KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor Helder, Texel, Wieringen en Anne Peulowne
No. 3942.
Woensdag 23 November 1910.
38ste Jaargang.
't Vliegend Blaadje p. 3 m. 50 cl, (r. p. post 75 ct buitenland f1.25
Pre- Zondagsblad 37| 45 f0.75
oiiën) Modeblad 55 i 65 f0.90
(Voor het buitenland bjj vooruitbetaling.)
Advartaatiin van t tot 5 regels 30 cent.
Elke regel meer6
Bewys-exemplaar2|
Vignetten en greote letten worden naar plaatsruimte berekend.
Interc.-
lefoon 5 O.
Uitgeven C. DE BOER Jr. (v./b. BERKHOUT t Co), Helder.
UIT HET BUITENLAND.
Er is klaarheid gekomen in den toestand,
minister Asquith heeft in het Lagerhuis dé
lang verwachte verklaring afgelegd. De beide
leiders, Asquith en Balfour werden door hun
partjjgenooteu luide toegejuicht. Als Asquith
gaat spreken, wordt het stil. De regeering,
zei hjj, heeft het plan het Lagerhuis to ver
zoeken de belangrijkste deelen der begrooting
af te doen. Als zoodanig noemde hjj de in
voorrechten op thee, de inkomstenbelasting
en het schulddelgingfonds. Ook ligt het in de
bedoeling der regeering in het volgende par
lement bezoldiging der leden voor te stellen.
En toen kwam het belangrijkste:
•De regeering heeft den Koning geraden
om, wanneer de bovenbedoelde parlementaire
werkzaamheden zjjn afgeloopen, deze zitting
en dit parlement te doen ophouden te bestaan'
Alzoo de strijd om de macht tusschen Lager-
en Hoogerhuis. Natuurlijk moet men voor den
vorm wachten tot het Hoogerhuis de veto-
besluiten verwerpt dan kan het land, de
kiezers bewerkt worden, om een beroep te
doen op het volk".
..^r?uwen8 nu onderhandelingen mislukt
zijn, is er geen andere weg dan ontbinding.
De minister zolf sprak zjjn spijt uit, dat't
niet was gelukt door overleg tot een resultaat
te komen.
Hy schaamde zich niet te erkennen, dat
hjj bijna tot het laatste oogenblik gehoopt
had, dat een schikking mogelijk zou zjjn ge
bleken. Hjj geloofde, dat deze hoop gedeeld
werd door alle leden der conferentie. En al
heeft deze hoop gefaald, toch was de proef
de moeite waard, genomen te worden. Asquith
gaf als zijn weloverwogen meening te kennen,
dat door mannen van in zoo hooge mate tegen
strijdige overtuiging, nooit een op eerljjke
wjjze doorgevoerde poging was gedaan, om
elders eikaars standpunt te begrjjpen, zoo
mcgeljjk een gemeenschappelijke fundamen-
teele basis te vinden voor een schikking en
op die basis een gebouw op te trekken, dat
tenminste een belofte van hechtheid en duur
zaamheid kon geven.
Alle leden van de conferentie hebben hun
'"®k dan met tegenzin opgegeven, maar
zjj zjjn daartoe overgegaan, omdat zjj over
tuigd waren, dat het nutteloos, was door te
werken. Het zou zeer zeker onzin zjjn, te
onderstellen dat een overeenkomst, die niet
bereikt kon worden onder zulke gunstige
voorwaarden, samengesmeed zou kunnen wor
den in het geraas en onder den druk der
partjjen.
,Het resultaat is, dat we terugkeeren tot
den oorlogstoestand."
Asquith's tegenstander Balfour noemde het
een zeer ernstige verantwoording die de re
geering op zich geladen had door den raad,
dien zjj meende den Koning te moeten geven.
Balfour verklaarde het regeeringsbeleid ten
zeerste te betreuren. Omtrent de besprekingen
tusschen regeering en kroon kwam men niets
te weten.
De vraag of de Koning geneigd is door
benoeming van een groot aantal liberale
Hoogerhuisleden de meerderheid aldaar om
te zetten, werd niet beantwoord.
De kiesrechtvrouwen hebben ook weer be
toogd. 't Zou onhoffeljjk zjjn, van do dames
te zoggen dat ze lastig warenwe vermelden
alleen dat 82 van hen moesten worden in
hechtenis genomen.
In den Belgischen Senaat, waar het Staats
beleid werd besproken, kwam men ook op
de kwestie van leerplicht, waarvan de
rechtsche partjj nog niet hooren wil.
Van den Peereboom, oud-minister, zei
eer leerplicht wordt ingevoerd, zorge de
regeering er voor, dat ieder huisvader voor
zjjn kinderen een school weet naar zjjn zin.
Is dat mogeljjk, dan spreken wjj over leer
plicht nader'.
En mgr. Keesing noemde insgeljjks de
voorwaarden: «vrije- en officieele scholen
dienen op gelijken voet behandeld te worden
door den Staat, provincie eu gemeente. Den
dag waarop katholieken, liberalen en socia
listen scholen zullen hebben, welke strooken
met hun onderscheidenlijk ideaal, zal een
ieder tevreden zjjn en er zal geen school
strijd meer bestaan. Gcljjkheid in zake toe
lagen is het eenige stelsel dat niet met de
grondwet strjjdt." Hjj verklaarde, tegen leer
plicht geen beginselbezwaren te hebben.
