KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HelderTexelWieringen en Anna Paulownam
No 3772
Woensdag 7 April 1909.
37ste Jaargang.
Uit het Buitenland.
Nieuwsberichten.
BureauSpoorstraat.
Telefoon 59.
Bnrean: Koningstr. 29.
Interc.-Telefoon 50.
De Servische reeervetroepen zyn naar huis
gezonden en de Skoepstschina is tot 12 April
met vacantie.
Twee bewijzen dat de zaak Oostenryk-
Servië ie afgedaan. Byna een half jaar heeft
daar in den Balkan de toestand van opge
wondenheid geduurd, hoorden we van tyd tot
tijd het wapengekletter, dreigde op sommige
oogenblikken de oorlogsbrand te zullen uit
breken. Er dreigde oen Europeesche oorlog
om niets, om een bloote formule. Dezelfde
verklaring die de mogendheden nu hebben
afgelegd konden zo ook voor 6 maanden
hebben afgelegdOostenrijk kon een over
eenkomst sluiten met Turky'e en Bosnië en
Hcrzegowina werden door Oostenrijk ge-
anexeerd. 't Laatste was feitelyk ook slechts
een vormwant Oostenrijk regeerde de
provincies al zoo lang. Dat Servië hierby
op zyn achterste pooten is gaan staan 't
is dat volkje daar te vergeven. Maar daar
school wat achtermen rekende op de hulp
van Ruslanddoch Rusland is wyzer goweest.
Het aftreden van den Servischen kroonprins
heeft aan de 'vrede-zaak zeker veel goed ge
daan al is het ook ongewild. En nu de
troepen van beide zyden van den Donau zyn
weggezonden hebben de diplomaten hun taak
weer opgevat om de vriendschappelijke be
trekkingen van voorheen weer te herstellen
tusschen de beide Staten.
Het napleiten in de Europeesche pers nam
reeds een aanvang. De diplomatieke weeg-
Bchaal werd ter hand genomen en men gaat
nu eens kijken wie ietwat winste te boeken
heelt. Daar is wel wat uit te leeren. Zoo
verklaarde Von Bülow in den Duitscben
Rijksdag, «dat de houding van Duitschland
niet alleen bepaald werd door de bepaling
van het bondsverdrag, maar nog veel meer
dan het poltieke belang van Duitschland,
om de positie van den bondgenoot te steunen.
Zonder Duitschlands hulp zou Oostenryk er
ook wel gekomen zyn, maar het zou zich van
den onvertrouwbaren vriend hebben afgewend.
Dit wilde de Duitsche Regeering voorkomen."
Het blijft echter wel wenschelijk dat over
besluiten waarvan beide bondgenooten de
gevolgen moeten dragen vooraf overleg ge
pleegd worden. Oostenrijk heeft dit bij de
anexatie van Bosnië echter verzuimd te doen
Dat Rusland zoo maar toegegeven heeft*
heeft kwaad bloed gezet in Engeland-
Men zoekt in dit laatste land achter alles den
gevrecsden Duitschen invloed. En zoo ziet
Engeland wel eens spoken waar ze heelemaal
niet zyn en do bladen gaan uit van onder
stellingen, die niet waar zijn of althans over
dreven, wat alles te samen genomen op den
duur ongunstig moet inwerken op de ver
houding van Engeland en Duitschland.
De geruchten omtrent een mogelijk aftre
den van koning Peter van Servië, hoewel
ook tegengesproken, houden aan.
Tegen betaling van een zeker jaargeld
zou de Koning zyn rust nemen. Er wordt
gemeld dat Engeland aan Servië een leening
beloofd heeft om daaruit het jaargeld te
bestryden. Als candidaten voor de troonsop
volging worden nog genoemd prins Walde-
mar van Denemarken die met een prinses
van Orleans gehuwd is en de Zweedsche
prins Bcrnadotte wiens gemalin een Russische
grootvorstin is.
In het Servische leger sohynt een beden
kelijke gisting te heerschen.
Men spreekt van protesttelegrammen uit
tal van garnizoenen en van geheime verga
deringen van officieren en het heet, dat de
beweging wordt aangestookt door den ex-
kroonprins George. Zelfs schynt men te
vreezen, dat deze zich plotseling als militair
dictator zal opwerpen.
Die vrees moge misschien niet geheel en al
gegrond zijn, vast staat, dat men een wijd
vertakte samenzwering heeft ontdekt, waarin
officieren betrokken zijn uit de garnizoenen
Nisj, Kroesjewatz en Kragoejewatz, die ten
doel had de dynastie Karageorgewitsje te
onttronen. Te Nisj zyn reeds elf, te Kra
goejewatz acht officieren in hechtenis genomen.
De cavalerie-officieren te Kraljewo hebben
geweigerd aan het complot deel te nemen,
daar zij wel het aftreden van koning Peter
wilden bevorderen, maar het tevens wen
schelijk achten, dat zyn zoon George hem
zal opvolgen.
