KLEINE COURANT
1
't Vliegend Blaadje
voor Ho/der, ToxoiWioringon on Anna Paulowna
37ste Jaargang.
DOOR BEIDER SCNDLD.
No. 8782.
Woensdag 12 Mei 1909.
Bnreaa: Spoorstraat.
Telefoon 59.
Bnreaa: Koningstr. 29.
Interc.-Telefoon 50,
Uit het Buitenland.
De berichten over de onlusten in Adana
te Konatantinopol ontvangen loopon tot Mei
en Bchilderen don toestand als ongnnatig. Ze
bevestigen voorts dat zich hier en daar ook
de troepen aan moord en roof hebben Bchul-
dig gemaakt. Meer dan vijftien duizend Ar
meniërs, van wie driehonderd gewond zjn,
hebben een toevlucht gezocht in Duitsche
en Grieksche fabrieken. Er heersoht gebrek
aan voedingsmiddelen en men vreest voor
het uitbreken van besmettel jko ziekten. Nog
altyd wordt er geplunderd en gemoord. Hoe
wel hier en daar ook eigendommen van
Europeanen beschadigd zijn, zjn het toch
over 't geheel de Armeniërs, die het ontgel
den moeten. De Europeanen worden ontzien.
Men hoopt, dat de naar Adana gezonden
troepen uit Saloniki er in sullen slagen, de
orde te herstellen.
De Armeniërs te Konstantinopel zeggen,
dat Ali bei, ambtenaar aan het ministerie
van Binnenlandsoho Zaken, de moorden in
Adana officieel heeft aangemoedigd.
Het verluidt overigens, dat de in hechtenis
genomen secretaris van Abdul Hamid voor
den krijgsraad erkend heeft, dat do onlusten
in de provincies door Abdul Hamid zjn aan
gesticht.'
Uit Saloniki komt bericht, dat de ver
houding tusschen Grieken cn Bulgaren in
Macedonië weer slechter wordt.
Er zjn moerbeiboomgaarden voor de zijde
teelt bestemd vernield en de moorden nemen
toe.
Naar de .Times" echter uit Konstantinopel
verneemt, heeft de opperbevelhebber van het
Turksche leger Mahmoud Chevket pacha
aan den vertegenwoordiger van hot blad
«Sabah* doon weten, dat de jongste berich
ten uit Anatolië en Armenië van zeer be
vredigenden aard zjn. Uit dezelfde bron
blijkt dat het gevaar voor een nieuwen aan
val op de Armeniërs geweken is.
De nieuwe Turksche overheid vereffent
thans de rekeningen.
Te Saloniki is een stoomschip aangekomen
met 705 gevangenen uit het gevolg van den
vroegeren sultan pasja's, generaals, kolo
nels en kapiteins die geacht worden de
voornaamste aanstichters te zjn van de reac-
tionnaire beweging en aan de soldaten geld
hebben verstrekt, om hen tot don opstand
te bewegen.
Er is een krijgsraad benoemd, voor welke
de 9000 soldaten van de keizerlijke garde
terecht zullen staan. Voorloopig echter heeft
men deze manschappen maar aan het werk
gezet by den aanleg van strategische wegen
in de verschillende vilajels van Macedonië.
Een zestigtal genie-officieren zal toezicht
houden op deze werken.
Deze vorm van straf lijkt ons nog zoo
kwaad niet toe ook niet voor Turkije.
Mecklenburg heeft nog altijd geen grond
wet, hoe dikwijls daar in den Duitschen
Rijksdag ook is op aangedrongen. Een groot
aantal afgevaardigden heeft nu de volgende
interpellatie tot de Rjjksregeering gericht
.Wat is de Rijkskanselier van plan te doen,
nu lo de verwachting, uitgesproken in het
besluit van den Bondsraad van 26 Oct. 1875
.dat de Mecklenburgsche regeeringen erin
zouden slagen met den Mecklenburgsche
Landdag tot overstemming te geraken om
trent een wijziging van de bestaande Meck-
lonburgsche grondwet en 2o de door den
plaatsvervanger van den Rijkskanselier op
24 Jan. 1905 uitgesproken meening dat het
geheel en al buitengesloten was, dat Meck
lenburgsche regeeringen het plan zonden
hebben opgegeven en dat de Mecklenburg
sche landstanden op den duur zouden blijven
weigeren om een op moderne leest geschoeide
grondwet in hun land in te voeren*, ten
minste voor zoover de ridderschap betreft,
gebleken iB op een vergissing te berusten
Op den duur zal de ridderschap toch wel
moeten toegeven.
De Russische Czaar heeft niet veel trek
om het organisatiebesluit betrekkelijk deD
marinestaf door de Doema genomen, goed te
keuren. De ministers zijn naar Tsarskoje Selo,
het vcrblyf van den Czaar, heengereisd en
hebben daar in een vergadering met den
Czaar het beBluit besproken.
Stolypin verklaarde dat de weigering om
het wetsontwerp te bekrachtigen, het kabinet
tegenover de beide kamers in een zeer moeilijke
positie zou plaatsen. Daarmede waren alle
ministers het eens. Nadat alle ministers had
den gesproken, zette Stolypin uiteen, dat de
bekrachtiging dus noodzakelijk was, om moei
lijkheden te verkrijgen.