De Duitsche Rjjkadag komt deze week
voor de laatste periode bjjeen. Op 4 Dec.
wil de regeering de begrooting aan de orde
stellen, op 15 Dec. moet die behandeling
geëindigd zjjn.
In den loop van het volgend jaar zullen
de verkiezingen voor den nieuwen Rjjkadag
plaats hebben. De regeering vreest voor een
aanzienljjke toeneming der sociaal-democra
tische fractie. Het Gentrum verwacht dat
deze verkiesingen zjjne partij insgeljjks aan
zienlijk zullen versterken.
De brief door een 400-tal Fransche kamer
leden en oud-kamerleden aan de leden der
Russische Doema gezonden, over de ontrech-
ting van Finland, is door enkele leden zeer
euvel opgenomen. Een paar reeds zonden hem
terug met een brief waarvan de korte inhoud
kan saamgevat in deze woorden: «Bemoei
je met je eigen zaken I*'.
Amerika heeft buitengewone menschen met
buitengewoon groole fortuinen die echter
ook wel eens buitengewoon groote dingen
doen. Andrew Carnegie schenkt ter gelegen
beid van zjjn 78sten verjaardag aan de
Technologische scholen te Pitaburg 3 en een
half millioen dollars!
De Turksche zaakgelastigde te Athene
seinde aan zjjn regeering, dat de Kretenzer
Nationale Vergadering weder ,in naam van
Koning George van Griekenland» zal worden
geopend. Dit acht de Porte in strjjd met de
gewaarborgde souvereine rechten van Tur-
kjje, en daarom is het haar voornemen de
beschermende mogendheden te wjjzen op het
groote gevaar, dat door deze formaliteit kan
ontstaan, wjjl de Porte niet kan dulden, dat
dc zitting van het wetgevend lichaam van
een onder haar souvereiniteit staande land,
wordt geopend in naam van een vreemden
vorst.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 22 November.
Het vervoer der diggelen op de opslag
plaats van den Gemeentereinigingsdienst naar
de wegen in het Zuideljjk deel van den polder
het Koegras", is bjj openbare aanbesteding
gegund aan den laagsten inschrijver E. van
Os te Helder, voor de som van f 870.Er
waren 14 inschrjjvingsbiljetten ingekomen.
Helders Gemengd Koor
Eventjes vóór het aan vangsuur was Casino
Zaterdagavond geheel gevuld. Door 't aan
vullen van vele reserve-stoelen zaten de
merschen zoo langzamerhand tegen elkander
gepakt. De galerjj bleek ten slotte nog een
uitkomst. Zjj, die wat laat kwamen, moesten
staan. Voor dit talrjjk publiek gaf boven
genoemd Koor zjjn eerste seizoen-uitvoering.
Begonnen werd met een tweetal nummers,
Hoog op de bergen'", van Kolkman en
Mosart's Morgenlied". Beide, onder leiding
van den heer G. H. J. v. d. Bogaorde, met
zuiver begrip weergegeven, konden do hoorders
stellig behagen. Er werd door ieder ferm
geklapt.
Do eigenljjke aandacht was gespannen op
de comische operette «Oom Samuel", van
G. H. v. Suchtelen, niet in den handel, doch
welwillend afgestaan door de zangvereeniging
te Anna Paulowna, waarvan eenige bestuurs
leden tegenwoordig waren.
Allereerst een woord van lof aan den
directeur, die geen gemakkelijke taak had
het oorspronkelijk klavier-werk voor orkest
te zetten. Niettegenstaande aan een aantal
dilettanten de instrumentatie was toever
trouwd, viel de muziek over 't algemeeu te
roemen. Enkele momenten gaven zelfs een
schoone klankvorming.
De zangmelodiën, aria's en koren van het
eerste en tweede bedrjjf, vonden in de zangers
goede vertolkers.
Samuel van Dam, Frans Kortenaar, Petrus
Holsboer en Dolf van Dam hadden in hun
dikwijls humoristisch spel groot succes, ter
wjjl Blanche, Christien en Barbara met toe
wijding 't hunne daartoe bjjdroegen.
Van de zjjde der toehoorders werd dan
ook aan 't einde geweldig geapplaudiseerd,
zóó, dat het slotkoor nog eens herhaald moest
worden.
Een prettig bal volgde.
Vermelden we nog, dat, op verzoek van
't plaatselijk comitó, dat zich voorneemt een
St. Nicolaasfeest te organiseeren voor be
hoeftige kinderen, een collecte werd gehouden,
die f 9.077a opbracht.
Ziekenfonds ,De Eendracht".
Donderdag 17 Nov. hield de afd. Zieken
fonds van de Werklieden-vereeniging .De
Eendracht" hare algemeene vergadering in
het lokaal van den heer P. de Koning. De
president, den heer W. R. Zits, opende met
een gepast woord de vergadering, welke tal
rjjk bezocht was, waarna de notulen der
vorige alg. verg. worden gelezen en onver
anderd goedgekeurd.