In de Russische Doema-zitting van 1 April
werd door den afgevaardigde Markolf van
de uiterste rechterzijde Fraukryk, de bond
genoot van Rusland, geducht onder handen
genomen. Deze spreker viel nl. heftig uit
over het Fransche leger, zoo krachtig onder
Napoleon, maar waarop men thans, zooals
hij zeide, volstrekt niet meer kon bonwen.
Tegen deze insinuatie werd van alle zyden
behalve van de uiterste rechterzyde, leven-
dig geprotesteerd en president Komiakof ver
klaarde onder toejuichingen, dat hy, noch
de Dooma, zouden dulden, dat het leger van
den bondgenoot werd beleedigd.
Een ander lid van de uiterste rechterzijde,
Poerisjkewitsj, besprak toen de internationale
staatkunde. Hij betoonde zich uiterst gebeten
op Duitschland, dat het heilige Rusland zulk
een schande had aangedaan en zijn betoog
over de Duitsche kuiperijen werd daarna
nog cenigszina aangedikt door zyn partyge-
noot Bobrinski, dio wees op het doordringen
van Duitschers in Polen en op Duitschlands
streven om zyn invloed in de richting van
het Oosten voortdurend te doen toenemen.
De Polen op wie Pruisens hand zwaar
drukt zouden over de erkenning van hun
toestand misschien tevreden kunnen zijn
als die maar niet kwam van Rusland. Want
of zy onder de heerschappij van de knoet 't
minder hard zouden hebben, dan nu is een
groote vraag.
In Griekenland een ministrieele crisis, in
Portugal idem in Spanje byna. In Portugal
gelukte het niet een kabinetsformeerder te
vinden. Men verwacht dat het huidige minis
terie aanblyft met een anderen minister van
financiën. In de Spaansche kamer verklaarde
de afgevaardigde Soriano dat de openbare
meening het aftreden van de regeering eischt.
Minister Maura verklaarde dat zy niet zou
aftreden.
HELDER, 6 April.
Onze Vroegere plaatsgenoot, de com
mies der Posterijen on Telegrafie 4e kl. Pb.
M. Polak, is bevorderd tot commies 3e klasse.
Onze Vloot
J.l. Vrijdagavond hield de afdeeling Helder
van de vereeniging „Onze Vloot" in ,Tivoli'
een vergadering met ruime introductie van
niet-leden. Nadat de heer H. J. Boldingh
met oen inleidend woord do vergadering had
geopend, verkreeg de heer J. F. Bezemer,
leeraar in de land- en volkenkunde van Ned.
Oost-Indië aan de Rijkslandbouwschool te
Wageningen, het woord. Deze behandelde
het onderwerpEen en ander over de be
volking van Sumatra". Do spreker wees er
op, dat men ruimschoots gelegenheid heeft
met Java, het belangrijkste deel onzer O. I.
bezittingen, kennis te maken, doch dat de
bekendheid van de buitenbezittingen zeer
gering is en men aan deze deelen niet die
aandacht schenkt welke zy verdienen. In den
laatsten tyd is hierin een merkbare veran
dering gekomen, de belangstelling voor de
buitenbezittingen is ontwaukt en voorname
lijk voor Sumatra, waarvoor een schoone
toekomst is weggelegd. Na op bevattelijke,
populaire wyze de uitgestrektheid van Sumatra
geschetst, de opmerkzaamheid op het verschil
van Oost- en Westkust en de Padangsche
bovenlanden gevestigd en op den weelderigen,
tropischen plantengroei gewezen te hebben,
ging spreker na de verschillende volksstammen,
die dit schoone eiland bewonen. Achtereen
volgens behandelde hij de 3 voornaamste
rassen, n.1. de Atjehers, de Batakkers en
de Maleiers. Hy schetste hun karakter, hun
leefwyze, hun gewoonten en zeden, hun gods
dienst, hun middelen van bestaan, een en
ander doorvlochten met eeuige aardige legen-
de's en verhalen, waardoor hun eigenaardig
heden in een helder licht werden geplaatst.
Het gesprokene werd door duidelijke, mooie
lichtbeelden opgehelderd.
Deze lezing werd door de ouderen met
veel belangstelling gevolgd, hetgeen van het
jeugdige publiek niet gezegd kan worden,
dat zich niet altjjd even betamelijk gedroeg.
Zonderling geval.
Woensdagmiddag. 't Belletje va i het
gebouw Leger des Heils, Spoorgracht, rin
kelt een zacht geluid in het ruime portaal.
Buitendeur, voor gemak aan den binnenkant
van een trektouw voorzien, wordt Bpoedig
daarop als automatisch geopend. Adjudant
van liet kwartier blikt vlug langs de hoog
stellen trap omlaag, bemerkt dan beneden
in de deuropening het stoere lichaam,
het door zonnewarmte licht-bruin gelaat van
een man, op den ietwat gekromden rug een
blijkbaar zware mars torsende, verdeeld in
vakken en laadjes. Naast hem staat in
verlegen houding,een klein meisje, met bleek-
huilerig gezicht in een wit-helder winterom-
slagdookje gedeeltelijk vorborgende zorg
vuldige sluiting, door middel van een veilig
heidsspeld, geeft den indruk dat hier een
geoefende vrouwenhand wellicht voor de
't laatste maal goed heeft willen doen. 't
Uiterlijk van het kind herinnert zichibaar
aan fatsoenlyken afkomst.
