KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, Wieringen en Anna Paulowna.
Woensdag 9 Februari 1910.
88ste Jaargang.
No. 3860.
't Vliegend Blaadje p. 3[m. 50 ct., fr. p. post 75 ct., buitenland 11.25
Pre- Zondagsblad 37J 45 f 0.75
miën) Modeblad *>>55>»i>65» 10.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 cent
Elke regel meer6
Bewqs-exemplaar
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgevers) BERKHOUT t Co., te Helder.
Bureaus) Spoorstraat en Koningstraat.
Interc.-Telefoon 50.
UIT HET BUITENLAND.
Het dreigend onweer in het Oosten is voor-
loopig afgedreven, 't Scheen anders erg somber
een Engelsche vloot naar Malta op
roeping van Turksche troepen naar de grens
beiden bleken later voor gewone" oefeningen
te moeten worden gehouden.
Beuter seinde Vrijdag al dat aan de Porte
was meegedeeld dat de beschermende mogend-
heden besloten hadden Kreta weer te bezetten,
wanneer de Kretensers afgevaardigden zouden
zenden naar Athene. De mededeeling die de
minister van buitenlandsche zaken in den
Franschen ministerraad van verleden Zaterdag
deed, stemmen hiermee overeen.
De Fransche voorstellen omtrent den toe
stand in het Oosten hebben geleid tot eene
overeenkomst tusschen Frankryk, Rusland,
Engeland en Italië. Aan het Kretensische
comité zal worden meegedeeld dat de aanleiding
tot de moeilijkheden thans, naar het schijnt
uit den weg geruimd is.
Griekenland heeft besloten de .nationale
vergadering" eerst in December b(j een te
roepen. Daarmee is nu niet gezegd dat het
plan is opgegeven, maar is er ruimte van tjjd
om kalm en bedaard een uitweg te zoeken
uit de moeilijkheden die de Kretensers bezig
waren zoowel aan Frankryk als aan Grieken
land te bereiden.
Het nieuwe Grieksche ministerie schijnt te
hebben ingezien, dat Mavromichaelis, de af
getreden minister-president, die zich met hand
en tand had verzet tegen het bijeenroepen
eener nationale vergadering, het toch bjj het
rechte eind had.
Ook van Bulgaarsche zjjde schijnt geen
oorlogsgevaar meer te dreigen, nu Bulgarije
aan de mogendheden heeft medegedeeld, dat
het geenerlei agreessieve bedoelingen heeft.
En wanneer Turkije nu maar bewjj2.„ van
goeden wil geeft, door het vonnis, gewezen
tegen Dinga en zjjn metgezellen, te herzien,
is reden om aan te nemen, dat zulks
zal geschieden dan kan 't weer rustig zijn
in de Balkan landen althans voor eenige
weken of hoogstens eenige maanden. Langer
zjjn we dat daar niet gewoon.
Sedert een paar dagen is de onrust te
Konstantinopel merkbaar verminderd gevolg
van de verklaring der mogendheden en van
de officiëele mededeeling van den Griekschen
gezant omtrent het uitstellen, der nationale
vergadering.
Minister-president Briaud heeft in de zitting
van den Franschen ministerraad, waarvan
wij bovenspraken, verklaard, dat de gevolgen
der overstroomingen van minder ernstigen
aard zijn dan men aanvankelijk vermoedde
en dat het gevaar voor het uitbreken eener
2lidemie als geweken kan worden beschouwd,
r worden financiëele maatregelen beraamd
om aan de slachtoffers vergoeding van de
geleden schade te verzekeren.
De giften uit het buitenland blijven ruim,
zeer ruim vloeien. Nu, Parijs en Frankrijk
lieten zich bjj nationals rampen in andere
landen ook nooit onbetuigd.
Pruisen zou een nieuw kiesstelsel krjjgen
welnu 't is ingediend. Maar alles be
halve vriendelijk ontvangen waarvoor ook
wel reden bestaat.
De thans geldende wjjze van stemmen, de
openbare bljjft gehandhaafd, eveneens de
verdeeling der kiezers in drie klassen. Alleen
zullen de wantoestanden, voortspruitende uit
het thans geldende stelsel, dat alleen het be
lastingbedrag het criterium vormt, tot welke
klasse de kiezer behoort, daardoor vermeden
worden, dat belingstingbedragen boven de
5000 Mk. bjj de klassenformatie niet van
invloed zullen zjjn.
Bovendien zal op de indeeling van invloed
zjjn academische opleiding, lidmaatschap van
Rjjks- of Landdag, zekere eere-ambten, en
officiersschap bjj leger en marine. Kiezers,
die aan deze voorwaarden voldoen, behooren
naar gelang van het bedrag, dat zjj aan be-
lusting betalen, zeker tot de tweede of eerste
klasse. Niettegenstaande de handhaving van
het drieklassenstelsel wordt de stemming van
een indirecte veranderd in een directe, doordat
de stemmen klassengewjjze uitgebracht, in de
verschillende kiesafdeelingen, samengerekend
werden voor het geheele kiesdistrict.
Naast de klasseverdeeling die tot allerlei
ongerijmdheden aanleiding geeft, is de oppositie
van alle bladen, de conservatieve uitgezonderd,
vooral gericht tegen het niet opnemen van
het geheime stemrecht.
