KLEINE COURANT
't Vliegend! Blaadje
volksbijeenkomst
DeTantevanCharly
voor HaÊdarTexel, Wiaringan an Anna Paulowna
Lichtbeelden
Soiree Amusante,
LEGER DES HEILS.
SÜOWMMZUl „TIMI".
Biiiummcin jiii voos-,
Lachen. Gr00t_SüCC6S. Lacliei1'
JUSTUS VAN MAURIK"
No. 3838.
Woensdag 24 November 1909.
87ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3Jm. 50 et, fr. p. post 75 ct, buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad37j 45 f0.75
mièn Modeblad 55 05 f 0.90
(Voor het buitenland bij Tooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent.
Elke regel meer6
Bewijs-exemplaar2$
Vignetten en grooto letters worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgevers i BERKHOUT Co., te Helder.
Bureaus Spoorstraat en Koningstraat.
Interc.-Telefoon 50.
Tweede Blad.
Nieuwsberichten.
HELDER, 23 November.
Ton bate der afd. Helder van het
Centraal g 'nootschap voor kinder herstel-
lings- en vf antiekoloniee' werd gisteravond
in .Casino' door Mevrouw HeerisVan
Saher (sopraan) van Helder, Mej. Coba Swaan
(piano) van Amsterdam en den Heer J. Jong-
mans (bas) van Leiden een concert gegeven,
dat den velen bezoekers nitstekend voldaan
beeft. Dj opgekomenen hebben volop geno
ten van den schoonen zang en het heerlyke
pianospel en de dames Heeris en Swaan en
de heer Jongmana verdienen zeker een woord
van lof, niet alleen voor het genot, dat zy
zoo velon hebben verschaft, maar ook voor
de belanglooze wijze, waarop zij hun talen
ten hebben aangewend tot steun van het
liefdadig pogen van het Genootschap.
Het 6was een mooi concert. Mevr. Heeris
met haar schoone sopraanstem gaf ,Heim-
liche Aufforderung" van Rich. Strauss,
rHochzeitslied in Maien' van Othegraven
en eenige meer eenvoudige liederen, die
keurig mooi en met temperament gezongen
werden. De heer Jongmans, die overeen
bas van mooi gehalte beschikt, deed zijn ge
hoor genieten van het sombere «Der Atlas»
van Schubert, maar nog meer van het melo-
dieuse «Ich trage meine Minne vor Wonne
stumm» van Strauss, terwjjl men in verruk
king geraakte over .Een liedje van de zee-
van Röntgen. Prachtig mooi werden door
beiden eenige duetten ten beste gegeven.
Het was een lust te luisteren naar .Don
Juan" van Schubert en //Somraeraacht' van
Schaltz. Hoe schoon paarden zich hier beide
stemmen
Mejuflrouw Swaan, die den zang begeleidde,
deed zich kennen als een uitnemende accom-
pagnatricemaar haar bekwaamheid alB pia
niste kwam nog meer tot haar recht by de
beide solo's, die zy speelde.
De Voorzitter der afdeeling, de heer A.
J. M. Groenendijk, betuigde voor hot einde
van het concert de 3 concerteerenden zyn
erkentelijkheid voor het muzikaal genot, den
aanwezigen geschonken, en vooral ook voor
hetgeen zy er toe bijgedragen hebben, dat
de afdeeling bet volgend jaar in de gelegon
heid werd gesteld eenige kinderen naar een
kolonie te kunnen zenden. Verder wekte hy
de bezoekers op als lid van deze nuttige ver- i
eeniging toe te treden.
Brieven voor de „Holland".
Laatste lichtingen, uitsluitend aan hot
Postkantoor alhier
Naar Malta, van 23 t/m. 27 Nov.,
dagelyks, laatste lichting 8.15 's avonds.
Naar Port-Said, 28 Nov., laatste lich
ting 8.15 's avonds.
Naar Colombo, 1 Dec., 12.10 's nam.;
3 Dec., 8.15.'s avonds; 6 Dec., 12.10 's nam.
Indien belanghebbenden hunne brieven en
andere stukken in de aan genoemd schip te
verzenden brievenmalen wenschen opgeno
men te zien, worden zij uitgenoodigd ze vol
doende te frankeeren en te voorzien van twee
elkander snydende lijnen over het geheele
adres, loopende van den eenen hoek naar
den andere.
De verklaring van Dr. A. Kuyper.
