KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor HeldorTexel, Wierlngen en Anne Paulewna
Voor onze lezeressen
No. 3920.
Woensdag 7 September 1910.
38ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., fr. p. po9t 75 ct, buitenland 11.25
Pre-1 Zondagsblad 37} t 45 fO.75
luiënModeblad »i»55i»»>65»
(Voor het buitenland b(j vooruitbetaling.)
f 0.90
Adverlentién van 1 tot 5 regelt 30 cent
Elke regel meer0 t
Bewijs-exemplaar2|
Vignetten en groote letter* worden naar plaatsruimte berekend.
Intaro.-
Telefoon 00.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgeven C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT t Co), Helder.
Bur
in HET NIEUWE MODEBLAD van
groote waarde.
Het verschynt tweemalen per maand
en geeft in woord en beeld een overzicht
van wat op het gebied der mode be
langrijks voorvalt, zoowel van toiletten als
van kindercostumes, van onderkieeding
als van handwerken.
Het biedt een rubriek „Wetenswaar
digheden" veelal ryk geillustreerd, een
schat van voorbeelden en in elk nummer
een uitvoerig knlppatronenblad waarop tal
van modellen door kundige handen be
werkt, zyn voorgesteld.
Het blad kost slechts 55 ets., franco
per post 66 ct. per drie maanden.
UT Men abonneert zich bjj den uitge
ver van deze courant.
UIT HET BUITENLAND.
Er *ou wel wat te schrijven zyn over de
zittingen der interparlementaire conierentie te
Brussel. De Europeesohe kamerleden zitten
er hooi knusjes by elkaar, houden feest, ge
nieten volop van de gulle gastvrjjheid van
minister Beernaert en praten af en toe over
zeer gewichtige zaken. Zaken il la vredes
conferentie. Enfin, 't ik niet kwaad dat de
menschen, die in 'slands vergaderzaal over
oorlog beslissen wat de duiten betreft al
thans eens met elkaar overwegen en be
spreken hoe 't moet aangelegd worden om
gèèn oorlog te krygen- Als zo er dan thnis
gekomen zjjnde maar naar handelen! Zee-
oorlogsrecht, daar mag wel een beetje ver
andering in komen; vraagstukken van inter
nationaal recht: belanghebbende Staten wor
den uitgenoodigd deel te nemen aan conferen
ties daarover; arbitrage-verdragende wen-
scheljjkheid van een jaarlyksche uitgave van
den tekst van alle arbitrage-verdragen tusschen
de verschillende Staten gesloten.
Zoo men ziet wenschen ernstige, goed
gemeende wpnschen maar misschien vrome
wonsohen. Die worden wel eens meer, parle
mentair en interparlementair uitgesproken
trouwens.
De keizerlyke Russische familie bevindt
zich te Friedberg in Hessen en voelt sich
daur rustig. Er worden zelfs uitstapjes ge
daan, slechts van verre gevolgd door de ge
heime politie. In ieder geval veiliger dan in
St. Petersburg of in Tsarskoje Selo, de resi
dentie. De Czaritsa zoekt herstel voor bare
geschokte gezondheid geen nier- of hart
lijden naar 't schijnt maar eenvoudig een
gevolg van 't steeds in gespannen toestand
leven. Er is ook sprake van een aanstaand
bezoek van den Duitschen Keizer, die den
Czaar zal gaan verwelkomen. Denkelyk komt
de Koning van Engeland ook. Maar 't wordt
wel October.
De 2e September is voor Duitschland een
feestdag: Sedandag, gedenkdag der overwin
ning by Sedan, en der gevangenneming van
Napoleon en zyn leger. Voor Frankrjjk, dat
dan die nederlaag herdenkt, is 't een pynlyke
dag.
De officieele vriendschapsbanden tusaohen
Oostenryk en Italië zyn in de jongste dagen,
naar men weet, krachtig aangehaald en beiden,
Frans Jozef en koning Victor Emanuel,
bobben er op het laatst nog een rukje aan
gegeven. Di Sau Giuliano, de luliaansche
minister van Buiten). ZakeD, heeft n.1. op den
audiëntie, hem Donderdag verleend door den
souverein der Donan-monarchie, aan keizer
Frans Jozef een eigenhandig, van 18 Augustus
gedateerd schrjjven overgereikt vau koning
Victor Emanuel, waarin de koning zijn tele-
graphischo gelukwenschen aan den keizerlijken
jubilaris herhaalde en zyn bondgenoot van zyn
vriendschappelijke gevoelens de hernieuwde
verzekering gaf.
Onmiddellijk na afloop der audiëntie zoud
de keizer aan kouiug Victor Emanuel een in
zeer hartelijke bewoordingen gesteld telegram,
waarin hjj zyn dank betuigde voor de ont
vangen gelukwenschen, en verklaarde, dat het
hem groot genoegen had gedaan, een uitne
mend staatsman als Di San Giuliano te kunnen
ontvangen.
't Kan niet ontkend worden dat in hoogere
kringen gelukkig, alles gedaan wordt voor
een goede verhouding tusschen beide landen
en 't is te meer noodig waar, niet of
ficieel dan, in beide landen tusschen de na
tionaliteiten nog al eebs geschermutseld wordt.