Van gewioht is de houding van het Centrum.
De Germania, zjjn orgaan, oritiseert scherp
de achterstelling van den kleinen handwerks
man en neringdoende, welke achterstelling
sjj beleedigend noemt.
Het schjjnt de regeering niet te doen te
zjjn geweest om den politieken invloed van
den middenstand te vergrooten, maar om
die categorie te bevoordeelen, van welke zjj
steun kan verwachten bjj de verkiezingen.
Een groote fout noemt de «Germania" ook
het behoud van de openbare stemming.
,Het centrum zal onvoorwaardelijk als eersten
eisch het geheime stemrecht vragen en dat
met den mees ten nadruk".
Ook enkele nationaal-liberale couranten
van invloed, o.a. de .Köln. Zeit.", stellen
denzelfden eisch. Dus schjjnt de regeering
in dit opzicht alleen op de medewerking te
kunnen rekenen van de conservatieven en
de vrjj-conservatieven, die niet de meerder
heid vormen.
Minister von Bethmann Holweg zal van
zjjn voorstel niet veel pleizier beleven. Maar
als de meerderheid 't niet wil en hjj 't ont
werp moot intrekken zal hjj misschien ver
klaren wjj wilden kiesrechthervorming doch
de meerderheid heeft die niet gewild.
In de zitting van Woensdag, de eerste
na het Kerstreces, heeft de Russische Doe-
ma zich verklaard voor de noodzakelijkheid
van een wetsontwerp, bepalende dat perso
nen, die de veiligheid van den staat en de
maatschappij «n ge™"" brengen, in het ver
volg niet meer langs administratie ven weg
verbannen zullen mogen worden.
Uit New York wordt aan het .Berl.TagebL"
geseind, dat volgens berichten uit verschillende
deelen van het land de vleeschboycot als
volkomen mislukt kan worden beschouwd.
De packera hebben de beweging door ver
nietiging van het kleinkapitaal en doordat zjj
de prjjzen hoog bleven houden tot stilstand
gebracht. De kleine kooplieden, wier zaken
door den boycot en de tegenmaatregelen van
de groote fabrieken ernstig hebben, geleden,
zjjn ten slotte de eigenljjke slachtoffers van
de beweging geworden. Wel jammer. Doch
weer een bewjjs hoe machtig de trusts zjjn
niettegenstaande de wetten.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 8 Februari.
Middern. zending en de Wet op't Vaderschap.
De afd. Helder van de Nederlandsche
Middernachtzendingsvereeniging hield j.1.
Vrijdagavond in de consistoriekamer van de
Bethelkerk een vergadering, waarin de heer
J. N. van Munster, lid van den Voogdijraad
te Arnhem, het onderwerp behandelde «De
plicht der Middernachtzending ten opzichte
van de Wet, regelende het onderzoek naar
het Vaderschap''. Nadat de Voorzitter,
de heer J. H. Staalman, met het lezen van
een gedeelte uit den bjjbel en gebed had
geopend, verkreeg de spreker het woord.
Deze hield een met aandacht gevolgde
rede, die door tal van treffende voorbeelden
uit zjjn ervaring geput opgehelderd werd.
Hjj wees in 't kort op het doel der midder
nachtzending, om de zonde van ontucht bjj
mannen tegen te gaan, en hoe men in
dien strjjd er toekwam, om te ijveren voor
het tot stand komen van een wet, regelende
het onderzoek naar het Vaderschap, opdat
het buiten den echt geboren kind steun
moest verstrekt worden. Eindeljjk is een
dusdanige wet tot stand gekomen en deze
treedt Oct. a.s. in werking. De middernacht
zending moet nu haar arbeid uitbreiden en
medehelpen, om het recht van buiten het
huweljjk geboren kinderen te handhaven,
zonder de vrouw, die verleid is, te verachten.
De verwekker van het kind .moet, zonder
hem in 't publiek te bekladden, op zjjn plicht
gewezen worden, want de toestand van on
echte kinderen is ellendig, 't geen bljjkt uit
de statistiek. *24 van hen sterft reeds voor
het le levensjaar, terwjjl 15 van de
wettige kinderen voor het le jaar overljjden.
