delen worden omgezien. Men vraagt thans
van elk kind, dat ter school komt, een be-
wij», dat het met goed gevolg gevaccineerd
ie. Zoo kan men ook bjj de toelating vragen
een bewjjs van een geneeskundige, n.1. van
den huisarts, dat het kind behoorlijk is aan
gelegd, of welke abnormaliteiten het vertoont.
Dan heeft men een basis om van uit te gaan,
en we geven dat geld niet uit. Wil men
echter een schoolarts, die men bepaalde
eischen mag stellen, dan moet men zoo iemand
behoorlijk honoreeren. Yan het thans ge
noemde bedrag kan natuurlijk niemand be
staan. Hij zal er dus particuliere praktijk bü
moeten uitoefenen en kan bij zjjn kinder-
onderzoek in tegenspraak, in strijd komen
met den behandelenden geneesheer. Men
komt van 't een op een ander. Dat krijgt
men als men een medicus met een bagatel
wil betalen. Ik zeg, stel er dan behoorlijk
geld voor disponibel, opdat hij zich enkel
met de kinderen kan bemoeien.
De heer Van den Berg zegtWanneer
de kwestie was, zooals de heer Van Neck
dat voorstelt, dan sou ik zeggengeen school
arts. Hjj blijft van mijn kinderen af. Dat
zou geen pas geven. Hjj mag mjj adviseeren,
hjj mag mjj waarschuwen een dokter te raad
plegen, maar welke dokter dat zal zjjn, daar
moet ik zelf vrjj in bljjven. Maar de kwestie
is anders. De leerplichtwet eischt, dat ieder
ouder zjjn kinderen naar school stuurt, maar
dan is het een eisch van billijkheid, dat de
gemeenschap zorgt, dat het kind beschut
wordt tegen schadelijke invloeden. De ge
meente is daarom verplicht om te zorgen,
dat de kinderen geen besmettelijke ziekte
opdoen, of een ziekte, die wel niet als zoo
danig genoemd wordt, maar toch licht over-
erfd. De sohoolarts is daarvoor de aangewezen
man. Die zegt bjj zjjn bezoek aan de school
Ik verdenk dit of dat kind hier of daar van,
en dringt er op aan, dat het kind verwijderd
wordt en zich onder behandeling stelt. Hjj
moet dus niet kind voor kind onderzoeken;
daar heeft de man geen tjjd voormaar het
moet iemand zjjn, die er op let en toeziet,
of de kinderen ook gevaar op kunnen leveren
voor hun omgeving. Willen de ouders dan
de behandeling van het kind aan hem zelf
toevertrouwen, dan moeten se daar natqurljjk
vrjj in zjjnzoo niet, dan moeten se ook vrjj
bljjven om het aan een ander op te dragen.
De schoolarts heeft dus te waarschuwen.
Op deze bescheiden sohaal ingevoerd, ben ik
van meening, dat de schoolarts een zege kan
zjjn voor de gemeente.
De heer Adriaanse zegtHetgeen
daar door mjjnhoer Van den Berg wordt
opgemerkt, heeft volkomen rajjn instemming.
Op dese wjjze ingericht, kan men het voor-
stol tot aanstelliug van een schoolarts ten
volle toejuichen. Hot optreden van den school
arts sal moeten sjjn adviseerend. Er mag
geen sprake zjjn van behandelen; dan zou
ik er mjj soo fel mogelyk tegen moeten
verzetten. Hjj moet een wetenschappelijk oog
over de kinderen laten gaan, ter voorkoming
van gevaar. Bij wjjze van proef in 't leven
geroepen, kunnen we dan zoo een inzicht
krjjgen in 't wezen der zaak, om daarna,
toegerust met de noodige ervaring, een be
slissing te nemen. Om thans reeds iemand
aan te stellen, die zich speciaal en enkel mot
deze zaak zou belasten, zou ik niet voor zjjn.
Dan zou de gemeente Helder zich een weelde
veroorloven, die thans nog maar alleen wordt
aangetroffen in Groningen en Den Haag.
Doch er sjjn wel al eon 30 plaatsen, waar
men op de door ons gewenschte wjjze werkt,
eu ik zie deze besoheiden stap met vertrouwen
tegemoet.
De heer Verstegen zegt: Als ik een
enkel woord zal zeggen, dan is het alleen
naar aanleiding van hetgeen de heer Van
Neck heeft opgemerkt. Eigenljjk is er ook
al door de lieeren Van den Berg en Adriaanse
over gesproken. Het is over het in contact
(conflict?) komen van den schoolarts met den
behandelenden genoesheer. Dat is een kwestie,
die meer opgeld heeft gedaan ook buiten
den Raad. Maar het wil mjj voorkomen, dat
de schoolarts, slechts controleerend optredend,
alle mogeljjke égards ten opzichte van zjjn
collega's zal in acht nemen. Hjj sal dat kind
verwjjzen naar den huisdokter en niet trachten
er voor zich selven oen slaatje uit te slaan.
Men mag dat niet als een argument tegen
den schoolarts aanvoeren en altjjd goede
trouw tusBohen collega's veronderstellen.
Nog een enkel woord over de missive
van den heer Stumphius. Ook mjj heeft
het onaangenaam getroffen, dat deze heer
zoo smalend sprak over het vele werk, dat de
heer Dr. Minkema heeft verricht. Als hjj
zegt, dat de kinderen steeds interessant
materiaal opleverden voor des dokters onder
zoekingen, dan vind ik dat op een laatdun-
kende manier zich uitlaten over het werk
van een wetenschappelijk man En het
dient m. i. in den heer Stumphius als weten
schappelijk man gelaakt, dat hjj zich op dese
wjjze uit over het vele gepraesteerde van
een ander wetenschappelijk man. Ook gelieve
men wel in 't oog te houden, dat de heer
Stumphius hier een zeer kleine minderheid
vertegenwoordigt: al sjjn medecollega's.
