KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, Wlerlngen en Anna Paulownaw
No 3935
Zaterdag 29 October 1910.
38ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 ct., fr. p. post 75 ct., buitenland f 1.25
Pre- Zondagsblad i 37J *>>>45» f 0.75
miën j Modeblad »»»55»»»»65» f0.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentiën van 1 tot 5 regels 30 cent.
Elke regel meer6
Be wijs-exemplaar
Vignetten en groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
50.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever i C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT t Co.), Helder.
Bureauzi Spoorstraat en Koningstraat.
Tweede Blad.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 28 October.
J. G. van Nifterlk. f
Na een korte ongesteldheid overleed te
Amsterdam op 77-jarigen leeftjjd de oud-
atadsingeniour J. G. van Nifterik, die voor
tal van groote werkon in Amsterdam, in
binnen- en buitenland do plannen ontwierp.
Van Nifterik werd geboren in 1833 te
Njjmegen. Na als opzichter werkzaam te zyn
geweest van den polder De Ooy trad hy op
jeugdigen leeftyd in dienst bjj den Rijks
waterstaat. Na eenigen tijd te hebben ge
arbeid in de provinciën Brabant en Zeeland
later in Noord-Holland (te Nieuwediep) werd
hy benoemd tot hoofdingenieur. In 1859 legde
hy examen af als ingenieur van den Indi-
schen Waterstaat.
In 1862 volgde zyn benoeming tot inge
nieur te Amsterdam, in welke functie hij
39 jaar werkzaam was.
Schadevergoeding.
De directie der H. IJ. S. M. heeft aan
don koetsier van wjjlen jhr. Van den Bran-
deler, wiens voet bij het ongeval by den
spoorwegoverweg te Colmschate deerlyk werd
verminkt, een schadevergoeding van f 10.000
toegekend.
Beschadiging van telegraafkabels door
trawlers.
Naar aanleiding van het feit, dat onder-
zeesche telegraafkabels dikwyls worden be
schadigd door trawlers, waarvan voor de
kabelmaatschappijen groote onkosten en voor
het publiek ongerief door het somtyds voor
geruimen tijd onderbreken der telegraphische
gemeenschap het gevolg zyn, is in Groot-
Brittannië een Rykstoezicht in het leven
geroepen op de vischtuigen en meer in het
byzonder op de otterborden der trawlvaar-
tuigen.
De Nederlandsche Regeering heeft zich op
verzoek van de Britsche Regeering bereid
verklaard deel te nemen aan eene te Londen
te houden internationale conferentie ter be
spreking van de eventueel ter voorkoming
van beschadiging der telegraafkabels door
sleepnetten te nemen maatregelen.
Dertien candidaten.
Ter vervulling van ééne vacature in den
Gemeenteraad van Sittard, ontstaan door ont
slagname van den heer J. Verheggen, hebben
zich Dinsdag officieel dertien candidaten laten
stellen 1
De rLimb. K." zegt, dat deze verkiezing
wol een bewjjs geeft van zeer ongezonde ver
houdingen in het openbaar leven van Sittard.
Het noodweer in Zuid-ltalië.
Uit een groot aantal plaatsen in Italië
komen berichten over een geweldige over
strooming, storm en regenval.
Rome, 25 Oct. Do bladen melden, dat te
Octara vyftig huizen door de cycloon zyn
vernield, terwjjl 200 menschen omkwamen.
De straten van Cctara liggen vol dooden
en gewonden.
Te Majori (Salerno) zjjn in één straat
alle huizen ingestort en hebben twintig men-
Bchen het leven verloren.
Het >Berliner Tageblatt'
Rome, dat de ramp in de provincie Salerno
grooter is, dan men aanvankelyk gedacht
heeft. Het is b.v. onmogelyk het hooger
gelegen gedeelte van Cetara te bereiken,
omdat de bovenstad door een geweldigen
slykpoel omgeven is. Daar liggen vele slacht
offers onder de puinhoopen begraven, waar-
schyulyk zyn geheele families omgekomen.
Men zegt dat twee derde gedeelte van het
stadje verwoest is. Volgens de laatst inge
komen berichten stond Amalfi geheel onder
water. Het water raasde door de stad en
sleepte boomen en vuil mee. Het volk vluchtto
in de kathedraal en riep de heiligen aan.
Overal is groote schade aangericht. Vrouwen
trekken zich de haren uit het hoofd en loopen
biddend en vloekend rond. In het ministerie
van binnenlandsche zaken was men van mee
ning, dat het aantal dooden niet zoo groot
is als de bladen aangeven. Het stadje Ischia
is ongedeerd, maar door een modderstroom
van de haven gescheiden. Tusschen Salerno
en Amalfi is het landschap met wijngaarden,
oljjf- en vruchtboomen geheel verwoest.
De .Giornale dTtalia" bericht, dat de ver-
Niet „willen".
Losse blaadjes uit het dagboek van een
NieuwËdieper.
Een van mijn grootste genoegens bij hot
ronddolen in ons stadje is het gadeslaan van
winkels en winkeltjes, om daarbjj vooral te
letten op .vooruit" of //achterwaarts".