Wel is er reeds door het stand komen der
kinderwetten en door de instelling van voog
dijraden hierin veel verbetering gekomen,
want kinderen, die verwaarloosd worden,
hetzjj door slecht levensgedrag of door ar
moede der ouders, kunnen ontzet worden
uit de voogdjj, maar ook ongehuwde moeders,
die niet voor hun kinderen kunnen zorgen,
worden van de verzorging ontlast, hetgeen
de engeltjes-makerij tegengaat. Men moet
niet vergeten, dat vele ongehuwde moeders,
die zondig zjjn geweest, nog medelijden ver
dienen en recht hebben op hulp van den
Staat. De onechte kinderen hebben eveneens
recht op onderhoud van den vader (den
verwekker,. Daarvoor zorgt nu de wet op
't vaderschap. Die zegt, dat het kind recht
heeft op steun en dat de vader de materieele
plicht heeft naar draagkracht voor het kind
to zorgen en minstens de helft moet bijdragen
voor de verzorging, welk bedrag door den
oogdjjraad, den kantonrechter of de recht
bank wordt vastgesteld. De rechter kan be
slag op zjjn loon leggen, welke som tot den
'21-jarigen leeftjjd van het kind betaald moet
worden. Sommigen zullen allerlei uitvluchten
bedenken, om het vaderschap te ontkennen,
maar dan moeten particulieren, inzonderheid
de middernachtzending, zich daarmede be
moeien en zich wenden tot den voogdijraad,
die zorgt dat een buitengewoon vertegen
woordiger aangesteld wordt, die de belangen
van het kind behartigt, en de rechter het
overtuigend, moreele bewijs verkrijgt, die
den betrokkene als den vader aanwjjst. Wat
kan de middernachtzending in deze doen,
als de wet in werking treedt Zjj moet
zorgen, dat de wet bekend wordt, zoowel
bjj mannen als bjj de vrouwen. Zjj moet goed
letten op het voor ondersoek en zoo noodig
de correspondentie met den voogdjjraad op
zich nemen. Zjj moet zorgen, dat de beval-
lingskosten en 6 weken onderhoud voor de
vrouw door den man betaald worden. Zjj
moet de actie bij den voogdjjraad doen voor
de vrouw, maar ook voor het kind zorgen,
dat de moeder het kind erkent, opdat zjj voor
haar en het kind krijgt, waarop ze recht heeft.
De middernachtzending, die het intieme
leven van bepaalde personen niet aan der
den bekend maakt, maar werkt om te ver
beteren, moet toch medewerken, dat de wet,
die 15 December 1.1. in werking is getreden
en 15 October a. s. van toepassing is, tot
haar recht komt. Daarom is de oprichting
van een consultatie-bureau in elke afdeeling
zeer gewenscht. Dit bureau belast zich met
het verkrjjgen van gegevens en moet trachten
alles te doen, wat hierboven is aangegeven.
In Utrecht en Arnhem bestaan reeds zooda
nige bureauz. Nadat spreker nog eenige op
wekkende woorden heeft gesproken tot de
middernachtzendelingen, die zoo'n moeieljjken
strjjd hebben te atrjjden tegen een ingeroest
zedenbederf, dat het huwelijk ondermjjnt en
hun verzekering heeft gegeven, dal God hun
kracht naar kruis schenkt, eindigde hij zijn rede.
Alsnu was er gelegenheid tot het doen van
▼ragen, waarvan door een tweetal aanwezigen
gebruik werd gemaakt. De heer Van Munster
beantwoordde ben uitvoerig en helderde een
en ander van het gesprokeue nader op.
Hierna deelde de voorzitter mede, dat van
wege de afdeeling binnenkort aan de Achter
gracht— Zuidzjjde, hoek Trechtersteeg een
tehuis van de middernachtzending zal geopend
worden, waar sommigen des nachts een onder
dak kunnen krjjgen, die anders op verkeerde
plaatsen terecht komen. Zjj, die iets gevoe
len voor de middernachtzending en haar nut
tig streven worden beleefd verzocht het be
stuur in deze te steunen door het te helpen
aan het noodige meubilair voor dit tehuis.
Ieder, die een tafel, kast en stoelen enz. te
missen heeft, zullen een goed werk doen
door dit aan de vereeniging te schenken.
Vervolgens werd nog besloten tot de op
richting van een bureau voor consultatie,
waar ieder inlichtingen kan bekomen, omtrent
de wet regelende het ondersoek naar het
vaderschap en waar ongehuwde moeders in
het belang van haar zelf en haar kind alle
medewerking zal worden verleend. Het be
stuur zal daartoe den '2en en 4en Dinsdag
van elke maand des avonds van 8 tot 9 uur
zitting houden, voorloopig ten huize van den
voorzitter in de Koningstraat en later in
haar tehuis.
Hierna werd de vergadering met dankgebed
gesloten.
Pro Patria.
L.1. Zaterdagavond hield de Gymnastiek-
en Exercitie Vereeniging «Pro Patria" in
«Casino" een feesteljjke vergadering. De zaal
was flink bezet.
Tot opening hield de Voorzitter, de heer
F. C. H. Schlahmilch, een gepaste rede, waarin
hjj na allen welkom te hebben geheeten, met
genoegen constateerde, dat de verschillende
klassen nog nimmer zoo talrjjk waren geweest
als thanssprak er zijn vreugde over uit,
dat men in zoo groote getale was opgekomen,
want deze feestelijke vergadering diende in
hoofdzaak om te doen zien, hoe in de vereeni
ging gewerkt wordt en om propaganda te
maken voor de turnzaak, hjj hoopte dan ook
dat het aantal ondersteunende leden grooter
locht worden wees er met genoegen op, dat
de turnzuBters dezen avond voor de eerste
maal zouden optreden en herinnerde met
welgevallen er aan, dat het gemeentebestuur
geen vrjjstelling had verkregen voor het geven
van onderwjjs in de vrjje- en ordeoefeningen
op de lagere school, hetgeen van groote
beteekenis is voor de turnzaak en voor het
jongere geslacht. Na allen een genoegeljjken
avond te hebben toegewenscht, eindigde hjj
zjjn toespraak.
