoot moeten wordenDuit-
sche muizen, geen Deensche, want die bren
gen te weinig op, maar verbouw ze in groote
hoeveelheid, want deze aardappelen zjjn
hoofdzakelijk voor den groothandel. De beste
grond is zand of zavel. Op klei is 't gewas
2 k 3 weken later gereed. RietbeschuttiDg
is zeer gewenscht. Bemestingop klei stik
stof, op zand ook fosforzuur en kali. Een
reeks van jaren kan met oordeel kunstmest
gebruikt worden. De pootaardappelen moeten
groen gerooid en in bakken bewaard worden,
2 of 3 lagen op elkander. Eén laag is beter,
practisch onuitvoerbaar. In de laatste
helft van December moeten alle spruiten ver
wijderd worden. Voor het poten moeten de
planters in de lucht harden. Groote poters
worden 50 c.M. uit elkander gezet, middel
soort 85 c.M. kleine 80 c.M. Bedekken met
papier is uitstekend om de planters tegen de
te vrjjwaren. De planttyd is zoo moge-
ljjk half Maart. De poters niet te diep leg-
leggen, hoogstens 6 c.M. De ondervinding
heeft geleerd dat 2 3 maal de aardappelen
besproeien met Bordelaische pap zeerloonend
is. Door voorbeelden werd dit opgehelderd.
Als tweede gewas worden in't Westland met
succes voerbieten gezaaid. De Julia-muizen,
die in de streek ook veel verbouwd worden,
willen in elke grondsoort groeien, geven nog
dan de Doitsche muizen, maar zjjn iets
klaar. Uit vragen, aan den heer Nobel
gesteld, bleek dat aan te bevelen is, een ge
deelte van de planters af te snjjden, een week
voor 't poten, en de plantors te nemen
do beste stoelen. Spreker deelde nog n
dat van verhandelde groenten in Februari op
2 kantoren te Noord-Scharwoude en Broek
op Lang'edjjk is ontvangen f 249,142,08
de geheele omzet van begin Juni 1905 tot
einde Februari 1906 voor f 1,358,742,68. De
heer Brands dankte den heer Nobel voor
zjjn degeljjke, practische voorlichting. Do
vergadering betuigdo door luid applauB hare
instemming.
Hierna werd een reglement voorgesteld.
Do contributie is f0,50. Tot bestuursleden
werden gekozen de heeren G. Brands, N.
Raap, H. Pennekamp, Van der Woude en
Westenberg. Vervolgens werd uitvoerig de
vraag besproken, zal er dezen zomer geveild
worden of niet? Met algemeene stemmen op
5 na werd besloten wel tc veilen. Binnen
een week zal bjj de leden eene lyst circu-
leeren, waarop men door zyne handteekening
zich verbindt het opgegeven land met groente
voor de veiling te bebouwen. Hierna sluiting.
Anna Paulowna, 7 Maart.
Vergadering van de afd. Auna Paulowna
van de Holl. Maatsch. v. Landbouw in «Veer
borg". Tegenwoordig 16 leden. Na opening
der vergadering, lezing en goedkeuring der
notulen, volgt mededeeling:
1. Verslag van 't proefstation N.-H.
2. Verzoek van de afd. Enkhuizen om bjj
't Gemeentebestuur dezer Gemeente en bjj 't
Polderbestuur aan to dringen, op 't dooden
van ratten eene promie te stellen. Na be
spreking met geringe meerderheil van stem
men aangenomen.
3. Verzoek van 't Hoofdbestuur, voor de
tentoonstelling te 's-Gravenhage eene medaille
beschikbaar te stellen. Afwjjsend beschikt.
4. Verslag over het ondersoek der kunst
meststrooiers.
5. Een brief van de Vissohery vereeniging
to Ewjjcksluis, over het gebruik van krab
ben als meststof. In handen gesteld van de
commissie, voor deze zaak gekozen.
6. Eene circulaire van de afd. Zjjpe, om
deel te nemen in de op te richten lynkoekec-
fabriek. Aangehouden tot eene volgende ver
gadering.
7. Een verzoek van 't Hoofdbestuur om
deel te nemen in 't waarborgfonds voor de
tentoonstelling te 's-Gravenhage. Afwjjzend
beschikt.