Hoofden van scholen, die toch ook eenige
praktjjk hebben, hebben zich voor de aan
stelling- verklaard. Nog had men mogen
verwachten, dat de heer Stumphius eenige
bewjjzen had bijgebracht voor zjjne bewe
ringen. Doch neen, zonder een zweem daar
van beschuldigt hjj de ouders van zorgeloos
heid; van zich 't werk uit de handen laten
nemen. etc. Ik had graag gewild, dat als
men zulke beweringon neerschrijft, dat men
daarvoor dan ook eenig bewijs aanvoert.
Deze opmerking geldt ook de minderheid
van de Schoolcommissie, die zich er tegen
heeft verklaard. Dezo wjjze van handelen
kan m. i. geen aanspraak maken op den
naam van een ernstige behandeling.
De heer D e V e n zegt: Ik wil een woord
van dank brengen aan hen, die het voor
mjjn voorstel hebben opgenomen en er soo
warm voor hebben gepleit. Nog een enkele
opmerking wensch ik te maken over het be
waren van de égards tusschen de dokters
onderling. Het zou m. i. niet het werk moeten
zjjn van den schoolarts, om een kind naar
den huisdokter te verwjjzen. Dit zou door
middel van het Hoofd der school moeten
gebeuren. Op aanwjjzing van den schoolarts
geeft deze den ouders in overweging, het
kind onder behandeling te stellen.
De heer Van den Berg zegtIk ge
loof, dat ik getoond heb, voor het aanstellen
van schoolartsen te sjjn. Toch moet mjj een
enkel woord van 't hart aan 't adres van
don heer Verstegen. Waar deze het advies
van de minderheid der Schoolcommissie zoo
aftakelt en vraagt naar bewjjsen, wensch ik
even op te merken, dat ook de heer Ver
stegen geen bewjjzen bjjbrongt voor zjjn
zienswijze, 't Zjjn en bljjven van beide
kanten meeningen en waar wjj aan den heer
Verstegen bewjjzen zouden vragen, vreesik,
dat hjj ze met een lantarentje zou moeten
zoeken.
De heer Verstegen zegtIk houdt
vol, dat wanneer men in een stuk, handelende
over Sooiale-Paedagogie, waaraan werkeljjk
veel goeds ten grondslag ligt (aan die
Paedagogie nl.), uitspraken doef, als sou
de zorgeloosheid van de ouders er door in
de hand worden gewerkt, dat men ver
wachten mocht, daarvan eenig bewjjs te
zullen zien bijgebracht.
De Voorzitter zegt: Ik zou u haast
willen vragen, of u wel veel gelezen heeft.
Er zjjn er duizenden in den lande, die dat
ook beweren. En mjjns inziens is er ook veel
voor te zeggen en wat de heer Stumphius
daar geschreven heeft, heeft mjjne volle
instemming. U vindt 't prachtig en behoor
lijk, dat men voor alles den staat aanspreekt.
Dat vind u goed, doch dat is ook maar een
meening. De tegenovergestelde meening
wordt echter ook door duizenden gedeeld en
als men er een beetje over nadenkt, dan zal
men moeten toegeven, dat er een goede grond
voor aanwezig is. Men zet, zonder daar geld
voor te hebben, een huisgezin op en vraagt
dan 't tekort van den staat. Schoolbaden,
schoolkleeding, Bchoolvoeding, schoolpantof-
fels, 't moet tegenwoordig alleB van den
staat komen, 't Huishouden heeft nergens
meer voor te zorgen. Dat vind u prachtig,
doch het zjjn ook maar beweringen en iemand
hoeft daar maar niet voor te ,zwjchten, om
dat u het zoo inziet.
De heer Verstegen zegtM. d. V. 1
U kan een heel goed Burgemeester zjjn, daar
bljjf ik heelemaalaf, maar van de toestanden,
waarover u nu spreekt, maak ik de pretentie,
dat ik er meer van af weet, dan u.
De heer Van den Berg: Bewijzen,
bewjjzen!
De heer Verstegen zegtZorgeloos
heid wordt door deze benoemiugen van de
gemeenschap niet in de hand gewerkt Integen
deel. Door maatregelen te treffen, die het
volk beter kjjk geven op de maatschappij,
voedt men het volk op. Die demoraliseeren
niet; juist overal is het tegendeel gebleken.
Daardoor is 't ontwikkelingspeil in de hoogte
gegaan. Daar zjjn bewijzen te over voor bjj
te brengen.
De heer Van den Berg: Een hooge
toon is geen bewjjs.
De heer Biersteker zegt: Er wordt
hier zoo in 't algemeen gesproken. Maar
ik zou haast willen vragen: .Heeft men dan
niet gelezen 't rapport van Dr. Minkema?
Dat is een boek vol, een zak vol bewjjzen,
waaruit bljjkt, dat een dokter noodzakeljjk
is voor velo gevallen, waar een leek zou
mistasten. Een typisch staaltje werd mjj
dezer dagen nog van meegedeeld. Dr. Minke
ma onderzoekt een aantal kinderen. Daar
onder bevond zich een meisje, dat ljjdende
bleek aan adenoïde vegetaties. Hjj zette zjjn
onderzoek voort en vond meerdere gevallen,
doch, zoo zei hjj tot den onderwjjzer, //het
eerste kind heeft 't ergst. Hij kreeg ten
antwoord: .Daar heb ik nooit iots van ge
merkt en 't is nog wel mjjn eigen doch
tertje". Hier bleek ten duidelijkste 't onvol
doende van leekentoezicht en 't noodzake
lijke van een schoolarts. Ook wat ik zoo
even zei over den uitspraak van Dr. Van
Dieren is teekenend. Bewjjzen heeft men
bovendien in 't uitvoerig rapport, uitgebracht
door den schoolarts uit de gemeente Arnhem.