Hierna was het woord aan den penning
meester, welke verslag uitbracht over het
financieel beheer, loopende van 12 Juli5
November.
De ontvangsten hadden bedragen f432.26
i de uitgaven f346.94 zoodat er een batig
saldo was van f85.31. Dit gevoegd bjj het
in kas zjjn desaldo, bezit thans de afdeeling de
som van f 935.63. Onder de uitgaven kwamen
voor aan ziekengeld f 211.98 èn bij geboorte
f 50.
Van de in kas zjjnde gelden is f 185.63
gestort in de reservekas.
Door de heeren Grootveld, Bakker en
Krabben werd het beheer van den penning
meester geverifieerd en bij rapport van laatst
genoemde verklaard, dat boeken en bescheiden
n orde waren bevonden.
Herkozen werd voor den tijd van 2 jaar
tot bode het lid Petterson.
Medegedeeld werd dat den heer Roeper
ontslag had genomen als bestuurslid weger s
familieomstandighedendat de jaarfeesten
zullen gehouden worden 7 en 8 Januari 1911
in «Casino" en dat ongeveer 300 kinderen
waren ingeschreven voor het a.s. St. Nicolaas
feest.
Na eenige huishoudelijke zaken besproken
hebbende sloot voorzitter met een woord van
dank voor de flinke opkomst, de vergadering.
De viootpredikant.
Ook .De Beukelaar» heeft een artikel
gewjjd over de kwestie van den viootpre
dikant, en het blad, dat, zooals men weet,
de coalities alles behalve wèl-gezind ia, hoopt
ditmaal, dat de coalitie pal zal staan en als
óén man den minister steunen.
De kwestie komt hierop neer, zegt «De
Beukelaar», dat, wat een commissie van zee
officieren goed vond, een dominéé niet weer
behoefde na te gaan.
Een groot deel van ons volk, dat geens
zins anti-militairistisch is, heeft al lang ge
noeg van een militaire opvatting van zich
hooger te achten dan heel het overige
menschdom, alsof er niets in de wereld ware
dan militaire voorschriften en militaire orga
nisatie. En nu meenden wjj, dat onze marine
van een dergeljjko opvatting vrjj was, uit
beel dit optreden tegen den viootpredikant
schjjnt echter anders te bljjken. Of moet dit
alles enkel verklaard uit afkeer van gees
telijke verzorging. Treedt men alleen tegen
een predikant aldus op?
Men heeft in militaire kringen nog wat
meer te verstaan, dat niet alleen de linker
zijde in de minderheid is, maar, dat ook
een belangrjjk deel dier linkerzjjde beslist
anti-militairistisch denkt. Zoo hangt èn leger
èn vloot van de rechterzjjde af. En deze
rechterzjjde acht geestelijke verzorging van
het marinepersoneel beslist oisch. Van militaire
zjjde wordt onmiddelljjk van desorganiseerende
insubordinatie ofongehoorzaamheid gesproken,
welnu, de rogeeriog eischt steun van den
viootpredikant, dus steune men.
Hot uitvoerig antwoord, dat Minister
Wentholt op de vraag van den heer De Meester
heeft gegeven, geeft het «Dagbl. van Den
Helder" aanleiding tot de onderstelling, dat
de Minister met het ontslag van vice-admiraal
Van den Bosch verlegen zit en zich wil dekken
achter een groot vertoon van woorden.
In zjjn antwoord beweert de Minister, dat
geen enkel" kerkgenootschap zioh met de
geestelijke verzorging der vloot heeft .willen"
bemoeien.
Daaromtrent schrjjft het blad:
«Uitdrukkelijk wenschen wjj te constateereo,
dat lang vóór de aanstelling van den vioot
predikant, door een predikanten alhier in ern
schrjjven aan den Minister is betoogd, dat de
kerkeraad der Hervormde gemeente Helder,
gaarne meer zou doen aan de behartiging der
geestelijke belangen van de Marine, doch dal
de financieele toestand, welken men zich be
ijverde te verbeteren, meerder arbeid niet
toeliet.
Nadat een dankbetuiging voor dit schrjjven
was binnengekomen, hebben toen beide pre
dikanten, nu naar aanleiding van de bespre-
kingeu Marine-begrooting 1909, nogmaals een
schrjjven gericht aan den Minister, waarin
andermaal hetzelfde werd betoogd en werd
gevraagd of financieele steun aan de Kerk
voogdij mogeljjk was, opdat het èn door den
Minister en door den Kerkeraad beoogde
doel kon worden bereikt.
Ten slotte is in Febr. 1910 door de Kerke
raad een subsidie gevraagd voor meerdere
behartiging der geesteljjke belangen, waarop
de Minister heeft geantwoord, dat het ver
leenen van subsidie aan Kerkbesturen niet tot
de taak van zjjn Departement behoort. Had
de Minster werkeljjk de geesteljjke belangen
willen behartigen, dan had Z.Exc. zich dus
met den Kerkeraad der Ned. Herv. gemeente
in nader contact kunnen stellen, zeer goed
wetend, uit de gevoerde correspondentie, dat
men van die zjjde althans gaarne alles tot
medewerking zou willen doen. Toch heeft de
Minister dat contract met dat voor behartigiug
der geesteljjke belangen het meest in aan
merking komend college niet gezocht, noch
waar het werd aangeboden voortgezet.