Op de vraag van den adjudant wat de
vreemdeling en het meisje verlangen, ver
telt de man in onsamenhangende woorden, dat
hy zyn vrouw verlaten heeft en nu voor hem
en zyn kind om .geesteljjk onderstand" komt
verzoeken.
Ofschoon niet zoo'n merkwaardig geval,
dat .springen van een huwelijksband klonk
de vraag ,om geestelijk onderstand" wel
wat vreemd, scheen zy voort te komen uit
het hoofd van iemand, wiens hersenen in
abnormalen toestand verkeeren en, getroffen
door het merkbaar verdriet van het hevig
snikkend meisje, dat alleen het woord .moe-
dur" herhaaldelijk verstaanbaar uitbaar uitliet,
meende du adjudant in deze wellicht te
kunnen helpen, zoodat ze binnen moesten
komen.
Ze schoven daarom in het portaal, moesten
even wachten in de zaal. Adujdant verwijdert
zicli een oogenblik, komt terug en bespeurt
dat het tweetal, man en kind, heel stilletjes
zyn verdwenen.
Daar men veronderstelde, dat een krank
zinnige, in gezelschap van een onschuldig
meisje, zooeven ontdekt, nu aan zijn lot over
gelaten was en men het kind dan toch in
bescherming wenschte te nemen, werd besloten
om het spoor van beiden op te zoeken en
de politie van het geval kennis te geven.
Muntbiljetten 1
Ingediend bjj de Tweede Kamer is een
wetsontwerp, strekkende om de gelegenheid
tot inwisseling van muntbiljetten, welke
krachtens de wet van 31 Dec. 1903 op 1
April 1909 gesloten werd, alsnog open te
stellen tot 1 October 1909.
In de memorie van toelichtig wordt mede
gedeeld, dat van de 1 15.000.000 muntbil
jetten nog voor f430.730 oningewisseld is
en het wetsontwerp strekt de houders dezer
oningewisselde biljetten alsnog in de gele
genheid te stellen zich voor schade die
een bate voor de schatkist zou zyn te
vrywaren.
De onverbeterlijke.
Overeenkomstig den eisch van het O. M.
veroordeelde de kantonrechter te Medemblik
den kwakzalver Eilers uit Oegstgeest tot
twee maanden hechtenis.
Verdronken.
De 61-jarige W. F. 'Je la Rie een bekende
kellner in hut café Zomerzorg te Leiden iB
Dinsdagavond terwyl hy uit den liynburger-
singel zijn hoed zou halen die er was inge
waaid, verdronken.
Ontploffing.
Zooals reeds medegedeeld is, hoeft er te
Marseille op do «Jules Henry" een ontplof
fing plaats gehad, waarby een aantal per
sonen gedood en gekwetst werden.
De «Jules Henry" is een prachtige yzeren
driemaster, die, uit Philadelphia aangeko
men met petroleum, te Cette haar lading
had gelost. Vandaar was het schip naar
Marseille gekomen waar het, nadat het ge
kalefaterd was, werd vastgemeerd aan het
havenhoofd van Kaap Pinède, in het petro-
leumpark.
By aankomst te Marseille werden de
matrozen grootendeels vervangen door werk
lieden, die herstellingen aan het schip zou
den doen.
Daarna zou de expert van het bureau
.Veritas" met twee boambten overgaan tot
een onderzoek van het ruim en juist was het
ruim geopend, toen de ontploffing plaats had.
Het bovengedeelte van het schip sloeg uit
elkanderdo bouten werden losgerukt, de
masten braken en sloegen in zee. De per
sonen, die getuigen waren van dit schrik-
tooneel, zagen, doodelijk verschrikt, men-
schelyke lichaamsdeelen de lucht invliegen
en toen in de zee en op de kaden neervallen
in een kring van meer dan 500 M. Zoo
hevig was de ontploffing, dat de slag op
meer dan 5 K.M. afstands werd gehoord.
Toen men eonigszins bekomen was van den
eersten schrik, werd dadelijk de reddings-
arbeid begonnen, waarbij de brandweer on
vrijwilligers uit de stad de bohulpzame hand
boden. De gewonden werden met buitenge
wone voorzichtigheid op baren gelegd ;en
naar de ziekenhuizen vervoerd, terwijl do
uit elkander geslagen lichaamsdeelen zoo
veel mogelyk bij elkaar werden gevoegd, ten
einde de identiteit der omgekomenen te kunnen
vaststellen.
Voor zoover men kan nagaan, zijn er 9
personen bij de ramp om het leven gekomen.
De toestand van de gekwetsten is nog steods
zorgelyk.