De Tsaar verklaarde toen de zitting ge
sloten, met de woorden, dat hjj over twee
dagen zijn besluit aan Stolypin zal mededeelen.
In Frankrijk is 't tusschen de regeering en
de post- en telegraafambtenaren nog lang
geen vrede.
De 7 postbeambten die voor den raad van
Discipline moesten verschijnen, hebben open
lijk in de bladen verklaard, dat zij aan de
oproeping geen gevolg zouden geven, daar zj
in geonen deele te kort zjjn geschoten in de
vervulling hunner beroepsplichten, terwijl de
regeering een aanslag pleegt op hun staats
burgerlijk recht om vrjeljk hunne meening
te mogen uiten.
Minister Barthou deelde aan een redacteur
van de Matin mede dat de regeering er niet
aan denkt van den thans ingeslagen weg af
te wijken. Tegen een mogeljjke staking zjn
reeds maatregelen genomen men zal o.a.
postduiven in dienst nemen, die Btaken niet
en de regeering rekent bovendien op den steun
der openbare meening.
Men meent dat de regeering de syndicaten
der postbeambten niet zal erkennenmaar
misschien duldt zy ze wel na al hetgeen
Clemenceau reeds zoo half en half toegezegd
heeft bij de beëindiging der vorige staking,
gelooft men niet dat zy doortastende maat
regelen zal durven nemen.
Nieuwsberichten
HELDER, II Mei.
Mr. Th. H. De Meester.
Vrydagavoüd was door de Vrijzinnige
Kiesvereeniging .Helder" in „Casino' een
openbare vergadering uitgeschreven, w^ar de
candidaat voor het lidmaatschap der Tweede
Kamer in dit district, de oud-minister Mr.
Th. H. de Meester, alB spreker optrad.
Do zaal was geheel gevuld.
Nadat de Voorzitter der kiesvereeniging,
de heer B. L. van Albada, de vergadering
met een korte inleiding had geopend, ver
kreeg de heer De Meester het woord.
Deze ving aan met er op to wjzen, dat
sinds 80 April overal in den lande feest
vreugde hperscht. Nu de bljde verwachting
een blyde gebeurtenis is geworden, zijn de
gedachten aan den verkiezingsstrijd voor een
wyle op zyde gezet. Hieruit blijkt, dat nog
altyd ons Vorstenhuis het symbool is voor
de eenheid van ons volk en en allen zich
eendrachtig Bcharen om de Oranjevaan. Ook
met het oog op den binnenlandschen toestand
en de buitenlandsche verhoudingen is deze
febeurtenis een oorzaak van dankbare vreug-
e. Spreker wenschl daarom zyn gehoor geluk
met de geboorte van Prinses Juliana.
(Applaus).
Vervolgens ging de heer De Meester over
tot uiteenzetting der beginselen, die door hem
worden voorgestaan en merkte daarby op,
dat de vryzinnige beginselen hem in het bloed
zitten. Hj verdedigde daarop het verkiezings
program der Liberale Unie, waarbj hy zich
had aangesloten on die krachtig propaganda
tracht te maken voor Algemeen Kies
recht, na voorafgegane grondwetsherzing
en Staatspensionneering.
Spreker ging na hoe in 1894 Tak van
Poortvliet een wet tot stand trachtte te bren
gen, waarbij het kiesrecht op breeden grond
slag werd geregeld, hoo door de aanneming
van het voorstel Meyier het ministerie aftrad
en opgevolgd werd door het kabinetVan
Houten, die de tegenwoordige kieswet tot
stand bracht, waarby op angstvallige en
bekrompen wijze aan de belastingbetalenden
het kiesrecht wordt toegekend. Ook is er
verschil tusschen belastingbetalenden in de
directe belastingen en loonkiezers. De eersten
worden door de ontvangers automatisch op de
kiezersljst geplaatst, de anderen moeten zich
aangeven, mogen in 13 maanden by niet meer
dan 2 patroons werkzaam zijn geweest en moe
ten nog een zeker loon verdiend hebben. Een
ander droevig gevolg van het kiesrecht Van
Houten is de kiezerskweeking, doordat som
mige personen en vereenigingen de belasting
voor anderen betalen. Samenkoppeling van
belastingbetalen en kiesrecht leidt mede tot
allerdwaaste gevolgen, doordat de bezittingen
nu eens zus een ander maal lager worden
geschat, waardoor sommigen hun kiesrecht
verloren, zonder dat hun geschiktheid en
maatschappelyke welstand veranderde. Het
peuterige der tegenwoordige kiesrechtregeling
moet daarom door een betere vervangen wor
den. Aan ieder moet hot kiesrecht toegekend
worden, als er geen overwegende bezwaren
bestaan hem dit te onthouden.
Dit is 't algemeen belang en splitst
de natie niet langer in twee deelen. Om
hier toe te geraken moet de linkerzjde
versterkt worden. De indiening van het
voorstel tot grondwetsherziening door het
vorig kabinet, heeft wel dien invloed ge
had, dat alle partyen het kiesrechtvraag-
stuk op hun programs hebben geplaatst
maar van de rechterzijde is geen algemeen
kiesrecht te verwachten, want zoowel de ant.
rcv., als roomsch kath. hebben op hun pro
grams geplaatst het gezinshoofden-kiesrecht.