Laat men eens lezen het behandelde op de
vergadering van schoolartsen en kennis ne
men van het geschrift van Dr. Van Tus-
schenbroek, alsook van den heer De Jong,
een Hoofd van een sohool. Daaruit zal men
de noodzakelijkheid inzien van samenwerking
van Paedagoog en Medicus. Dr. Van Tus-
schenbroek vindt herhaalde gevallen van
ruggegraatsverkromming, die bjj tijdig ingrjj-
pen voorkomen hadden kunnen worden. Ik
ontzeg niemand het recht een tegenover
gestelde meening aan te hangen, doch men
moet niet insinueeren aan het adres van den
tegenstander. Niet dus, omdat ik mjj noem
Vrjjsinnig-Democraat pleit ik voor school
artsen, maar omdat het mjjn heilige over
tuiging is, dat dit geld hieraan besteed, geen
weggegooid geld is, doch zal strekkon tot
liohameljjk en zedeljjk welzjjn der kinderen.
De heer Hartendorf zegt: Ik zal slechts
een zeer spaarzaam gebruik van 't woord
maken. Ondanks de krachtige verdediging
van de heeren voorstanders, moet ik ver
klaren, dat ik mjjn stem aan 't voorstel niet
kan geven. Ik laat nu in 't midden het nut
en de noodzakelijkheid van het instituut
schoolartsen, daarover loopen de meeningen
uiteen. Doch ik meen dat het voorstel zoo
als het daar ligt, geen resultaat zal opleve
ren. Wjj hebben hier 8 scholen, waarvan 2
buiten de gemeente, en de geneesheer zal
niet meer dan 6 tot 8 uren per week aan
onderzoek kunnen wjjden. Dat onderzoek zal
nog niet eens een zeer oppervlakkig genoemd
kunnen worden. Meer zou er dan ook voor
te zeggen zjjn, wat ook de Gezondheidscom
missie wil een schoolarts met verbod
van particuliere praktjjk. De heer Verstegen
zegt: .Stel 't dan voor", doch dit ligt niet
op mjjn weg. Ook ga ik er niet op in, daar
anders den heer Verstegen zou blijken, dat
ik nog even anders denk dan hjj over de
sociale taak der gemeenschap. Doch dit laat
ik thans in 't midden. Het voorstel zal thans
geen practisch resultaat opleveren; het zal
op nihil uitloopen.
Thans wordt het voorstel van de Afd.
Helder van het Witte Kruis in stemming
gebracht, inhoudende het aanstellen van een
schoolarts op een salariB van f 600 's jaars,
voorloopig voor den tjjd van 3 jaar en dit
voorstel wordt aangenomen met de stemmen
van de heeren Hartendorf en Van Neck
tegen.
XXII. Advies van B. en W. betreffende
de aanstelling van de heeren J. C. Becker
en J. van Boon, thans tjjdeljjk leeraren aan
de Zoevaartschool.
B. en W. stellen voor, over te gaan tot
herbenoeming van genoemde heeren, eerst
genoemde definitief, do tweede, als zjjnde nog
niet in het bezit van de acte Zeevaartkunde,
weder voor een jaar, ingaande respectieve
lijk met 15 en 19 September e.k.
Met eenparige stemmen aldus benoemd.
XXIII. Benoemingen.
Door het vertrek van den heer J. J. Pen
ning is een vacature ontstaan in de Com
missie voor Gasfabriek en Waterleiding en
voor het Raadhuis.
Ter voorziening in de eerste vacature werd
gekozen de heer Van den Bergvoor die der
tweede de heer Van der Ploeg.
Beide heeren lieten zich de keuze welge
vallen.
Voorstel betreffende lesuren en aan te stellen
personeel aan de Burger-Avondschool.
Naar aanleiding van een missive van den
Directeur dezer school aan B. eu W. stellen
deze aan den Raad voor, gezien de adviezen
van den Inspecteur van- ea de Commissie
van Toezicht op het Middelbaar Onderwijs:
klasse 3a te splitsen in parallelafdeelingen
en dat in verband daarmee wordt aangesteld
een geheel tjjdeljjke leerkracht voor vak-
teekenen (machineteekenen) voor 8 lesuren
per week tegen een salaris van 8X ^25
f 200, en voorts dat tjjdeljjk aan de leeraren
De Carpentier één, Cedee twéé en Tjalsma
twéé lesuren meer worden opgedragen, het
geen een uitgaaf vordert van f 160.
Verder geeft de Directeur in overweging
om in de plaats van den heer Adriaanse, die
uit zjjn betrekking van Assistent-Leeraar eer
vol ontslag heeft verzocht, aan te stellen een
leerkracht voor bouwkundig teekenen met 8
lesuren en een leerkracht om onderwjjs te
geven in vakteekenen voor meubelmakers
met 14 lesuren per week. Het salaris van
de aan te stellen leerkrachten» volgens de
Verordening, afhankelijk van hunne wette
lijke bevoegdheid, zal varieeren voor eerst
genoemde van 8 X f 25 f 200 tot 8 X f 8'»
f 280; voor laatstgenoemde van 14 X f 25
1850 tot 14 X'85 f490. De aan te
stellen leeraar voor de vacature, ontstaan
door het vertrek van den heer J. B Mulders
Cz., zal daarentegen ontvangen voor 15 les
uren hoogstens 15 X 85 f 525, inplaats
van f 600, zooals de heer Mulders ontving.
Met eenparige stemmen goedgekeurd.
Benoemingen voor de Burger-Avondschool.
B. en W. stollen voor met ingang van
1 Oot. a.s. te herbenoemen voor don tjjd
van 1 jaar tot leeraren aan de Burger
avondschool de heeren J. K. Labout, Th. C.
C. Moorman, C. N. van Gjjn, J. B. Mulders,
W. C. Lafeber, A. Dokter, G. Tjalsma en
F. T. A. Cedeo. Goedgekeurd.
Voor leeraar in hot handteekenen en hel
vakteekenen aan schilders bestond de voor
dracht uit de heeren A. Boer te Hoorn,
P. D. Maandag te Arnhem, N. Guthsmidt
te 's-Gravenhage.