En waarom niet? Ook de Nat. Chr. OiL-
Ver. had zich toch aanvankelijk op 't stand
punt geplaatst, dat een dergeljjke taak als de
behartiging van de geesteljjke belangen der
Marine aan de officieele kerkgenootschappen
behoort te worden opgedragen. En nu de
Kerkeraad van Helder zich aanbiedt, wil de
Min. in eens niet meer van dergeljjke
corporaties hooren, maar alleen subsidie
verleenen aan particuliere vereenigingen.
Nogmaals: waarom? Omdat de Kerkeraad
van Helder vrijzinnig is! Hier ligt de knoop.
Ware de Min. ingegaan op de bereidverklaring
van genoemd college, er zou geen slachtoffer
gevallen en geen onrust in marine-kringen
verwekt zjjn. Maar de vrijzinnigheid van
Helder's Kerkeraad werkte bjj de Nat. Christ.
Off.-vereeniging en den Minister, door ge
noemde orthodoxe vereeniging beïnvloed, als
de roode lap op den stier, eD het kerkgenoot
schap, eerst als noodzakelijke voorwaarde
gesteld, moest vervangen worden door een.
particuliere vereeniging. Welnu, die is on
middellijk hier ter plaatse opgericht, onder
den naam van «Geesteljjke Bijstand", is
Koninkljjk goedgekeurd en heeft zich, op
grond van 's Ministers toezegging in de Eer
ste Kamer, tot Z.Kx. om subsidie gewend,
maar ook die heeft evenals de Kerk niets
gekregen. En weder: Waarom? Omdat ook
ze vereeniging vrijzinnig is".
Het blad maakt hieruit de gevolgtrekking,
dat niet de geesteljjke verzorging der vloot,
maar de behartiging van de belangen der
orthodoxie hier de hoofdzaak was.
Een geheimzinnige miedaad
houdt Parjjs bezig. Meynier, kapitein ter
beschikking, heeft por brief aaB den com
missaris van politie in de Madeleine-wjjk
medegedeeld, dat hjj zjjn verloofde, barones
Olivier d'Ambricourt uit wraak gedood had
en dat hjj nu zelfmoord ging plegen. De
commissaris begaf zich, na den brief ont
vangen te hebben, naar het hotel d'Angleterre
in de Rome-straat, no. 7 en vond daar het
ljjk van barones d'Ambricourt in een der
kamers, die de kapitein in dat hotel bewoonde.
Het briefje, waardoor de commissaris van
politie van het geval in kennis werd gesteld
luidde: .Mjjnheer de commissaris, ik heb de
eer u mede te deelen, dat ik gisteren mjjn
verloofde, barones d'Ambricourt, gedood heb.
Gaat er heen. Ik ruim het veld voor u.
Binnen enkele uren zal men mjj vinden,
wanneer ik mjjn wraak gekoeld heb'
Het ljjk van de vermoorde werd gevon
den, ontkleed op een bed liggend. Het moet
nog uitgemaakt worden of vergiftiging dan
wel verstikking de oorzaak van den dood is.
Woensdag moet kapitein Meynier de misdaad
gepleegd hebben. Hjj was als militair op non
activiteit gesteld wegens ziekte; vjjf jaar was
hjj reeds buiten dienst, dien hjj als artillerie
officier in de koloniën doorgebracht heeft en
men zegt, dat hjj soms tjjden lang hevig
opgewonden kon ajjn, een gevolg van een
ziekte, die hjj in de tropen opgeloopen had.
Donderdagmiddag is barones d'Ambricourt,
die vroeger gehuwd was met baron Olivier,
van wien zjj zich liet scheiden, Meynier op
zjjn kamers in het hotel d'Angleterre komen
bezoeken. Zjj heeft het gebouw niet meer
verlaten. Toen Meynier 's middags alleen
wegging, zeide hjj tegen den portier, dat
mevrouw d'Ambricourt boven bleef omdat
ze ongesteld was.
De vermoorde moet een knappe, blonde
▼rouw geweest zjjn van vjjf-en-dertig jaar.
Ze leefde rustig met haar twaalfjarig doch
tertje, dat haar bjj de scheiding van baron
Olivier toegewezen was. De verhouding mot
de familie, in het bjjsonder met de moeder,
van haar vroegeren man was heel goed en
het was voor niemand een geheim, dat barones
d'Ambricourt met Meynier zou gaan trouwen.
TWEEDE KAMER.
Hoofdstuk Marine.
VOORLOOPIG VERSLAG.