Al bestaat er by Roomsch-kath. een sterke
Btrooming voor Algemeen Kiesrecht, en al
is dit volgens Dr. Hoffman niet in stryd met
de R.K. kerk, is het om praotiBch politieke
redenen toch niet op het progam geplaatst. By
de Ant.-rev. bestaat te dien opzichte geen
verschil, omdat hun beginselwortel algem.
kiesrecht verbiedt, maar dit verhinderde in
1894 hun eminenten leider Dr. Knijper niet
zich aan de zyde van Tak te voegen en
kwam hy ook niet op tegen de opname van
hen, die niet aan 't hoofd van een gezin
staan, zooals, wegens celibaat, de priesters.
Van de rechterzyde is dus voor Algem.
KieBr. niets te verwachten on dienen alle
vrjzinnigen krachtig te ijveren voor Alge
meen Kiesrecht na voorafgeganen grondwet
herziening.
Daarna ging Spreker over tot het 2e punt
zijner rede: de Staatspensionneering. Na er
op gewezen te hebben, dat het een plicht is
van naastenliefde en barmhartigheid om die
ouden van dagen, welke gesloofd en gezwoegd
hebben, om eerlijk door de wereld te komen,
op hun ouden dag to gemoet komen, wees
Spr. er op, dat ook het staatsbelang dit eischt.
De zorg voor den ouden dag verlamt
de werkkracht, doet den mensch voor
den tjd verouderen en geeft aanleiding tot
verkwisting van werkkracht. Meer dan 15
jaar geleden is door de Tweede Kamer
de motie-Heldt aangenomen tot het instellen
van een onderzoek van ouderdomsverzekering,
maar nog is geen wet tot stand gekomen.
Minister Talma wil eerst de Ongevallenwet
en de invaliditeitswet herzien en nagaan hoe
die werken, alvorens te overwegen tot in
diening van een ouderdomsverzekering. Alles
zins begrijpeljk iB het daarom dat de vraag
gesteld wordthebben wy den juisten weg
ingeslagen Tot dusver wilde men een ver
zekering volgens het Duitsche Btelsel, omdat
dit zich aansloot by de ongevallenwet. In
Denemarken en Groot-Brittunje zyn verzeke
ringen volgens andere stelselsin België
heeft men de vrjwillige verzekering, doch
dit schynt een mislukte proefneming. In
Denemarken heeft ieder op 60-jarigen leef
tijd aanspraak op pensioen, indien zy het
noodig hebben. In Engeland heeft ieder in
gezetene recht op uitkeering, als hy 70 jaar
is en niet meer dan f378 inkomen heeft;
de uitkeering bedraagt hoogstens f 3, minstens
f 0.60 per week. Het Duitsche stelsel heeft
wel eenige voordeelen, maar de nadeelen,
die deze verplichte verzekering aankleven,
zyn niet gering te achten. De administratie
is omslachtig, de veelal lage luonen maken
het betalen der premie moeilyk, terwijl het
onzeker is of men er ooit eenig voordeel van
zal hebben. Bij ons te lande heeft het stelsel
zonder verplichte bjdrage vele voorstanders
gekregen, vooral nu de Bond van Staatspen
sionneering matiger in zyn eischen is ge
worden. Uit de brochure van de heeren
Boekcnoogen, Boswjk cn Feisser .de B. B.
F. brochure genoemd) bljkt, dat men den
eisch om aan allen op 65-jarigen leoftjd
pensioen uit te keeren, laat varen. Men ver
langt nu voor onvermogenden het volle be
drag, voor minvermogenden de helft en voor
gegoeden niets. Hiermede nadert men het
Engelsche stelsel. Spreker behoort tot hen,
die staatspensioen willen uitkeeren aan de
zulken, die het noodig hebben, die oud ge
worden daaraan behoefte bijken te hebben.
Het algemeen belang is daarvoor de rechts
grond, er spreekt uit waardeering voor den
handenarbeid, het verheft den arbeider en ver
sterkt het verantwoordel jkheidsgevoel. Staats
pensioen zal groote offers van de Staatskus
oischen, maar dit is niet onoverkomelyk. In
1899 waren in ons land 806.000 inwoners
boven den 65-jarigen leeftjd, in 1909 was
dit getal gestegen tot 350.000. By een weke-
lyksche uitkeering aan allen van f 1 zou dit
een bedrag vorderen van f18 millioen, en
by een wekel. uitkeering van f8 f54 milli
oen. De getallen voor 70-jarigen zyn 188.000
en 210.U00 en daarvoor zullen by een zelfde
uitkeering benoodigd zyn f 11 mill. en f33
mill. Er bestaat niet de minste kans om voor
dit doel f54 millioeu te krjgen, doch als
men hen, die zichzelf kunnen bedruipen, uit
sluit, dan worden de cijfers anders. Volgens
raming zou dan 11 h 12 millioen benoodigd
zijn. Mr. Treub acht die cjfers te laag, doch
dat komt, doordat hj de bedeelden er ook
in opneemt. Volgens den heer Tasma zou
eon bedrag van 14*/a millioen noodig zjn en
volgens den heer Patyn 14 millioen. Deze
sommen zjn wel aanzien!jk, maar toch wel
te vinden, niet zoo erg afschrikkend. Wel is
de financiëele toestand des lands minder
gunstig dan in 1906 en 1907, toen spreker
minister was, doch het gaat er mede, als met
eb en vloed en de kentering is al reeds te dien
opzichte gekomen. Er is al een stijging vun
inkomsten merkbaar, zoodat de voorgestelde
verhooging op 't gedistilleerd door minister
Kolkman zal worden ingetrokken. Nochtans
blijft de kans op succes bj de Staten-Gene-
raal onzeker.