Welk een onuitputtelijke bron voor gis
singen 1
Voor de vuist weg kan ik er een flink
aantal noemen, die verrezen, doch ook weer
verdwenen. Soms binnen den tyd van enkele
maanden.
Met het lot van één dier huizen wil ik u
even bezig houden, 't Is te interessant, om
niet te zorgen dat het in de herinnering blyft
voortleven.
't Was oorspronkelijk een wrak, goor,
zwart krot. Zoo op 't oog niets waard. Een
bespottelijk goedkoop verfje was er overal af.
Geen ruit meer heel. Do goot hing er ge
deeltelijk by neer. Een chaos op dakde
meeste pannen gebroken. De buitendeur was
al tweemaal ingotrapt. Een luik ging by
stormachtig weer verloren en werd door den
een of anderen jutter voor brandhout mee
genomen. En, schoon op een wit-houten
bordje met malle zwarte reuzen-letters het
te huur of te koop" prijkte, had de straat
jeugd deze wenk op grooter schaal uitgebreid,
door met allerlei kleurtjes dezelfde woorden
veelvuldig te herhalen. Van boven naar be
neden. Op alle mogelyke plaatsen.
Edoch, op zekeren dag gebeurde er iets,
dat de ergernis der buren voor goed wegnam.
Een schutting werd geplaatst. Men ging af-
woesting van Cetara is veroorzaakt door het
buiten de oevers treden van de Camillo. Do
straten bieden een vreeselykon aanblik, overal
ziet men lyken van vrouwen en kinderen
en hoort men het gesteun en het gekerm van
gekwetsten. Soldaten bieden met de grootst
denkbare toewyding hulp.
Volgens nadere berichten zyn op het eiland
Ischia slechts tien menschen omgekomen, en
men beweert, dat te Casamiciola, waar vol
gens de eerste berichten do geheele bevol-
ki„g onder puinhoopen begraven heette te
zyn, geen enkele doodo te betrouren zou zyn,
daarentegen maakte de burgemnestor in een
telegram melding van negen slachofiers.
Te Casamiciola wyt men do ramp aan een
vulkanischen modderstroom, die op Bommige
punten oen hoogte van 10 meter bereikt
zou hebben.
Volgens een telegram uit Milaan, wordt
het aantal dooden in de provincie Salerno
op 200 geschat.
Men vreest voor oen zware occonomische
crisis in Zuid-ltalië, dat toch reeds in slechte
omstandigheden verkeert.
Het zwaarst geteisterd is het stadje Cetara
(2887 inwoners) in do provincie Salerno, dat
voor twee derden verwoest is. Gelyk gemeld,
waren daar tot Dinsdag 34 dooden gevonden.
Do opgave van 200 slachtoffers, als geldende
voor Cetara alleen, schynt, volgens de jongste
berichten, te gelden voor het geheele gebied
van do provincie Salerno.
Blykens de jongste berichten heeft de
reddingsdienst te Cetara met groote moeilijk
heden te kampen. De modder ligt er hier en
daar meters hoog.
Om tijd te winnen.
Onze tyd komt tyd te kort zegt de tN.
R. Ct." Dit heeft de Vlaamsche dichter
Caesar Gezelle beseft. Hy heeft gedicht:
'k Zie schapen witgewold,
'k Zie rid- en runders draven
De redacteur van het ,Groene Weekblad
deze tijdbesparende poëzie lezend, is bezield
geraakt en heeft voortgodicht:
'k Zie vo- en vlegels zich
Aan wa- en bitter laven.
In 't mooie voorjaarsweer,
Gaan bloe- en ramen open.
'k Zie ieder met een bloem,
Zelfs schoo- met anjers loopen.
Geen pneu- slechts harmonie:
De tweedracht wjjkt voor vrede,
De ru- voor poëzie,
Juicht kin- en ouders medel
Want len- en warmte is daar,
Mjjn geest Btjjgt op, naar boven,
't Wil nat- en morgenuur
Met vul- en lippen loven.
Vliegen.
Per luchtschip van Frankrijk naar Engeland.
Londen, 26 Oct. Het bestuurbare luchtschip
Morningpost", dat hedenmorgen te Moisons
opsteeg, dreef over Aldershot te half vier in
don namiddag en daalde prachtig tegen vier uur.
Blanchard f
De vlieger Blanchard, uit Bourges aan
komende op het vliegveld te Issy les Moulincaux,
is van 39 M. hoogte gevallen en was terstond
dood.
Mente. f
Magdeburg, 25 Oct. De luitenant Mente
viel met oen Wrighttoestel op het oogenblik
dat hy bjj het wegglyden zijn motoren aan
zetten. De ongelukkige was onmiddellijk dood;
het toestel is gebroken.
Betreffende den doodelyken val van den
Duitschen aviateur Willi Mente vinden we
nog nader het volgende vermeld:
Met zyn Wright-apparaat vloog hy te
Maagdenburg verscheidene malen de vlieg-
laan rond en daalde na ongeveer drie minu
ten in zweefvlucht. Op een afstand van 20
M. van don grond bracht hy den motor weder
in werking, om zacht te landen. Of hy nu
vergeten heeft het hoogtestuur te verstellen,
of dat dit weigerde te functioneereu, het toe
stel sloeg voorover. Mente werd dood onder
de overblijfselen van de machine te voorschjjn
gehaald. De motor was op hem gevallen en
had hem de borstkas ingedrukt. De dood
moet dus dadelyk ingetreden zyn.