Daarna werd overgegaan tot uitvoering
van het programma, waaraan alle afdeelingen
medewerkten; we kregen van de jongsten
eenvoudige, van de meergevorderden eenigs-
zinB moeieljjker en van de hoofdafdeeling
meer ingewikkelder en samengestelder gym
nastiekoefeningen te zien, maar uit alle bleek,
dat in P.P. de gymnastiek met ernst wordt
beoefend en de leiding bjj de heeren Van
Hoojjdonk en Schlahmilch in degeljjke en
bekwame handen berust. Dit bleek ook bij
de oefeningen van de damesafdeeling, zoowel
aan de ringen, als bjj de dansreien. Deze
nummers vonden algemeenen bjjval. En wij
mogen er zeker wel bjjvoegen, dat het eon
aardig gezicht was deze dames in hun smaak
vol en net turnpakje te zien werken. Tot
afwisseling werden twee humoristische voor
drachten gehouden en voerde een zevental
dames het aardige blijspel op «Een spreekuur
bjj Dokter Turner", die de vrooljjkheid er
in brachten. Een allergezelligst bal sloot
dezen (feestavond.
Botervervalsching.
Den len Januari is een nieuwe wetsbe
paling in zake boter in werking getreden,
en wel die waarbij bepaald wordt, dat boter
niet minder dan 80 botervet mag be
vatten. De overige 20% kunnen derhalve
uit water, kaasstof, zout en een weinig
boterkleurBel bestaan.
Om nu te onderzoeken of de boter aan
de gestelde vereischten voldoet, geeft het
«Maandblad tegen de Vervalschingen" het
volgende middel aan
«Reeds een reageerbuis van 2$ centim.
diameter is daartoe voldoende. Indien deze
gevuld wordt met b.v. 20 gram boter en
deze daarna boven waterdamp langzaam ge
smolten wordt, moet van het geheele
volume (boter -j- kaasstot -J- water), na vol
komen bezinking, uit helder botervet be
staan.
.Een te hoog gehalte aan water- of kaas-
stof bljjkt uit deze eenvoudigde proef on
middellijk, en de huisvrouw die bij ontvangst
der boter zich de moeite van dit onderzoek
je troost, zal daardoor belangrijk mede kunnen
werken tot handhaving der nieuwe en zoo
hoogst noodzakelijke wjjziging der boterwet
Een vreuw verbrand.
Omstreeks 11 uur Zaterdagavond hoorden
de buren hulpgeroep op een bovenachterkamer
in de Zonnebloemsteeg te Rotterdam. Zjj ver
schaften zich toegang door de deur in te
trappen en vonden de bewoonster, wier klee
ding in brand stond, half uit het raam hangen.
In haar angst had zjj getracht door het raam
heen naar buiten te komen, doch was tusBchen
de spjjlen bljjven hangen. De buren trokken
haar zoodra mogeljjk de brandende kleeren
van het ljjf, terwijl manschappen van spuit
17, de spijlen van het raam stuk sloegen en
de vrouw bevrijdden. Deze vrouw is de 45-
jarige P. V. Bewusteloos en in levensgevaar
lijken toestand is zjj per brancard naar het
Ziekenhuis gebracht. Vermoed wordt dat de
brand ontstaan is doordat deze vrouw, die
waarschijnlijk onder den invloed van sterken
drank verkeerde, een brandende petroleum
lamp, die op een wankelende tafel stond,
heeft omgestooten, waardoor haar kleederen
vlam vatten. Zjj was alleen thuis. Een flesch,
gedeeltelijk met jenever gevuld, werd op haar
kamer gevonden.
Een vreeselijke misdaad
heeft zioh afgespeeld in het Russische dorp
Porwenitsjek. Daar nam oulangs op een
nacht een uit Amerika terugkeerende land-
verhuiBter intrek bij een landbouwer, die fa
milie van haar was. Zij vertelde dat ze nog
200 roebel bezat. De boer besloot haar te
dooden en te berooven. Zooals dat in kleine
plaatsen in Rusland de gewoonte is, werd
aan de vrouw een nachtverblijf aangewezen
bovea de stookplaats. De man haalde intus-
schen een bjjl. Terwjjl de man weg was,
was de in de wieg liggende zuigeling begin
nen te huilen en de landverhuisler had daarop
de moeder voorgesteld voor haar bjj het
kind te waken, terwjjl de vrouw des huizes
zoolang de slaapgelegenheid boven de stook
plaats zou betrekken. Spoedig daarop trad
de man met de bjjl binnen en hjj sloeg de
boven de stookplaatB liggende vrouw dood.
Toen hjj zjjn vergissing bemerkte, hing hij
zich uit wanhoop op.
Waterbak voor scheepsbouw.
Te Teddington wordt een groote waterbak
ter lengte van 600 voet en breedte van 25
voet gemaakt, waarvan Yarrow, do bekende
scheepsbouwer, het voornaamste aandeel in
de op 240,000 gulden geraamde kosten voor
xjjne rekening neemt. In dien bak zullen
modellen van oorlogsschepen, voor zjj te
water gelaten worden, beproefd worden. Aan
de modellen zal een dynamometer verbonden
worden, en op die wjjze hoopt men kostbare
gegevens voor de zeewaardigheid van ont
worpen oorlogsschepen te verzamelen.
De golven, die het model wanneer het zich
door het water beweegt, zal maken, worden
nauwkeurig waargenomen en opgeteekend,
en daaruit zullen de proefnemers hunne ge
volgtrekkingen maken. Men hoopt er veel
tijd en arbeid bjj het trachten naar de ver-
botering van de snelheid van oorlogsschepen
door uit te sparen.