De heer Maandag werd gekozen met 18
stemmen. Op den heer Boer waren 5 stem
men uitgebracht, terwjjl 1 briefje in blanco
was.
Voor leeraar in het bouwkundig teekenen,
voor 8 lesuren per week, werd voorgedragen
de heer W. A. Keesom te Alkmaar, zjjnde
de eenige sollicitant met volledige bevoegd
heid.
De heer Keesom werd gekozen met 15
stemmen; 1 stem was op den heer Rjjkers
uitgebracht.
Voor assisteat-leeraar in het machine
teekenen voor 8 lesuren per week de heer
A. Smit te Helder,
De heer A. Smit word met 15 stemmen
gekozen, terwjjl op den heer Kerstens 1 stem
werd uitgebracht.
Voor Assistent-Leeraar in het Meubeltee-
kenen voor 14 lesuren per week, de heer
H. J. Van der Ploeg te lielder.
De heer Van der Ploeg werd gekozen mot
17 stemmen.
Gedurende do laatste stemming onthield de
heer Van der Ploeg zich van stemming.
XXIV. De Rondvraag
levert niets op. Daarom sluit de Voorzitter
do openbare zitting en gaat de Raad over in
geheime vergadering, ter behandeling van
reclames.
Marine en Leger.
Bij K. B. is, met ingang van 16 Sept., de kapt,-
luit ter zee W. J. O. Umbgrove eervol ontheven
van de hem tjjd. opgedr. betrekking van chef van
den marinestaf en van de afd. Defensie aan het
Departement van Marine en is tijdelijk met ge
noemde betrekking belast kapt.-luit. t. x. W. H.
C. Hoog.
Bjj beschikking van den Minister van Marine-
zijn de navolgende plaatsingen gelast: adelborst
lste kl. J. Schouten C. H. Brouwer, A, van
Staveren en J. O. van den Berg, 16 dézer aan
boord Hi. Ms. »Evertsen"; W. I'rins, C. A. Leus,
1'. van Waasdijk, A. E. G. Post Uiterweer en i.
W. A. A. Heydt 16 dezer aan boord Hr. Ms.
tKortenaer"; J. C. A. Scholte, J. F. Wesseling,
11. J. Bueninck, R. Verdonck en I. Hannik 30 dezer
aan boord Hr. Ms. «Heemskerck."
Bjj beschikking van den Minister van Marine
is, met ingang van 1 October, benoemd tot licht
water-stoker bij 's Rijks kustverlichting te Ifmui-
den, J. C. Schorsij.
Stoom vaartberichten.
Stoomvaart-Maatschappij Nederland.
Nias, v, A'dam n. Batavia, passeerde 7 Sept Point
de Galle.
Prinses Juliana, v. A'dam n. Batavia, bevond zich,
volgens draadloos telegram, gisterennacht te
1'2 uur op 40 gr. 14' N. en 7 gr. 46' W. Alles wel.
Floret, uitreis, pass. 6 Sept. Point de Galle.
Lombok, thuisreis, vertrok 6 Sept. van Padang.
Rotterdansghe Llovd.
Gorontalo, uitreis, vertrok Sept. van Perira.
Malang, uitreis, is 7 Sept. Point de Galle gepass.
Medan, uitreis, arriv. 6 Sept. te La Pallice.
Tambora, uitreis, vertrok 7 Sept van Marseille.
Kon. Holl. Llovd.
Rijnland, thuisreis, arriv. 7 Sept te Bahia.
Delfland, uitreis, arriv. 7 Sept te Rio Janeiro.
Hollandiu, uitreis, vertrok 7 Sept. van Dover.
Zeelandia, uitreis, arriv. 7 Sept. te Montevideo.
Vioocherijberichten.
Nieuwediep, 5 September. Aangebracht door 4
korders te zamen 30 middeltong 50 cent per stuk,
70 kleine tong 15 cent per stuk, 2 matid kleine
schol f 1,50 per mand, '2 mand schar f 2,50 per
mand.
6 September. 25 korders te zarnen met 2 tot
10 stuks groote tong 85 cent per stuk, 5 tot '20
middeltong 40 a 50 cent per stuk, 10 tot 30 kleine
tong 15 cent per stuk, 1 tot 2 mand kleine schol
f 1,50 a f 3 per mand, 1 tot 3 mand schar f 3
a f 3,50 per mand.
7 September. 20 korders te zamen met 80 stuks
groote tong 80 cent per stuk, 5 tot 30 middeltong
35 a 45 cent per stuk, 10 tot 60 kleine tong 15
a 20 cent per stuk, '2 stuks tarbot f 4,50 a f 6
per stuk, 1 tot 3 mand kleine schol f 2 a f 3,50
per mand 1 tot 2 m&nd schar f 3 a f 3,50 per
mand.
Burgerlijke Stand w. Helder,
Van 5 tot 7 September.
ONDERTROUWD: W. A. Witmer en S. v. d.
Plaat. I'. Bleiiendaal en M. J. v. d. Fluit. A. D.
Baert en E. Ryker» P. Lakke en M. Duinkcr.
GETROUWD: O. Huixinga cn 11. J. M. Bonte.
J. J. A. Kloprogge en P. Vel.
BEVALLEN: A. M. E. van Trigt geb. Meijer, z.
H. E. Kalf geb. Tegelaar, d. A. Holstein geb.
Sinnema, x. G. de Graaf geb. Broeders?., x. A.
Ox geb Strang, z. IJ. Prcvoo geb. Hornes, d. M.
E. W. Cuijper» geb. Ham, x
OVERLEDEN- G. Prins geb. Laagland Winder,
24 jaar.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER, 8 September.
Bljjkens bjj het Departement van Marine
ontvangen bericht zjjn de torpedobootjagera
,/Wolf" en .Fret", onder bevel van den luitenant
ter zee lste klasse A. J. Breda Kleynenberg,
6 dezer te Malta aangekomen.