De jonge vrouw van den aviateur was bjj
het ongeval tegenwoordig geweest.
Bewusteloos werd ze van het lijk van haar
man weggedragen.
Mente was 41 jaar oud. Slechts eenige
maanden beoefende h|j do aviatiek. Het is de
vierde Duitscher, die dit jaar in de aviatiek
den dood vond.
breken en weer opnieuw bouwen. Wat het
worden moest? Voorloopig een raadsel. Tot
dat de schilder zjjn laatste werkzaamheden
had verricht en de versche fraaie krulletters
u vertelden, dat er een logement was geves
tigd. Blauwo gordjjnen. Heldere ruiten. Aar
dig uitzicht. Binnen in détails keurig. Vrien
delijke, vroolyke bewoners. Goede consumptie.
Pryzen voor 't volk. Dit alles mocht echter
niet baten. Je zag er haast geen kop. Do
onderneming lukte niet, was teu ondergang
gedoemd. Wat werkeljjk gobeurde. Het perceel
Btond op oen Zaterdagmorgen leeg. Dat trok
de aandacht van een galanterie-handelaar.
Die nam er zjjn intrek met honderden ar
tikelen. Aantrekkelijke uitstallingen. Concur
rentie onmogelyk. Gaf niets. Met vreezen en
beven zagen de luidjes van den overkant,
dat bloei uitbleef. Men voorspelde het ergste.
En 't kwam ook precies uit. Na een kort
stondig bestaan werd de grootst mogelijke
moeite opgegeven. De volgende huurder was
een manufacturier. Jonge, energieke vent.
Mot moderne begrippen, kennis, durf en vol
harding. Drie bedienden. Een looper. Twee
jongens, 'n Magnifiek zaakje. Waarin even
wel weinig of niets omging. De fijne etalages
gaven al spoedig de eerste teekonen van oen
beslissend kwijnen. Met minder nauwgezet
heid kregen de goederen daar een plaatsje.
Gebrek aan lust lag overal dik op. Fjjne
smaak van voorheen scheen weg. 't Werden
twee volgepropte rommel-kasten, langzamer
hand holler, doordat een paar groote biljetten
duideljjk verkondigden dat, wegens opheffing,
alles tegen fabelachtigen prjjs zou worden
opgeruimd, 't Publiek liep plots storm, kocht
begeerig en zorgde er oogenschynlyk om
strjjd voor, dat de hopeloozo winkelier wel-
Sagliettl. t
Rome, 27 Oct. De luitenant dor genie Sag-
lietti viel na een mooien vliegtocht met zjjn
vliegmachine op het militair vliegveld van
Centocello. Zijn schedel word verbryzeld. Hy
overleed, terwjjl hy naar het ziekenhuis werd
ovorgebracht.
Gemeenteraad Texel,
gehouden op Woensdag 26 October 1910.
Voorzitter Mr. W. F. Iliddingh, Burge
meester. Aanwezig 9 leden. Afwezig de heeren
Bakker en Lap.
Na opening en lezing en goedkeuring der
notulen, punt 1. Mededeelingen en ingekomen
stukken.
a. Kennisgeving van Ged. Staten, dat tot
zetters bjj de belastingen benoemd zjjn
C. C. Backer en D. P. Bakker.
b. Dankbetuiging van den heer Van Ros
som, voor de benoeming tot gemeente
geneesheer te Eierland.
c. Idem van mej. Achterbergh voor de
benoeming tot onderwijzeres aan de
school U. L. O. te Texel.
d. Missive van Ged. Staten tot ontheffing
van de verplichting tot het benoemen
van een onderwjjzor met verplichte
hoofdacte te Den Burg.
e. Kennisgeving van Ged. Staten, dat tot
buitengewoon veldwachter benoemd is
de heer A. Visser, opzichter van het
waterschap »de 80 Gem. Polders."
f. Dat kasverificatie heeft plaats gehad
bjj den gemeente-ontvanger en den Ha
ven-directie. Alles in orde.
g. Schrjjven van den heer Groenewold,
Hoofd der school met uitgebreid leer
plan, verzoekende zjjn salaris vast te
stellen op een cjjfer, zooals de billijk
heid het eischt. In handen gesteld van
B. en W.
h. Een schrjjven van de Herv. Predikan
ten uit den ring Texel, onderteekend
door Kjjne en Visser, mededeelende,
dat aan verschillende lichamen gewe
zen is op de onvoldoende ziekenver
pleging. Voor besmettelyke zieken is
geen aangewezen plaats, enz. Verzoek
om steun wordt gedaan.
B. en W. meenen, dat dit meer bjj hun
college dan bjj den Raad thuis behoort, en do
bedoeling zal wel zjjn, het bjj het Burgerlyk
Armbestuur te brengen. Wordt tot afdoening
geBteld in handen van B. en W.