Dr. A. Kuyper heeft in de zitting van de
Tweede Kamer van Donderdagmiddag zich
verdedigd tegen de opmerkingen, gemaakt in
het Voorl. Verslag, naar aanleiding van de be
kende zaak omtrent het verleenen van ridder
orden en het ontvangen van gelden voor verkie-
zingsdoeleinden. Na vooraf op een paar onjuist-
hoden, van beide zijden gemaakt, te hebben
gewezen, zeide hij ongeveer het volgende:
Thans, in de volle vergadering, wil hy
spreken. Het eerste pnnt is of de decoratie
op 31 Augustus 1903 is verleend ter zake
van gunstbetoon, dan wel ter erkenning van
verdiensten. Het laatste is het geval. Jonge
mannen, krijgsgevangenen in den Tr&nsvaal-
Bchen oorlog, leden groote ellende. Alle hoop
scheen verloren om hen te helpen.
En toen nu^de heer Rudolf Lehmann voor
hun overtocht geld besckikbaar stelde, scheen
het zaak van goede politiek deze nationale
daad te eeren, te meer nu de Regeering zelf
daartoe niet kon overgaan al had zy "t gaarne
gewild. Geen decoratie was dan ook beter ver
diend. Eenparig verleende de Ministerraad
haar goedkeuring aan de decoratie. De Minis
ter van Buitenlandsche Zaken was echter voor
een officierskruis, waar het hier een consul-
generaal gold. De heer Lehmann verzocht zyn
naam als gever geheim te houden voor de
geredden.
De vraag of informatiën naar den heer
Lehmann zyn ingewonnen, berust op onbekend
heid met de diplomatieke usantiën. De Rogee-
ring vraagt informatiën naar iemand met wien
zij niet reeds in relatiën staat. De Commissaris
der Koningin en de burgemeester van Amster
dam hadden geen bezwaar tegen zyn benoe
ming tot consul-generaal van Griekenland te
Amsterdam. Hier werd nu niet de Grieksche
ambtenaar, maar de Nederlandsche onderdaan
geridderd. Daarom ging de voordracht niet uit
van den Minister van Buitenlandsche Zaken,
gelyk by zyn benoeming tot eerelid van het
Roode Kruis de voordracht uitging van Oorlog
en Marine.
De bydragen in het anti-revolutionair ver
kiezingsfonds van den heer Lehmann staan
hier geheel buiten. Wat hem bewoog tot den
steun in 1904 by de Statenverkiezingen,
blykt uit zyn schrijven dat hy het belang
van hetgeen in 1903 was gedaan door de
anti-revolutionaire party, zoo groot achtte,
dat hy zich daarbij aansloot. Spr. was toen
nog jroorzitter van het centraal bestunr dier
party. Daarom werd de bydrage aan hem
gezonden. Maar in September 1904 vroeg
hy zyn ontslag, daarbij voegende dat hy dit
voorzitterschap steeds onvereenigbaar had ge
acht met zijn tegenwoordige betrekking.
Dat hy na dit ontslag nog enkele gelden
ontving en den thesaurier overmaakte, vond
zijn oorzaak in 't feit dat dit ontslag eerst
later werd gepubliceerd. Dat dit geld door hem
als minister werd ontvangen, heeft geen ge
zonden zin. Niet alles wat een minister doet,
doet hij als minister. In zyn private correspon
dentie blyft de minister vry, tenzij hy zich
daarin ambtelyk verbond. Van een bewys van
het tegendeel valt schyn noch schaduw te ont
dekken. Vermoedens hebben slechts kracht van
bewijs, wanneer zy op geen andere wyze zijn
nit te leggen.
Slechts twee gronden geeft het Voorloopig
Verslag op voor een andere uitlegging: dat de
minister herhaaldelijk aan mej. Westmeyer
heeft gezegd, dat hij zich tot geenerlei ver
plichting bond. Maar dit was gewenscht
waar de minister te doen had met een niet
altijd logisch denkende vrouw. En in de tweede
plaats wyst men er op, dat spr. sprak van
1V2 jaar 'ater in plaats van geruimen tyd daar
na. Op zulke zwakke gronden mag geen ver
oordeeling volgen. En in de briefjes aan mej.
Westmeyer of aan Lehmann is van het ver
leenen van een decoratie geen sprake.
Tot het verleenen van zulk een eereteeken
is de Kroon geenszins verplicht. Iets anders
echter is, dat de kans op een decoratie tot
goede daden kan aanmoedigen. Daarvoor zyn
dan ook de Militaire Willemsorde, de Neder
landsche Leeuw, de Oranje Nassau Orde in
gesteld blijkens den considerans der desbetref
fende wetten. En wat in zijn algemeene strek
king geoorloofd is, kan ook in een bijzonder
geval niet ongeoorloofd zyn.
Op het ter zake van de tweede decoratie
vermelde doet spr. het zwijgen. Waarheen zou
het gaan als men hier op voorloopige sche
ma's moest ingaan? Geheel onverplicht wil
spr. slechts dit zeggenop de voorloopige
lijst in 1905 door spr. ontworpen, kwam E.