Turkye wapent zich en zendt troepen naar
de grens. In Griekenland ziet men dat na
tuurlijk met eonige ongerustheid aan. Vrijdag
hebben de ministers gedurende twee uren
vergaderd en ofschoon zjj over het bespro
kene niets hebben medegedeeld, is toch uit
gelekt, dat de regeering een memorie aan de
mogendheden zal zenden over deu toestand,
die door Griekenland als onhoudbaar wordt
beschouwd. In deze memorie zal gewezen
worden op de bedreigingen en militaire toe
bereidselen van Turkye, terwjjl tegelijkertijd
de aandacht zal worden gevestigd op den
boycot in Turkye en de nieuwe kerkelijke
wet. Bovendien werd don minister vaD oorlog
opgedragen binnen 24 uren de besluiten voor
een algemeene mobilisatie voor te bereiden.
De spoorwegmaatschappijen met Ijjnen naar
de Turksche grens, hebben bevel ontvangen
haar rollend materieel ter beschikking der
regeering te stellen.
Zoo noodig zal afgekondigd worden, dat
hot land in buitengewoon gevaarlijken toestand
verkeert, zoodat niet alleen de dienstplichti
gen, maar allen die de wapens kunnen dragen,
opgeroepen kunnen worden.
De mogendheden mogen weer wel wat olie
op de golven gieten.
Op de desbetreffende nota van Turkye
hebben de mogendheden meegedeeld dat het
bezwaar tegen de verkiezing van de Kre-
tengers, Venitelos en Pologeorgis ongegrond
zyn. 't Zyn Grieksche onderdanende 3 andere
gekozen Krentensers zullen niet mogen toege
laten worden tot de Nationale Vergadering.
De mogendheden scbjjnen al geïnformeerd
te hebben hoe Griekenland het tal opnemen,
als gevraagd wordt, dat de Nationale Verga
dering de verkiezing der Kretensers ongeldig
sal verklaren.
Te Bilbao in Spanje willen noch de stakers,
noch de werkgevers van toegeven weten. Nu
de gendarmenie door de revolutionairen ge
molesteerd werd beeft minister Canalejas de
constitutioneele waarborgen voor die stad
opgegeven. .Ik zag het oogenblik aankomen
dat op de opstandelingen zou moeten ge-
geschoten worden", zei hy tot een berichtgever
van de Ma tin, .en om dat te voorkomen
heb ik den maatregel genomen". Er zyn een
groot getal werkwilligen.
President Roosevelt redevoert druk. In een
rede te Omaha in Nebraska sprak hy over
het grootsohe werk dat in Panama verricht
wordt. Maar zei hy, onze eer eischt nu ook
dat het werk zoodanig versterkt wordt dat
we te allen tjjde in staat zyn de neutraliteit
te handhaven, tegen wie ook.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 6 September.
Examen cijfers.
By de .Staatscourant" van Vrydagavond
zyn gevoegd de rapporten der verschillende
commissies, die dit jaar zija belast geweest
met het afnemen der examens voor onderwyzer
en onderwyzeres. We brengen uit die rapporten
hier enkele cyfers naar voren. Er bljjkt uit,
dat over het geheele land aan het examen
hebben deelgenomen 1211 mannelyke en 1505
vrouwelyke oandidaten, waarvan resp, slaag
den 759 en 1034, of 63 pCt der heeren en 69
pCt der dames. Totaal werd dus door 7216
candidaten het examen afgelegd. Uit de bij de
rapporten gevoegde opgaven sinds 1881 blykt,
dat in die 29 jaren slechts éénmaal een hoogor
cyfer werd bereikt, nl. in 1900, toen zich
2830 candidaten hadden aangemeld, terwyl het
aantal in 1896 nog slechts 1432 bedroeg. In
4 jaar tjjd steeg het aantal oandidaten naar
de onderwijzers acte dus met 100 pCt I Sinds
1900 ging het langzamerhand dalen, om nu
dit jaar weer een fermen stoot in de hoogte
te krygen: 2716. Tellen we sinds 1881 al de
cyfers by elkander op, dan zien we, dat in dit
tydsverloop niot minder dan 62890 Neder
landers getracht hebben, onderwyzer of onder
wyzeres te worden, wat aan 88031 gelukte.
Dit is even 60 pCt. »Tel."
Een aanslag op mr. Tideman
Men meldt uit Haarlem aan de .Telegr.":
Mr. P. Tideman is Vrydagmorgen in zijn
woniüg met een broodmes aangevallen door
een aannemer, dien hy in zyn qualiteit van
curator in een faillisement tot betaling had
aangemaand.'
Hy heeft den man weten te overmeesteren,
en hem aan de politie uitgeleverd.
Nader meldt men
De aanslag had plaat* in de woning van
mr. P. Tideman te Bloemendaal eu werd ge
pleegd door den bouwer G. uit Amsterdam, op
wiens goederen mr. Tideman als curator in
oen faillissement beslag heeft doen leggen.
Toen de bouwer met mr. Tideman alleen in
de kamer toegelaten was, haalde hy een groot
broodmes uit deu zak en zei«Nou heb 'k
wat voor je, daar zal ik je strot mee afsny-
den".