Spreker heeft tjdens zjn ministerschap
ontwerpen gereed gemaakt, hoe men aan
het geld moet komen voor ouderdomsver
zekering. Dit is een gemengd stelsel van
belastingverhooging en wel een progressieve
verhooging van vermogens- en bedrjfsbe-
lasting en een verhooging van successie
rechten. Opinerkeljk iB 't, dat minister
Kolkman, die spreker verving een deel dier
voorstellen heeft overgenomen en een ander
deel in gewjzigden vorm heeft ingediend.
Maar ten opzichte der pensionnee ring is
van de rechterzijde niets te verwachten,
want op de programs der Ant.- rev. en
Roomsch kath. komen de verplichte verzeke
ring voor. Hoewel Dr. Kujper in 1901 zich
als felle tegenstander vau de verplichte ver
zekering deed kennen, dit systeem onzedel jk
noemde, treedt h j nu op als kampioen van het
Duitsche Btelsel. De mannen van de Liberale
Unie zjn voor het Engelsche stelsel, (staats
pensioen zonder.premiebetaling» en Spreker
zou zich gelukkig rekenen, als hj mocht
medewerken tot het tot standkomen van
zoodanige wet, waar naar duizenden reik
halzend uitzien. Verhooging van de in
komstenbelasting en successierechten zou
daarvoor noodig zyn, doch dit is iets anders
dan minister Kolkman wil voor sociale
wetten, n.1. invoerrechten. Zoodanige protec-
tioneele maatregelen zouden voor ons land
een ramp zjn en, is men hier eenmaal mee
begonnen, men zou verder op dezen heil-
loozen weg voortgaan en de eerste levens
behoeften duurder maken. Behalve dit heeft
men van rechts te verwachten een derde
aanval op de schatkist voor gelijkmaking
van openbaar en bjzonder onderwjs, ten
opzichte van den schoolbouw. Volgens een
christeljk schoolhoofd wordt het dan een
Janboel.
Met een krachtige opwekking aan de vry
zinnige kiezers van Helder, om zich een
drachtig aaneen te sluiten bj de verkiezing
ter verkrijging van Algemeen Kiesrecht cn
Ouderdomsverzekering eindigt Spreker zju
luid toegejuichte rede.
In de nu volgende pauze was er gelegen
heid zich op te geven als debater. Na de
heropening der vergadering deelde de Voor
zitter mede, dat zich hadden aangegeven do
hecren Thomassen, Burm en Hartendorf, aan
wie elk een kwartier voor debat werd toe
gestaan. Later stond de heer Burm den tjd
hem toegestaan aan den heer Thomassen af.
Laatstgenoemde het woord bekomende zegt,
dat de soc.-dem. door den spreker buiten de-
gemeenschap worden gesloten, hetgeen bj
den aanvang al bleek bij du vermelding der
bljde gebeurtenis. Hy kan zich, hoewel zich
verheugende over de moeder Wilhelmina
van Nassau, niet instemmen met de hulde
aan de koningin. De gebeurtenis heeft
z.i. geen politieke beteekenis, want zj kan
niets doen ter verbetering van den toestand.
De liberalen hebben in 1848 het koning
schap vermoord. Ook de ant.-rev. zjn niet
anders, want in 1581 zwoeren zij hun vorst
af en in 1648 vermoordden zj den Engelschen
koning, waaraan spreker niet meegedaan zou
hebben. Daarna wordt door debater de
vrjzinnigheid van den heer De Meester ge-
critiseerd, bljkende uit de troonrede van
1905 en uit het optreden van min. Cohen
Stuart tegenover de mariniersbond. Hj zegt
verder met genoegen het pleidooi voor Alge
meen Kiesrecht gehoord to hebben, doch dat
het nu op het program der Lib. Unie voor
komt is het werk der S.D.A.P., die reeds
van 1897 af daarvoor jverde. Nog vraagt
hj hoe de heer De Meester denkt over
vrouwenkiesrecht en vernam ook gaarne van
den chr.-dem. debater hoe zjn partij over
dit onderwerp oordeelt. Omtrent Staats
pensionneering werd door den inleider wol
de B. B. F.-brochure genoemd, doch de wer
ken zjner partjgenooten Vliegen en Wibaut
verzwegen. Zjn partj stelde het pensioen-
vraagstuk reeds 10 jaren geleden aan de
orde. Van rechts is ten opzichte der pen-
sionneering niets te verwachten, indien men
dus Staalman kiest, kiest men niet demo
cratisch. (Een stem-daar protesteer ik
tegen*). Staalman had hier moeten zjn, ik
kom wel uit Amsterdam, dan had hij een
lesje gekregen. Kiest ge rechts, daar hoort
Staalman by, dan vermoordt gj het staats
pensioen. Maar wees ook voorzichtig met
De Meester, hj zegt bj «voorkeur" in de
richting van Staatspensioen, dus als het niet
anders kan, stemt hj, hoewel noode voor
het Duitsche stelsel en dit zou een ramp
voor de arbeiders zjn, die van hun gering
loon geen premie knnnen betalen. Nog be
weert do debater, dat van rechts nietB, van
links iets is te verwachten, maar de partj
die voor de volksbelangen is, is de S.D.A.P.
en raadt daarom aan, rood te kiezen.