A. Lehman in elk geval niet voor. Spr. heeft
wel gesproken met een ambtgenoot over de mo
gelijkheid dezen koopman te decoreeren en deze
bracht hem op een geheel voorloopige lijst,,
waarvan hy echter later is geschrapt.
En vraagt men mij zoo ging spr. voort,
nu ten slotte, of ik dan toch niet voel, dat
ik in genoegzame voorzichtigheid te
kort schoot, zoo aarzel ik niet, om op
zichzelf gulweg de mogelijkheid te erkennen,
dat ik gewikkeld werd in de draden van
een weefsel, dat ik niet doorzag; om voet
stoots toe te geven dat ik my allicht van
een der handelende personen eene voorstelling
heb gevormd, die naderhand blyken kon niet
geheel met de werkelijkheid overeen te
komenen om ruiterlijk toe te stemmen, dat
het zeer zeker voorzichtiger, ja, eisch van
vroed beleid ware geweest, my vooraf nauw
keuriger op de hoogte te stellen. Maar al
moge ik my dan, het boetekleed ontsiert
den man niet, aan de eischen van goede
voorzichtigheid en vroed beleid bezondigd
hebben, met mijn al dan niet schuldig staan
aan het eigenlyke feit, dat men my ten laste
legt, heeft myne erkentenis van schuld door
onvoorzichtigheid niets uitstaande. Ik resu
meer daarom deze myn nadere verklaring in
do volgende drie stellingen
le. dat de aan den heer Rud. Lehmann
verleende decoratie, beoordeeld naar den
gewonen maatstaf, die by het verleenen van
decoratiën geldt, volkomen gerechtvaardigd
was;
2e. dat ik, met myn eerlijk woord, voor
wat myzelven aangaat, alle verband tusschen
die decoratie en wat ik als Voorzitter van
bet Centraal Comité ontving en overmaakte,
blijf ontkennen; en
3o. dat het eerste steekhoudende argument,
waaruit het tegendeel zou kunnen blijken,
nog altoos moet geloverd worden.
Diep zou hef mij grieven, indien er na
deze verklaring, leden der Kamer, die ik ook
onder myne tegenstanders persoonlijk hoog
acht, waren, die my hun vertrouwen in mijn
woord onthielden, maar toch zal ik mij hier
van alle verdere discussie over deze zaak
stiptelyk onthouden.
Of mijne tegenstanders metterdaad alleen
voor de eere van het land opkwamen, dan
wel ook mij persoonlyk wilden treffen, laat
ik geheel ter beoordeeling aan hun eigen
consciëntie.
Ik voor mij eindig met een: Salvavi
animam! Immers, al pleitte ik mijzei ven
allerminst vrij van onvoorzichtigheid, ik
was en blijf er my van bewust, in deze
gansche zaak, in geen enkel opzicht, ooit
gehandeld te hebben in stryd met de
inspraak van mijn geweten.
In de bladen van links wordt de afgelegde
verklaring niet voldoende geacht en wordt
er op gewezen, dat daarin veel tegenstrijdigs
voorkomt. Sommige gematigde bladen betoo-
gen, dat na deze verklaring van Dr. K. het
incident als gesloten kan worden beschouwd.
De rechtsche bladen verzekeren, dat Dr. K.
er in geslaagd is, zich te zuiveren van den
blaam, die op hem rustte.
HET MARSDIEP.
Eenigen tijd geleden is verschenen van de
hand van den heer A. T. van Veen alhier,
werfje, getiteld „Geschiedenis van en
eenige beschouwingen over het Marsdiep c.a.
(zeegat van Texel).'
Aan het daarin voorkomende geschied
kundig overzicht, ontleenen wy o. a. liet
volgende
Volgens de geschiedboeken wordt algemeen
verondersteld, dat vóór de 10e eeuw onzer
jaartelling, talryke doorbraken in de duinen
reeks van den Rijnmond by Katwyk tot het
Vlie zouden hebben plaats gehad.
Van die doorbraken zyn de bekende Zee
gaten van Texel en Eierland nog aanwezig,
de overigen zyn in den loop der jaren weder,
en wel kunstmatig, gedicht, voor zoover dat
door het bevorderen van dninvorming noodig
was.
De Zanddijk tusschen Callantsoog en Huis
duinen, werd in 1610 door Oldebarneveld
tot stand gebracht.
De zich daar in 1575 bevindende kleine
slenkeD, Heerendiep, Bnyssegat, Kleigal en
't Oogchergat, liepen slechts enkele mylen
het land in, dat niet of slechts zeer weinig
onder de gewone vloedshoogte lag.
Zoo was ook Eierland een eiland, vóór
dat in 1630 de Zanddyk tusschen de Kooger
en Eierlandsche duinen voltooid werd, waar
door het stroomgebied der beide slenken
genaamd de Groote- en de Kleine Slufter
werd beperkt; eerstgenoemde is reeds geheel
verzand, doch de andere hondt stand als uit
watering na elk vloedgetij, van een' grooten
dnin-pan.