2. Goedkeuring begTOOting Algem. Arm
bestuur (1911;. Besloten wordt het salaris
van Vader en Moeder in het gesticht van
weldadigheid te verhoogen met f 60 p. jaar.
rna wordt de begrooting goedgekeurd
met een eindcjjfër van f 5093,51*.
3. Vaststelling Gem.-begrooting voor 1911.
De heeren Mets en Zjjm ontvangen antwoord
op enkele vragen. Het salaris van den be
ambte Jonker wordt met f 100 verhoogd.
Voor het Algem. Armbestuur wordt f3000
subsidie vastgesteld. Tot een leening van
f 5000 voor kasgeld wordt besloten. Hierna
wordt de begrooting met algemeene stemmen
vastgesteld op f73695,806.
1. Idem kohier van schoolgelden voor de
O. L. scholen, over het 4e kw. 1910.
Vastgesteld op 1371,55.
5. Idem kohier van schoolgelden v. d. school
M. U. L. O. over de laatste 4 maanden van
het jaar.
Vastgesteld op f431,60.
6. Benoeming onderwijzeres in vak k aan
de herhalingsschool te Oost.
Met algemeene stemmen wordt benoemd
mej. Kluit, te Oosterend.
7. Verzoek eervol ontslag hulptelegraaf-
kantoorhoudster te Den Hoorn.
Dit verzoek, gedaan door mej. C. Dogger,
wordt met algemeene 6temmen eervol ver
leend.
8. Benoeming hulptelegraafkantoorhouder
te Den Hoorn.
Benoemd wordt met algemeene stemmen
A. Dogger.
9. Aankoop modderpoel te Oudeschild.
De Gezondheidscommissie had er op ge
wezen, dat deze poel schadelijk is. B. en W.
zyn het er meo eens en meenen, dat het zoo
niet kan blyven. Het Algemeen Weeshuis
wil van dezen poel, groot 13 A., afstand
doen voor f 20. De heeren Mets en Zijm
sporen er toe aan en zeggen, dat de poel
gedempt zal kunnen worden met grond uit
de Schildsloot. Later kan er beslemming aan
gegeven worden.
Met algemeene stemmen wordt de poel
aangekocht voor f 20.
10. Aankoop grond langs den Waalderweg
nabjj Den Burg.
Deze grond, groot 188 Ma., is noodig tot
verbreeding van den weg en komt vooral
te pas in de drukste markttyden. Koopprijs
f200,85.
Met algemeene stemmen wordt tot den
koop besloten.
11. Voorstel tot het aangaan eener geld-
leening, groot f 1000. Er was noodig f 1460,
waaronder f 600 voor riolen, en f 860 voor
aankoop grond enz., f460 kwam vr|j door
teruggave van 23 der tentoonstellings-
bjjdrage.
Besloten wordt f 1000 te leenen.
12. Voorstel tot wyziging der Gemeente-
begrooting 1910.
Met het oog op de zooeven gevallen be
sluiten was wyziging noodig. Alsnu volgde
vaststelling dier begrooting op f 78138,42.
Hierbjj ontspon zich een praatje over de
bestemming van het legaat Keyser. De heer
Dros wilde een prijsvraag uitschrijven. De
heer D|jt wilde in dit geval niet haasten.
De heer Over verwachtte plannen van de
vereeniging voor Vreemdelingenverkeer. Men
zal afwachten.
18. Advies tot onbewoonbaarverklaring van
drie woningen in het Koogerveld.
Op voorstel der Gezondheidscommissie was
door den Gemeente-opzichter een onderzoek
ingesteld naar de woningen van J. Spigt,
C. de Ridder en P. v. d. Vliet. Na eenige
bespreking, waaruit bleek, dat men niet
gaarne woningen voor onbewoonbaar ver
klaart, omdat er lasten uit volgen, doch waar-
bjj de heer Over een middel tot het ontvan
gen van een renteloos voorschot van het
Rjjk aan de hand deed, werd met 6 tegen
3 stemmen besloten de woning van P. v. d.
Vliet voor onbewoonbaar te verklaren. De
beide andere woningen, hoewel niet voldoende
aan de eischen, blyven met 8 stemmen tegen
1 bewoonbaar.
14. Besluiten regelende de invordering van
leges, enz. Er werd op gewezen, dat alle
ontvangsten bjj den Ontvanger behooren in
te komen. Dit gebeurt niet met enkele, zoo-
als havengelden, begrafenisrechten, markt-
gelden, leges en schoolgelden. Alleen door
een door Ged. Staten goedgekeurd Raads
besluit kan de toestand bestendig blyven.
Met algemeene stemmen wordt besloten hierop
goedkeuring van Ged. Staten te vragen.
15. Verzoeken om afschrijving van belas
tingen.
Verleend vrordt f 2,25 aan de erven van
T. J. Roeper, f6 voor do erven van C. A.
Eelman en f 6,75 voor de dames Menu, naar
elders vertrokken.
Hierna volgde de rondvraag.