8. Een schrjjven van den heer Nobel te
Schagen, om de Rjjksproefvelden te vervan
gen door Afdeelingsproefvelden, die hier reeds
bestaan. In handen gesteld van de commissie
voor deze proefvelden.
9. Een verzoek van den heer Kruseman,
om finantieelen steun voor de inzending van
bloem- en moeszaden op de tentoonstelling
in den Haag. Afwjjzend beschikt, aan den
afgevaardigde overlatende elders dezen steun
te vinden.
10. Een verzoek van de afd. Wieringen,
om een medaille beschikbaar te stellen. Afwjj
zend beschikt.
De heer A. de Graaf leidde in: Tober-
culose en 't Rjjk. Spreker behandelde open
en gesloten tuberculose, besprak de verschijn
selen die zich d&arbjj voordoen, gaf weer
wat in vreemde landen van regeeringewege
daartegen is gedaan, en deelde daarna mede
wat in Nederland een veehouder heeft to
doen, wanneer bjj deze ziekte bjj zjjn vee
constateert. De heer C. Geerligs drong erop
aan, dat ieder die tuberculose bjj zjjn vee
ontdekt, hiervan spoedig aangifte doet.
De heer N. Raap sprak daarna over ver
edeling van 'tzaad. Spreker behandelde ach
tereenvolgonsspontane variëteiten, indivi
dueels variëteiten, zelfbestuiving en kruisbe
stuiving bjj de planten. De laatste bevordert
't ontstaan van soorten en krachtiger vruch
ten. Zelf kan men op 't veld bjj 't oogsten de
beste aren bestemmen voor zaaizaad. Naar
aanleiding van 't gesprokene werd de wensch
geuit eene commissie te vormen tot verede
ling van zaaizaad. In de volgende vergade
ring zal hierover nader beslist worden.
Tot afgevaardigde werd gekozen de heer
C. Rezelman. Bjj de rondvraag vestigde de
heer Jn. Blauboer er de aandacht op, dat het
boter is verschillende kunstmeststoffen na
elkander te zaaien, dan gemengde kunstmest
te koopen.
De voorzitter dankte de sprekers voor de
inleiding en sloot de vergadering.
Bjj de op 12 Maart jl. door Notaris
Backx te Anna Paulowna gehouden open
bare verbooping, werden eigenaar de Heer
Corns. Hollander aldaar voor f 4643.80
van eene Huismanswoning, met schuur,
tuin erf en land Kad sectie K. No. 988
cn 987 gdeelteljjk aldaar, groot ongeveer
7.72.03 Hectaren en de Credietbank te Alk-
Alkmaar voor f 600, van een burgerwoon-
huis aldaar Sectie K. No. 987 gedk. groot
ongeveer 2.07 Aren.
Uit Rijssen.
Aan den bemiddelaar dr. Van Utenhove
heeft de firma Ter Horst het volgecde
antwoord gegeven naar aanleiding van de
voorstellen der arbeiders
»Wjj zjjn bereid uwe bemiddeling als
tusschenpersoon te aanvaarden. Wjj zjjn
genegen arbeiders, die wjj plaatsen kunnen,
zoo spoedig mogeljjk weer aan te nemen.
Zjj moeten dut werk verrichten, dat wjj
hun opdragen, doch met den wensch om
op de zelfde machine geplaatst tewordeD,
zal zooveel mogeljjk rekening worden ge
houden. Onze loonsregeling van November
1906 bljjft van kracht, mocht ons echter
na verloop van tjjd bljjken dat misstanden
hierin voorkomen, dan zjjn wg ten allen
tijde bereid die onder de oogen te zien.
Het voorkomen van scheepsrampen.
Mea meldt uit dbn Haag:
Naar men verneemt heeft de Staatscom
missie tot voorbereiding van wetteljjke
maatregelen ter voorkoming van scheeps
rampen haar rapport aan UM. de Koningin
aangeboden.
Dit rapport bevat het ontwerp van een
Schepenwet 1907, vergezeld van eene me
morie van toelichting en verschillende bjj-
lagen, waaronder ontwerpeff van de be-
noodigde maatregelen van algemeen bestnur.