Mr. Tideman heeft dadel jjk de hand van
den aanvaller gevat, zoodat deze het mes
moest laten vallen. Hierop ontstond een
hevige worsteling en eerst toen er hulp kwam,
kon de aanvaller ovormoesterd wordeu. Mr.
Tideman kreeg o a. een hevigeu trap tegen
het onderlyf en een vuistslag op het gelaat.
Met politiohulp werd de aanvaller naar het
bureau gebraoht. Tegen hem is proces-verbaal
opgemaakt wegens mishandeling.
Nederlandsche industrie.
Vau de werf «Gusto" te Amsterdam is
Vrjjdag vertrokken de 55 tons drijvende kraan
(Antëe", welke voor Franache rekening is
gebouwd.
Het Bchip, vau speciaal zware constructie,
heeft de volgende afmetingen lengte 29 M.,
breedte 11 M. 50, holte 2 M. 70.
Deze kraan is bestemd voor de havonwer-
keu van Boulogne-aur-Mer, waar zjj gebruikt
zal worden voor 't plaatsen van zware beton
blokken op den zeebodem. De hjjsohhoogte
van het werktuig bedraagt 18 M., do uit
lading 9 M., terwjjl de lasten gestreken kun
nen worden tot op eene diepte van 12 M.
beneden de watcrljjn. De voorgeschreven
hjjschsuelheid met een last van 55 ton is 5
M. per minuut, hetwelk abnormaal groot is
en werd gedurende de officieele beproeving
zeer gemakkelijk eene snelheid van 5.6 M.
per minnnt bereikt.
De kraan is voorzien van een speciale
reminrichting, welke het mogeljjk maakt de
lasten ovor een afstand van 30 M. (van 18
M. boven de waterljjn tot 12 M. onder de
waterljjn) met oen snelheid van 5 M. per
minuut te strjjken op de enkele rem, zonder
dat deze verhit wordt.
Ook een uitsluiting.
De heer L. van Omme, sigarenfabrikant
te Wageniugen, heeft in zjjn fabriek de vol
gende kennisgeving opgehangen
,Duar ik opgeroepen ben om van 12Sept.
tot ultimo October mjjn militaire dienstplich
ten te vervullen, ben ik genoodzaakt mjjn
fabriek gedurende dien tjjd stop te zotten.
Met ingang van Zaterdag 10 September
geef ik daarom alle werklieden ontslag en
kunnen zjj die einde October opnieuw bjj mjj
in dienst wenschen te treden zich tegeu dien
tjjd bjj mjj aanmelden".
Door deze •uitsluiting'' komen 15 man ge
durende 6 weken zonder werk. Op een door
deu heer Van Omme ingediend verzoek om
vrjjstelling van deze herhalingsoefening werd
afwjjzend beschikt
Een monument voor Van Maasdijk
te Heerenveen.
Te Heerenveeu vergaderden Donderdag
avond 53 van de 96 aandeelhouders in de
vliegonderneming. De voorzitter, de heer
Straalsma, wjjdde een gevoelvol woord aan
de nagedachtenis van wjjlen den sympathie-
ken aviateur Van Maasdjjk. Uit de mededee-
lingen van den penningmeester bleek dat de
ontvangsten hadden bedragen f 12,080 de
uitgaven f7639. Staande de vergadering werd
voor f 550 geteekend voor een te Heerenveen
op te richten monument
Weggeraakte brieven.
Een postambtenaar schrjjft in de .Arnb.
Courant"
Jaarlijks bljjven 40,000 brieven door onvol
ledig adres onbestelbaar
Daarvan worden er slechts 2000 opgevraagd
door do afzenders. De overige 38000 wor
den dus door het publick beschouwd als «op
de post verloren".
Buitendien werden door middel van de aan
het Hoofdbestuur aanwezige adresboeken van
straatnamen 13000 brieven terecht gebracht.
Ook een staking.
Het persooneel der coöperatie ve stoomdorsch-
vereeniging .Termunten" te Termunten (Gr.)
legde Zaterdag den arbeid neer, omdat de
boeren-aandeelhouders besloten hadden en dit
besluit in toepassing brachten, om niet langer
sterkendraDk bjj het dorschen te tappen
Brand.
Vrjjdagnacht werd te half drie brand ontdekt
in de fabriek van Noack aan de Emmasingel
te Groningen. De fabriek is geheel uitgebraud.
De boeken konden gered worden. Een enorme
hoeveelheid vleeschwaren werd een prooi der
vlammen. De muur van de achterzjjde is zoover
uitgeweken, dat deze zal moeten worden omge
haald. De beide hooge fabrieksschoorstecnen
bleven staan. De belendende gebouwen leden
wol eenige waterschade, maar bleven voor het
vuur gespaard. Verzekering dekt de schade.
In de val geloopen.
In één der Duitsche grensplaatsjes was dezer
dagen schuttersfeest, dat ditmaal bjjzonder
schitterend zou zijn, want onze schutters hadden
allen splinternieuwe uniformen aan. Kranig
zagen zjj er uit in hunne groene jasjes met
roode opslagen en witte ceintnur. Er werd
dan ook menig glaasje op gedronken, met het
gevolg, dat de tongen los werden en één der
dapperen aan een douane-beamte vertelde
dat de uniformen in Arnhem gemaakt waren
en van daar naar de Daastbijgelegen Hollandsche
grensplaat! waren gezonden. Daar hadden
de schutters do nieuwe pakjes aangetrokken
en wuren kordaat de grens over gemarcheerd.