De heer Mets wjjst op het noodzakelijke
van een zinkput b|j de Weezenputten en op
de verbreeding van de doorvaart bjj het
Buurtje te Üadeschild, wat met weinig kos
ten gebeuren kan; de heer Dros zegt dat
de visschers klagen over den slechten toe
stand van do bruggen van het landpad tus-
hen Oosterend en Oudeschild.
Een en ander zal onderzocht worden.
Hierna wordt de vergadering gesloten.
dra van zjjn zwaren last werd bevrjjd. Hy
maakte plaats voor een handel in tabak,
sigaron, koffie on thee. Een weduwe. Arm
vrouwtje I lederen dag scheen ze als sneeuw
voor do zon af te vallen. Haar toch al bleek-
beeuig gelaat begon er nog droeviger en pein-
zendor uit te zien. 't Kon heusch niet. Ter
nauwernood werd de verlichting bjjeen ge
scharreld. Ze wist, na dikwjjls ad vertoe ren,
de inventaris van de hand te doen. Onge
lukkige kooper'n Mooi sommetje waagde
h|j er aan om het bestaande uit te breiden.
In alles kreeg de armoedige voorraad een
aaostuwing van belang. Bepaald iemand, die
over een kapitaaltje kon beschikken. En
royaal! Je kreeg bij 'n dubbeltjewateadeau.
Dat trok. 't Leek waarljjk een druk zaakje
te worden. Menschen ia de omgeving be
speurden zulks met genoegen. Eindelyk sou
't dan toch gaan. 's Avonds met s'n tweeën
achter toonbauk. Geen handen genoeg. En
Zaterdags! Wel, wel, wie had zooiets durven
denken. Er zat toch nog loven in dat pand.
Alles ging zóó voor den wind, dat mjjn
belangstelling eenige maanden lang ophield.
Van achteruitgang of stilstand hier immers
geen sprake meer. Het goede begin werd een
gewoonte. Niet weinig verbaasd was ik
dan ook, toon op een morgen de winkel pot
dicht bleef. Ergerop de gele steentjes ei
voor hadden vele nieuwsgierigen zich ver
zameld. Breedvoerig werd het geval, geheim
zinnig in 't oog van velen, besproken. Een
ontslagen helpster, jjdel meisje van twintig
lentes, boeide de menigte. Niemand kon 't
beter weten. Verdwenen met de Noorderzon 1
Hoe mogeljjk? Daaromtrent bleken de mee-
ningen nogal verschillend. Nog lang werd
er over gebabbeld. Telkens kwamen nieuwe
TWEEDE KAMER.
Bakkerswet en Bakkereraden.
B|j de voortgezette behandeling der alge
meene beraadslagingen zegt de heer E1 h o r s t
dat het na een 25-jarigen strjjd voor op
heffing van nachtarbeid thans een aangenaam
rustpunt is. 't Verheugt hem dat de Regee-
ring nu wil ingrypen; met ingenomenheid
is, de actie door de bakkers, klein en groot.
_roet Niemand is tegen de afschaffing
van nachtarbeid en als 't beginsel erkend
is moet men er vóór zjjn. Het particulier
initiatief maakte fiasco en heeft den steun
der wet noodig.
Het algemeen belang, de schade voor de
gezondheid van den bakker, eischt de wet-
teljjke regeling. Het publiek is grillig maar
zal toch gaan waar 't beste brood is en de
geheele industrie zal zich wel bjj de wet
aanpassen; alleen in den beginne zal 't wat
;md zjjn. Van 't dure brood gelooft spr.
niets, al heeft men 't een hoogleeraar laten
uitrekenen.
H|j deed dat alljjd zelf. Het argument, dat
het klein bedrjjf bevoordeeld is boven de
groot-industrie, is geen argument. Beiden
sullen bezwaren ondervinden, maar deze
kunnen ze overwinnen. De ontwikkeling van
het bedrjjf hangt niet af van het arbeiden
in den nacht, maar van de ontwikkeling der
techniek.
Centralisatie van het bedrjjf is voor het
platteland niet mogeljjk.
Bij de uitbreiding van hun bedrjjf hebben
de textielfabrikanten nimmer aan invoering
van nachtarbeid gedacht. Waar een bakkerjj
niet het huis is van den bakker kan men
ook niet spreken van inmenging in het hui
selijk leven. De patroons worden gedrongen
tot nachtarbeid door concurrentie. Wordt
het ontwerp wet dan kan de patroon nog
16 uren werken. Spr. verwacht groote zege
ningen van de wet voor patroons en gezel
len en voor geheel 't Nederlandsche volk.
De heer De Klerk wenscht een woord
van hulde aan dezen minister niet te onthouden
wjjl hy het vraagstuk hier in debat en tot
oplossing wil brengen. De aanval van den
beer Van Idsinga was ongerechtvaardigd.
Wil men afsohaffing van nachtarbeid dan
moet men ook de patroons onder de wet
brengen. Als dit aantasting van persoonlijke
vrjjheid is, is de schuld aan de onwillige
patroons, die deze wetgeving hebben noodig
gemaakt.