De heer Th. R. Lujjckx, van hier, heeft
met gunstig gevolg het tweede gedeelte van
het notarieel Staatsexamen afgelegd.
Onderwijs Ned.-lndië.
Tot onderwijzeres bjj het openbaar onder
wjjs in Ned.-Indiö is bestemd mevrouw M. S.
Scheffener, geb. Boon, alhier.
Wintercampagne Casinogebouw.
Voor 't komende winterseizoen staat ons
weder heel wat kunstgenot te wachten. De
directie van „CaBino" deelt ons mede, dat ze
het speelseizoen zal openen met een voor
stelling van „Koning Oedipus" door Lonis
Bouwmeester. Voorts krjjgen we drie voor
stellingen van N. V. „Het Tooneel", dir.
Willem Royaards, drie operette-opvoeringen
van het gezelschap Alph. Janmart, terwjjl
de directie nog in onderhandeling ïb mot de
„Nederlandsche Tooneelvereeniging". Het
„Vrjje Tooneel", dir. Speenhof! eu Nap de
la Mar zal eveneens twee malen optreden
en ter afwisseling zullen eenige concerten
plaats vinden.
Deze uitvoeringen worden geregeld aange
vuld met eerste klasse Bioscopo-voorstellingen,
waarvoor reeds de vereischte toestemming
van den heer Burgemeester is verkregen.
Uit bovenstaand repertoire bljjkt dus, dat
de directie van „Casino" ons dezen winter
de gelegenheid biedt van veel schoons te
kunnen genieten en we hopen, dat deze
ondernemingsgeest beloond moge worden door
een grooto belangstelling van 't Helderscho
publiek.
Mondzeer.
In het gezin van C. A. te Koegras zjjn
twee kinderen, door het gebruik van onge
kookte melk, in vrjj ernstige graad door
mondzeer aangetast.
Een kwaad dier.
Gistermiddag kreeg G. de W., bjj het ver
voer van een wagen met zand, aan de
Achter-Binnenhaven too'n hevigen slag van
zjjn paard, dat hjj met gebroken been per
rijtuig naar huis gebracht moost worden.
Bjj K. B. ie mr. J. A. N. Patijn be
noemd tot burgemeester der gein. Leeuwarden
en H. Creemers tot idem der gem. Stramproy.
Het ongeluk op Hr. Ms. Hertog Hendrik.
Een zeer ernstig ongeluk is op Hr. Ms.
Hertog Hendrik" gebeurd. Een drietal doo
den, een groot aantal zwaar en licht gewon
den. Wat de oorzaak is, blijft echter onbekend.
Veronderstelt de regeering bjj ons volk zoo
weinig belangstelling in het lot en wedervaren
van onze marine, dat niet met één enkel
woord bekend mag worden gemaakt wat
daar in Indiö nu eigenljjk gebeurd is
Wjj weten slechts dat er ,tjjdens de schiet
oefeningen" een «ongeluk" is gebeurd is.
Maar wat Is een granaat ontjjdig gespron
gen, een kanon gebarsten
Wat is men ten onzent toch steeds geheim
zinnig. Of het een «ongeluk" aan de grens
van Timor of een «ongeluk" op een oorlogs
schip betreft, steeds wordt zoo weinig moge
lijk losgelaten. («Hblad.")
De manoeuvres.
De Minister van Oorlog heeft heden aan
zjjn Departement een conferentie gehouden
inet generaals over de vraag betreffende het
al of niet doorgaan der legermanoeuvres.
Een betooging in het kamp.
De mededeeling, dut de duur der her
halingsoefeningen verlengd zou worden, heeft
Woensdagavond in het kamp van Laren
aanleiding gegeven tot een betooging van
miliciens van de lichtingen 1907 en 1908
van het zevende regiment infanterie. Een
aantal hunner schoolden samen voor de offi-
cierscantine en zongen er socialistische liede
ren. Een der officieren trad naar buiten en
gelastte den manschappen uiteen te gaan,
anders zou, op bevel van den regiments
commandant, alarm geblazen en een avond
oefening gehouden worden. Daarop ver
spreidden de soldaten zich.
Het geweten.
Voor enkele weken is in het abattoir te
Amsterdam uit een jas van den stalknecht
K. een portefeuille met f 375 gestolen. Het
onderzoek in deze zaak leverde geen resul
taat op. Gisteren ontving K. tot zjjn niet
geringe verbazing een aangeteekenden brief
uit Delft met 857, zoodat f 18 aan het gesto
len geld ontbreken. De naam van den aftender
van den brief is niet bekend.
Een treurige zaak.
Een 19-jarige jongen verscheen gisteren
voor de 4e kamer der Rechtbank te Amster
dam, beklaagd van diefstal ten nadeele zijner
ouders, onder de verzwarende omstandigheid
van herhaling van misdrijf. Hjj was in 1909
tot een maand en in 1910 tot negen maanden
govangenisBtraf veroordeeld, telkens wegens
diefstal in vereeniging. Na zjjn ontslag uit
do gevangenis heeft hjj niet gewerkt; hjj kon
het niet krjjgen met het oog op zijn verleden,
beweert hij en ook moest hjj op straat rond
zwerven, omdat zjjn vader, die bootwerker
is en nogal dronk, hem slechts 's avonds om
twaalf, één nnr binnen wilde laten, terwjjl
hjj hem ook het noodige voedsel onthield.
De moeder van beklaagde bevestigde dit
verhaak
De diefstal die bekl. als gevolg van dit
optreden van den vader beging, bepaalde
zich tot een vrouwehemd, een tafellakon, een
paar kopjes- en handdoeken en karaf, voor
werpen die hjj voor een gulden verkocht.
Beide ouders deeden aangifte van den dief
stal «omdat haar zoon voordurend slecht op
paste en te lui om te werken was." De moeder
zou geen aangifte gedaan hebben, als de
vader er niet op aangedrongen had. Zjj deelde
mede, dat haar andere kinderen goed oppas
sen. Eon jongen van 16 jaar is echter ter
beschikking van de Regeering gesteld.