Het gevolg is, dat het geheele korps wegens
smokkelen in voreenigiug is uangeklaagd en
de heeren een groote geldboete of gevangenis
straf wacht I (L.K.)
Zwemmen over het Kanaal
De Londensclie berichtgever van het •Han
delsblad" schrjjft
«Zoo ergens het oud-Hollandsch gezegde
geldt, «dat de laatste loodjes het zwaarst
wegen", dan zeker bjj do pogingen om het
Engelache Kanaal tusschen Dover en Calais
over te zwemmen. Hoeveel malen hebben wel
na Captain Webb's tocht, altjjd nog eenig in
de geschiedenis der lange-afstand-zwemsport,
kampioenen van verschillende landen getracht
het hem na te doen. Hoeveel malen waan
den velen hunner de overwinning nabjj, om
het met de Fransche kust in 't zicht teu
slotte toch weer te moeten opgeveu Zoo is
hot ook Donderdag den bekenden Liverpool
schen zwemmer, Edward Heaton, hoofd-zwem-
meester dor openbare zweminrichtingeu in de
stad zjjner inwoning en man van athletieke
kracht, gegaan. Niet voor de oeisto maal
waagde hij den stouten tocht en het scheen
ditmaal dat hij Webb zou evenaren, maar
met het licht van Calais in 't zLht, nog maar
pog 4'mjjl van de 24 voor den boeg, heeft hjj
het toch mwten opgeven, al had hij kranige
volharding cn mooi zwemmen getoond.
Om 9.22 donderdagochtend was Heaton bjj
Shakespeare Cbiff to Dover te water ge
gaan, na eerst dik met spek-vet te zyn inge
wreven. De stroom en het weer waren hem
gunstig. De telegrammen, die in den loop
van den dag te Londen kwamen, meldden
dat Heaton prachtig zwom en alle kans had
de Fransche kust te zullen bereiken, doch
Vrjjdagochtond werd hier bekend dat bij het in
den afgeloopen nacht om 1.23 na dus 16 uur
en 1 minuut in het water te zjjn geweest,
had moeten opgeven en aan boord gehaald
was van de sleepboot .Champion", waarop
zich o a. ook de beroemde zwemmers Burgess,
Walton en Weidham bevonden, en naar Dover
was teruggebracht.
De verslaggever der Westminster Gazetto",
die den tocht medegemaakt had, vertelt dat
Heaton tot elf uur iu den avond geregeld
door zwom, doch kort daarop kramp-aandoe
ningen in de boenen kreeg. Hjj herstelde zich
echter en zwom door, ofschoon bljjkbaar zijn
krachten verminderden. Om één nur, toen hij
4% mjjl uit de Fransche kust was, was hij
bljjkbaar uitgeput, doch gaf hot nog niet op.
Een dronk champagne spoorde hem weer
aan, maar om 1.23 kon hjj niet meer en
word aan boord genomen. Daar kreeg hij
eerst een warm bad en bleef toen rusten.
Vrjjdagochtend omstreeks 4 uur te Dover
teruggekeerd, was hjj toch woor in Btaal naar
zjjn hotel te wandelen, een afstand van onge
veer een mjjl gaans.
«Dit is mjjn laatste poging geweest om het
Kanaal over te zwemmen," heeft Heaton tot
deu Westminster Gazette"-redacteur gezegd.
«Toen ik het de vorige maal opgaf, was dit
slechts te wyten aan de stroomingen, die mjj
uit den koers hadden gedreven. Ik voelde
mjj toen volkomen tot den tocht in staat en
ik besloot nog een poging te wagen, mee-
nende dat ik goede kans had. Ik heb mjj
voor dezen tocht daoig geoefend, doch ik
heb mjj vannacht totaal opgezwommen en
ben thans overtnigd dat het voor mjj een
onmogeljjke taak is. Het kan niet gedaan
worden in minder dan zestien uur en dat ii
bljjkbaar voor mjj de grens van volhouden.
De Kanaalstroomingen zjjn te onzeker. De
eerste drie uur met een wind, die de zee
brak", waren kwade uren voor mjj en met
het ademen kreeg ik een groote hoeveelheid
zeewater binnen. Na dien voelde ik mjj in
beste conditie, doch dikwjjls kwam ik in ijs
koude stroomingen die mjj deden rillen.
Het was een daad van echte sport-kameraad-
schap van Burgess, Weidman en Walton om
eenigen tjjd met mjj mede te zwemmen Toen
de zwemmers aanboden 's avond* eenigen
tjjd naast mjj te komen, dacht ik eerst dat
het niet noodig sou wezen, want dat ik er
alleen wel komen zon. Ik heb mjjn best ge
daan, doch het Kanaal heeft mjj geslagen
en ik erken het, mijn meester te zjju."
Niettemin, Heaton heeft zich een buiten
gewoon zwemmer geloond.