Verscheidene leden hadden met leedwezen
geconstateerdv dat ook deze begrooting we
derom een hooger eindcjjfer aanwjjst dan do
voorafgaande. Men betreurde het dat do
minister bjj het samenstellen der begrooting
geen oog heeft gehad voor den zorgeljjken
toestand van 'slands financiën, die tot een
zuinig beheer moet leidenmet nadruk werd
er op aangedrongen, dat aan de voortdu
rende toeneming van de uitgaven, waarop
dit hoofdstuk der begrooting betrekking heeft,
paal en perk zal worden gesteld. Men meonde
dat wanneer de uitgaven ten behoeve van
het personeel, welke evenzoo als die voor
de doode weermiddelen tot de militaire uit
gaven behooren, meer geld vorderen dan te
voren, op de overige militaire uitgaven naar
verhouding moet worden besuinigd, waarte
gen werd opgemerkt, dat, als men dit systeem
consequent toepaste, het personeel wel steeds
in betere conditie zou komen, maar de ma
rine voortdurend sou achteruitgaan.
Van verschillende sjjden werd de stjjging
in verband gebraoht met de hernieuwde aan
vraag van f 4,200,000 voor aanschaffing van
materieel en men had den indruk, dat de
minister zioh heeft bejjverd genoemd bedrag
ten volle te besteden zonder de vereischte
aandacht aan de urgentie der uitgaven te
wjjden. Dat bovendien gemeld bedrag telken
jare aan nieuw materieel moet worden ten
koste gelegd, steunt noch op de wet, noch
op eene in anderen vorm uitgesproken wensch
van de Staten-Generaal.
Anderzjjds werd er op gewezen, dat het
gaen aanbeveling zou verdienen den aanbouw
te verminderen.
Gevraagd werd, ofi indien de minister voor
Indië uitsluitend torpedomaterieel gewenscht
acht, de thans voor Indië bestemde pantser-
schepen voor de verdediging van het Rjjk
ir. Europa zullen kunnen worden gebruikt.
Sommige leden misten in het beleid van
don minister do noodige vastheid wat betreft
zjjne plannen ten aanzien van het materieel
en de defensie in engeren zin. Ter sprake
kwam de vraag of in de toekomst met den
bouw van pantserschepen ten behoeve van
onze verdediging zal moeten worden voort
gegaan en men wees er op terwjjl de mi
nister in vroegere betrekking als adviseur
der regeering gekant was tegen de over
brenging van de kustbatterjjen bjj het dep.
van marine, hjj thans als minister in het
ontwerp betreffende de kustverdediging zelf
Toorstelt, die overbrenging te doen plaats
hebben.
Ook in 's Ministers politieke overtuiging
miste men de noodige vastheid. In het bjj
sonder werd gewezen op het beleid ten
aanzien van de behartiging van de belangen
van het personeel.
Andere leden waren in hun vertrouwen
in den Minister geenszins geschokt. Zjj brach
ten hem dank voor de stofieljjke verbete
ringen betreffende het personeel en hulde
voor de wjjze waarop hjj voortgaat het per
soneel en door dienstreizen, o. a. door de
dienstreis naar Australië te oefenen. Maar
het had bjj sommigen bevreemding gewekt
dut nog geen voorstel is gedaan tot don
bouw van een pantserschip. Wat de over
brenging van de kustbatterjjen bjj het dep.
van marine betreft werd er dezerzjjds op
gewezen dat de verandering van 'a Ministers
inzicht te dezer zake voldoende verklaring
vindt in de verbeteringen den laatsten tjjd
gebracht in de opleiding der kanonniers en
in de vuurleiding bjj de marine.
Vele leden hadden tegen den post van
f936,000 als eersten termjjn voor den bouw
van drie pantserbootcn ernstig beswaar,
daar zjj z. i. behooren tot het complex van
verdedigingsmiddelen, die bjj het wetsont
werp betreffende verbetering der kustverde
diging in hun geheel moet worden besproken.
Met aandrang werd door deze leden verzocht,
den post terug te nemen.
In de tweede plaats konden verschillende
leden niet instemmen mot het type van deze
schepen, waarmede de minister onze weer
kracht wenscht te vermeerderen. De in 1904
noodig geoordeelde dooh niet gebouwde pant-
serdekschepen zouden thans reeds minder
bruikbaar gebleken zjjn, en de vraag rjjst,
of Diet binnenkort nieuwe wijzigingen het
thans voorgesteld materiaal minderwaardig
zullen maken. Ook daarom was het zaak,
met den aanbouw van deze pantserbooten
geen te grooten spoed te maken.
De eigenaardige taak aan deze booten
toegedacht en de bescherming en bewapening
waarvan zjj worden voorzien, werden voorts
besproken en de leden hier aan 't woord
verwachten van 's min. voorstel slechts teleur
stelling als gevolg; zjj achtten de beschik
baarstelling van geldon voor deze pantser
booten ongeoorloofd. Wat do pantsering be
treft betoogden zjj, dat de kosten per boot,
op f565,000 geraamd, nog zullen stjjgen.
Sommigen achtten het geld beter besteed
aan torpedobooten, jagers of onderzeebooten.
Voorts betwijfelden eenige leden, of de
pantserbooten met twee mitrailleurs, ongedekt
opgesteld, voor bewakingsdienst geschikt
zullen zjjn; een snelvarende motorboot mot
één mitrailleur, die beschermd is, zal sich
veel beter voor dat doel leenen.