Een scheepsramp.
(Hamburg, 3 Febr.) Het Duitsche schip
Susanna", van Tacopilla, en het Zweedsche
stoomschip «Annie", van Hamburg met tarwe
naar Falkenberg, zjjn bjj Bielenberg met
elkaar in aanvaring geweest, tengevolge waar
van de «Annie" zonk en vijf man der equipage
verdronken. De «Susanne" beliep schade aan
tuig en voorsteven, verloor anker en ketting
en liep over het gezonken stoomschip, waar
van de masten en de schoorsteen braken en
waarbij de .Susanna" waarschjjnljjk nog
bodemschade bekwam.
Het schip werd door twee sleepbooten
naar hier opgesleept.
DE WEEK.
5 Februari.
In eene zitting, begonnen tegen half-twaalf
waarin ongeveer drie kwartier werd gepau-
seerd, en die eindigde te ruim vier ure,
heeft oaze Senaat de algemeene beraadslaging
over de Staatsbegrooting voor 1910 deze
week volbracht. Dit is andere kost dan de
parlementaire; het langdradig menu, dat de
jongere, woeliger zuster van de overzjjde des
Binnenhofs bjj zoo'n gelegenheid gewoon is
op te disschen
Allergemoedeljjkste zitting was 't, waarin
geen wolkje van beteekenis den senatorialen
hemel verduisterde.
Oud-burgervader Van Leeuwen was er,
op wiens energieken kop van forsche ljjnen
de Amsterdamsche campagne-jaren hun merk
hebben ashtergelaten door zekere vaal-bleeke
vermoeidheid, die contrasteert met de onver
zwakte schittering der zwarte oogen. Man,
die, wanneer hij wat uitgerust" is zal
langen naar nieuwe, zware levenstaak.
Wien de zinnen nog niet kunnen staan naar
«otium" in of buiten Hoogerhuis, ook al is
de .dignitas" hem nóg zoo ruim toebedeeld...
De heer Röell, de zilvergrijze .Benjamin"
van den Senaat, voelde zich natuurlijk gan-
scheljjk-thuis in het oude «milieu". Zat er,
of sinds zjjn jongste verblijf in senatoriale
atmosfeer niet zware jaren liggen Oók
niet een, wiens politieke carrière afgesloten
ljjkt
't Begin was mateloos-onbenullig. De heer
Hovy is eenmaal geweest pienter voorman
der anti-revolutionaire gelederen. Doch hjj,
zoowel als een Havelaar, een Wall er, zjjn
geraakt in de achterhoede, dis aan de
liele aftakeling', waarvan zjjn groote
vriend en chef-in de politiekerij eens ge
waagde, niet ontglipteZe was ge
noeglijk-zoetsappig en vol bljjdschap, de
wjjze, waarop de heer Hovy zjjn vreugde
uitte over de zegepralen van 1909 het nog-
altjjd-zitten, sterker dan men ooit had dur-
droomen, van de negen (althans, op z'n
it toch zeven 1) geestverwanten achter de
groene tafel. En dat de heer Hovy aan den
sacramenteelen eed vasthoudthoogstens
vereenvoudiging van de formule ervan zou
gedoogenvoor wien was 't eene verras
sing I
Toen kwam de heer Waller. Gematigd-
optimistisch over onze financiën koutend.
Waarheden als koeien'' verkondigend, zou
minister Kolkman zeggen, „als hjj van
wege den eerbied, der hooge vergadering
verschuldigd, durfde Geen nieuwe las
ten, voordat men weet waarvoor de duiten
eigenljjk noodig zjjnDe defensie kost
geld, maar we hebben heusch geen recht
te mopperen 35 pCt. onzer inkomsten
eraan te offeren, zou van .hooge moed" ge
tuigen
Dat alles verkondigde de heer Waller met
hoog grjjsaards-Btemmetjelezend de z<
uitgesponnen, vaak zeer-duistere zinnen van
blad papier, dat lichteljjk trilde in zjjn han
den. Niet zonder trekje, spelend en bui
telend tusschen de keurige witte bakke
baardjes, als dacht hij«Tjonge, kon ik de
zaakjes bedistelen, je zoudt toch eens
Toen kwam de heer Stork, paladjjnjder vrjj
liberale beginselen, Robuste figuur van ge
moedelijk, braaf man met gouden hart en
kerngezond verstand. Wat kan voorkomen
een, die als i.c. niet tot de gebo
ren-redenaars mag worden geteld De heer
Stork waarschuwde dat het al-maar verdacht
maken der iotentiën van de groote werkge
vers het al-maar betoogen dat vrjj-liber&al
en conservatief identiek ,een-pot-nat" zegt
de volksmond) is, er nog toe zal leiden
dat die werkgevers .op 't laatst werkeljjk
conservatief worden" Een dreigement,
waarover toch, hoè goed-bedoeld ook en
hoezeer er kern van waarheid in mag schui
len, heel wat te „bespiegelen zou zjjn...
Overigens besprak de heer Stork enkele
dingen van minder hooge vlucht, meer nade
rende het vlakke terrein van de praktjjk.