Zal Ooms bem straks kunnen overtreffen
en den geheclen afstand kunnen afzwemmen P
Wij wachten af 1
0e brand op de Brusselsche tentoonstelling.
i Volgens een Belgisch blad kan de brand
schade op de tentoonstelling nog niet met
zekerheid begroot worden. Lieden, die des
kundig geacht kunnen worden, spreken van
j ongeveer 25 millioen gulden verzekerd en
niet verzekerd. De schade iu de Engelsche
afdeeling bedraagt om en de bjj 6 millioen,
bjjna alles was bjj Engelsche maatacbappjjen
verzekerd. De waarde van do verbrande ge
bouwen bedroeg 2,360,000 gulden.
De staking te New-York.
De staking in het mantellak te New-York,
waar bjj 70,000 arbeiders en arbeidsters be
trokken waren, en die 9 weken heeft gednurd,
is geëindigd. Allen eischen zjjn ingewilligd.
0e staking In de kolenmijnen.
De staking in de kolenmjjnen van Illinois,
waarin 50,000 mjjnwerkers betrokken zjjn, zal
vermoedeljjk in het midden van de volgende
week eindigen. De onderhandelingen van
werkgevers cn werknemers nemen een gunstig
beloop. De arbeiders hebben 50 millioen gulden
voor deze staking beschikbaar gesteld.
„De Lutine".
Naar aanleiding van het bericht over
,De Lutine" in het nummer vau Woensdag
31 Augustus het volgende
«De Lutine" wasoorsproukeljjkeenFransch
fregat met 32 stukken geschut. In 1793 werd
hot met meer schepen aan de Engelschen
prjjs gegeven, die het pantserden eu het voor
een gewichtige zending bestemden. In Ham
burg n.1. was een handelscrisis uitgebroken,
die de Banzienljjkste huizen met een bankroet
bedreigde. De Buikerprjjzen bijv. daalden er
in korten tjjd met 40%, zoodat men milli-
oeuen te kort zou komen.
Uit Engeland evenwel zou redding dagen.
Eenige bankiers uit Londen, waaronder de
Goldsmids, die even rjjk waren als nu de
Rothschilds, zouden het crediet der Ham
burger huizen redden. De Goldsmids, vier
broeders, hadden evenwel in de laatste tjjden
zware verliezen geleden, wat al* een straf
beschouwd werd voor iets, dat hun vader
zou hebben misdreven. Deze, Aarnn Gold-
amid geheeten, had, zooals het verhaal het
wil, van een ouden Rabbi, dien men hoog
vereerde, een verzegeld pakket geërfd met
het opschrift: .Indien gjj de zegels van het
pakket ongeschonden laat, zal uw huis bloeion I
als een laurierboom, doch, indien gjj ze ver
breekt, zal het kwade u achtervolgen".
Aaron Goldamid bewaarde het pakket zeer
zorgvuldig, en bjj den dag nam zyn rjjkdom
toe. Toch kreeg de nieuwsgierigheid ten slotte
de overhand, en de rjjke GoMsmid verbrak
de zegels van pakket en opende het. Weinige
uren daarna was de man overleden en vond
men hem dood op zjjn kamer met een geel
perkament, waarop allerhande onleesbare
teekena geschreven stondon, iu de veratjjfde
hand. De vier zoons zetten de zaken voort,
doch leden spoedig groote verliezen. Zoo
wordt verhaald.
Wat hiervan waar is, kan moeieljjk meer
aangetoond worden. Zooveel is evenwel zeker,
dat de Goldsmids nog genoeg overhielden,
om in 1799 verscheidene millioenen aan
boord van «De Lutine" te kunnen brengen,
welke sommen voor de Hamburger kooplieden
bestemd waren. Van vele andero bezitters
kwamen mede schatten aan boord, en ook
werd er geld meegenomen voor een Engelsch
leger, dat in Noord-Holland geposteerd lag,
otn ons te helpen in het verdrjjven van de
FranscbeD. Ook voeren er 300 personen
mede, waaronder de Hertog van Chatillon
en vele andere aanzienljjken.
Op den Oen October van genoemd jaar
voer men de haven van Yarmonth uit, koers
zettend naar de reede vau Texel, waar het
geld voor het leger moest worden afgegoven.
liet schip is hier evenwel niet gekomen,
maar een zware storm dreef het in meer
Noordeljjke richting, om teu slotte op de
TerscheUinger buitengronden gesmeten te
worden.
Gaarne had men van de eilanden Vlieland
Terschelling hulp geboden, doch door
het noodweer was zulks ondoenljjk, en was
men genoodzaakt den volgenden morgen ai
te wachten.
Toen zeilde men uit met booten eu schuiten,
i een, om te zien of er wat te redden, de
ander of er iets te rooven viel. Want er
mochten in die dagen edelkluppende harten
onder de eilandbewoners gevondon worden,
ook aan strandroovers ontbrak het niet, en
de beambten, met het toezicht belast, stonden
dikwjjls machteloos tegenover de brutaliteiten
dor strandroovers. Wel werden verboden
uitgevaardigd, als: «Wie een gestrand schip
tegen des schippers wil beklimt en root
pleegt, is des doods schuldig", ofWie na
zonsondergang op het strand komt, of wie
strandgoed naar eigen woning brengt, valt
in zware boete" wel werden meermalen de
belhamels in boeien geslagen of werden hun
zware boeten opgelegd, doch deze voorbeeldige
straffen waren van weinig invloed. Meermalen
ook heeft men daarom het strandrecht aan
den meestbiedende verkocht, doch ook hier
door namen de rooveryen niet af. Gelukkig,
dat de gevoelens meer en meer veredeld zjjn,
zoodat men tegenwoordig slechts bjj uitzon
dering van dergeljjke strandschaudalen hoort.