Het O. M., mr. Peereboom noemde
deze zaak hoogst droevig, en ernstig. Zeer
te betreuren is, dat bekl. indertjjd niet ter
beschikking van de RegeerÏDg is gesteld.
Beklaagde staat zeer ongunstig bekendhjj
is betrokken bjj veel andere diefstallen, heeft
omgang met dief en diefjesmaat.
Eisch zes maanden gevangenisstraf. Na
het ondergaan van die straf, kan hjj misschien
werk krjjgen.
Mr. V r i e s e pleitte clementie.
Drama te Rijswijk.
Voor de Rechtbank te 's-Gravenhago stond
Woensdag terecht Carolina Sophia de Bode,
weduwe Van Hall, 39 jaar, zonder beroep,
wonondo te Rjjswjjk, beklaagd van in den
nacht van 3 op 4 Maart 11. haar echtgenoot
door revolverschoten van het leven te hebben
berooid.
Beklaagde, in zwaren rouw gekleed, geeft
bewogen antwoord op de gebraikeljjke vragen.
Volgens getuige prof. Winkler heeft bekl.
gebundeld onder ziekeljjke storing van haar
geesteljjke vermogens, ontstaan vermoedcljjk
door de gedachte, dat zjj ljjdende was aan een
ongeneeseljjke ziekte der buikorganen. De
getuige zou een verbljjf in de cel voor bekl.
schadelijk achten. Getuige achtto de dwang
voorstelling van bekl. zéé sterk, dat zjj volgens
zjjn opvatting niet anders heeft knnnen han
delen.
Ook dr. Piet, de andere getuige-deskuD-
dige, achtte bekl. ontoerekenbaar en haar
verpleging in een krankzinnigengesticht nood
zakelijk.
Tot dezelfde conclusie kwam dr. Rosen-
stein. Ook hjj was overtuigd, dat bekl. door
waandenkbeelden tot de daad is gebracht.
De beklaagde, ondervraagd, gaf een om
standig verhaal van haar levensloop. Op 15-
jarigon leeftjjd was zjj uit Indië naar Holland
gekomen en niet geslaagd voor onderwijzeres.
Naar Indië teruggekeerd, was zjj daar ge
huwd mei den heer Van Hall. Zjj had in Indië
veel in de binnenlanden vertoefd en was daar
met het gebruik van revolvers vertrouwd ge
raakt. Iti I ndifi had zjj zes, hier twee kinderen
gehad. N i een miskraam verleden jaar werd
ijj doodziek. Sedert ging haar man veel uit
naar de sociëteit, kegelclub, enz. Haar man
keek niet naar andere vrouwen, maar zjj
keken naar hem. Zij was jaloersch en had wel
eens tegen haar man gezegd: Als ik dood ga,
zal jjj ook dood!' Haar man, die gezegd had
geen leven meer bjj haar te hebben, had ook
gezegd, dat het er wol eens van komen kon
dat zjj hem dood schoot en dat zjj dan moest
zeggen, dat hjj het zelf had gedaan. Niette
min had hij haar toch de revolver laten
houden.
De volgende getuigenverklaringen waren
een bevestiging of aanvulling van de reeds
afgelegde getuigenissen.
Vermelding verdient, dat beklaagde in een
tweetal brieven aan den heer Bos, een handels
vriend van den heer Van Hall, op het dooden
van haar man heeft gezinspeeld. Getuige Bos
had die brieven niet begrepen en eerst Woens
dagochtend in de getuigenkamer gehoord, dat
de heer Van Hall dood was.
Een gewezen huishoudster en een gewezen
dienstbode van de familie Van Hall verklaarden
ook, dat de heer Van Hall een onaangenaam
loven had, voornamelijk door de jaloersheid
van beklaagde, zjjne vrouw.
Dr. Augustjjn van Rjjswjjk, die bekl, be
handeld had o.a. voor een abortus of deze
geprovoceerd was wist hjj niet had den
heer Van Hall ook geadviseerd zijn vrouw
in een gesticht te plaatsen; maar zwak als
bjj was, wist hjj dit niet door te drjjven.
Na do pauze werd gehoord de gewezen
burgemeester Van Rjjswjjck, baron Van Har-
denbroek van Lokhorst, die in den ochtend
van 4 Maart den heer Van Hall dood te bed
vond liggen en beklaagde op oen stoel daar
tegenover zittende. Zjj ontkende aanvankelijk
geschoten te hebben. Van zwaarmoedigheid
bjj den heer Van Hall had hij nooit iets
gemerkt.
Voorts werden nog gehoord dr. J. P. Vel-
derrnan; de verpleegster Blok, die bjj de
beklaagde niet veel emotie heeft gemerkt
over den dood van haar man; de verpleegster
Drenthen, die verklaarde, dat beklaagde,
verpleegd in de inrichting van mevrouw Vel-
derman, geklaagd heeft over het verlies van
haar man en de inspecteur Vogelsang, die
haar heeft gearresteerd.
Op een vraag van den president verklaarde
bekl. nog een abortus te hebben geprovoceerd
met goedkeuring v&n haar man.
Substituut-officier vau Justitie, mr. Bran-
tjes, daarna requisitoir nemende, vereenigde
zich met het eenparig oordeel der deskundigen,
dat bekl. niet toerekenbaar is en vorderde
mitsdien ontslag van rechtsvervolging van
bekl. met plaatsing in een krankzinnigen-
geslicht voor den tjjd van één jaar.
Mr. Limburg, advocaat te 's Graveuhage,
die op verzoek van den broeder van mr.
Van Hall de verdediging op zich heeft ge
nomen, meende ook na het requisitoir van
den Officier eenige oogenblikken bij deze
zaak te moeten stilstaan, ten einde te doen
nitkomen de juistheid van de meening der
psychiaters, dat deze beklaagde ontoereken
baar is. Hij zette dan niteen, dat de jaloezie
van movrouw Van Hall tegenover haar man
geheel ongemotiveerd en objectloos was en
even onnoodig en ongemotiveerd was het
dooden van haar man. Zij hield immers van
hem. Blijkbaar had zjj een pathologisch defect.