De 2e debater, de heer Hartendorf is nu
aan het woord. Deze spreker wordt herhaal
delijk geïnterumpeerd en uitgejouwd. Hj
zegt, dat men ondervonden heeft, wat men
heeft, als men een vrjzinnige kiest, de be
langen van 't district zjn hier schromel jk ver
waarloosd vorder beweert hj, dat van 't
Algemeen Kiesrecht niets komt, want de
linkerzyde zit met het conservatieve blok
aan het been. Ook van de Staatspensionnee
ring komt niets terecht, want de heer Van
Karnebeek wil, dat de arbeidersklasse bj-
draagt, terwjl de heer De Meester in 1905
verklaarde, dat er geen rechtsgrond bestond
voor Staatspensionneering. Om die gelden,
voor die verzekering te krijgen, zegt debater,
op een vraag van den Voorzitter, door een
sterke progressie op de grootere vermogens
belasting. Ten slotte zegt hj tot de verga-
doring Qj wordt bedrogen, welke woorden
oen hevig rumoer veroorzaken, zoodat hj
onder gejouw het podium moet verlaten.
AlBnu vorkrjgt de heer De Meester het
woord ter beantwoording der beide debaters.
Tot den heer Thomassen zegt hy, dat het
overgroot» deel van het Ned. volk zich ver
heugt over de blyde gebeurtenis, die niet
alleen de Moeder, maar ook de Koningin
geldt 6d toont aan dat wy in een consti
tutioneel staat wonen, waar de Koningin
kan staan boven de part jen en zj het sym
bool is onzer volkseenheid. Uit de algemeene
feestvreugde bljkt duideljk, dat het volk
aan zjn Vorstenhuis gehecht is en nog altjd
de leuze aanheft
»'t Is Oranje I
't bljft Oranje 1
(Langdurig applaus)
In 't overige deel van zyn repliek weerlegt
hij op verschillende punten den heer Tho
massen. Hj toont aan, dat het vorig mini
sterie de vrjheid der vakbonden hoog heeft
gehouden, ook ten opzichte van den mari
niersbond, hetgeen zelfs door Troelstra is
erkend. Omtrent het kiesrechtvraagstuk her
innert hj er aan, dat de vrjzinnigen niet
door de S.D.A.P. gedwongen zjn geworden,
want reeds in 1879 jverden prof. Pekelha
ring met hot Ned. Werkliedenverbond voor
Algemeen Kiesrecht. Verder verklaart spreker
dat hj voor vrouwenkiesrecht is. De beschul
diging als zou het vorig kabinet weinig ge
daan hebben, weerlegt h j door op te merken,
dat het 45 wetsontwerpen indiende, dat daar
van zoo weinig zyn aangenomen is mede de
schuld der soc.-dem., die mede de begrooting
van Oorlog afstemden en alzoo het kabinet
verhinderden hun voorstellen te verdedigen.
Bovendien had het ministerie feiteljk geen
meerderheid, het verschil tusschen een link-
sche meerderheid en een rechtsche meerder
heid is zeer groot. Dat men aan de vrje
liberalen zou vastzitten, is niet waar, want
de unie-liberalen hebben geweigerd het recht
van amendement voor de le Kamer.
Aan den heer Hartendorff zegt hj niette
begrijpen, wat de zoogenaamde Chr.-dem.
wil. Jaren lang heeft hj fel Dr. Kuyper
bestreden en thans steunt hj diens politiek.
Door die verandering zal hj dus zyn voor
verhooging van invoerrechten, waardoor de
arbeiders onder duurdere levensmiddelen ge
bukt zullen gaan. Nog merkt hj op, dat
Kuyper wil pensioen op 70-jarigen leeftjd
met premiebetaling, maar dat de vrjzinnigen
streven naar een Staatspensionneering op
Engelsche loost geschoeid. Doch als dit niet
is te verkrjgen, zou spreker uit een prak
tisch oogpunt ook te vinden zjn voor een
ander stelsel, want een half ei is beter dan
een leege dop. Ten slotte wekte hj nogmaals
allen op met groote meerderheid te toonen,
dat men deze richting opwil. (Applaus).
Hierna sluit de voorzitter onder dankzeg
ging aan spreker en debaters de vergade
ring.
DE WEEK.