Edeler en verhevener ziet men thans de
strandbewoners optreden, wanneer zjj sich
beschikbaar stellen tot het redden van arme
schipbreukelingen, zeemansgoed en handels
waren.
Doch zulke edele menschen waren er ook
in 1799, cn zeker zouden ze de opvarenden
van het Goudsohip gered hebben, zoo zulks
mogeljjk was geweest. Mogeljjk was het even
wel niet, eu toe'n wind en golven eindeljjk
toelieten, de plaats des unheils te naderen,
was het keurige schip niet meer te zien.
Groot was het getal Ijjken, dat weldra aan
spoelde. Op den Noordsvaarder, bjj Terschel
ling. vond men er ruim 80. Naar men mede
deelt, heeft men in een grooten kuil bjj den
vuurtoren De Brandaris" meer dan 200 Ijjken
tegeljjk begraven. Die kuil wordt nog «Doode-
manskiste" genoemd. Slechts één man moet
nog levend op het strand van Vlieland ge
worpen zjjn, hoewel doodelijk gekwetst. Spoe
dig is hjj dan ook gestorven, doch men heeft
nog van hem te weten kunnen komen, dat
hjj scheepsklerk was, en dat er groote schatten
in «De Lutine" geborgen warec.
Het spreekt wel vanzelf, dat men spoedig
na deze vreeseljjke stranding pogingen aan
wendde, om do schatten uit het wrak op te
sporen. De dorst naar goud kan iu Culifornië
uooit grooter geweest zjjn, daa de begeerte,
die op Terschelling en Vlieland heerschte,
om iets machtig te worden van hetgeen .De
Lutine" bevatte. Volgens mededeolingen al
weer moet er veel geroofd zjjn door visschers
van Torsohelling en uit Volendam, die heime-
ljjk in den nacht naar hier uitzeilden, en
zeer gelukkig waren bjj hun zoeken.
De leiding der berging berustte overigens
bjj den heer F. P. Robbée, tot 1808 drossaard
en opperstrandvonder van Terschelling. Met
de doelmatigste werktuigen uit die dagen
haalde men vele schatten uit de diepte op,
en men verhaalt, dat meermalen des avonds
eene visachersschuit, die bjj het wrak de
lading in ontvangst genomen had, bjj West-
Terschelling in loSBing lag, en vele zakken
met Spaansche piasters of Louis d'ors aan
bracht. Met wagens werden de waarden naar
de bergplaats gereden, en spoedig had men
voor meer dan voor een half millioen ge
borgen. Langzamerhand evenwel verzandde
het wrak, zoodat het bergen wel oen eind
moeBt nemen. Doch de plaats waar nog verre
weg hot grootste gedeelte der schatten ver
zonken zat en nog zit, verloor men niet uit
het oog. Later zag men met genoegen, dat
de zandbank overwerkte, en in het midden
van de 19de eeuw ging de tjjding van mond
tot mondDe Lutine is blootgespoeld".
Opnieuw greep de goudkoorts de eiland
bewoners aan; de vreugde was groot, want
nu zouden nieuwe schatten bloei en wel
vaart aanbrengen. Er zou evenwel met over
leg gewerkt worden. In 1821 was reeds eene
maatschappjj opgericht, die zich ten doel
stelde, de schatten uit het millioenschip te
bergen. Aan het hoofd van deze vereeniging
stond de ondornemende burgemeester van
Terschelling, de heer P. Esohauzier, die
van Koning Willem I het uitsluitend recht
ontvangen had, het bergingswerk opnieaw
te beproeven, doch onder de voorwaarde, dat
de helft der waarden aan den Slaat zou wor
den uitgekeerd. Dit Staatsdeel is evenwel
later geschonken aan de regeering van Enge
land, die het heeft overgedragen aan de As-
surantie-Maatschappjj »Lloyds". En deze
maatschappjj heeft van 1857 tot 1861 nog
verscheidene tonnen gouds aan waarden
weten te bemachtigen, zoodat aan de deel
hebbers nog een vrij hoog procent kon uit
gekeerd worden, niettegenstaande veel geld
verdiend was door degenen, die aan het ber
gingswerk medegeholpen hadden.
Na laatstgenoemd jaar is het wrak op
nieuw in hel zand verzonken, «n is het goud-
visachen hoe laDgor hoe moeiljjker geworden.
Voor een twintigtal jaren hebben de Engel
schen het werk nog eens weder hervat. Men
had zich tocu voorzien van de boste werk
tuigen, om zoowel in het zand als iu het
water to duiken, doch de uitkomsten zjjn niet
schitterend geweest. Slechts weinig heeft men
weten te bemachtigen, eu dikwjjls keerde
men geheel met ledige handen uit zee terug.