Spr. is geen onverdeeld voorstander van
't ontwerp, tg heeft bezwaren tegen de
bakkersraden; sjj zullen tot misbruiken lei
den, men geve liever de Kamers van Arbeid
meer recht en bepale het uur van aanvang
in de wet, met mogelyke afwjjking in bjj-
zondere gevallen.
Een tweede bezwaar is niet-regeling van
den arbeidsduur.
De minister verwacht te veel van de vak
organisatie. Later zal de minister ingrypen;
maar herhaalde schommelingen zjjn voor de
bedr|jven niet goed. Wil de minister de po
sitie der gezellen verbeteren dan neme hij
het amendement der socialisten over. Een
derde beswaar is dat de minister don ont
wikkelingsgang van het bedrjjf belemmert.
Als spr. voor het drieplocgenstclsel stemt
is het in 't belang der arbeiders, niet om
de groot-industrie, die zirh wel zal aanpassen
en altjjd bezwaren heeft. Do enquêtes vielen
nooit uit ten voordeele der groot-industrie.
Het grootste bezwaar van spr. is echter dat
de nachtarbeid niet wordt afgeschaft door
dit ontwerp. Vjjf nachten kan te 4 uur, 2
nachten te 2 uur worden aangevangen. Spr.
wil liever zes maal in de drie weken geven
en het begin-uur in de wet vastleggen. De
heer Passtoors pleitte voor het kleinbedrijf
maar het grootbedrijf is beter voor do ar
beiders. Duurder worden van 't brood, daar
aan gelooft spr. niet. Spr. concludeert tot
toelating van 't drieploegenstelsel en 't
vastleggen van den arbeidstjjd in de wet.
De heer Ank er man wil de wet met
kalmte behandelen.
De practici zoowel als de theoretici over
drijven.
't Oordeel van een man van de practjjk
als de heer Elhorsl is zeker van waarde,
maar niet alleen aan de bakkers in dezen
't oordeel.
Spr. erkent dat de bedryfsvrjjheid zooveel
mogeljjk moet bljjven, maar hier zjjn de
misstanden zeer groot.
Spr. zou alleen tegenstemmen als de mi
nister zich onhandelbaar toont en niet tege
moet komen wil aan de bezwaren ontleend
aan de christelyk-historische beginselen.
De tegenstelling middelbedryl en grootbe
drijf is verkeerd.
De overheid moet alleen leidend optreden,
sjj mag de leiders van 't grootbedryf geen
onrecht doen, wat spr. meent dat hier ge
schiedt. Als alle patroons in welke bedrjj-
ook 's nachts niet mogen werken doodt
men de energie.
Spr. wil de bakkersgezellen helpen en dat
kan zeer wel geschieden met opheffing van
het verbod voor patroons.
Spr. raadt den minister aan bet ontwerp
betreffende de bakkersraden gezien het on
gunstig onthaal, in te trekken.
Het bezwaar tegen de vrijstelling voor
Joodsche bakkerijen deelt spr. niet. Maar
hoe zal 't gaan met christelijke arbeiders
in Joodsche bakkerijen?
De heer Bos zegt dat de vrjjzinnigdemo-
aten zjjn voor krachtigo sociale wetgeving.
De persoonlijke vrjjheid aangrijpen is een
ornstig kwaad maar het algemeen belang
moet bovendrijven. Spr. is voor het invoeren
een wekelijkscho rustdag in het bedrjjf,
x de betcekenis dezer wet wordt over
dreven. Er zjjn zeer lange arbeidstijden, maar
die zullen bjj deze wet blyven. De minister
splitst wel de moeilijkheden maar verdubbelt
ze daardoor. Men zal moeten komen tot ver
korting van arbeidsduur cn hooger loon. Men
moet de technische verbetering van het be
drijf bespoedigen. Algeheel verbod van nacht
arbeid voor alle bedrjjven gaat den ontwik
kelingsgang van het bedrjjf tegen. De minister
zoeke verbetering door verkorting van ar
beidsduur de overheid mag gerust ingrypen
in het bakkersbedrijf. Spr. is mot den heer
schandaaltjes aan 't licht. Algemeen was men
van oordeel, dat 't eigenlijk ook niet anders
kon. De treurige ervaringen vau zooveel
voorgangers bewezen voldoende, dat er nooit
geen zegen onder dat ellendige dak zou
komen. Waarover een fijn-strykster zich echter
weinig bekommerde. Deze, alle bjjgeloovigheid
hatende, nam moedig haar intrek. Een der
gelijke inrichting ontbrak juist. Prachtig
idée. 'n Uitkomst voor allen, die vroeger met
boorden en manchetten en overhemden en bra
niekragen moesten zoeken naar soo'n adres.
Doch zie, veertien dagen na opening kwam
er reeds een tweede bjj. Vjjf, tien, vjjftien
nummers er vandaan. Van dat oogenblik af
voerde de eerste een eervollen strjjd om 'i
karig bestaan. Kaal en sjofel zie ik nog de
(Amsterdamsche juf* aan de deur, om tegen
degenen, die eens terloops informeerde, te
klagen, te mokken dat 't zoo slecht ging.