Zooals: hoe noodig 'tis dat bjj de komende
Grondwetsherziening (fata morgana, waar
van moeieljjk te berekenen valt, op een
haartje, wanneer 't zal worden bereikt!) ook
de positie van den ambtenaar, die Kamerlid
is geworden, dient geregeld. Moet die man
non-actief worden zonder wachtgeld Gaat
't aan, dat zulk een oud-hoogedelgestrenge
op zekeren dag weer doodgewoon tot zjjne
collega's terugkeert, als z'n kiezers hem
ontrouw werden Dit laatste acht de
heer Stork (die het «tuk zjjn op .Kamerlid-
baantje" wat wil bekoelen) iets onmogeljjks,
ondenkbaars. Later bleek, dat de minister
Heemskerk de «vrjjheid der kiezers' aller
minst wenscht te belemmeren. Maar als
de Grondwet herzien wordtVoorshands
bljjft dus, mag men veilig zeggen, alles bjj
het oude Tot zelfs de heer Duys kan,
draait de Zaandamsche koers niet, ge
wezen Nog betoogde de heer Stork, hoe
noodig 'tis (ook met het oog op de «vrjj''
komende ambtenaren der R. V. B.) dat di
Ongevallenwet spoedig worde herzien, nog
vóórdat de Ziekteverzekering er is. Doch
het allerinteressantste uit de rede van den
premier was, de mededeeling, dat deze tak
van verzekering kant en klaar isOveri
gens leed de «sociale paragraaf' door min.
Talma's afwezigheid. Eéu zetel aan do hoef-
vormige regeering»tafel in de Eerste Kamer
was leeg, wat natuurlijk tot het spoedig
afloopen der algemeene beraadslaging niet
weinig bjjdroeg. Misschien krjjgen we nu
nog bjj Hoofdstuk X een «staartje" Maar
zeker is 'tniet!
De senatoriale middag van 1 Februari
bracht stijging van het debats-peil door de
redevoeringen van de heeren Reekers en
Van Nierop. Eerstgenoemde is iemand, die
de jaren dan toch maar met onverwoestbaar-
ljjkende jeugd draagt. Die er nog precies-zoo
nitziet als toen hjj in de Tweede Kamer van
so lange her" over de zalmpjos stond te
praten
De heer Reekers zal wel geweten hebben,
dat zjjn kamp voor afschaffing van den eed;
substitutie ervan door eene verklaring met
poenale sanctie strijd tegen windmolens is.
En toch moest voor- en tegenstander gevoe-
voor het vergezicht, dat hjj opende;
n dat er twee soorten van .ceden" zou
den zjjn Een van prima- en een andere
van inferieure kwaliteitPeriode, waarin
de rechter zwaarwichtige theologische
ten zal hebben aan te binden met gei
bezwaarden, eerljjke en simuleerende,
atheïstische en nog-weèr andere
Eindelijk: de heer Van Nierop, nog
steeds «de oude", met zjjne frisch-jolige,
spontaan-natuurljjke, Semitische bewegelijk
heid.
De zoo kundige en zoo algemeen geëerde
directeur der «Amsterdamsche Bank" ljjkt
een aartsoptimist, enhjj is uitermate
pessimistischHjj pleitte zuinigheid en groote
voorzichtigheid. Onze tuchtscholen zjjn kom
pleet kostscholen van je fijnste sonrt, en de
--ibtenarjj breidt zich elke week uit. Waar
.et dat heen 1 De Meester rekende,
in 1905, uit dat zjjn sociale wetten 22 mil-
lioen zouden kosten. Die wetten (men weet,
minister Kolkman wil ze uit het Tarief halen,
de heer Van Nierop uit de Successie
zjjn er nog nietMaar de uitgaven stegen,
stegen... «Voor allerlei kleioe schooltjes
geven we schatten uit" Hier kreeg des
premiers plaat, waar toch al geen zweempje
joligheid op te bespeuren viel, een extra
beren trekEr broeide, brandde al
iets in de senatoriale atmospheer Waar
moet dat |heon Onze rentelast is in de
laatste twintig jaren niet beduidend ver
zwaard. Eén lichtpunt, erkent de hi
Van Nierop De Nederlandsche Bank,
subliemen goudvoorraad, is sterker dan ooit.
Toegegeven- Maar overigens weet de Amster
damsche financier niet, waar al de dnbbel
tjes vandaan moeten komen En hjj ein
digde met den raad om «langs ljjnen van
geleidelijkheid" (waar hjj, geljjk later bleek,
de plannen-De Meester meê bedoelde) te
rade te gaan, en«met behond van het be
proefde stelsel
Zegge: vrjjhandel, die ihééft een optimist
als de heer Waller t bjj het rechte eind)
dan toch heeft doen bereiken, dat we er zoo
stevig bjjzitton
«Ondanks 1" riep een vinnige stem
«Neen protesteerde mr. Van Nierop, in
freetraders-hart getroffen «Neen! Dóór...
Zóó kan men waarachtig wel alles ontken
nen
Wacht maarspotte minister Kolkman,
glimlachend keek hjj op z'n papieren
Men heeft, in den Senaat den ko
menden storm nog maar in de verte booren
grommen Doch komen zal hjj't Is ook
daar de windstilte die de explosie vooraf
gaat.
