KLEINE COURANT
't Vliegend Blaadje
voor itiolder, Tox&S, WioHngo»i on Anno Pnulownm
No. 4082
Zaterdag 30 September 1911.
39ste Jaargang.
't Vliegend Ulaatije p. 3 m. 50 ct, fr. p. post 75 ct., buitcnland.f 1.25
Pre- Zondagsblad 37| 45 f 0.75
miënModeblad »»55»»»»65» 10.90
(Voor het buitenland bij vooruitbetaling.)
Advertentie» Tan 1 tot 5 regel* 30 cent.
Elke regel meer0
Bewgs-exemplaar
Vignetten en groote letten worden naar plaatsruimte berekend.
Interc.-
Telefoon BO.
Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagmiddag.
Uitgever C. DE BOER Jr. (v./h. BERKHOUT 4 Co), Helder.
Burea
■at.
Eerste Blad.
Aan onze abonné'a buiten
de gemeente wordt beleefd
verzocht 't verschuldigde abonnements
geld Vliegend Blaadje, Zon
dagsblad en Modeblad 3de kwar
taal 1911 te willen overmaken per
postwissel of aan postzegels vóór 5
Octobei* a.8., zullende anders daarover
met 5 cents verhooging per post worden
beschikt.
Postwissels voor dat doel behoeven
slecht met een zegel van 21/, cent be
plakt te worden.
UIT HET BUITENLAND.
Nog slechts enkele dagen geleden was
onder 't hoofd buitenland, het onderdeel
Marokko in do groote binnen- en buiten-
landsche bladen een paar kolom groot. Heden
bepaalt het zich tot enkele regels geen
bericht, goed bericht zegt het spreekwoord,
't Is ook hier van toepassing. De questio is
behoudens regeling van kleine onderdeden,
nit. De bladen spreken nu al hun teleur
stelling uit dat de overeenkomst er nog
niet is. Cambon, de Fransche gezant, seinde
in een kort telegram aan de regeering te
Parijs het onderhoud dat hy met Kiderlen
Wachter gehad had. 't Schynt dat de for
muleering van den tekst nog eenig oponthoud
geelt. Maar men is het over de hoofdzaken
eens en voor de rest zorgt de diplomatie.
Het Internationale Vredesverbond dat in
Bern vergadert, nam bij de bespreking der
Marokkaansche queUie een motie aan, ten
guuste van verplichte arbitrage, terwyl tevens
verklaard werd dat de vergadering betreurde,
dat de Duitsche en Fransche regeoringen
niet van den aanvang aan publiek en for
meel hadden te kennen gegeven, dat het
geschil geen aanleiding zou geven tot een
oorlog en dat het, zoo de diplomatieke onder
handelingen mochten mislukken, aan het
oordeel van een scheidsgerecht of van een
internationale conferentie zou worden onder
worpen.
't Is begrypelyk dat de droeve ramp die
Frankryk trof met do ontploffing op de
Liberté" allorwege deelneming verwekt. Een
der eersten, die een telegram zond om zyn
innige deelneming uit te spreken, was de
Duitsche keizer. Begrypelyker wyze heeft
dit in Frankryk allerwege aangenaan aan
gedaan de Franschen, zelf een ridderlyk
volk, weten de ridderlijke daden van den
keizer op hare waarde te schatten.
En nu iets over de Tripolis-zaak of .Italië
op avonturen uit". Reuter bericht uit Kon-
stuntinopel, dat de Oostenryksche zaakge
lastigde aan den Grootvizier meedeelde, dat
Oostenryk te Rome zou optreden ten gunste
van een vredelievende oplossing van het
geschil. In ofticieuse kringen wordt verklaard
dat de toestand een vriendschappelijke en
bevredigende oplossing toelaat.
Tegengesproken wordt dat de Sultan de
bemiddeling van keizer Wilhelm heeft ge
vraagd. Op do Italiaansche nota antwoor
dende ontkent de Porte dat een nitbarsting
van fanatisme was voorgekomen en waar
borgt het behoud van orde en rust. Waar-
Bchynlyk wordt de Turksche regeering wel
bereid gevonden aan Italië een reeks van
ronsessies in Tripolis te doen. De diploma
tieke betrekkingen met Italië zijn niet ver
broken wijl dit tot nitzetting van Italiaansche
onderdanen, bet slniten van Italiaansche
scholen en hot afkondigen van den boycot
zou luiden. Om op alles voorbereid te zyn
beeft do Turksche ministerraad besloten onver
wijld verschillende reserve-lichtingen onder
de wapens te roepen.