Waarbjj genoegzaam bleek, dat vandaag of
morgen Ach, lieve hemel, wat 'n getob 1
Do verhuurder, door alle tegenspoed een bulle
bak geworden, stool voor de zooveelste n
wrevelig op. Dat vervloekte gemartel ook met
zoo een blok aan je beenen. Alweer leeg.
Waar moest 't heen? Zou er dan niet een
maal In Godsnaam, een groenteman had
zoolang gezanikt, dat het geheel een groote,
kostbare verandering onderging. Maar o
wee, het ziekeljjke, teringachtige ventertje
moest zjjn beste voornemens spoedig opgeven,
terwjjl z'n vrouw, niet op de hoogte om Jan-
en-alle-man te lokken en meer maling dan
liefde voor 't bedrjjf, den doorslag gaf. Er
uit. De huisheer razend. Natuurljjk. Zulke
ondankbare honden. Afzetters. Luilakken. Niet
waard om nog ergens een woning te krjjgen.
Njjdig plakte-ie 'n wit stuk papier achter 't
Aalberse voor ontwikkeling van het midden
bedrijf maar dit ontwerp steunt het klein
bedrijf ten koste van het middenbedrijf. Dat
moet uit het wetsontwerp. Tegen de bakkers-
raden heeft hij met zjjn party ernstige be
zwaren. Hooger beroep op de kroon kan dat
voorstel niet goedmaken, de minister wordt
dan overste der bakkers. De minister zal
om advies komen bij Gedeputeerde Staten.
Waarom aan dat college dan niet de taak
der bakkersraden opgedragen
De heer T y d e m a n kan zich bjj het
betoog van don heer de Beaufort aansluiten.
Het deed hem goed dat hier gepleit werd
voor de persoonlijke vrjjheid en voor het
vrjje bedrijfsleven. Spr. bestrydt voorts de
instelling der bakkersraden. De innerljjke
regeling van het bedrjjf mag niet overgelaten
worden aan concurreerende be langhebbenden.
Bjj de bestryding van den nachtarbeid wordt
overdreven. In den regel zjjn geen bezwaren
tegen nachtarbeid, als maar met ploegen ge-
•erkt wordt. Is niet een goede regeling te
laken waarbjj aan den nachtarbeid een
(laats wordt gelaten De behoefte aan versch
trood is by ons volk zoo groot, dat de heele
wet er om draait. Die kwestie wordt niet
opgelost door het aanvangsuur op 4 uur te
stellon. Hjj acht de wet onaannemelijk om
het ingrypen in de persoonljjke vrjjheid en
hot bedryt.
Men gaat het grootbedryf desorganiseeren
dat eischt het algemeen belang hier niet.
De groote fabrieken fabriceeron 40 procent
van de gansche productie. De minister moet
komen met een regeling die rekening houdt
mot de veelvormigheid van het bedrjjf. Spr.
raadt den minister aan hot ontwerp in te
trekken.
De heer de Savornin Lohman is
geen tegenstander van het doel van dit wets
ontwerp. Spr. vindt de bevoordeeling van het
kleinbedrijf boven het grootbedryf niet mooi.
De fabrieken scheppen op den duur betere
arbeidstoestanden. De minister heeft zich te
zeer ingelaten met de organisatie van het
bedrjjf in plaats van met bescherming 'an
den arbeid. De vrjjheid van bedrjjf beeft de
toestanden enorm verbeterd.
De gilden waren goed in do middeleeuwen,
niet in onzen tyd, Wetteljjke maatregelen wil
sprekerveiligheidsarbeidswetten en onge
vallenwet. Spr. wil stemmen voor een ontwerp
waarbjj de levering van versch brood 's mor
gens onmogelyk wordt gemaakt. Hjj wil een
regeling van den arbeidstjjd en verklaart
zich tegen de bakkersraden. Ook Gedepu
teerden moeten dat werk niet doen, die zjjn
al overladen. De minister geeft hier den
ambtenaren te veel bevoegdheid. Spr. zegt
zjj moeten uit de huizen blyven. Met de
vrjjheidsopvatting van den heer Aalberse is
hjj 't niet eens, dat is dwang, 't Doet spr.
leed dat hjj op 't oogenblik nog niet kan
meegaan met den minister en hjj geeft hem
den raad de bedenkingen nog eens na te
gaan om zoo mogeljjk het ontwerp nog eens
grondig om te werken.
Minister Tal ma heeft in een rede
die 3 uur duurde de verschillende bezwaren,
in don loop der discussies geuit, besproken.
Hjj begon met de verwachting uit te spre
ken dat de zaak alsnog tot oen goed einde
gebracht worde. Ernstig zeido hjj te moeten
protesleercn tegen dc rede van den heer
Van Idsinga die zeide dat de min. nieuwe
baantjes wil scheppen voor oude vrienden.
De bedenkingen van het Bakkerscomité zjjn
niet deskundig. Daarin worden den minister
ook beweringen omtrent den broodprijs in
de schoenen geschoven, die hjj niet heeft
;euit. Zjj zijn verminkt ten behoeve van
ïunne agitatie. De minister had wel met
eenige leden van het Bakkerscomité gecon
fereerd, niet met den heer Blaupot ten Cate,
omdat deze o.a. 's ministers dienstboden deed
bcspionceren waar en wanneer zjj brood
haalden.