Nader meldt men
Gmtrent de ramp aan boord van het Fran
sche petroleumschip, de .Jules-Henry", waar
bij 9 personen om het leven kwamen en 11
zwaar gewond werden, vermeldt de .Matin"
nog de volgende bijzonderheden
Het prachtige vaartuig was geheel uit ijzer
gebouwd, en voorde drie masten. Het was
Vrijdag uit Philadelphia, met een lading pe
troleum te Cette aangekomen, had daar ge
lost, en was naar Marseille vertrokken, ten
einde daar te worden gedokt. De bemanning
werd grootendeels ontscheept en vervangen
door werklieden, die de noodige reparaties
moesten verrichten.
Omtrent de oorzaken der ontploffing, die
buitengewoon hevig was, tast men nog in
het duister. Even voor het ongeluk plaats
had, had een-expert van het bureau .Veri
tas met tweo beambten, het schip nog on-
dorzocht, en zich daarbij bediend van een
electrische lamp, daar ieder ander licht aan
boord der petroleumschepen is verboden. Iu
ioder geval weet men, dat op een of andere
wijze de petroleumgassen, opgehoopt in du
laadruimte, tot ontploffing zijn gebracht.
De losbarsting was van zoo ontzettende
kracht, dat de ledematen der slachtoffers tot
op een afstand van 500 meter nodervielen.
Het donderend geraas der ontploffing werd
op meer dan 5 K.M. afstand vernomen. Vijf
lijken kon men slechts, na lang zoeken naar
in alle richtingen verstrooide overblyfse-
len, ongeveer samenvoegen.
Do brug van het schip was letterlyk ver
splinterd, terwyl de stalen masten als hal
men verbogen waren.
Het rijksluchtschip.
Uit München wordt aan het Handelsblad
gemeld
De Beiersche ouranten van Zaternagmor-
gen komen uit met vetgedrukte opschriften
.De Zeppelin in Stormweer", .De Zeppelin
manouvreert prachtig in een orkaan". Het
spijt ons voor de vaderlandsliefde van de
Duitschers en voor don energiokon ouden
graaf Zeppelin, doch wil men do waarheid
vertellen, dan was de tocht van Vrydag alles
behalve een succes. Het luchtschip dut in
München probeerde te landen, vermocht een
voudig niets tegen den wind, dio van het
gebergte in het Zuidwesten kwam, werd door
dien wind meegenomen, 98 kilometer ver
weggewaaid en kwam eindelijk met veel
kunst en vliegwerk in het Isarmoos bij Din-
golting terecht. Hadden de leden van de
Beiersche Automobiel Club niet een menigte
soldaten daarheen gevoerd, dan was het
luchtschip waarschijnlijk nog vorder gedre
ven, want zonder adsistentie van benedon
scheen het bijna volslagen hulpeloos. Nu,
Vrijdagmorgen om elf uur ligt het nog Bteeds
waar het was in het onherbergzame Isar
moos; het zal daar blyven totdat de wind
veranderd en het weer beter wordt.
München was Vrijdagmorgen in een staat
van opwinding, die moeilyk te beschrijven
valt. Van 's morgens zeven uur af was er
geen rjjtuig en geen automobiel meer te
krygen. Alles bewoog zich in de richting
van de Theresienwiese. Scholen hadden vry.
De kindertjes, als goede Duitsche school
kinderen, wandelden netjes twee aan twee,
meester voorop naar het oosten van de stad.
Het tramverkeer was geheel veranderd. Allo
wagens hadden een bord voorop .Zum Zep
pelin" en brachten hunne passagiers naar
de Theresienwiese. De Prins-regent en de
Koninklijke en hertogelijke families (ik noem
ze u niet op er zijn hier geloof ik 54
Koninklijke Hoogheden om maar niet van
de Hertogelijke te spreken) waren op het
balkon van een van de gebouwen van de
tentoonstelling 1908 opgesteld.
Er was krijgsmuziek en er waren soldaten
om eere-salvo's te geven Het weer was be
trokken maar er viel geen regen. En nu
over den wind, die van ochtend in de cou
ranten tot een storm en een orkaan wordt
opgoblazen. Uwe correspondent merkte wei
nig van een storm of een orkaan, maar ver
trouwde zyn eigen oordeel niet tegenover al
de beweringen van Duitsche zjjdo. Daarom
heeft hij Vrijdagochtend alle Hollanders en
andere vreemdelingen, die hy hier kent. op
gezocht en hunne meeningen gevraagd. Het
resultaat was, dat allen het er over eens
waren, dat we geenszins met een orkaan te
doen hadden. Het was, wat we bij ons een
stevigen bries zouden .noemen. Mooi weer
om te gaan zeilen. De couranten komen als
verontschuldiging aan met diepo metereolo-
giBche beschouwingen. Als een bewjjs dat
die storm niet zoo vreeselyk was deel ik u
slechts mede, dat er boven op de bekende
bolronde spitsen van de Frauenturm een heel
troepje menschen zat, en dat er bovenop de
Rathansturm een meneer een cinemathogroaph
lustig liet werken.
Op slag van negenen kwam het luchtschip
boven de Theresienwiese. Het had den wind
van achteren en kwam stadig opzetten.