Tegenover de laden, die zich op deze
gronden met het voorstel niet konden ver-
eenigen, verdedigden andereu den post. Zjj
vroegen echter, of het wel noodig is, drie
van deze booten op stapel te zetteD, aange
zien het toch de bedoeling is, ze in groepen
van twee te doen samenwerken en achtten
aanbouw van zulk een groep rationeeler.
Anderen achtten hot voldoende, als met den
aanbouw van één schip van dit geheel nieuwe
type werd begonnen.
Betoogd werd voorts, dat door aanneming
van dozen post niet wordt vooruitgeloopen op
het ontwerp betreffende de kustverdediging.
Ook werd het type en de pantsering, als
voorgesteld is, verdedigd.
Men meende dat met meer voortvarend
heid zoude kunnen worden te werk gegaAn
ten aanzien van den verkoop van voor de
defensie wfeardelooze schepen. Immers wordt
de begrooting onnoodig zwaar belast met de
reparatie en conservatie van tal van vaar
tuigen, die voor oorlogsdoeleinden niet meer
van nut zjjn.
Naar aanleiding van de mededeeling, dat
de «Gelderland» na terugkeer uit West-Indië
bjj wjjze van proef in dienst werd opgelegd,
met verminderde bemanning, vroeg men in
lichting omtrent de wjjze van uitvoering cb
de bedoeling van die proefneming. Voorts
werd gevraagd waarom het logementschip
voor zeemiliciens niet meer in dienst wordt
gesteld en of de herstellingen en wjjzigingon
aan de .Zeeland» en de «Kortenaer* thans
zjjn afgeloopen en wat de kosten zjjn geweest,
en of de «Bulgia» en «Dufa» aan de «Van
Galen» zjjn toegevoegd
Van den arbeid aan de werven had men
gaarne een nader overzicht, zoodat men zich
een volledig beeld sou kunnen vormen van
do voordeelen die deze inrichtingen boven
andere hebben. Men betwjjfelde of met de
moderniseering van de werven steeds
voortgang wordt gemaakt, en men vroeg
nadere mededeelingen omtrent de voorne
mens van den minister, aan de werven
hier t« lande de commercieels boekhouding
j in te voeren, evenals op de werf te Soerabaja
is geschied.
Verscheidene leden achten den geest onder
het personeel niet zooals die behoort en zjj
vreesden dat daarin in de toekomst geen ver
betering zal komen, indien de anti-militaris-
lischen propaganda, zooals die o. a. door het
blad .Het Anker" gevoerd wordt, voortgaat.
De aandacht werd gevestigd op het onoor
deelkundig optreden van enkele commandanten
en officieren. De geest onder het personeel
is niet slechts een gevolg van propaganda
van sociaal-democratische zjjde, immers werkt
propaganda niets uit indien niet feiten voor
handen zjjn, die haar succes verzekeren. Men
wees op eenige gevallen, die, zoo zjj juist
bleken, naar sommiger meening, aantoonden,
dat de behandeling van het marinepersoneel
veel te wenschen laat en hun rechtstoestand
dringend verbetering oischt. Ook in andere
opzichten zouden de belangen van het per
soneel somtjjds niet ter harte worden genomen,
o.a. bjj het voorkomen van choleia aan boord,
of van ongevallen. Geklaagd werd opnieuw
over 't ontbreken van behoorljjke gelegen
heid tot lichaamsreiniging voor mariniers en
matrozen aan boord der oorlogsschepen. Ook
werd opgemerkt dat de wjjzo van werving
medebrengt, dat er elementen op de vloot
komen die daar niet behooren en den goeden
geest tot schade zjjn. Nagaande hetgeen tot
ontstemming onder het personeel aanleiding
kan geven, bracht men nieuwe regelingen
omtrent het passagieren ter sprake.
Naar sommige leden meenden had ook het
optreden van de Middernachtzending te den
Helder een minder goeden invloed.
Anderen meenden dat het verkeerd is de
voorstelling ingang te doen vinden dat de
oorzaak van de tegenwoordige ontevredenheid
bjj de meerderen ligt.
De regeling door den minister getroffen in
zake het passagieren, waarop critick was
uitgeoefend, vond dezerzjjds instemming.
Gevraagd werd of de minister naast de reeds
in het jaarboekje gegeven strafstatistiek sou
willen geven eene strafstatistiek schipsgewjjze
zonder aanduiding van den naam van het
schip, zjj deze alleen bestemd tot nederlegging
ter griffie.
Bjj de bespreking van do geesteljjke ver
zorging van hst marine-personeel werd ge
vraagd naar de voorwaarden waaronder het
subsidie voor de bezoldiging van den predikant
aan de Chr. Officierenvereeniging werd ge
geven. Ook wilde men des predikante instruc
tie kennen en ingelicht worden omtrent het
conflict (de oommissie wjjst hier in een noot
op de desbetreffende vraag van don heer De
Meester en het antwoord daarop door den
minister gegeven.)
Er werd aanmerking op gemaakt, dat de
minister een «ubsidieverzoek van een vrij
zinnig-godsdienstige vereeniging, die zich ook
de geesteljjke belangen van de schepelingen
aantrekt, had afgewezen, terwjjl het vrjjzinnig
element op de vloot zeer sterk is. Die weige
ring, evenals de subsidieweigering van de
Ned. Herv. Kerk te Den Helder werd ander
zjjds echter volkomen verklaarbaar genoemd.