Overeenkomstig haar opdracht heeft de
Staatscommissie zich alleen met de preven
tieve maatregelen bezig gehouden. Wat
de repressieve maatregelen betreft, zjjn
naar wjj vernemen aan het departement
van landbouw, reeds in vergevorderden
staat van bewerking maatregelen betref
fende het instellen van een onderzoek
naar voorgekomen scheepsrampen en de
bestraffing der schuldigen, een en ander
met wjjziging van een gedeelte van do
zoogenaamde Tuchtwet de wet van 7
Mei 1856 (Stbl. no. 32), houdende bepa
lingen omtrent de huishouding en tncht
op de koopvaardjjschepen en wel van
de artikelen 25 a—n, betreffende den Raad
van Tucht, de bevoegdheden van dien Raad
en de daarbjj te volgen procedure.
Het Fransche pantserschip „Jona" dat do
vlag voerde van admiraal Mancoron en onder
bevel stond van den kapitein ter zoo Adigard,
lag sinds Zaterdag, den 2en Maart, in Mis-
siessydok, no. 2 te Toulon, voor een inpectie
der kiel on der machines en op het oogenblik
der ontploffing, Dinsdagmiddag vjjf minuten
over half een, bevond de geheele bemanning
zich aan boord. In de kruitkamers van het
achterschip begon de ontploffing en achter
eenvolgens werd het vuur overgebracht Daar
de andere kruitkamers en de torpedo's. In
de geheele stad werd de vreeseljjke slag
waargenomen, op grooten afstand werden
rniten vernield, oen dikke rookkolom steeg
op en aan boord volgde onmiddellijk een
wilde vluchtmen liep dooreen, krankzinnig
van angst en ontzetting, alleen bedacht op
zelfbehoud, terwjjl de manschappen in de
machinekamers of op de koebruggen allen
onmiddellijk gedood werden. In het arsenaal
stortten onmiddeljjk drie werkplaatsen in,
het atelier van de torpedo's, dat van de
machines en do bewaarplaats der pompen,
terwjjl de daken de lucht ingeslingerd werden.
De eerste ontploffing werd met korte tus-
schenpoozen gevolgd door een reeks nieuwe
en telkens werden de brokken hout en jjzer
vjjfhonderd meter ver weggeslingerdeen stuk
van een granaat, tien kilogram wegend, werd
400 M. ver van de „Jena" weggeslagen.
Onder den éérsten indruk der ramp was
de verwarring groot in het marine-arsenaal
alles stroomde in de richting der „Jena",
zonder dat men eigenljjk wist was er gebeurd
was. Admiraal Marquis, de marine-prefect,
liet onmiddelljjk de werkplaatsen van het
arsenaal ontruimen om plaats te maken voor
de troepen, die de orde moesten bewaren en
d9n uitgebroken brand bestrjjden.
Om half drie, toen de „Jena" in het dok
kapseisde, ging het eerste telegram naar Parijs
aan de regeering, mot de woorden „vele doo
den, vele gewonden", maar nadere bijzonder
heden wist men zelf nog niet en toen meende
men den ramp te moeten toeschrijven aan
een torpedo, die ontploft was en de reeks
noodlottige en onheilvolle ontploffingen ver
oorzaakt had.
Weinig tjjd later kon er een eerste appèl
gehouden worden en toen bleek reeds, dat
vole leden der bemanning levend verbrand
en dat anderen omgekomen waren doordien
ze zich van de bruggen en de verschansingen
naar beneden hadden gestort in het dok. De
gewonden liepen bjj tientallen rond, hulpeloos
en radeloos, tot de werklieden, de matrozen
en de officieren in de bnnrt hen meenamen
of droegen naar de haven-ambulance,
weg va
n door
Ongelukkigen met vreeseljjke wonden, mis-
heen de weg van het dok at spoedig werd
aangegeven door een breeden bloedstroom.
Tormd gelaat, weggerukte kleederen, verbrande
haren, prezen zich gelukkig, den dood ont
snapt te zjjn. Men gaf zich nóg geen reken
schap van de ramp in al haar verschrikkin
gen eerst de verhalen bjj stukken en brokken
van de geredden, brachten de toegesnelden aan
het dok tot het volle besef van den omvang
der catastrophe. Weggeslingerden, die neer
geploft waren aan de kaden, kropen versuft
overeind met gebroken ledematen, en steeds
groeide de stroom aan. Wondorbaarlyk ge
redden liepen in groote opgewondenheid rond,
aan allen hun geluk vertellend, en daar in de
ambulance waren alle dokters en verplegers
aan 't werk, steeds nieuwe toevoer krjjgend
aau dooden en gewonden, die de eersten (de
slachtoffers van do kamer, die de granaten
no. 350 bevatte) volgden.