Het valt niet te ontkennen, dat het eerste
gezicht zeer indrukwekkend was. Het enorme
gevaarte, evenals oorlogsschepen grys geverfd,
dreef rustig naar ons toe. De spits werd naar
beneden gewend en langzaam kwam het tot
op een hoogte van ongeveer 150 meter. Men
kon alle details nauwkeurig onderscheiden
den voorgondel en den acbtergondel, het roer
en de schroeven. Het luide gesnor van de
schroeven was duidelyk te hooren. Paarden
richtten hun ooren onrustig op, niet wetende
wat van dat nieuwe geluid te denken. Boven
do Bavaria maakte hot schip halt en liet
zich toen over de menBOhen-menigte zeiion.
Onnoodig te zeggen, dat die menigte enthousiast
was. Geweersalvo's, hoera's, hoch's, zakdoe-
keugewuif, hoedengewuif, er was een uit
barsting van vreugde, zooals men slechts
zelden in zyn leven ziet.
Uit het luchtschip werd een rcode vlag
gestoken, ten teeken dat men een landing
zou beproeven. Die landing zou plaats hebben
op het Oberwiesenveld, de plaatB waar do
militaire ballons manoeuvreeren. Dit Ober
wiesenveld ligt ten noorden van de There
sienwiese, en daar heen zou het luchtschip
trachten te varen. Het hing nu over de
iMozartstrasse en moest noordelyk eenigszins
togen den wind in. Men bemerkte toen dat
alles met vlot ging. De schroeven werden
sneller aangezet en er werd geprobeerd met
den kop tegen den wind in te komen. Het
gelukte niet. De wind dreef het schip eenvou
dig zijdelings met zich mee. Nu zag men
hoe het luchtschip probeerde een gunstiger
strooming te vinden. Het ging omhoog, maar
dreef verder. Het kwam snel omlaag maar
werd verder gedreven. Schrylings dreef het
over de stad.
Na eenige minuten was het by' het Ober-
wiesenfeld. Alles was er in gereedheid voor
de landing. Manschappen waren klaar om
het naar beneden te halen. Duizenden stonden
rondom en zagen het schouwspel aan. Maar
het ging eenvoudig niet Het schip manoeu
vreerde zooals iemand, die tegen den stroom
probeert te roeien. Het schip manoeuvreerde
naar boven en naar beneden, rechts en links.
Het hielp alles* niots. De wind dreef bet
over de vlakte heen en spoedig was hel
nog slechts een vertikaal streepje heel in
de verte.
Nu begon een wilde jacht. Ieder die een
race-autamobiel had, bood zich aan soldaten
te vervoeren en gebruikte de gelegenheid
om alle snelheidsbepalingen te overschrijden.
Lansiers draafden den weg naar Erding op.
Men zou probeeren te landen op de Erdinger
Moos. Maar het mislukte. De jacht word
voortgezet. Om half twaalf werd Freising
gepasseerdechter geen kans om te landen.
Om half één zetten de lanciers van Landshut
de jacht voort, spoedig ingehaald door de
automobielen uit München.
8 Kilometer van Landshut eindelijk, ter
wijl de wind iets bedaarde, daalde het schip
werd aan de spits voor anker gelegd.
De achtersteven werd niet verankerd. Sol
daten grepen de touwen en gaven den ach
tersteven zooveel speelruimte, dat de wind
geen schade kon doen. Graaf Zeppelin en
de manschappen bobben 's nachts in den
gondel geslapen. Nu is hot weer daglicht.
Maar het waait nog steeds en hét sneeuwt
van tijd tot tyd. Het kan in dezen tyd van
het jaar dagen duren voordat we ander weer
krijgen en zoolang zal het schip op de Isar
moos moeten blijven liggen. De couranten
verspreiden steeds nieuwe extrabladen en
probeeren er bet enthousiasme in to houden.
Maar velen vragen zich af, wat er van 't
luchtschip in oorlogstyd zou zyn terecht
gekomen. Men voelde dat het zoo'n goed
wapen tegen de overraachtigo Engolsche
vloot zou zyn en nu blaast de eerste de
beste stevige wind het weg. Zou er per slot
van rekening toch nog meer te zeggen val
len voor t -zwaarder dan lucht"-systeem
Heel München zit in de bierhuizen en houdt
een onofficieel congres over luchtscheepvaart.
Personeel Z. A. S. M.
Do geliquideerde Ned. Zuidafrik. Spoor
wegmaatschappij heeft aan haar gewezen
personeel bericht, dat een afscheids- ofher-
inneringsuitkeering gedaan wordt van f180
aan elk der 2500 vroegere ambtenaren of
beambten, onverschillig de rang en diensttyd
door hen by de maatschappij bekleed en
doorgebracht. Tevens is een fonds gevormd
en ter beschikking van de oud-directeuren
gesteld, om daaruit te kunnen ondersteunen
die in Nederland wonende oud-Z. A. S. M.-
mannen en hunne weduwen, welke buiten
eigen toedoen tydelyk niet in staat zyn in
hun levensonderhoud te voorzien.