Bedoelde doorbraken zullen al'en aanvan
kelijk slechts kleine geulen of slenken in
hot achtergelegen land hebben gevormd, doch
door do dagelijk8che in- en uitvloeiing van
het vjoedwater, on meer nog by stormvloeden,
werden enkele geulen grooter al naar de
gesteldheid, in ligging en aard, van den
bodem wus.
In aantcekoningen nit oude geschriften,
wordt gewag gemaakt, dat men in het laatst
der 12e eeuw tydens de eb nog over de
slikken en zandgronden van den vasten wal
het eiland Texel te voet kon bereiken; ver
der vermelden de kronieken nog dat groote
stormvloeden in 1277 de Dollard deden ont
staan en de Wadden, Louwerzee erf Zuider
zee grooter maaktenvoorts dat in 1396 het
Marsdiep breeder en dieper en Texel en
Wieringen eilanden werden.
Het voormaligo meer Flevo, verkreeg de
uitgebreidheid van de tegenwoordige Zuider
zee, naar men wil, door het losslaan en weg
drijven van de veenlagen daar omheen; de
spuikom van het Marsdiep werd dientenge
volge grooter, en moest ook het Zeegat van
Texel in vermogen toenemen, doch dat hierop
nog een andere omstandigheid, van nog meer
invloed is werkzaam geweest, hoop ik straks
aan te toonen.
Eerst zy nog een overzicht gegeven van
de vervorming, (voornamelijk van de ver
andering in de richting) van het Marsdiep,
waarmee, in afwyking van de aardrijkskun
dige benamingen, worde aangeduid het deel
water begrepen tusschen de lijnen Kaap-
hoofd Zuidpunt van „Onrust" en Haven
„het Nieuwe Diep" Horntje, dus een
voudig de verbindingsweg tusschen Noordzee
en Zuiderzee.
De vorm van het Marsdiep was in het
laatst der 16e eeuw ongeveer als een kaart,
die bij het werkje als bijlage I is gevoegd,
aangeeft, en zyne strekking naar West-
Noordwest had gericht.
Daarna moet echter het „Land van Huis
duinen" aan de noord- en de westzyde vry
snel zyn afgenomen, zooals kan worden af
geleid uit don aanleg der verschillende
dykagiën in de 17e eeuw waarby is op te
merken dat bet dorp Huisduinen na 1570
tweemaal is herbouwd wegens diealneming;
in 1570 lag hot 1500 M„ in 1660 500 M.
Westwaarts van de plaats waar het thans
is gelegen.
De tegenwoordige Heldersche Zeewering
bewesten Heldor werd omstreeks 1700 aan
gelegd; benoorden langs Helder konden de
werken aangelegd 16601666, worden be
houden, hetgeen er reeds op wijst, dat 't
eerstgenoemde kustvak langer aan afneming
is onderhevig geweest dan hot laatstgenoemde.
Waaraan het behoud van het dykvak
HelderKaaphoofd is te danken zij hier in
't kort medegedeeld.
Van do 14o tot in de eerste helft der 18e
eeuw, bestond de watorkeering uit een zand
dyk, aan de zeezyde tegen afslag beveiligd
door een wierriem; doch tot afwending van
den stroom, die deze wierriem ondermynde,
bouwde men op het voorliggende strand tal
van hooiden uit.
Deze hoofden bestonden aanvankelijk uit
rij8werken op het strand, belegd met Noor-
sche steenwanneer echter het strand ver
diepte, verzakten ook deze hooiden.
Teneinde ze langer stand te doen houden,
werden ze gemaakt van paalkistingen, gevnld
met rys en steen; doch ook deze waren op
den duur, by grootere diepten, ten ondergang
gedoomd.
Het verzinken der wierriemen werd ook
verholpen door het langs den bnitenteen
aanbrengen van een paalkisting, doch ver
loor deze zyn steun van het voorliggend
strand dan moest ook zy verloren gaan.
Het was omstreeks 1750 dat nieuwe en
betere maatregelen werden genomen, en wel
volgens het stelsel van twee mannen, Pieter
Straat en Pieter van der Denre, en bestaande
in het maken van, door hen genoemd, steen-
glpoiïngen boven en onder water (dit laatste
was bestorting).
Dit is dan ook het stelsel waarnaar het
grootste deel van de Heldersche Zeewering
nog bestaat.
Te weten is dat de steenglooiing boven
water bestaat uit een laag puin, (wellicht
op een laag wier ter afsluiting van het zand-
lichaam), waarop do Noorsche steen, toen
maals bij scheepsladingen van Noorwegen
aangevoerd, werd gezet; onder water werd
alleen Noorsche steen gestort.