9 Mei.
Er iB en bljft voorhands nog maar één
bericht, in de bladenéën enkel hoekje, waar
de lezer thans aandacht voor heeft. En dat
ishet nieuws uit Den Haag, van het Noord
einde. Zjn we dankbaar en gelukkig, dat t
tot op dit oogenblik steeds even hoopvol en
rooskleurig, bemoedigend bleef. Alles wjst
er op, dat de 10e Mei 1909 een feestdag in
Nederland kan zjn, zoo vol van schitterenden
jubel; vau uitbundige vreugde, als waarvan
de Hagenaars, die voor prins Hendrik s paleis
Dinsdagavond j.1. eeno manifestatie van hulde
brachten, dermate spontaan-hartstochtel jk uls
nog maar zelden is aanschouwd op Neder-
landsohen bodem, van onze nuchter-kalme
Hollandsche mannen en vrouwen De goede
tjding dat de Koningin Haar kind, zelve zal
voeden; dal er noch min noch kunstvoeding"
voor de kleine prinses Juliana zal worden
gebruikt, is wèl een blijde mare. Niet slechts
wijl eruit bljkt de heerljke zuivere moeder
liefde van Hare Majesteit, maar ook mis
schien vooral wjl de Koningin hier een
voorbeeld geeft, dat niet genoeg kan worden
geprezen. Welaan, dames van «haute
volde", en wie er zoo gaarne toe willen ge
rekend wordenonverschilligen, gemakzuch-
tigen, behaagzieken, lakschen, weet ik al
wat meer de Koningin der Nederlanden
geeft u een schitterend voorbeeld! Wie nu,
voortaan, «du ton" wil sjn, onder de Neder-
landsche vrouwen, dio de heerljke moeder
weelde kunnen genieten, zy mogen (als
de natuur 't haar veroorlooft, dat voorrecht
te genieten) minnen en zuigffesschen aan
kant doen. Haro kinderen voeden aan de
moederborst: de goddeljke bron van leven
en gezondheid, waarmee immers niets
kunstmatigs" te vergel jken valt IIn
trouwe, grootscher en schoouer geschenk,
reeds, dan dit bad de Koninkljke Moeder
den lande niet kunnen schenken!
Over het Haagsche Binnenhof zal ik zeer
kort zjn. Niemand luistert trouwens verder
naar me 1Bj de Schepenwet deed de
heer Schaper welgemeende, maar niet zeer
practische pogingen om ook gewone schepe
lingen te doon opnemen in den Raad, welke
hetzj juridische hetzj technisch-maritieme
quaestiën zal hebben te beslechten. De com
missie van Rapporteurs was niet geheel af-
keerig van het denkbeeld, doch wilde in geen
geval van een imperatief voorschrift, in deze
weten. Hoogstens, dan, meegaan met eene
facultatieve regeling,zoodat wanneer ,aard
en omstandigheden'' 'tgedoogen, schepelin
gen in den Raad, die zal hebben te oordee-
len kunnen (niet: moeten) geroepen! De
minister verzette zich, met hand en tand,
tegen welke inmenging van z.i. onbevoegden,
en het eind was dat het amend.-Schaper werd
ingetrokken en de minister over de gansche
linie zegevierde. Wat, misschien, in zeker
opzicht te betreuren valt, doch 's heeren
Schaper's heftigheid (o Wjnkoop'e, wat hebt
ge toch niet op uw kerfstokbedierf de zaak.
Hj haalde er anarchistische elementen bj,
die zoodra ze een .officieel cachet" had
den gekregen, wel zouden «verbleeken"
Alles echon dagewesen I De getemde, zoetlief-
geworden, makke, zelfs conservatieve oud-
jacobjnen met lintjo in 't knoopsgat of fraai
titeltje op hun visite-kaartKent-gj ze
niet!? De heer Schaper zal mj over twin
tig jaar, misschien eerder, grif geljk geven.
Wacht maar af. Wedden I
Het wordt nu tjd van sluiten. De ge
moederen zjn overprikkeld. Zoo kort by dun
beslissenden veldslag is levensgevaarlijk om
de heeren bj elkaar te laten.
Men heeft 't gezien, in de Tweede
Kamer bj de interpellatie-Troelstra over
het Arbeidscontract.
Uit zuiver-objectief oogpunt bekeken, moot
ik zeggen dat de sociaal-democraten niet veel
eer ingelegd hebben met hun vinnig, verwoed,
smalend optredenDe heer Troelstra
was al begonnen met de standjes en strubbe
lingen, welke in de eerste weken na de in
voering van het Arbeidscontract hier en daar
plaats hadden, op te blazen tot een „grooten
strijd». Die overdrjving gaf al-dadelijk den
indruk van iets-onechts. En zoo ging 't voort.
Zeker, minister N e 1 i s s e n, de h.h. Van
N i s p e n (N jmegen) en Drucker, Thom
son ook, hebben 't geenszins betwisthet
arbeidscontract, zooals 't daar ligt, is verre
verre van volmaakt. Aan elk product van
menscheljken arbeid, en zeker ook aan
dit klevon fouten.
Edoch, hoe lang is de wet in werking
FEUILLETON.
20)
De boekenmarkt wordt overstroomd, ter
wijl men vroeger weinig, maar goede boeken
in eigendom had, waarmee men als met
trouwe vrienden, dageljks verkeerde. Ik ben
in dit opzicht ouderwetsch gebleven."
«Ik begrjp je niet Jörgen", jverde Mari-
anne. Juist gj, die altijd van je moeilijke
beroepsbezigheden zjt vervuld, moest je geest
eens door lichtere lectuur opfrisschen. Je
zoogenaamde boekenvrienden bij ven overigens
ook vijjwel achter de glazen deuren van je
boekenkast weggesloten, terwjl g0 uwe vrje
uren ook nog wjdt aan de studie van ie
medische tijdschriften".