Door anderen wordt elk subsidie voor
marine-predikanten afgewezen de schepeling
aan wal heeft evenmin als eenig ander burger
recht op geesteljjke verzorging vanwege
den staat
Mocht de predikant zjjn aangesteld om z.g.
revolutionnaire propaganda tegen te gaan,
dan achtte men dit eeu vernedering van
den godsdienst.
Gevraagd werd naar de toegezegde rege
ling tot wegneming van de moeiljjkheden,
die zich voordoen op de varende schepen ten
aanzien van de keuze tusschen orthodoxe
en vrjjzinnige preekenbundels.Er waren leden,
die deswege de heele godsdienstoefening op
de schepen wilden afschaffen.
Een wensch tot verbetering van het salaris
van de officieren werd tegengesproken door
leden, welke de organisatie thans op te
weelderigen voet achten ingericht. Men wilde
de positieverbetoring laten wachten tot dat
in dit euvel is voorzien.
De vrjje tjjd van officieren moet, wil men
geen ontevredenheid bevorderen, worden
geëerbiedigd door de hoogoren in rang.
Geklaagd werd over opdrjjving van kosten
in verband met hetgeen men vernomen had
van officieren, w.o. een reeds op non-activi
teit die tot commandant werden aangesteld
van schepen in droogdok liggende.
De aandacht van den minister werd ge
vestigd op het iets achteruitgaan van den
gezondheidstoestand sedert het vorige jaar
in Indië.
Het veel voorkomen van geslachtsziekten
bracht sommigen tot den wensch van een
verbod van passagieren, waartegenover ande
ren de persoonlijke vrijheid verdedigden.
Bepleit werd het vrjjstellen van bijdragen
voor het weduwenfonds ten aanzien van hen,
die minder dan f 40 per maand verdienen.
Men vroeg vol pensioen voor hen, die door
geneeskundige behandeling verminkt waren.
Gotwijfeld werd aan de voldoende gevechts
vaardigheid van de vloot met het oog op het
bestommen van jongens voor het werk van
outbrekende matrozen lo klasse.
Ongerust was men wegens de bedoeling
van den minister, den locftjjd voor uitzending
naar de tropen van 18 jaar op 17 jaar
terug te brengen.
Gevraagd werd o.a. uitbreiding van het
aantal verlofdagen voor het personeel op
de werven.
Verschil van meening bljjkt over ds vraag,
of het vervallen van den laatsten trein des
Zondags van Amsterdam naar Den Helder
al dan niet de Zondagsheiliging ten goede
kwam.
Men wenscht nader te worden ingelicht
omtrent de bedoeling van het verbod van
publicaties door officieren enz. der marine
en was omtrent de strekking van dit verbod
niet gerust: het zou den heilzamen invloed
van openbaarheid kunnen schaden zonder de
geheimhouding jegens don eventueelen vjjand
ten goede te komen.
Bevordering van ontspanningslectuur ook
door de schepelingen zeil werd aanbevolen,
waarom men afkeurde dat een eens gegeven
toestemming voor hel onderhouden van een
bibliotheek door de schepelingen door den
commandant van de .Hertog Hendrik" was
ingetrokken.
De bevorderingskansen van de mariniers
werden te gering genoemd, positieverbetering
voor stokers bepleit, evenals voor tamboers
en pjjpers.
De scheerders aan boord hebben te weinig
plaats om te soheren.
Gevraagd werd naar het verloop onder
het personeel en of dit laatste voldoende
was voor de komende pantserbooten en tor
pedojagers.
Zou zoo wilde men weten door rui
mer gebruik van inlandsch personeel op do
Indische vloot, het aantal Europeanen kunnen
worden ingekrompen?
Men vroeg ol het juist is dat bjj de in
dit jaar gehouden manoeuvres in het zuider-
frontier do onderofficieren omtrent den gang
en het doel der manoeuvres vrjjwel onkundig
waren gelaten, en of de minister dit goed
keurt; voorts vroeg men o.a. hoe 'ttwee-
ploegenstolsel heeft voldaan; of het den min.
gebleken is dat uit maatschappelijk oogpunt
aan het ploegenstelsel voor de zeemacht
moeieljjkheden verbonden zjjn.
's Ministers aandacht werd gevestigd op
den grooten vooruitgang dien de vliegkunst
in den laatsten tjjd heeft gemaakt. Het is
zaak hier te lande althans een begin te
maken met een behoorljjk georganisoerden
en uitgerusten vliegdienst meende men.
Bjj de artikelen verzochten eenige leden
om positieverbetering voor de schrjjvers.
Dc in het nieuwe reglement betreffende
de mindere geëmployeerden en werklieden
aan de werf ontworpen loonen werden door
vele leden een groote teleurstelling genoemd.