DE WEEK.
4 April.
't Is zeer waarschijnlijk, dat de rnaneef
die kennis zal nemen van wat, door onze
Tweede Kamer, behandeld en besloten
is in de laatste week voor het Pauschrecès
van 1909, oogenblikken van vroolijkheid èn
van verbazing zal doorleven
Gij weet waar, bij het scheiden der markt
op Vrijdag 26 Maart j.l., de groote stryd
om gingof men al dan niet, in het ontwerp
tot subsidiëering van bijzondere H. B.-scho-
len, meer „waarborgen" zou stellen voor de
deugdelijkheid van het op dio scholen te
geven onderricht. Of men ook schoonschrij
ven en gymnastiek tot de verplichte vakken
zou rekenen, de hoeren waren 't er even
min over eens. Doch ddarover was geen ont
vlamming der politieke hartstochten te wach
ten. Niet dergelyke strijdvragen van den
tweeden rang zouden den door sommigen
doodgewaanden, in werkelijkheid slechts
sluimerenden, ouden, echten, vinnigen school
strijd dio van-vóór Mackay s pacificatie,
wakker roepen
Meerdere of mindere waarborgen, daar
over ging 't!
Zooals ik reeds zei, dr. Bos had olie
op de ziedende golven geworpen. Doch
evenals op de echte zee, voor eeue wjjle
kunstmatig tot kalmte gedrongen plaats
heeft, weldra begonnen do woelige baren
weer met verdubbelde heftigheid te stei
geren 1
De heer Ter Laan eischte goedkeuring
van het leerplan der bjjzondere H. B. S.
door den minister. Deze laatste bleef zeggen
.Onaannemelijk! Nooit of te nimmer! Dan
trek ik liever het ontwerp in en wacht op...
betere tydenM. a. w., tot ik straks,
na Juni, een workingmajority" van recht-
sche kleur tegenover mij heb, die 't my
minder lustig maaktlHet besef van kracht
was by Rechts duidelijk waar te nemen.
Pas had men, in «Do Standaard", kunnen
lezen, dat het compromis tusschen al de
schakeeringen welhaast zal worden gesloten
't Werd hard tegen hard, en indien mi
nister Heemskerk niet door het pijnlijke
spit in den rug aan zijn fauteuil gebonden
ware geweest, hy zou, in de woelige
atmospheer der Kamer, allicht nu en dan door
de zaal gedrenteld hebben I
Nu bepaalde Z.Exc. zich ertoe om de
heeren tot kalmte te vermanen. Maar de heer
De Savornin Lohman vertoonde, nu
en dan, de heftigheid van oen dertigjarigen
politicus, die pas komt kyken, insteê van de
bezadigdheid eens gryzen, hoogbejaarden
veteraaos. Sprak van ,den schimmel", die
liberale hersens blykt te bedekken Hij
en de heer T y d e m a n caramboleerden met
citaten van Groon en van Thorbecket
Begon er zeer bedenkelijk uit te zien. De
party-hartstocht was tot geweldigen vuur
gloed opgevlamd
Ongelukken waren te wachten- Niemand
wilde toegeven.
En toen tóen kwam weêr de wyze
dr. Bos, als redder uit den nood.
Maar hoe 1 P
Met een .trouvaille', die m. i. sprekend
lijkt op de kostelijkste 1 April mop, in deze
dagen uitgebroed Luistert eens, vrienden,
zei by ik weet iets goeds.
Gjj zyt bang voor willekeur van een mi
nister in de toekomst Eischt, van de
andere zijde, meerdere waarborgen.
Welnu,- bepaalt dan dat de bijzondere
H. B. scholen door de Regeering niet zul-
1 e n, maar dat ze door haar kunnen ge
subsidieerd worden. Niet imperatief dus, maar
facultatief
't Werd, eventjes, stil in de Kamer. Dr.
Bos' gelaat was even strak en rustig-ernstig
als steeds. En daarna... Algemeene ont
spanning
Bravo I Prachtig Juist zooDe
.puzzle' is opgelost. We hebben den uitweg
van labyrinth gevonden 1
De heer Van Wynbergen was zoo
in z n schik, dat hy. op stel en sprong van
dr. Bos „trouvaille* een amendement maakte.
De minister haastte zich te verklaren, dat
ook hy zich by dit denkbeeld zou „neer
leggen*. In de linksche gelederen ontvonkte
ware vreugde over het idee-Bos, door baron
Van Wynbergen tot voorstel gemaakt.
't Was, plotseling, alles pais en vree.
Het gevaar gowokon
Men hunkerde naar de stemming. En zy
kwam I
Ze bracht schitterende zege aan 't amen
dement-Van Wijnbergen.
Met 62 tegen 19 stemmen werd 't aan
genomen. Zeer eigenaardig blyft hierbij, dat
de geheele Kuyper-groep tegen stemde.