Het Tarief is een donderkopje En de
Schoolquaestie 't tweede onheUspellende
Er zjjn meerdere, doch die-twee 't ergst
Minister Kolkman is (in zjjn antwoord op mr.
Van Nierop's beschouwingen) nu eens op
zijne beurt weer optimistisch geweestZ'i
goed-humeur keert gaandeweg terug. Zelfs
maakte hij Z.Exc. zich geen oogonblik boos
over 's heerens Van Nierop's woord, dat hij,
minister van Financiën, de menschen zou
«gepaaid" hebben met verlaging van den
suikeraccjjns, in ruil voor den verhoogden
Drankaccjjns. Wel neen, zegt hjj, 1910
zal geen tekort brengen. De Vermogens
belasting cn de successie zullen 4,1 millioen
gulden meer in het Staatslaadje tooveren
trek ik daar nu 1,8 millioen van de Opcenten
af, dan houd ik 2,3 millioen over voor de
suiker. De wetgever hjj moet 'l bekok
stoven bljjft vrjj als een vogel in de lucht.
«Is dat «paaien", meneer Van Nierop?'
«Neen, Excellentie, u hebt geljjk 1" roept
de Amsterdammer uit, en zjjn guitige oogen
schitteren feller dan ooit, «t is een ingrediënt,
waarmee U de bittere pil van belastingvi
hooging (waaraan, zei de heer Kolkman, toch
niet te ontkomen is) verzoet"
Overigens kan niemand den heer Kolkman
betwisten, dat wjj, in de vette jaren, toen
het accres der middelen zoo weelderig was
zwakke beentjes toonden te hebben
En alle kabinetten, alle partjjen, alle Kamers
hebben daar schuld aan. Ook de arme, goede,
brave Senaatbjj wien een minister voorhi
dan toch nog steun voor zuinigheid kon
vinden, en die nu bjj alle hoofdstukken der
Begrooting voor alles-en-nog wat hoogere
uitgaven vraagt
De mooie «anti-zuinigheids baccil", eenmaal
in ons Hoogerhuis zoo heerljjk bloeiende, is
den tering-dood gestorven Heeft niet de
heer Laan, die zich zelfs op militair ge
bied waagde en een lans brak voor de rechten
onzer Defensie, wat hem sympathieke applaus-
jes verschafte Heeft de heer Laan niet
staatspensioneering gevraagdEn las de
reus van onzen Senaat, de Paul Kruger van
ons Hoogerhuis, genaamd senator Breebaart,
niet zjjn Zuiderzee-pleidooi voor, welke rode,
door het zoek-zjjn van één der blaadjes, haast
in 't water vielDoch nog juist bjjtjjds in
veilige haven raakte
De premier maakte zich de quaestie
van de wachtgelden voor Kamerleden, die
ambtenaar waren, mitsgaders al wat de on-
gesteld-zjjnde minister Talma voor zjjn reke
ning had te nemen, incluis, van het voor
naamste met een niet-jolig «Jantje van Leiden*'
af. Over de eedsquaestie iprekend, bepaalde
de minister er zich toe om nog eens de ziens-
wjjze van dit Kabinet behond van den
eed; faculatief-stelleD eener «verklaring"
voor gemoedsbezwaarden, ter strenge beoor
deeling van den rechter aan te stippen.
Yoor argumenten gaf Z.Exc. verklaringei
En hjj deed 't zoo strak, zoo somber, zoo
stroef, zoo jjzig-ernstig, dat er iets extra-
oolijks vonkte in mr. Van Leeuwen'» zwarte
oogen... «Dat zou een Henri de Vries hem
niet mooier leveren dacht oud-burgemeester
misschien Die zjjn geestig-lustigen ex-
collega van het Prinsenhof zoo door-en-door
kent
Trouwens, als hjj en mr. Th. met elkan
der „apartjes" hadden nabjj dc groene tafol,
klaardo het aangezicht des premiers als bjj
tooverslag op
Neutrale preekenbundels acht Z.Exc. uit
den booze. «Het ongeloof komt van zelf!"
zei hjj. En wjj moeten het geloof op de vloot,
tot Jaumaat, brengen.
«Neutraliteit leidt tot hetzelfde fiasco, iu
zulke dingen, als waar nu de openbare school
aan ten onder gaai"
Toen was 't uit. Niemand had meer lust
.tweede instantie" Generaal Schimmel-
pennick's hamer tikteDe Algemoone Be
schouwing was geweest.
In de verte gromde de donder wéér voor
wie «politiek-aangelsgde ooren" hebben
Maar de bui dreef voor het moment zacht-
kens ai
Bjj «Binnenlandsche Zaken" kwam een van
de loodgrjjze, grimmige donderkopjes weêr
opzetten
Het «ziekteproces" (zooals generaal Staal
't noemde), waaraan de openbare staatsschool
ljjdende is, was aan de orde. Bjj deze ge
legenheid bleek o.a. wéér eens de waarheid,
dat welmeenende, edoch onhandige vrienden
soms erger zjjn dan vjjandenZoo zal
niemand de eerljjke liefde van den heer Van
der Feltz voor ons staatsonderwijs willen ver
denken. Hjj had er zjjne kinderen indertijd
toevertrouwdzou zich nü, stond hjj
de keuze, tweemaal bedenken Hij
ziet de openbare school door zekere soort
van onderwjjzers vermoorden, en wil haar
redden. Door een exotisch middel. Door toe
zicht der ouders (die eene commissie moeten
aanwjjzen) op benoeming en ontslag der
onderwjjzers. Voortsdoor het geven van
tjjdelijk karakter aan de benoeming der onder
wjjzers
Dr. Vermeulen noemde, later op den dag,
dergeljjke middelen «erger dan de kwaal",
en slechts weinigen, van welke partjj ook,
zullen 't hem durven betwisten.