Pleiter concludeerde, dat bekl. heeft ge
handeld onder den invloed van overweldigende
waandenkbeelden en twjjfeldo er geen oogen-
hlik aan, dat de Rechtbauk zicb met de over
tuiging der psychiaters zal vereenigen.
Uitspraak over 14 dagen.
Echtelijke twist.
De roeier C. S. kreeg Woensdagavond in
de echteljjke woning aan de Meermansstraat
to Rotterdam twist met zjjn vrouw. Man en
vrouw gingen elkander te Ijjf, totdat zij, ten
einde' raad, een broodmes greep en hiermede
haar man een steek in den bnik gaf Bnrgers
brachten hem naar het politiebureau in de
Meermansstraat, vanwaar de man, na een
groot bloedverlies, naar het Ziekenhuis is ge
bracht. De man is gistervoormiddag aan de
gevolgen overleden.
De vrouw bevindt zich op het politiebureau
in de Meermansstraat.
De brand te Vlissingen.
H. M. de Koningin heeft aan den burge
meester van VliBsingen telegraphisch hare
deelneming betuigd met de ramp, die de
stad heeft getroffen en verzocht ingelicht te
worden omtrent den omvang van de ramp.
Er heeft zich een commissie gevormd,
waarin onder anderen de burgemeester zit
ting heeft, teneinde middelen te beramen
om de kerkvoogdij der Ned. Herv. gemeente
in staat te Btellen tot den opbonw van een
nieuw kerkgebouw.
Het is gebleken, dat de klokken van het
carillon in den verbranden toren grooten-
doels gesmolten zjjn.
Gevaarlijk spelletje.
Terwjjl eergistermiddag te Dokkum eenige
kinderen bezig waren met het verrollen van
een ring van een cementbak op het terrein
van de oude steenfabriek aan de Streek aldaar,
brak deze ring plotseling, met het gevolg dat
een 21/s-jarig meisje er met verbrijzelden
schedel onder vandaan werd gehaald en na
eenige oogenblikken bezweek. Van twee
andere meisjes, 'zustertjes van 8 en 12 jaar,
bekwam de jongste een beenbreuk, terwjjl de
oudste een arm brak.
Oorlog of vrede
De lange dunr van de Fransch-Duitsche
onderhandelingen, de tegenstrijdige geruchten
over de kansen van welslagen, het oorlog
zuchtig geschetter van de Al-Duitschers heb
ben de zenuwachtigheid in Daitschland tot
oen bedenkelijke hoogte doen stijgen. De
//Deutsche Tageszeitung" wjjdt een bespreking
aan die stemming en xegt daarin o.a.: «Die
zenuwachtigheid doet zich niet alleen gelden
op de beurs, die, zooals bekend is, al heel
spoedig reageert, maar ook bjj het volk zelf.
Dat bljjkt uit den stormloop op de stedelijke
spaarbank te Stettin, dat bljjkt ook uit de
fabelachtige geruchten, die overal de ronde
doen. In znlke tjjden rust op de pers de plicht,
alles te vermjjden, wat de zenuwachtigheid
kan doen toenemen. Er is ook volstrekt geen
voldoende aanleiding voor die ongerustheid,
afgezien nog van feit, dat het een bewjjs van
zwakte is zich door zenuwachtige vrees te
laten beheerschen.
In toongevende kringen in Daitschland
schijnt men ook thans nog de hoop te koes
teren, dat de onderhandelingen tot een be
vredigend resultaat zullen leiden. Mocht dit
echter niet het geval zjjn, dan is het toch
nog alles behalve zeker, dat het zwaard zal
moeten beslissen. Wjj zouden dan kalmpjes
in Agadir bljjven en wjj geloovcn niet, dat
men lust sal hebben ons te bruskeeren. Mocht
men dit echter toch willen doen dan zjjn wjj
gereed. Dat de Franschen vlagen van ner-
vetise hysterie hebben, ligt in hun karakter,
de Duitscher is echter niet vatbaar voor
dergeljjke aanvallen en de pers zal ervoor
moeten zorgen, dat hjj er ook in het vervolg
vrij van bljjft
Parjjs, 7 September. Afwachting en terug
houding, dat bljj(t bet kenmerk van den
toestand hier; ook de .Temps", die gister
avond rjjk aan optimistische berichten en
beschouwingen was, laat hedenavond alle
commentaar achterwege. De terughouding
hier is verscherpt door de aankondiging van
Duitsche tegenvoorstellen; dit woord //tegen
voorstel" alleen reedB doet de meening toe
nemen, dat de bespreking nog tjjd en moeitu
kan kosten, alvorens tot een definitief ac-
coord te leiden.
De spaarbank te Stettin.
Ondanks alle geruststellende verzekeringen
van het bestuur, dnurt de stormloop op de
spaarbank te Stettin voort. Gisterenochteml
is weer 266,000 mk. terugbetaald en maar
18.000 mk. belegd. Sedert Zaterdag ia in
het geheel bjjna uitsluitend aan kleine spaar
ders 1,400,000 mk. terugbetaald.
Hooge verzekering.
Te Londen vraagt men op het oogenblik
10 pCt aan kooplui, die hunne goederen teg« n
het gevaar van een oorlog tusschen Daitsch
land en Frankrjjk of tusschen Daitschland en
Engeland willen verzekeren.
De duurte in Frankrijk.
Rambouillet, 7 Sept. In den heden gehouden
ministerraad werd de mogelijkheid besproken
om betere grondslagen te vinden voor de
voorziening van de nationale markt; men
bleek van oordeel, dat men, zonder te raken
aan het tarief, de voorschriften kan herzien
betreffende den invoer van eenige categorieëa
buitenlandsch slachtvee en de bepalingen
opschorten betreffende don invoer van-foura-
ges.