Wat als men over do zaak kalmpjes
nadenkt het verschil is tusschen deze be
slissing, welke ten slotte toch alles aan de
zelfstandige beslissing des ministers overlaat,
dus, natuurlijk, het leerplan incluis 1
en wat de heer Ter Laan wenschteis 't u
duidelyk I 't Ging der Kamer als ons allen
wanneer we in een allerneteligst parket ver
keeren en iemand geeft een middeltje aan,
dat „den schijn redt* en u van de nacht
merrie verlostVooruit maar Hard
bravo-roepen. Afgeloopen Niet meer over
denkon of praten
De minister kwam er, overigens zonder
kleerscheuren af. De Kamer weigerde, met
4389, in te gaan op het voorstel-Ketelaar
om te bepalen, dat by de beslissing over
subsidie de Raad van State zal moeten .ge
hoord* worden. Do minister blyft dus vol
komen vry en zelfstandig in zjjne dccissie.
Mooier kon de heer Ter Laan 't toch niet
verlangen 1
Het amendement-Ter Laan betreffende
goedkeuring van het leerplan werd natuurlijk
verworpen (5429het tweede van dien
afgevaardigde strekkend om schoonschrijven
en gymnastiek tot verplichte vakkon te maken
verwierp de Kamer met 5231, en zelfs het
derde amendement-Ter Laan ('t eenigst, door
de C. v. R. niet ontraden) tot kostelooze toe
lating van minvermogenden, met 55 tegen
stemmenDeze laatste beslissing moet worden
betreurd. Dit succes had men den heer Ter
Laan, die zich, op uitnemend-tactische wyze
heeft geweerd, kunnen verschaffen, om
de zaak zelve en om de waardeering, welke
de ijver van genoemden afgevaardigde, by
de behandeling van dit ontwerp ontwikkold,
verdient.
Ten slotte bleken slechts de sociaal-demo
craten. de oud-liberalen Van Foreest, Tyde-
man en De Beaufort, benevens de Unie-
liberaal Van Doorn tegen het artikel tozyo,
waarin de voorwaarden van subsidiëering zyn
vervat. Een der allerbelangrijkste punten is
dus van de baan, maar er blyft nog, voor
na Paschen, 't een en auder over, dat tot
.geanimeerd* debat* aanleiding kan geven.
Of men nog tyd en lust zal vinden om
het voorstel-Lohman te behandelen, waardoor
aan de ellendigo werkmethode, alias slak
kengang, welke de Kamer totdusver .hul
digt zeer beduidende verbetering zal ko
men 'tZou, voor de .nagedachtenis'
van dit welhaast-stervende Parlement wèl
goed zijn! Muar dr. Kuyper heelt reeds
twijfel uitgesproken, ot do zieltogende Kamer
wel zulken arbeid kan en mag doen. Toch
wil ik van harte kopen, dat de heeren, vóór
de finale scheiding, dit goede werk nog
zullen afdoen, want na den .grooten schoon
maak" komt er zooveel kykec I't Zou
inderdaad al to treurig wezen wanneer dit
practische voorstel van een man, die zulk
eone rjjke ervaring heeft, dio zoozeer bevoegd
is om deze trage koe by de horens te vat
ten, in de verdrukking r&akte!
Maar laten we het beste, mooiste ervan
hopen, 'tls nu de tyd om bljjdo verwach
tingen te koesteren. Het geschut staat gereed
om straks, den lande te verkondigen het
groote, goede nieuws, dat thans met zooveel
spanning wordt verbeid. Aan de departe
menten te 's Gravenhage is kond gedaan,
dat H. M. de Koningin van Paschen af geen
stukken meer zal teek enen. Ook daaruit
blykt dus, omstreeks welken datum de ge
boorte ten paleize wordt verwacht.
Dat de Vereenigde Vergadering der beide
Kamers j.l. Donderdag zonder discussie en
zonder stemming de wetsontwerpen betref
fende Regentschap en Voogdij heeft goed
gekeurd is, in de gegeven omstandigheden,
slechts te pryzen. Na de tweede toelichting
door den minister van Binnenl. Zaken waren
trouwens de bezwaren, tegen de regeling van
het Regentschap gerezen, vrywel outzonuwd.
Eene „herboren" Kamer met werkkracht
en die tevens met vlugheid do staatsmachine
in gang houdt; eene gezuiverde Haagschc
„arabtenary", met of zonder parlementaire
enquête; zoodat mannen van talent arbeid
te doen krygen, hun waardig, en klerken de
voor dezen geschikte bezigheid niet 't om
gekeerde, gelijk thans soms het geval is,
zouden wy de verwezenlijking dier idealen
beleven I Eene maatschappij, in welke
gelyk minister Nelissen met ernst blijkt
te willen bevorderen de ongelukkigen,
die voor hunne zonden in den kerker moes
ten boeten, niet levenslang met het ,Kaïns-
mork' moeten rondloopenniet, door do
hardheid der maatBchappy-zelve, naar de
misdaad teruggedreven, doch gesteund in
hunne pogingen om zich weer op te richten
zullen we haar eerlang zien aanlichten
tls, er aan denkend, om in echte, blijde
Paasch-stemming te komen. Als nu slechts
de winter zoo vriendelijk wil zyn om de
deur, eindelijk, op een kiertje te zetten
Dat arme Lente er door kan sluipen
Lente, waar we naar smachten
Mr. Antonio.