De door ieder gewilde vrjje Zondag is niet
mogeljjk zonder aantasting van den nacht
arbeid. Over de ongezondheid van het bak
kersbedrijf zjjn alle hygiënisten het eens.
Wat het versche broodgovaar aangaat, de
bakkers zullen in staat zjjn ook onder den
wet op elk uur van den dag smakelyk brood
te levereu. Verbetering van techniek zal
prysverbooging kunnen voorkomen. Van het
drieploegenstelsel wilde de minister niet hoo-
reu. Bij den tegenwoordigen arbeidstjjd zou
dat stelsel den heelen boel in 't honderd
sturen. Het gezinsleven-wordt er nog onge
regelder door. Als spr. moet kiezen tusschen
kapitaalverlies en schending van het men-
schenleven kiest hjj het eerste. Alle nacht
arbeid afgeschaft zou spr. niet gedaan krjjgen,
maar in de bakkerjj is nachtarbeid niet
noodig. Als het drieploegenstelsel bleef voort
glas. Laten drukken kon er niet rneor van
overschieten. Schreef zelf met rood krjjt het
noodigo er op. Ik brandde van nieuws
gierigheid. Wat nu??? Een gepaspor-
teerde schepeling, barbier bjj do marine, kwam.
zag en hapte waarachtig schieljjk too.
Helaas, ook bjj hield het slechts kort vol.
Gemis aan klanten deed hem besluiten zjjn
matjes te rollen, om 't vak ergens anders,
gelukkig met meer succes, voort te zetten. Het
verlaten huis bleef intusschen onbewoond.
Lang, zeer lang. De ruiten werden nu en dan
onzichtbaar gebombardeerd. Oreral kwamen
scheuren en gaten. Baldadigheid vierde hoogty.
Tol begrjjpelyke smart van den eigenaar, die
hardnekkig had gezworen om er geen koperen
cent meer aan te besteden. Liever zou-ie 't
heele prul tot den grond laten sloopen door
kwaadwillige handen. Een groot gezin, dat
met snoep wou beginnen, had-ic bits geweigerd.
Stik in jullie plaunen l Denk je, dat ik nog
langer m n geld Nee hoor. 'k Geel het
niet. Wel ter overname. Geen zin Laat maar
staan. Zal er oog wel eens geschikt afkomen.
Wat inderdaad later ook plaats had. Iemand
van buiten kocht 't verwaarloosde boeltje voor
'n beetje. Onbekend met den waren toestand,
liet de bezitter van ond nieuw maken. Een
timmerman, een schilder, een metselaar, ecu
stneadoor, een schoonmaakster deden gezamen
ljjk alles om het aanzien te verhoogen. Na
de voltooiing een ongeloofelijke bewondering
en nog watDe omwonenden wisten immers
maar al te goed Wie zou zich nog laten
verlokken Een stommerd, een ezel, een on-
noosele wellicht... Misl... 'n Alleszins
bekwaam kleermaker kwam er in. Geslepen
sinjeur. Werkte schier dag en uacht. Met
knechts. Met maatjes. Deed in oonfectie,
kleeding naar maat en leverde aan zee- en
landmacht. Indien bjj nu maar alljjd een ieder
't zjjne had gegeven, dan Wie weet I
Maar de korel werd door menigeen het vuur
dicht aan de schenen gelegd, 't Regende
vorderingen. Zjjn verhuurder waB de eerste,
die hem eiDdelyk noodzaakte het veld te ruimen
voor... Ik was eenigszins benieuwd naar
hetgeen volgen zou want dat het huis
nooit een voorspoed zou keDnen, was nu toch
zoo go.d als zeker. Eerst bemerkte ik de
.baas* zelf. Hjj onderzocht op een regenach-
tigen middag het inwendige. Om zjjn mond
speelde een pijnlijk droevig trekje en z'n wenk
brauwen fronsten zich merkbaar, terwjjl hjj
enkele seconden de oogen slootKort daarna
verscheen een timmerman. Toen een stneadoor.
Later nog een schilder. Het bekende bordje
kwam aan den denrpost. Voorbijgangers gluur
den naar binnen. Eventjes. Liepen dan weer
door. Om onder elkander te fluisteren, dat
het diar niet zuiver was. Herhaaldelijk ver
huizen. Steeds prutsen. Ni- mand kon 't er
fatsoenlijk uithouden. Geen stand voor wat ook.
Van dit tjjdstip af waren de veranderingen
van huurders toch nog zoo talrjjk, dat ik vlug
over verscheidene affaires heenstap, om alleen
te noemen 't eind-bedrjjf, 't laatste punt van
vernedering een afschuwelijk pakhuis, waarin
vodden, beenen, oud lood koper, zink, touw
en zeildoek lag te stinken. Ook dat ding wilde
niet. Moest op den duor ontruimd wordeD.
En toen de waardeloozc bouw-massa ten slotte
onder den hamer ging, ontfermde zich een
liefhebber over den grond, waarop sedert dien
een degelyk woonhuis bet verleden doet ver
geten.