Om vier uur wist men, dat admiraal Mace-
ron gewond was, evenals kapitein Tiercelin,
een adelborst en een adspirant-adelborst,
terwjjl als dood bekend waren een kapitein,
de onder-commandant en een adelborst. Te
Pon-du-Lis bad toen jnist een granaat een
kind van 17 maanden gedood.
Om half zes had men nog geen juist over
zicht van den geheelen omvang der ramp
men wist wel dat er reeds vijftig gewonden
onder behandeling waren en dat- er, daar bet
geheele achterschip vernield was, geen nieuwe
ontploffingen meer te vreezen waren.
Allengs, naarmate de bijzonderheden in de
stad bekend werden, was de ontsteltenis
toegenomende straten waren vol beangste
en ontroerde menschenhet Arsenaal was
alleen toegankelijk voor marine-lui en arbeiders.
ïn den vooravond werd te Toulon bekend,
dat vice-admiraal Maeeron krankzinnig ge
worden was en dat kapitein commandant
Adigard gedood was, terwjjl kapitein Bertier
in zyn hut levend was verbrand, doordien do
deur niet meer geopend kon worden van
binnen ingevolge een stuk puin aan de buiten
zijde en de jjzerconstruotie niet te verbreken
was.
De rJena" was een slagschip met een in
houd van 12,100 tonnen.
De normale bemanning bestond uit 680 man.
In een der telegrammen werd medegedeeld,
dat zelfontbranding van hot buskruit zou heb
ben plaats gehad. Dit zal velen vreemd hebben
toegeschenen. De ladingen der Fransche kanon
nen bestaan echter niet uit buskruit, doch bjj
de kanonnen vaa vóér 1896 uit een soort nitro-
cellulose, bjj de kanonnen van na 1896 uit cor-
diet. De Jena" had alleen nieuwere kanonnen
aan boord.
Als oorzaak van de ramp wordt genoemd het
springen van een luchtdruk torpedo*. De drjjf-
machine, die de schroef van de torpedo beweegt,
wordt gedreven door gecomprimeerde lucht,
waarvoor in de torpedo een luchtkamer is
aangebracht. De lading der torpodo bestaat
echter uit een meer vernielend materiaal, waar-
schynlyk een lading van 95 K.G. schietkatoen.
Uit het telegram bljjkt niet of de lucht
kamer gesprongen is, ten gevolge waarvan
andere ontploffingen plaats hadden, of dat do
lading van de (luchtdruk)torpedo zelf het
eerst ontploft is.
Parijs, 18 Maart. Omtrent de ontploffing
aan boord van de Jena" in de haven van
Toulon verneemt men het volgende: Nog is
de volledige omvang van de ramp niet te
overzien. Wat men weet is dat 369 mannen
direct op het appèl verschenen, waarvan er
50 gewond warenongeveer 250 mannen
worden vermist. De ramingen van het aantal
dooden wisselen af tusschen 100 en 200. Bjj
de eerste ontploffing zag men een geelachtige
rookzuil omhoog stjjgen men it het er dan
ook over eens, dat in een kruitkamer de
ramp ontstaan ia, sommigen meenen door
kortsluiting, anderen door eenvoudige, reeds
meer voorgekomen desagregatio. Deze kan bjj
het zoogenaamd rookzwakke kruit, dat de
Fransche marine bezigt (een product van
schietkatoen en ether) reeds intreden bjj een
warmte boven 35 centigraden. De comman
dant van het pantersBhip «Patrie" heeft met
een kanon de vloeddeur van het bassin in
geschoten, waarachter de «Jena" op het droge
laghet daardoor binnenstroomende water
heeft den brand gebluscht. De (Jena" liep
in 1898 van stapel, heeft een inhoud van
12.052 ton en had 28 millioen francs gekost.
Na de rampen van de tSully", de »Farfadet",
de «Lutin" en de r Jean Bart", is dit in de
korte jaren het zooveelste oorlogswerktuig,
dat Frankrjjk in nationalen rouw dompelt.