Tot welko enorme massa's materiaal dit
Btelsel moest leiden, op een bodem, bijna
alleen zand bevattende; laat zich denken.
Het is na te gaan dat de steenbestor ting
op den onderzceschen oever op sommige
uitstekende punten meer dan 10
M. dikte hooft, do puinlaag onder
het zetwerk 2 h 3 M.
Voor hot dykvak bewesten Helder werd
van 1774 tot 1794 ongeveer 2.5 Millioen
guldon besteed aan buitengewone werken.
Voor zóóver de Heldersche kust, thans
steken wy over naar de Zuidoostkust van
Texel.
De kustlyn aan de zuidzijde van Texel is
op een kaart, bylage I, aangegeven; daar
Zuidwaarts langs strekten zich breede, even
onder water liggende, gronden uit, genaamd
„Geestsant".
De duinvorming, naby het dorp Hoorn,
had zich in 1760 reeds voortgezet tot het
„Horntje", waardoor zich de gelegenheid
bood do polders „de Kuil" en „het Hoornder
Nieuwland" omstreeks 1600 tot stand te
brengen.
De meer Oostwaarts gelegen gronden wer
den omstreeks 1700 ingedjj kt onder den naam
„Kattenpolder".
Deze innundeerde omstreeks 1750, en werd
in 1777 weder drooggelegd onder den naam
„Hoorn en Burg".
Omstreeks 1750 was het toenmalige Horntje,
dat ongeveer 600 Meter Oostwaarts van
den tegenwoordigen hoek van dezen naam
lag, reeds met steen, rys- en paalwerken
verdedigd. Het voornaamste werk was een
hoofd, in den vorm van een „triangel''
elke zyde lang 110 MeterOostwaarts daar
van lagen nog eenige hoofdjes, vermoedelijk
alleen strandhoofdjeB.
Tot bestorting van den onderzeeschen
oever vóór het groote hoofd, werden in hot
tydvak van 1762—1792 verwerkt ruim 50.0U0
S. T. Noorsche steen en 9000 S. T. puin.
Doch het werk bleek in 1792 niel doel
matig of voldoende, toen tydens een zware
ebbe de Oostelijke helft van don „triangel"
in de diepte" verdween.
Op advies van deskundigen werd toen
besloten do verdediging van dit punt op te
gevon, wijl men van oordeel was dat zelfs
by aanwending van onovorzienbure kosten,
kans op behoud niet. kon worden verwacht.
De plaats van dit geweldige en toch to
zwakke waterstaatswerk is nog duidelyk
waar te nemen.
Men vindt van den wal tot dit punt van
20 tot 30 Meter diepte en op do daar aan-
wozige steenklomp gonaamd „Doode Hond
niet meer dan 5 5 6 Meter, meer Zuidoost
waarts weder ruim 25 Meter.
Kort na het verlaten van dit werk en wel
in 1796, ging ook de genoemde Polder
„Hoorn en Burgdoor inundatie verloren.
In 1847 kwam de Prins Hendrikpolder
tot stand en werd gevolgd door de indijking,
in 1848, van den polder genaamd ,Het
Horntje" welke polders beschermd werden
door de Zuidwestelijk gelegen staatsduinen.
In den winter van 1851 on 1852 werden
de duinen langs den laatstgenoemden polder
zoodanig door een stormvloed gehavend dat
in allerijl een zanddyk, verdedigd met steen-
glooiing werd aangelegdtot behoud van den
polder, als dienende tot golfbreker voor de
daarachter gelegen zeeweringen.
Onderwyl schuurden de getystroomen den
onderzeeschen oever voortdurend af, zoodat,
toen de laagwaterlyn den dyksteen was ge
naderd, deze beveiligd moest worden en
daartoe weder bestorting werd aangewend.'
Daarna werd het bestaan van den dijk
steeds meer en meer bedreigd door de nade
ring van den stroomgenL
Het uiterste, om op deze wyze te blyven
werken, was bereikt in 1904, toen na de
twee stormvloeden op 31 December en 7
Januari 1905, gevolgd door zware ebstroomen,
200 Meter laagwaterberm met boven gelegen
steenglooiing verzonk.
Toen was het tyd belangryke bezinkingen
nit te voeren, waaraan nog jaarlijks uitbrei
ding moet gegeven worden.
Is thans reeds 16000 M3. zinkwerk aan
gebracht, om eenige kans op behoud te kun
nen voorzien, zul ongeveer 100.000 M3. be-
zinking noodig zijn, en bovendien de aanleg
van een achttal hoofden.
Het doel van de Zuidoostkust van Texel,
tnsschen Ondeschild en de Oostkaap, heeft
de laatste 150 jaar geen belangryke veran
deringen ondergaan, doch aan dat bewesten
hot Horntje, verliep het strand gedurig en
doet zulkB nog.