,We in mjn beroep niet vooruit gaat,
gaat achteruit".
Zult ge nu dezen herfst met mj de be
loofde reis maken vroeg ze nu zonder
eenigen overgang.
Dokter Hofman bladerde verlegen in het
boek, dat opengeslagen voor hem lag.
.Dezen herfst? Dat past slecht! Ik kan
hier in September en October in 't geheel
niet weg."
«Zooals altjd", viel Marianne gelaten in.
duurl ?et «oolang, totdatje zelf wegens
volkomen uitputting een arts noodig hebtl
Moet ik ter wille van de patiënten, zwjgeud
toezien, hoe ge zelf bij dezen rustoloozen
arbeid langzaam to gronde gaat
,Je overdrjft kind", gaf de dokter onge
duldig ten antwoord en verdiepte zich weer
in zjne lectuur.
Zijne vrouw kendo deze wjze van zwij
genden tegenstand, die haar altjd ten hevig
ste prikkelde. Ze pakte de couranten op en
verliet de kamer; ze had het sedert lang
opgegeven, met haren man daarover te strj-
den. Waartoe zou zo zich de stemming be
derven Zij trok zich terug in haar tuscu-
lum, waarover nog steeds de blfiren ruisch-
ten, schoof eon gemakkeljken rieten stoel
op de plaats, van waar ze een ruim uitzicht
had over den bloementuin, en begon Raven's
roman nog eens achter elkaar door te lezen.
Een fijne residageur vervulde de lucht,
vermengd met dien van de vele rozen. In
Sleeswyk toch bloeien de rozen onafgebroken
van Juni tot diep in den herfst. De vochtige
lucht begunstigt den groei, en de uitdrogende
hitte ontbreekt er. Marianne's oog rustte van
tjd tot tjd met innig welgevallen op die
bonte pracht, waarin de heerljke cactusda-
lia's om den voorrang streden.
De uren verliepen. De bel van de huisdeur
klonk nog éénmaal en riep den dokter naar
een zieke. Het dienstmeisje kwam zeggen
dat ze het eten in de hooikist had gezet en
dat de tafel gedekt was. Marianne knikte
even en hoorde spoedig daarop ook het meisje
het huis verlaten. Nu was ze geheel alleen,
en dat was haar vandaag juist recht naar
den zin. H^rtwig Raven zou tevreden zjn
geweest, als hj had kunnen zien, hoe Mari
anne zoodanig door zjn werk was geboeid,
dat ze alles er door vergat.
Nu had ze 't uit en bleef droomend liggen.
Wus haar tooh ook eens zoo iets mogelijk 1
Altijd was het dezelfde wenscb, die haar
kwelde. Wat zou haar leven dan aan waarde
winnen Niets zou ze noodig hebben, als de
opwekking van geljkgestemde zielen en ook
dat maar voor enkele uren of voor een kor
ten tjd en dan zou ze zich weer in haar
werk verdiepen met koortsachtig jagende pol
sen en kloppend hart. Op dit oogenblik ge
voelde Marianne als 't ware vooruit, wat in
latere jaren verwezenljkt zou worden.
Van af dezen dag was alle lusteloosheid
van haar geweken, en zooals men een nieuw,
schoon kleed aantrekt, zoo hulde zich hare
ziel in een feestelijk bljde stemming, die
nog versterkt werd door oen brief van haren
vriend.
Een groote uitgeversfirma heeft mjn
roman als boekuitgave aangenomen. Hj zal
bjtijds verschijnen om als kerstgeschenk te
kunnen dienen. De uitgever stelt zich er
veel van voor, en vriend Steiner, de voor
zichtige man, die moeieljk te voldoen is,
heft hetzelfde lied aan. Zjne schrandere,
beminnenswaardige echtgenoote beschaamt
mj bjna door haren lof. En nu komt daar
ook uw schrjven, waarnaar ik reeds zoo
lang verlangend hebt uitgezien. Hoe geluk
kig maakt het mj. Ge schrijft juist zoo als
go praat, frisch en natuurljk, zoo vol opge
wekt leven. Dat ge dadoljk na 't lezen van
de roman in de eerste opwelling naar de
pen greept, maakte mj uw oordeel dubbel
waard. Wie als ik zooveel zaakkundige kri
tiek moet hoo ren, wordt dubbel aangenaam
getroffen door zoon ongekunstelde beoor
deeling. Slechts dén ding bedroeft mj, dat
ge zelve niet kunt werken, dat de stemming
u ontbreekt. Doe alB ik en verschaf u de
rust, die ge noodig hebt. Ik begin nu een
nieuw weik, waarvan de stof mj reeds sedert
jaren bezig houdt; daarvoor zoek ik mj
een idylisch plekje uit, ver van de bewoonde
wereld. Bj u zjn die toch ook waarljk
genoeg te vinden, ge hebt maar te kiezen.