Wat eigenljjk de oorsaak is geweest van
do jjaelyke ramp aan boord van het Fran
sche oorlogschip bljjft nog steeds in duister
gehuld. Men verdiept zich daarover in aller
lei gissingen, maar zekerheid verkrijgt men
voorloopig nog niet. Zooals men weet, moest
de «Jena" in het dok eenige herstellingen
ondergaan en als dat geschiedt, dan is het
schip ten volle overgeleverd aan de arbeiders
van het arsenaal, voortdurend werkende met
allerlei oliën, andere vettige stoffen en werk.
Nu is weliswaar het rooken aldaar verbo
den, maar zooals de »Matin" zegt, hoeveel
kleinere of grootere branden zjjn reeds niet
ontstaan door het wegwerpen van een stnk
brandende sigaret op een hoop werk bjj de
nadering van een officier.
Vjjf jaren geleden nog moesten alle sche
pen, die in het dok kwamen, hunne ammu
nitie lossen, maar sedert dien tjjd worden
alleen do allergevaarlijkste stoffen van boord
gebracht. Maar er zjjn dan ook alle maat
regelen genomen om een begin vaa brand
onmiddelljjk te smoren en het bljjft daarom
onbegrypeljjk, hoe de ramp zulk oen omvang
heeft kunnen aannemen.
Een medewerker van «Havas* heeft een
onderhoud gehad met een der geredden, den
luitenant Tiercelon. Deze, die hoewel op ver
schillende plaatsen gewond, toch buiten gevaar
is, was zeer pessimistisch in zjjn schatting
van het aantal der omgekomenen, maar ver
klaarde er zeker van to zjjn, dat het meeren-
deel der slachtoffers door verslikking om het
leven moet zjjn gekomen, tengevolge van de
giftige gassen, die zich ontwikkelen by de
verbranding van het Beit-krnit.
Parijs, 18 Maart. Volgens het «Journal
des Débate" zou de ramp te Toulon toege-
^HTJILLHTOir
Naar het Duitsch.
24)
Ik heb een brief voor u, mevrouw, zeide
hjj eindeljjk. Elisabeth Möller heeft, sedert
gisteren een plaatsje in het Tranehuis gevon
den.
Zoo Baron Edgar zou me komen ver
tellen hoe de zaken daar staanhjj is echter
niet teruggekeerd.
»Signor Fiorelli is afgereisd
Met de jonge dame, dat begryp ik wel,
viel mevrouw Bergenan in.
Met de jonge dame herhaalde de pro
fessor met byzonderen nadruk. Hier is een
brief, dien zjjn zuster dezen morgen op zjjn
tafel vond. Hy verzocht mjj, n dit schrjjven
te laten lezen.
Ach, nu dat vrouwspersoon gelukkig
mjjn huis uit is, kon men mjj toch wel van
die geschiedenis verschoonenmeende me
vrouw Bergenau en meteen schoof zjj den
brief ter zjjde.
Neen, antwoordde de oude professor,
dien de hardvoohtigheid der dame ook hard
vochtig stemde. De zaak is voor u van veel
belang, ge moet dien brief lezen.
Nu dan 1 Ge zjjt echter een zeer eigen
zinnige oude professor! zeide zjj lachend,
terwjjl zjj den brief in handen nam.
Maar nauweljjks had ze eenige regels ge
lezen of de glimlach verdween van haar ge
laat en voordat zjj aan het eind was, zonk
ze bewusteloos neer.
Terwjjl Fanny haar ter hulp kwam reikte
de professor don brief aan Edgar over.
Deze brief was in het Fransch geschre
ven en luidde als volgt
«Waarde Zuster!"
(Ofschoon wjj hadden afgesprokon samen
van hier te gaan, zult ge mjj wel willen ver
geven, dat ik m(jn woord niet houd. Ik heb
nameljjk een bekoorljjke medereizigsler ge
vonden, die mjj veel liever is.
De jongs blondine, die verdacht wordt mijn
geliefde te zjjn en die zoo onbeleefd was,
uit angst over dit vermoeden ziek te worden,
is volkomen onschuldig. Ze mag knap zjjn,
maar ik vond haar te kool en te blond; ik
verzoek u bekend te maken, dat zjj niets had
uit te staan met dien brief onder den pere
boom en met andere gebeurtenissen, die ge
durende mjjn kort maar gelukkig verbljjf te
Vedbak hebben plaats gehad.