Er wordt berekend, dat het wrak nog voor
14 millioen aan waarde bevatten kan.
De Maatschappjj, die het contract met de
Lloyds heeft, wcDSChte nu evenwel afdoende
maatregelen te nemen tot volledige berging
van do schatten, die nog in het wrak ver
borgen kunnen zijn, en droeg daartoe aan
den Marine-ingenieur M. Lake op een onder-
water-ophaaltoestel te ontwerpen, een eigen
aardig schraaptoestol, dat dienen moet, om
alles, wat op den bodem der zee ligt, bjj
elkaar te garen en boven te kunnen brengen.
Ook moest weggenomen kunnen worden eene
hoeveelheid van ongeveer 40,000 ton, dat
zich boven en rond het wrak heeft opgehoopt,
en ook moest het zand en, zoo mogeljjk, ook
het dek uit hot wrak verwjjderd kunnen wor
den. Dit ingenieurs-vraagstuk was zeker hoogst
mooielijk, doch or is een plan gemaakt van
een breed, weinig diepgaand schip, voorzien
van een buis, gedeelteljjk door het midden
van het schip gaande eu dienende tot het
in werking stellen van het toestel, dat het
eigenljjke onderwaterwerk zal verrichten. Het
wordt aldus beschreven
De afmetingen van het schip zyn lengte
130 ft., breedte 43 fu, diepte 7% ft. Twee
16 inch. centrifugaal zandpompen en krachtige
laadboomen zjjn aan boord opgesteld. Twee
12 inoh. zandzuigers zjjn in verbinding met
deze ODderwaterpjjp, en hunne uiteinden ein-
digon in het eigenljjke werk-compartiment en
worden gebruikt tot totale zandzuivoring van
het ping, als op den zeebodem wordt gewerkt.
De capaciteit der zandzuigers is over de
40,000 tonnen per 24 uur. In aanmerking
genomen de plaatseljjke gesteldheid en te ver
wachten weersomstandigheden is alles er op
ingericht, do geheele zaak te kunnen uitvoeren
in een paar kalme dagen van het zomerseizoen.
Van de geheele inrichting is de onderwater-
pjjp met dito werkkamer het interessantste
deel. Deze is vervaardigd van staalplaat en
in het ruim van het schip scharnierend be
vestigd, 5 ft. diameter en 95 ft. lengte. Water-
ballast-compartimenten zijn aan iedere zjjde
aangebracht, en er is een toegangsweg voor
de werklui, als de werkkamer op den zeebodem
ligt. Deze laatste, evenzoo van staalplaat,
samengesteld volgens ecnzolfde principe als
de duikkamers der onderzeebooten, is ongeveer
8 ft. in doorsnede, en door middel van kettingei
in iedere richting beweegbaar.
Verder bevinden er zich observatiepoorten
tot ondersoek van den bodem, met zoeklichten.
De werking is zoodanig, dat langs vlakken
bodem alles weggeschraapt wordt en dat,
evenals bjj baggerwerk, in bepaalde even-
wjjdige ljjnen kan gewerkt worden. Zjjn de
harktoestellen gevuld, dan kunnen ze van
uit de werkkamer gelicht, gedraaid en ge
leegd worden in een bak, die langs rails,
opzjj en boren op de onderwaterbuis loopen,
en alsoo aan boord van het bergingsvaartuig
geleegd en nagezien worden.
Eu nu wil de National Salrage Association
beproeven de schatten, die meer dan een
eeuw in den zeebodem ruiten te voorschjjn
te brengen. Moge het gelukken aan de zee
te ontrukken, wat deze in 1799 aan de Gold
smids en andere aanzienljjko Engelschen
heeft ontnomen
Verbetering.
In bet ingezonden stuk van den heer W.
R. Zils in ons vorig nummer staat op regel
30 van boven 1 millioen kub. meterdit moest
■ijn 2 millioen kub. meter.
INGEZONDEN.
De gatprijsverlaging.
M. de R.l
Mogen wjj een kort antwoord plaalseu op
het ingezonden stuk van den heer Z i t a in
nw blad van Zaterdag j.1.
Deze inzender ziet in onze adresbeweging
niets dan een stuk propaganda voor de S.
D. A. F.
Dat het dit ia, zullen wjj niet ontkennen,
al moet het ons dan van het hart, dat de
andere partyen dan noodig eens moesten
zorgen, dat zjj self wat aan die propaganda
gaan doen.
Als hjj echtor vervolgt, dat het een propa
ganda is van de slechtste soort, dan moeten
wjj daar ernstig tegen protesteeren.
Het is bekend genoeg en ook in ons adres
komt dit duideljjk naar voren, dat de sociaal
democraten in de gemeente-bedrjjven zien,
instellingen, die zoo min mogeljjk winst mogen
afwerpen.
Om daartoe to geraken dienon de Iconen
der gemeente-werklieden zoo goed mogeljjk
en de prjjzen der producten zoo laag moge
ljjk te zjjn.