Liop do oeverlyn in het laatst der 16e
eeuw West-noordwest, in het begin der 18e
eeuw was een zandbank vanaf de buiten
gronden langs en tegen de kust opgedrongen,
hetgeon mogelijk was door de verlegging van
den stroomdraad, naar mato de Heldersche
kust werd verzwolgen.
Het Nieuwe of Noordergat, dat deze zand
bank «de Hors" volgde, was tot omstreeks
1890 het hoofd-vaarwater van zee naar
Nieuwediep, doch door het opdringen van
den zandbank Onrust" is deze stroomgeul
opgedroogd of gedicht.
.Onrust" verplaatste zioh in
50 jaar ongevoor 3000 Meter;
haar zuidpunt ligt nu 750 Meter meer zuid
waarts dan die van ,de Hors", in 1760;
hetgeen in verband staat met, en mogelyk
is geworden door do groote verdieping van
hot Zeegat voor de Heldersche kust.
De voortdurende afneming van den zuid
oostkant van .de Hors" houdt verbund met
de verdieping vóór .het Horntje".
De geschiedenis der vervormingen van het
Zeegat van Texel doet alzoo zien dat haar
strekking sinds 200 jaar van West-Noordwest
is verloopen naar Zuidwest.
Dat zulks niet is te wyten aan de grillige
natuur, waaraan het Zeegat van Eierland
bijv. grootendeels onderhevig is, doch aan
een wet waaraan de vloeistoffen, in dezen
het water, onderhevig zyn, wordt door den
schrijver in een volgend hoofdstuk uiteen
gezet.
Hierby zy nog gewezen op de zuidwaart-
scho verplaatsing van de buitengronden vóór
het Zeegat van Texel, met de daarin aan
wezige stroomgeulen welke ongetwy ield samen
hangt met het verloop van den stroomdraad
door het Marsdiep.
Het boekje bevat verder nog beschouwin
gen, die betrekking hebben op do werking
der getyden in het Marsdiep en op Texel-
stroora, in verband met hunne ligging ten
opzichte van andore zeegaten en boezems.
Een zestal zeer dnidelyke kaarten en teeko-
ningon gevon overal zeer goed de richting
aan van vloed- en ebstroom in de zeegaten,
zoodat hot oen bruikbaar boekje is voor
ieder, die maar eenigszins mot de vaarwaters
on do getyden te maken hoelt. Hot is bij
eiken boekbandelaar alhier te bokomen 5 75 ct.
Uit den Omtrek.
Texel, 21 November.
Behalve broedeieren, worden hier nooit
kippeneieren ingevoerd, doch gisteren werden
er in de haven niet minder dan 18,000 stuks,
verpakt in 13 kiBten, aangebracht.
Deze kisten, voorzien van de merken
1431 /l\, waren door visschers drijvende
gevonden in de Noordzee.
Nog brachten zij aan: 168 battings, ge
merkt A B, 23 schrooten en 1 vat ter
pentijn, zonder merken. Alles word onder
beheer gesteld van den havenmeester-strand
vonder.
Ook aan het strand, vooral in de nabyheid
van .De Koog», bleek Zondagmorgen veel
hout te zijn aangespoeld, meerendeels plan
ken, van welke sommigen waren gemerkt
met „D X E", eon ander deel inel „A B"
en ook een partij met „F. B. M. A."
Aangezien de wind pal op de kust staat,
verwacht men dat er nog wel meer hout
zal aandryven.
Woensdag a.s. zal de toewyzing plaats
hebben van de boerenhofsteden Bern, Wagc-
ningen en Rio-Grande met ruim 80,57 en
56 H.A. land, gelegen in polder Eierland, en in
gezet voor resp. f 67000, f 65600 en f 22,483,60.
De verkoop heeft plaats in de landbouw-
sociëteit «Córès" te Schagen en wel te 12 uur
precies.
Aan den lieer P. J. Bakker, beurschippor
alhier, is bij Kon. Besluit van 15 Nov. de
bronzen eereponning voor menschlievend hulp
betoon met loffelyk getuigschrift toegekend,
voor het met levensgevaar redden van eon
drenkeling op 22 Aug. j.1. by Koog.
Texel, 22 November.
De veeuitvoor begint sterk te verminderen.
Van 10 tot en met 22 Nov. werden van hier
verscheept97 lammeren, 67 schapen, 6 koeien
5 kalveren en 32 varkens. Aanvoer van jong
rnndvee is ook van weinig betoekenis moor.
Door de visschers, die Zondag waren uit
gezeild op het gerucht, dat in het Marsdiep
hout in drift was, zyn heden by don haven
meester-strandvonder aangebracht293 bat
tings, gemerkt A B, 123 schrootjes, met
onduidelijk merk, en een vat petroleum,
waarop het merk ook zeer onduidelyk was.