Ik verzoek u echter, aan mjjn hoogver
eerde toekomstige schoonmama mjjn onder-
danigste groeten over te brengen. Wanneer
ze mjj waardig vindt om in de familie opge
nomen te worden, dan ben ik tot de grootste
offers bereid, zooals bijvoorbeeldmjjn baard
over te leveren aan het mes van den bar
bier, les in de wellevendheid te nemen en
van mjjn zwager, den diplomaat, fijne manie
ren te leeren.
Wil mevrouw Bergenau daarentegen niets
van mjj weten, dan behoud ik mjjn baard en
bljjf als vroeger Italië's grootste zanger. Ik
ga ook voort eenige loten in de loterjj te
spelen om een villa aan het Como-meer te
winnen. Gjj weet, dit was steeds een van
mjjn bescheiden wenschen.
In afwachting daarvan schrijf ik sonnetten
aan myne Laura. Wanneer gjj te Venetië
komt, ben ik reeds lang getrouwd, en dan
zal ik meer tjjd hebben om u alles op te
heldoren, wat u nog duister mocht zjjn. Dat
deze weinige regeleu daartoe niet voldoende
zjjn begrjjpt ge.
Je over vjjf minuten vertrekkende broeder
Rodolfo Fiorelli."
XI.
Voor het Tranehuis hield oen rjjtuig stil
en daaruit stapten mevrouw Bergenau, de
legatieraad en Fanny, met wie hjj sedert
kort getrouwd was. Het bezoek zou een
soort van eerherstel zjjn voor het meisje,
dat nog ziek lag by de Italiaansche zange
res.
Ik hoop, Otto, dat het de signora niet
invalt familiaar met mjj te zjjn wegens dat
huwelyk van Laura, zei mevrouw Bergenau.
Als ze mjj de hand geeft, vind ik het goed,
maar wanneer ze mjj wil omhelzen, ga ik
oogenblikkeljjk weor weg 1
De beklagenswaardige mevrouw Bergenau
had zich al lang met haar nieuwen schoon
zoon verzoend, alleen vreesde zjj de indrin
gerigheid van zjjn familie. Carmela had ech
ter volstrekt geen plan om zich in te drin
gen. Mot een groet, nog stjjver en terughou
dender dsn haar eigen was, word ze door de
zangeres ontvangen, en deze bracht de dames,
«onder een woord te spreken, in het zieken
vertrek.
De dokter zei vriendelijk, dat het gevaar
geweken was, doch het teedere bleeke meisje,
dat daar in bed lag, zag er uit of haar af
getobde ziel spoedig uit haar ljjden zou ver
lost worden.
Mevrouw Bergenau was werkelijk ontroerd.
Ze sou op dit oogenblik gaarne alles gedaan
hebben, wat het meisje goed kon doen. Ze
plaatste zich aan het bed en zeide luid tot
Fanny
Hoeveel verlangt die Fransche gouver
nante toch?
Twaalfhonderd kronen was het ant
woord.
Hetzelfde zou ik EliBabeth gaarne be
talen, als ze weer bjj mjj wil komen. Hoor
eens, Elisabeth, sprak mevrouw Bergenau,
terwjjl ze vriendelijk haar hand toestak, sla
toe, dan zal ik die Parjjsche gouvernante af
schrijven. Dat beetje zwakte zal wel weer
spoedig overgaan. Ge hebt dan elk jaar
twaalfhonderd kronen, totdat Lili haar ge
loofsbelijdenis doet, en dat gebeurt niet voor
zjj zestien jaren oud is.
Elisabeth antwoordde niet. Fanny boog
zich over haar heen en een traan viel op
de koude wang der zieke. Deze sloeg nu de
oogen op en lachte zoo liefeljjk, dat de jonge
barones haar een kus gaf. Carmela stond er
bjj en keek haar vorschend aan.
Zelfs wanneer zy niet horstellen mocht,
zoudt ge u niets te verwjjten hebben, zei
Fanny zacht tot haar, toen zjj in de aan
grenzende kamer gingen. Gjj hebt niet aan
haar [onschuld getwjjfeld, zooals wjj en toch
hebt ge Elisabeth slechts korten tjjd ge
kend.