Zoolang er een winst wordt gemaakt als
thans overal, dus ook hier, is het ons geboden
voor bovenstaande dingen te jjveren. Het
verbeteren der arbeidsvoorwaarden behoort
tot de taak der vakorganisatie, terwjjl onze
raadsleden daarvoor in den Raad ten allen
tjjde tot de warmste verdedigers zullen be
lmoren. De verlagiDg der prjjzeu is iets, wat
op den weg der politieke partjj ligt.
En wjj doen dit, zelfs als sou
dit belastingverhooging tenge
volge hebben.
Dit in tegenstelling van hen, die op grond
van welke overwegingen dan ook, liever de
belasting halen uit allerlei dingen, waarvan
de betalers in deu regel geen idee hebbon,
d a t zjj duar belasting moe betalen.
De gemeente heeft voor haar uitgaven geld
noodig. Welnu dat geld behoort uit eeno be
lasting gevonden te worden, die zoo is, dat
ze draagt naar het inkomen, dat men beeft.
Maar niet mag dit geld komen uit bronuen
als gas- en waterprysen, die het euvel be
zitten, precies het meest op hen te drukken,
die reeds verhondingsgewjja hel zwaarste
belast zjjn.
Wjj gaven in ons adres een voorbeeld van
n winkelier van f 1600. Natuurljjk, dit
was voor onze verdediging het ongunstige
geval. Al de inkomens daar onder hebben
bjj gusprjjsverlaging altjjd voordeel als zjj
gas gebruiken. En voorzoover zjj geen gas
gebruiken, zon eene verhooging hunner bu-
laating zoo gering zjjn, dat wjj daarvoor niet
mochten terug gaan.
De heer Zits spreekt over hen, wier aan
slag met f 1.50 tot f 3.— verhoogd sou
worden. Hjj bedoelt dus de monaohen, die
nu f 6.tot f 12.belasting betalen, met
eon inkomen dus van f 750 tot f 1000.
Maar hoevelen sullen er zjjn, onder de
menschen met die inkomens, die geen gas
gebruiken Het sullen er weinig zjjn.
En laat zjj self maar eens uitrekenen ot
zjj aan gas meer uitsparen per jaar, dan wat
zjj in het ongunstigste geval moer aan be
lasting zonden moeten betalen.
Ook zullen er particulieren zjjn met in
komens van f 1000 tot 1600, die er nadeel
van hebben, maar dat beteekont alleen, dat
tot nu toe de winkeliers met die inkomens
gedeelteljjk voor hen betalen.
Wjj kunnen dus in ons voorstel globaal
genomen geen enkele onbillijkheid zien.
Trouwens wjj hebben vooropgesteld, dat
geen goed belastingstelsel onder de tegen
woordige gemeentewet mogeljjk is.
Maar wie behooron alweer tot de jjverigste
vooratanders van een betero regeling van
Rjjks- en gemoentc-flnantiën Natuurljjk do
sociaal-democraten. De tegenwoordige rogee-
-:-ig, waarmede de hoor Zits ongetwjjfeld
sh wel bevriend is, lost de kwestie even
min op. Het ontwerp-Heemskerk zal, wordt
het wet, alweer hen treffen, die nu al te
veel betalen, sonder dat het de gemeente als
de onze helpt.
En er is nog geen gemeente go-
eest, die iets heeft gedaan, oiv
dat ontwerp verbeterd tekrjjgen,
buiten Amsterdam, welks Raad er
echter tecb ook niet aan wilde, te verzoeken,
om meerdere progressie voor de plaatseljjke
belasting in de gemeentewet vast te doen
leggen.
Gerust, mynheer Zits, zoolang iedere
regeering en iedere gemeenteraad er tegen
op ziet, de hooge inkomens wat beter aan
te pakken, bljjft or bjj iedere wjjsiging to
klagen over. Doch wjj hebben ons alleeu
afgevraagd of bjj gasprjjsverlaging, zolfs al
moet dit gepaard gaan met belastingver
hooging oen billyken toestand te seheppeu
is, en wjj meenden van wel. Maar voorop
stond toch het beginsel, wat wjj ten opziehte
van de gemeente-bedrjjven huldigen. De heer
Zits heeft het recht, het daarmefi niet eens
te sjjn, maar niet, om ons streven verdacht
Wat hjj overigens schrjjft over do munt-
gasverbruikers, is een technische kwestie,
die zich natuurljjk wel oplost, als 't zoover
is. In geen geval, zal dit eventueele gasprjjs
verlaging tegeu honden, die wjj verzochten,
zoogoed voor lichtgas als voor mnntgas, koek
en industriegas.
Als dus de meerderheid van den Raad is
voor belasting naar draagkracht,
dan kan zjj niet anders, dan ons verzoek
toestaan, of althans in die richting werk
zaam zjjn.
Volgt de Raad het advies van den heer
Zits, dan bljjft een ongezonde toestand ge
handhaafd, door een zeer onbilljjk werkende
verbruiksbelasting te bestendigen. Het is
misschien gemakkeljjker, maar of het tegen
over de inwoners der gemeente eerljjk is,
zonden wjj niet ga^ne durven beweren.
U, dankend voor de ruimte bljjven wjj
Hoogachtend,
Het bestuur der S.D.A.P. atd. Helder:
A. G. A. Vrrbtbokn, Pres.
A. W. Mioukls, Secr.