Vlieland, 17 November.
Gisteren arriveerde alhier van Warnemünde
de heer Jonas, vader van den by de schip
breuk der .Wilma" verdronken 2den stuur
man. De ,hcer Jonas heeft het lijk van zyn
zoon, een eenig kind, doen opgraven (Maan
dag had op de begraafplaats alhier de plech
tige teraardebestelling plaats gehad) en heden
morgen laten vervoeren naar zijne woon
plaats om aldaar een rustplaats te geven
aan den zoo droevig verongelukten jongen
man.
Van de stoomboot .Wilma" is nagenoeg
niets meer te zien. Voortdurend spoelen op
het strand lniken, stukken wrakhout enz.
aan. De sleepboot .Neptunus" en hot ber
gingsvaartuig .Bruinvisch" van Terschelling
vertrokken heden naar de strandingsplaats
teneinde een onderzoek in te stellen. Veel
nienw hout wordt aangebracht, gemerkt
S, ster, P. Een wit geschilderde reddingboei
met zwarte letters s.s. „Septuna-Flensburg"
werd mede gevonden.
Wieringen.
J 1. Vrijdag werd ten huize van den heer
D. Lont een vergadering gehouden om nog
maals de mogelykheid te bespreken tot het
organiseeren van oen gezinsverpleging op ons
eiland. Het resultaat dezer vergadering was,
dat uit de aanwezigen een commissie werd
gevormd, die de voorbereiding ter hand zal
nemen.
Zaterdag en Zondag j.1. gaf do muziek-
vereeniging .Harmonie" voor veel publiek
hare eerste uitvoeringen in dit seizoen. Het
pogramma zoowel muziek als toonoelspel
werd keurig uitgevoerd, zoodat ongetwijfeld
de uitvoering wel in don smaak van het
publiek zal zijn gevallen. Hut pogramma
sloot beide avonden met eon gezellig bal.
Anna Paulowna.
Zaterdagavond, 20 Nov., vergaderde de
Tuinbouwvereeniging in .Do Vlas-en Koren
beurs". Na opening der vergadering door den
voorzitter, de beer G. Brands, lezing en goed
keuring dor notnien, deelt do voorzitter mede,
dat een klacht is ingekomen over een der
bestellers Deze koopt n.l. produkten op, die
niet op de veiling gebracht worden en aaa
handelaars buiten de gemeente weder worden
verkocht. De voorzitter heeft hierover go-
sproken met den inspecteur, die verklaarde,
dat er niets aan te doen was, mits de dienst
er niet onder lydt.
De voorzitter deelt mede, dat er dezen
zomer voor ongeveer f2000 meer is geveild
dan 't vorig jaar. Besteld zyn reeds ongeveer
60000 slaplanten. Alle leden zullen eene brief
kaart ontvangen, waarop slaplanten en poot-
aardappelen besteld kunnen worden. Men
kan het benoodigde opgeven aan de heerén
S. Boerman, K. Davids, H. Koster en het
bestuur. Besloten werd het volgend jaar
driemaal per week te veilen. Met eene op
wekking dat elk verbouwer zijne prodnkten
zooveel mogelyk op de veiling zal brengen,
sloot de voorzitter de vergadering.
Zondagmorgen, 21 Nov., zyn door stem
gerechtigden der Nederl. Herv. Kerk in 't
kiescollege herkozen de heeren K. Kuiper,
S. Speets, L. Metzolaar en C. Sweris en
gekozen de heeren J. Jongerling en P. Boot.
Door het kiescollege der Nederl. Herv.
Kerk is tot ouderling gekozen de heer C. J.
de Mazure, in de plaats van wylcn den heer
C. Blom en tot diaken de heer J. H. ter
Burg, in do plaats van den heer C. J. de
Mazure.
Bargerl. Stand der gemeente Texel,
van 13 Nov. tot en met 19 Nov. '09.
ONDERTROUWD: 1
GETROUWD: C'eene"
GEBOREN Dirk, z. v. Jan Boumkes on
Reinoutje Bruin (don Hoorn,) Fytje, d. v.
Jan van der Kooy en Antje Cornolia Kalis
(de Cocksdorp.)
OVERLEDENJannetje Bischoff, oud 85
jaar (Oosterend.)
Tijdstippen van verzending der
Brievenmalen.
Naar Oost-Indië:
Verzendingsweg
Datum der ter
postbezorging.
Tijdst. der
laat. busl.
a/h Pos tic.
p. zeepost via Amsterdam] 26 Nov. [7.-
p. zeepost via Rotterdam] 3 en 17 Dcc. ;7.'sar
p, HolL mail via Genua 23 Nov. 7. 's av.
p. HolL mail via Marscille
p.F rausche in.Tia Ma rs e i 11
(voor SumatVa's Westkust
en Benkoelen alleen op
verlangen der afzenders)
p. Duitsche m. via Napels 1 en 15 Dec. 12'smid<J.