Ik heb haar lang gekend, even lang
•la gij.
Fsnny keek haar verwonderd aan.
Kom je, Fanny? riep mevrouw Ber
genau.
Ga maar naar Otto, mama! Ik kom
dadeljjk, antwoordde de jonge vrouw en toen
de deur achter haar schoonmoeder gesloten
was, zeide *jj tot CarmelaGe vergist n
stellig 1 Ik heb u dezen somer voor deeerBte
maal gezien I
Weet ge nog wel, dat ge twaalf jaar
geleden Elisabeth in een park hebt aange
troffen. Zjj speelde met mjj en daarom werd
zjj door u en Laura bespot.
Waart gjj dan stamelde Fanny,
die zich zwakjes iets daarvan begon te her
inneren.
Spreek maar rond voor de vuist! zei
Carmela trotsch. Ja, ik was hét bedelaars
kind met krullend zwart haar, dat in het
gras lag en dat gjj niet gaarne met nw vin
gertoppen zoudt aangeraakt hebben. Ik was
het mikpunt van Laura's hatelyke aardig
heid, toen zjj Elisabeth hoonde en vroeg, of
ik haar zuster was. Toen meende zjj, dat
het een schande zou wezen tot mjjn familie
te behooren. En nu wie is mjjn schoon
zuster? Het hoogmoedige juffertje, dat met
mjjn broer vluchtte. Zjj mag den hemel dan
ken, dat haar eer gered is en dat zjj de
schoonzuster is gewordon van het vroegere
bedelaarskind. Eu ik kan u verzekeren, dat
ik volstrekt niet trotsch ben op deze uitbrei
ding myner familie.
Fanny keek ernstig voor zich.
Wel, herinnert ge u thans onze eerste
ontmoeting? vroeg Carmela.
Ja, maar dat waren toen niets anders
dan kinderstreken, antwoordde de jonge vrouw
onschuldig.
Ge hebt geljjk, zei de zangeres, en ik
had mjjn speelmakkertje bjjna vergeten, toen
wjj later elkaar als volwassen menschen ont
moetten. Mjjn broer werd verliefd op Laura
en zy op hem. Ongelukkigerwijze kreeg Laura
nog eens lust om te spelen, en nu moet Eli-
beth weer het gelag betalen.
Fanny drukte Elisabeth, die weer sluimer
de, een kus op het voorhoofd.
Ik zou haar zoo gaarne weer gezond
zien, zeide zjj bafluid tot ziohzelve.
Hebt ge er wel aan gedacht, wat er
gebeuren zal, als ze weer gezond wordt
vroeg Carmela, terwjjl zjj onder het heengaan
nog een blik op de zieke wierp.
Ik heb daar wel aan gedacht en ik
wensch van harte, dat zjj gezond wordt, en
ik wensch, dat het zoo komtl
Bljjkbaar kostten deze laatste woorden haar
eenigen strjjd.
Met een vluchtigen groet nam zjj daarop
afscheid van Carmela.
Zelfs in de ergste vlagen van jjlende koorts
had Elisabeth geen diepergaande gevoelens
voor den jongen baron doen bljjken. Of zjj
hem beminde Ziedaar, waaraan Carmela nu
bogon te twjjfelen.
Ze is geredhad de oude professor
gezegd. Nu moet ze nog maar op kracht
komen. Zjj moet rust hebben. En vooral geen
onaangename indrukken 1 RustMet haar
jeugd komt ze het dan wel te boven!
De oude heer was zelf niet in orde. Hjj
ging naar de stad, moest t« bed bljjven en
kwam een week lang niet naar zjjn patiënte
zien.
Op zekeren morgen had Carmela haar met
veel praten bewogen om op te staan. Ze trok
haar zelf een witte morgenjapon aan, bond
haar een kanten doek om het lieve bleeke
gelaat en trok haar leunstoel bjj den haard,
waarin een vrooljjk vuurtje brandde.
Ziezoo, bedorven kind, wat wil je nu
vroeg ze. Zal ik wat voor je spelen of zin
gen of zal ik je iets voorlezen?
Neon, dank jel antwoordde Elisabeth,
terwjjl zjj het hoofd tegen den hoogen rug
van den stoel aanlegde en de oogen sloot.
(Slot volgt.)