Marktrevolutie.
Charleroi, 7 Sept. Twintig duizend personen
betoogden op de markt. De politie en gen
darmerie moest herhaaldelijk chargeeren. Vijf
tien personen worden gevangen genomenééu
betooger werd gewond. De winkels zjjn ge
sloten. De militaire macht moest adsistentie
verleenen. Te twee uur was de orde vrjjwel
hersteld.
De moord te Tours.
De rechter van instructie te Tours heeft
Woensdagochtend van Paul Houssard een brief
ontvangen, waarin deze mededeelt de moor
denaar te zjjn van Guillotin. Hjj vraagt in
zjjn brief, of men mevroaw Guillotin, de
weduwe van den vermoorde en, naar algemeen
vermoed werd,Houssard's minnares, geheel bui
ten de zaak wilde laten, dat zjj met de misdaad
niets te maken heeft. Uit liefde voor mevrouw
Guillotin, zoo schrjjft Houssard, heb ik den
moord gepleegd: Mjjn minnares is zjj echter
nimmer geweest. Voor den rechter van in
structie heeft hjj zjjn bekentenis herhaald,
maar hjj was zoo ziek en ellendig, dat zjjn
verhoor maar enkele minuten geduurd heeft.
Zwemmen.
Burgess zwemt over het Kanaal.
Zooals we op een andere plaats in ons blad
meldden is het Burgess Dinsdag gelukt over
het Kanaal te zwemmen. Om 10.50 in 8t.
Margarets Bay te water gegaan, is bjj na
23 uur 40 minuten zwemmen bjj Kaap
Grisnuz op de Fransche kust aan wal gestapt.
Burgess heeft met zeer veel moeilijkheden
te kampen gehad, moeilijkheden, die Bomtjjds
schjjnbaar niet te overwinnen waren. Hjj is
er echter in geslaagd ze alle te overwinnen,.
Toen hjj Dinsdagmorgen te water ging,
bewees hjj aldra, dat hjj geen moeite zou
ontzien om zjjn doel te bereiken. Gedurende
het eerste gedeelte van zjjn grooten tocht
maakte hjj goede vorderingen; hjj zwom met
krachtige lange slagen. Des nachts verloor
men hem uit het oog, een* dikke mist kiDg
over de wateren en daar er een zeer sterke
strooming stond, vreesde men een nieuwe
mislukking te moeten boeken. Men werd zelfs
angstig omtrent het lot van den koenen
zwemmer, doch zjj die Burgess kenden,
waren overtuigd dat hjj nog steeds strjjd
voerde met de golven om zjjn doel te be
reiken, ondanks den tegenstand dien bij
ondervond.
De zwemmer werd, zooals men weet, be
geleid door een motorboot, aan boord waar
van zich als loods Plaison, de schipper van
de Walmer reddingboot bevond.
De eerste poging om het Kanaal over te
zwemmen dateert van 1872. Het was John
son, die het probeerde, doch zonder succes.
25 Aug. 1875 gelukte het waagstuk aan
kapt. Webb, die na 21 uur 45 min. zwem
men de Fransche kust bereikte. Zooals men
wellicht weet, verloor Webb later het leven
bjj een poging om den Niagarawaterval
over te zwemmen.
Vliegen.
Reuter meldt uit Straatsburg, dat de luite
nant Neumanu en de aviateur Leconte, die
gistermorgen uit Mülhausen een vliegtocht
naar Straatsburg ondernamen bjj Bilzheim ge
vallen zjjnbeide reizigers waren onmiddelljjk
dood.
Het ongelnk gebeurde tusschen zes uur vu
half zeven. Volgens een mededeeling van oog
getuigen, zou een ontploffing aan den val zjjn
voorafgegaan. De reizigers vielen uit een
hoogte van ongeveer 20 meter.
De liskachel.
Een uitvinding, die een volgend jaar, als
weer een hittegolf ons overstelpt, misschien
goede diensten kan bewjjzen, moet gedaan
zjjn door Graham Bell, den welbekenden
nitvinder van de magneettelefoon. Deze heeft
nameljjk een jjskaohel geconstrueerd, en een
zoo deugdelijke, dat, terwjjl in Washington's
straten de thermometer meer dan 40 gr. C.
aanwees, de temperatuur in Bell's kamer
constant niet meer dan 16 gr. C. was.
De jjskachel is doodeenvoudig en heeft
't voordeel, dat se heel goedkoop «gestookt"
wordt- Ze bestaat uit een ijskast, die door
een buis met de buitenlucht in verbinding
staat; van de kast gaan verder een aantal
kleinere buizen uit, die langs de kamer
wanden loopen, net als de buizen van een
centrale verwarming. Aan de buis, die met
de buitenlucht in verbinding staat, is een
ventilator aangebracht, die door electriciteit
gedreven wordt, en lucht inzuigt, deze door
de jjskast heen en vervolgens in de kamer
perst. Men heeft er alleen zorg voor te
dragen, dat de vloer en de muren luchtdicht
zjjn, daar anders de aangevoerde koudere
lucht, die door haar zwaarte naar beneden
zakt, door de aanwezige voegen en spleten
weer zon ontwjjken en aldus de werking
van de jjskachel geheel geneutraliseerd zou
worden.
Mathurine.
Baas Pautras was weduwnaar geworden,
en natuurljjk nam nu zjjn dienstmaagd Ma-
thnrine het huiseljjk beheer op de hoeve
Nielettea in handen.
Zjj was een stevige meid; baar gezicht
was verweerd door de stralen der Julizon.
Men kon haar eer rood dan blond noemen,
eer mooi dan leeljjk: bezat eenigo be
koorlijkheden en stelde volstrekt geen eischen
zjj had ook heelemaal geen tjjd, het levin
te beschouwen van een ander standpunt dau
onafgebroken, moeizamen arbeid.
Drie kleine kinderen verzorgen, voeder voor
het vee klaar maken en eten voor bet dienst-