Hoe denkt ge bjvoorbeeld over Holsteinsch
Zwitserland waar de geest van onzen grooten
lierdichter nog heden rondwaart? Deel mj
uw besluit spoedig mede, en waarheen ge
uwe schreden denkt te richten, opdat ik u
daar in gedachten kan zoeken. Waar zullen
mijne regels u bereiken, misschien in uwe
stille wjkplaats, waarvan ik de bekoring
zoo dikwjls heb ondervonden Uw beeld
vergezelt mj nog altjd op al mjne wogen.
Uw getrouwe vriend
Hartwig Raven."
Marianne las den korten brief steeds weer
opnieuw, alsof daaruit eene openbaring tot
haar moest komen. Zjne aanmoedigende
woorden: .Doe zooals ik en verschaf u de
noodige rustvervolgden haar dag en nacht.
Het maakte haar ten laatste letterlijk ziek,
dat ze geen meester over zich zelve was,
dat de zorg voor hare huishouding, het aan
nemen van boodschappen, en het voortdurend
gereed zjn voor het regelmatig thuiskomen
van haren man haar in haar letterkundigen
arbeid stoorde. Jörgen was er tegen, dat er
nog een tweede dienstmeisje zou worden ge
nomen. Zj gevoelde nu weer de kracht in
zich, iets voort te brengen, maar de vole
storingen maakteu het haar onmogelijk, aan
iets groots te beginnen.
September brak aan en op een' regenach-
tigen, natten tjd volgden heerlijk warme
dagen. Ze smachtte er naar eens uit te gaan
als een arm, opgesloten vogeltje. Ten laatste
werd ze zoo ellendig van dit verkropt ver
langen, dat het zelfs haren man opviel.
H j kwam thuis en ontmoette dicht b j buis
zjne vrouw die nog eenige huishoudelijke
bestellingen had te bezorgen.
Toen ze hem zoo tegemoet kwam, nam
hj hare versohjning plotseling op met het
oog van een arts, hj bemerkte met ver
wondering haren langzamen gang, de matte
houding en haar bleek gezicht. Ook de anders
zoo levendige oogen keken merkwaardig ver
moeid voor zich uit. Toen ze hem zag, deed
ze moeite te lachen, en over hare wangen
verspreidde zich een plotselinge blos.
(Waarom kijk je mj zoo vreemd aan,
Jörgen
•Je bent toch niet ziek Marianne
,Hoe kom je er aan
Het klonk oen beetje spotachtig, zoo heel
anders als zjne vrouw gewoonljk sprak, on
dokter Hofman nam zich voor haar verder
waar te nemen.
•Neem me niet kwaljk, dat ik nog eerst
even mjne bestellingen doe. Laatje iutusschen
door het meisje brengen, wat ge wilt hebben."
Is er niets met de post gekomen
•Ze was er nog niet, toen ik wegging,"
antwoordde Marianne en haastte zich vorder
alle vermoeidheid was verdwenen.
Thuis trof dokter Hofman den postbode
aan, die juist onverrichter zake weer wilde
heengaan. Goed, dat ik u nog aantref, dokter,
ik heb geld af te dragen voor mevrouw.
Hofman teekende en nam dertig gulden in
ontvangst, hj legde het geld naast het ont
vangstbewijs op Marianne's schrijftafel en
las in 't geheel den naam van den afzender
niet, in wien hj zjn zwager vermoedde.
Toen Marianne thuis kwam, hoorde zj, dat
Jörgen naar zjn ontbjt had verlangd. Zj
maakte bot gauw zelve klaar en bracht het hom.
Hier Jörgen, je ontbjt, eet iets, voor je
weer uitgaat."
„Ja, ja," zei hj en keek verstrooid op.
«Ik heb geld voor je aangenomen dertig
guldendaar ligt het, op je schrjftafel."
Geld?"
„Waarschijnljk van je broer, ik heb het
niet nagezien." Weer verdiepte de dokter
zich in 't geen de post hem had gebracht.
Hier is trouwens ook nog wat voor jel
Marianne hield een groot drukwerk in
hare handen en koek er onverschillig naar.
Toen viel haar plotseling de met vette let
ters gedrukte naam van den afzender in 't
oog, het was de uitgever van het tjdschrift,
dat haar sprookje had opgenomen. Ze scheur
de in zenuwachtige haast den omslag af,
sloeg een van de zich daarin bevindende
nommers van het geïllustreerde familieblad
open en vond in het bjblad vóór de jeugd
haar sprookje. Nu wist ze ook, dat het ont
vangen geld het honorarium voor haren arbeid
was. Zy staarde op haren naam, se las de
eerste woorden ze gevoel !e zich als in
een roes.
Het eerste succes! Voor de eersto
maal in haar leven was dat, wat ze in stille
uren had bedacht, gedrukt geworden. Dui
zenden menBchen hadden het gelezen, moge-
Ijk er genoegen iu gevonden alleen volwas
senen konden het in al zijne fjnheid naar
waarde genieten. En dan het honorarium 1
Dertig gulden eigen verdiend geld 1 Dat was
haar veel liever dan al die duiaende aan
rente, die haar vermogen haar jaarljks zon
der eenige moeite in den schoot wierp.
,Nu, Marianne, hoe sta je daar zoo stom
vroeg Jörgen.
Hier!" zei ze zenuwachtig. «Als je mij
een groot genoegen wilt doen, schonk mij
dan een kwartiertje van je tjd en leeB dit."
^Wordt vervolgd.)