Laat dit onschuldige «spelerei" wezen, die
geen serieuse bespreking waard is, de
heer Van der Feltz heeft iets in zjjn weeken,
tronwhartigen toon van spreken, dat denken
doet aan wjjlen Alberda van Ekenstein,
wanneer die 't over de neutrale school had...
Brave, trouwe vrienden, die, in hun begrjj-
peljjken angst, de middelen tot redding niet
voldoende wikken en wegen Maar ge
vaar is er En zeer groot, zeer ernstig, ook...
De laatste dag der «senatoriaal-begroote-
ljjfce* week sou gevoegelijk die «van de
Baronie-laan* kunnen genoemd worden. Oud
burgemeester Van Leeuwen viel met de hem
eigen forschheid de vernietiging aan van
het Bredasche Raadsbesluit tot koop der
Laan. Brandmerkte 't als een staaltje van
overdreven toepassing van het vernietigings
recht, dat s. i. hooge exceptie moet bljjven.
Er is hier, riep mr. Vau L. uit, geen
sprake van het algemeen belang, dat ver
nietiging vorderde; gjj hebt hier met een
«strjjd van belangen* temaken! Anders niet.
Nu hebben Gedeputeerde Staten van Bra
bant de Rekening van Breda teruggestuurd
omdat daar de f25.000 voor de Baronielaan
op voorkwamWie moet dat nu betalen
B. en W. van Breda misschien, die uitvoer
den een Raadsbesluit, door Gedeputeerden
indertjjd goedgekeurd
Inderdaad is het een lastige «perkara".
Maar onbetwistbaar is, dat de minister de
Bredasche heeren bjjtjjds waarschuwde. Toch
zetten zjj hun sin door; trachtten de Regee
ring vóór een «fait accompli* te stellen.
Berokkenden zich dus zeiven de gevolgen
Ook waar schjjnt, dat men hier «au fond"
te doen heeft met een soort van .verkapte
annexatie*. Breda wilde Teteringen c. a. op
slokken. Zelfs schjjnt mr. Van den Biesen
niet te overdrjjven als hjj verzekert, dat men
op de bewoners der Baronielaan vanuit Breda
zachtaardige* middeltjes te hebben toege
past als: Indien gjj 't hart hebt om uw gas
vanuit Teteringen te betrekken, dan reken
ik n het vierdubbele voor het water
Dergelijk terrorisme kan bezwaarljjk wor
den geduld. En mr. Van Leeuwen's argument:
Al hhdden de kleinere gemeenten reden om
bang te zjjn voor annexatie, dan mocht gjj,
minister, nbg niet vernietigen dat Raads
besluit!
Mr. Heemskerk bljjft erbij: De eene ge
meente, groote of kleine, heeft niets op het
territoir van de andere te maken!
't Is hier een niet oninteressant staaltje
van strjjd tusschen „Stad en Lande". Maar
Breda schjjnt i. d. een lesje verdiend te
hebben
Van het verder debat over Hoofdstuk V
stip ik nog aan, dat de Regeering wjjziging
der Woningwet met jjver zal voorbereiden.
Do grjjse mr. Van den Biesen dischte
staaltjes op om van te sidderen, kippevel te
krijgen I
Voorts bljjkt de premier te huiveren van
de vivisectie en deze tot de engst-denkbare
grenzen te willen beperken. Over het onder
wjjs zei hjj weinig, dat niet reeds bekend is
als zjjne vaste opinie.
De minister betwistte nu tegenover gene
raal Staal, dat Z.Exc. zou gezegd hebben
„Het openbaar onderwjjs heeft fiasco geleden".
Neen, zegt mr. H. ik heb gezegd:
als brenger van éénheid door neutra
liteit (wat „de groot8t-denkbarc nonsens"
is!) heefi 't fiasco gemaakt. En zoudon de
republikeinsche onderwjjzers; of ook: de
mannen van het model-Ossendorp er den toon
bjj aangevenja, dan zou het onderwjjs zelf
fiasco maken!... De heer Van der Felts
wilde den ouders mede-zeggensrecht geven
op de school... Wel, zegt de minister,
prachtig I Precies wat het ook door mjj ge-
teekend Unie-rapport aanbeveeltIk vind
't beat. Maar weet wel: dan maakt gjj van
de openbare eene bijzondere school. Wat
nogmaals, mjj, minister Heemskerk best
sou wezenIntusschen zal ik de uitvoering
van 't idee toch nog even in „gezette over
weging" houden
Hoofdstuk V is nu voor het „Staatsblad"
rjjp. Vermoedelijk blijft de Senaat tot Don
derdag bjjeen. Te hopen is, dat minister
Talma nog gelegenheid zal vinden, op den
laatsten dag in het Hoogerhuis te verschjjnen.
't Is waarschjjnljjk, doch niet zeker!...
Mk. Antomio.