Paaschklanken.
Staat op en ontwaaktVoelt den Paaschgeest in U I
De dood moet voor 't leven toch' wijken.
Wat lang heeft gesluimerd in woud en in dreef,
Verbreek' fluks de boeien, ontwaak' en herleev',
Om weldra in feesttooi te pryken.
Staat op en ontwaakt I Voelt den Paaschgeest in U,
Die U voor het hoog're doet gloeien.
Wat laag en onedel is sterve en vergat
Dat ieder de mncht van liet kwaad meer weersta,
En al wat niet deugt, moog' verfoeien.
Staat op en ontwaakt I Voelt den Paaschgeest in U
De dood wijkt voor 't Hoogere leven.
Worde ieder deelachtig dat zegenrijk iotl
Vinde ieder in al wat verheft slechts genot I
Die roepstem gehoor slechts gegeven I
W. METS Tz.
Ingezonden
De Redders der Schipbreukelingen van de
„Fernando",
het Italiaansche Volschip dat op 23 Novem
ber j.l. is vergaan in den Engelschen hoek
by Tersobelling.
Mjjnheer de Redacteur!
Voor eenige weken werd in Uw Blad
overgenomen, een artikel uit het .Handels
blad', waarin ernstig werd ontraden gehoor
te geven aan een door my verspreidde Cir
culaire, houdende het verzoek, een gift te
zenden ten bate van de Redders der schip
breukelingen van de .Fernando".
Uwe Redactie betuigde met dit schryven
van het „Handelsblad" hare sympathie Ook
U achtte het ongewenscht, speciaal nu wéér
voor deze Terschellingera, die f50 van de
Redding-Maatschappij ontvingen, extra steun
of belooning te vragen, daarbjj herinnerende
hoe men voor de Redders te d e z e r plaatse,
steeds bad nagelaten iets te doen.
Ik verzocht U destijds in mjjn kort ant
woord, later nog eens over eenige ruimte te
mogen beschikken. Ik kon mijn tyd toen
beter gebruiken, dan voor het houden van
theoretische beschouwingen, waaraan de arme
menschen om wie het hier gaat, niets hoe
genaamd hebben.
Thans ben ik mot myn practis-ch werk
ongeveer gereed gekomen en ik heb, trots
de meeat hatelijke tegenwerking, myn doel
bereikt.
Deze kloeke helden ter zee, moesten
en zouden een extra belooning hebben.
Dh&rom was het my te doen en hot schan
delijk feit, dat men voor de moedige Redders
te dezer plaatse, by meer dan eene ge
legenheid niets deed dan hunne namen
vermelden, in een mooi opgesteld Couranten
bericht, mocht voor my allerminst een reden
zijn, van mijn voornemen af te zien.
Evemnin heb ik my laten terughouden,
door de vileine verdachtmaking van de
,Handelsblad"-rcdactie, haar van hier uit
ingeblazen. Ik ken to goed, M. de R. de
bron waaruit dat water opwelt en ik weet
de bedoelingen dezer menschen, die
zelve nooit iets tot stand brengen en die
met leede oogen telkens moeten aanzien,
hoe al hun laster niet by machte is, het
in my gestelde vertrouwen te vernietigen,
omdat de laster voor de waarheid wijken
moet.
Zoo ik U reeds vroeger meldde, adver-
tentiën werden door my' niet geplaatst en
de steun der Pers werd ditmaal niet door
my gevraagd.
Het Handelsblad" en de vooruit
strevende autoriteiten van Terschel
ling werkten om het hardst tegen.
Toch kwam het bedrag van f1517.751) by
my in.
Aan alle gevers myn hartelyken dank.
Zy hebben een kostelijk werk gedaan. Per
soonlijk ben ik in de vorige week te Ter
schelling geweest om met eigen oogon te zien,
den toestand in de gezinnen dezer b e w o n-
der en «waardige, moedige belden,
die met 9 man van de 12, uit den vreese-
lijksten doodBtrjjd in do woedende golven,
terugkeerden, nauwelijks zelve in het leven
behouden.
Ik heb geboord van hun lijden en leed,
van hun bange worsteling om het leven en
van hnn zelfopoffering, en ik heb gezien den
nood, de ellende en de kommer |in velen
hunner voor het meerendeel zeer talryke
gezinnen.
Maar ook, ik mocht getuige zjjn van de
ontroerende dankbaarheid dezer negen men
schen toen ik aan elk hunner f160 kon ter
hand Btellen.
Tranen welden in hunne oogon on zy kon
den het nauwelyks gelooven dat al dat geld
voor hen was.
Wat ik daar gezien en gehoord heb,
De gespecificeerde lyst, vermeldende de
initialen van de gevers, lieten wy achter
wege. (Red. VI. BI.)