De minima zjjn vrjjwel geljjk gebleven, som
mige maxima zjjn verhoogd, doch niet is
bepaald of en op welken loeftjjd dit maxi
mum bereikt kan worden. Gepleit werd voor:
periodieke loonsverhooging, verhooging van
alle loonen met Januari a.s. met 20 cents
(met het oog op de prjjsstjjging der levens
middelen), bereiking van het maximum op
45-jarigen leeftjjd. Nog verschillende andere
verlangen en wenschen werden bjj dit artikel
geuit.
Door eenige leden werd geklaagd over de
slechte inrichting van verschillende werk
plaatsen te Amsterdam, waaronder vooral de
kopergieterjj en de verzinkwerkplaats. Vol
doende gelegenheid om zioh te wasschen
ontbreekt in de kopergieterjj, de grofsmede
rij, de nieuwe en de oude bankwerkplaats,
de smederjj, de scheepmakerswerkplaats, de
geweermakerjj en de blokmakerjj. Ook is een
deel der privaten slecht ingericht. Nergens
kunnen de kleederen behoorljjk worden weg
geborgen. De geweermakerjj is te klein voor
het aantal daar werkende personen. Men
drong op verbetering van een en ander aan.
Om hun bjjzondere positie werd voor de
officieren der mariniers, die den dienst wil
len verlaten, gunstiger pensioensbepalingen
gevraagd.
Sommige leden begrepen niet, waarom de
minister ook niet steun verleent aan de ver
eeniging «Het Marinefonds", die dezelfde
strekking heeft als de onderofficiers-vereerii-
ging «Onderlinge Weduwensorg". Ook zouden
verscheidene leden gaarne vernemen, waarom
de minister geen gevolg heeft gegeven aan
het verzoek om subsidie van de algemeene
vereeniging Weduwenzorg", die allen, on
geacht of zjj bjj leger of marine, hier te lande
of in de koloniën behooren, opneemt en die
tot doel heeft in den algemeonen nood tege
moet te komen. Het feit, dat do drie minis
ters, van oorlog, marine en koloniën, afwjj-
zenil beschikten, duidt op onderling overleg,
dat intusschen tot een door deze leden be
treurd resultaat leidde, terwjjl een schikking
mogeljjk werd geacht, waarbjj de subsidie
Daar verhouding over de begrootingen word
verdeeld. Vertrouwd werd, dat de minister
alsnog tot subsidiëering bereid sou worden
bevonden.
Ook werd door sommige leden aangedron
gen op subsidieverleening aan het fonds der
mindere geëmployeerden aan de werven.
Verschillende leden drongon aan op betere
bepalingen ten behoeve van loodsen, die
werden afgekeurd wegens ooggebreken, welke
niet worden beschouwd als in en door den
dienst te zjju ontstaan.
Nog werden verschillende bedenkingen
geopperd en inlichtingen gevraagd nopens
een bedrag van f 87,000 voor verbetering
der verlichting op Goeree, door het bouwen
van een toren nabjj het Westhoofd. Andere
leden deelden die bezwaren niet, doch prezen
den minister, dat bjj voor een zoo belang
rijke zaak als de veiligheid der scheepvaart
op onze kust, een open oog heeft.
Voedingstoelagen hij de marine.
Eerste Kamer.
Bjj het afdeelingsonderzoek van de betrek
kelijke aanvullings-begrooting van marine
werd door verscheidene leden in afkeuren
den sin gesproken over de inconsequentie
van den minister om te dezen aanzion, on
danks zjjn vroegere principiëele bestrijding,
gevolg te geven aan de motie-Duymaer v.
Twist. Maar verzachtende omstandigheden
werden gepleit. De minister kan moeiljjk een
motio als de bedoelde naast sich neerleggen.
In dergeljjke moties schuilt dan ook het eigen
ljjke gevaar. Men noemde het «een beden
kelijk verschjjnsel, dat bjj de Staten Generaal
de neigiog steeds grooter wordt om in te
grjjpen in de inwendige aangelegenheden van
den dienst, waarvan de regeling aan den
betrokken minister behoort te worden over
gelaten".
Ook de regeling-zelve ontmoette critick.
Sommigen vreesden, dat zjj niet tot haar
recht zou komen; dat niet altjjd de toelage
zal besteed worden voor het beoogde doel
en öf aan het huisgezin óf aan den onder
officier wat zjjne eigen voeding betreft
tekort zou worden gedaan. Daarenboven
vreesde men, dat deze regeling in de praktjjk
tot ontevredenheid zal aanleiding geven ten
nadeele van de belangen van den dienst.
Aan den anderen kant is de minister ook
veel verder gegaan dan de motie bedoelde.
Meerdere leden verdedigen, zoowel de hou
ding van den minister als den maatregel-
zeil De minister heeft, wanneer het betreft
een beginselstrijd in een belangrjjke zaak,
te overwegen of, en in hoever, hjj, met be
houd van eigen beginsel, aan een motie ge
volg kan geven. En in casu had de minister
volstrekt niet eenig beginsel prijsgegeven.
Tronwens, reeds vóór de aanneming der motie-
Van Twist had een doel der gehuwde onder
officieren reeds vergunning om den maaltjjd
in het gezin te gebruiken. Gaarne had men
echter ook dezerzjjds dezelfde vergunning
willen gegeven zien aan korporaals en min-