Naar Palembang, Riouw, Ban kit, Billiton
en Borneo:
1 '28 Nov. 18.30'smor.
23 Nov. 7.— "s av.
30 Nov. |3.30*snam
p. Eng. mail vla Brindisi
p. Holl. mail via Genua
p. Holl. mail viaMarseille
(alleen op verl. der afz.)
p.Franschem.viaMarseille
p. Duitsche m. vin Napels
3 en 17 Doe. 7.— 's av.
1 en 15 Dec. |l2'»niidd.
Naar Atjeh en de Oostkust van Sumatra:
p. Eng. mail via Brindisil eiken Vrijdag 8.3U'smoi.
p. Holl. mail via Genua 23 Nov! 7.'s ar.
p. Holl.mail viaMarseille] 30 Nov. 3.30'snam
(alleen op verl. der afz.)i
p.Franschem.viaMarseille 3 en 17 Dec. 7.— 'sar.
p. Duitsche m. tïb Napels 1 en 15 Dec. 12'smidd.
Naar Guyana (Suriname):
p. zeepost via Amsterdam] 25 Nov.
p. mail via Southampton 6 en 20 Dec.
(alleen op verl. der afz,)
p. mail via Quecnstown eiken Vrijdag 3.30'snain
p. mail via New-York26 Nov. 3.30'sni
p. muil via St. Nazaire 7 Dec. 7.'i
Naar Cura<;ao, Bonaire en Aruba:
p. zeepost via Amsterdam
p. inail via Southampton
of Quecnstown.
eiken Dinsdag
en Vrijdag
3.30's niun
p. mail via Hamburg 29 Nov.
(alleen op verl. der afz.)
Naar St. Murtin, St. Eustatius en Sabu:
p. zeepost via Amsterdam 25 Nov. |7.'suv.
(alleen op verl. der afz.)j
p. mail via Southampton! 6 en 20 Dec. |7.'s av.
Naar Kaapland, Natal, Oranje-Rivier-kolonie
en Trausvaal
eiken Vrydag, 3.30 's namiddags.
Voor Hr. Ms. tF r i e s 1 a n d" naar F u n-
c h a 1 (Madeira)26 Nov., 3.30 's nam.
naar Santa Cruz de Teneriffo:
28 Nov., 12 uur 's midd. en 2 Dec., 7 nnr 'e av.
Advertentiën.
op ZATERDAG 27 NOVEMBER 1909,
'8 avonds 8 uur, in „CASINO".
HET BESTUUR.
Zaal: SPOORGRACHT 38.
Heden, DINSDAGAVOND 7'/, uur
OPENBARE BIDSTOND.
Woensdag 24 November
en
Donderdag 25 November,
des namiddags 5 uur voor kinderen.
Toegang 21/» cent.
Des a v o n d 8 8 uur voor volwassenen.
Toegang 10 cent.
met een le klas Scioptioonf
zorgvuldig samengesteld, geheel nieuw
programma. Interessante kiekjes, waar
onder opname vau het gestrande schip
„MARS", bij Huisduinen.
Hgng*» Vrijdag 26 November
wPBr OPENING in het openbaar
met hamer en breekijzer van de
aan ons geadresseerde KIST, 's avonds
om 8 uur. Toegang 5 cent.
DE KAPITEIN.
a.s. Zaterdag 27 November.
Lachen! Opvoering van: Lachen!
„Een dienst aan mijn vriend Blancbard".
Blijspel met zang.
Gevolgd door
;,3DJS VBBK".
Blijspel in één bedrijf.
Lachen! Zieprogramma's Lachen!
Na afloop BAL.
Zaalopening 7 uur. Aanvang 8 uur.
Entreé 15 cent. Gereserveerd 25 cent.
Kaarten verkrijgbaar by den heer
v. Twisk, „Tivoil"den heer Kokelaar,
Kanaalwegde wed. Helder, Zuidstraat
den heer Zits, Molenstraat en op den
avond der uitvoering aan bet loket.
Kinderen beneden de 16 jaar hebben
geen toegang.
HET BESTUUR.
Schouwburgzaal „CASINO".
Groote Uitvoering
door de Tooneelvereeniging
op ZONDAG 28 NOVEMBER.
Opvoering van
Blijspel in 3 bedrijven,
le Rang 50, 2e Rang 30, 3e Rang 20 ct.
Kaarten verkrijgbaar by de H.H. KOKE
LAAR Kanaalweg, JORDANS Dykstraat,
Wed. BRUIJN Spoorstraat, en op den
speeldag van 2—5 uur en's avonds aan
het loket.
-i- Na afloop BAL. s-i
Zaalopening 7 uur. Gordijn 8 uur.