Italiaansche oorlogsschepen zijn op weg naar
Tripolis, misschien zyn ze er al. Geheel gerust
zijn de Italianen in Tripolis niet; ze zyn be
vreesd dat een eventueele landing van troepen
een moordp&rty onder de Europeanen ten
gevolge zal hebben.
De cholera in Turkije breidt zich weder
uit. In de omstreken van Saloniki breidt ze
zich snel nit ten gevolge van de besmetting
van het drinkwater.
De Iersche spoorwegstaking schijnt te zullen
verloopen, volgons de Engelsche bladen mei
den zich telkens meer stakers voor hervatting
van den arbeid aan. De werklieden-vereeni-
SB UILLHTOÏT.
FAMILIE-EER.
//Afgesproken dus, binnenkort vieren wy
bruiloft. Eigenlyk had ik myn Augusta, de
eenige vreugde en de trots van myn ieven,
liever tot Pascheu thuis gehouden maar nn
gy er sterk op aandriugt, beste Wilhelm, en
nn ook Auguzta liefst zoo gauw mogelyk
Dorner zou heeten, och, nu moet ik, oude
man, wel toegeven dat is nu eenmaal het
lot van alle ouderswanneer hun kinderen
groot geworden zyn, moeten zy hen aan de
wereld afstaan maak dus myn lieveling
maar recht gelukkig en on als de
groote dag daar is en gy beiden met een
uitstapje naar het Zwitsersche wonderland
de groote reis door het leven hebt begonnen,
vergeet dan den ouden papa, die toch
zielsveel van zyn Angusta houdt, niet <»e-
heel en «1."
De oude, deftige heer, met sneeuwwit haar
en baard, had onder het spreken slechts met
moeito de ontroering onderdrukt die nu en
dan zyn stem toch nog beven deed, thans,
nu hy zweeg, wendde hy het hoofd af om
heimelyk een traan weg te pinken, die hem
onder de witte oogharen blonk.
Terstond daarop echter rustte zyn blik
weer met zichtbaar welgevallen op het jonge
paar dat elkander teeder omhelsd hield
gingen vergaderden ter bespreking van den
toestand; het verhandelde wordt echter ge
heim gehouden. De regeering zet hare pogingen
om een schikking tot stand te brengen voort,
maar neemt ook krachtige maatregelen om de
vryheid van arbeid te beschermen.
Bij de jongste mobilisatie in België zyn
fouten en gebreken aau het licht gekomen.
Koning Albert heeft krachtige maatregelen
doen nemen om die gebreken weg te nemen.
In het voorjaar zal waarschijnlijk het ge-
heele leger voor eeu paar dagen op voet van
oorlog gebracht worden, om te zier, hoe alleB
daarbij marcheort. Een Raad van Defensie
wordt ingesteld, waarvan de Koning voor
zitter is.
In Oostenryk dreigt voor de volgende week
een staking van spoorwegambtenaren en
werklieden: eisch loonsverhooging. De post
ambtenaren hebben ingeljjks gedreigd met
leidelyk verzet als hun positie niet verbeterd
wordt.
In Spanjo is de staking mislukt. Wio er 't
slechts aan toe zyn, zyn de koetsiers in Madrid.
Ze hadden het algemeene stakingsbevol op
gevolgd en waren niet uitgereden. De leden
der aristocratische clubs, hebben uit weer
wraak besloten twee maanden lang geen fooien
meer te geven.
Van den nieuwen Russische minister-presi
dent Kokowzef wordt gezegd, dat heel veel
verbetering in de binnenlandsche staatkunde
van hem niet te wachten is, hoewel hy minder
reactionnair, minder nationalistisch is dan zyn
voorganger. Als minister van financiëo regelde
hy don ünanciëelen grondslag van Rusland,
hervormde het belastingstelsel, voornamelijk
wat betreft de indirecte belastingeu eu het
brandewijn-monopolie en werkte hard voor de
verbetering van landbouw en industrie. Zyn
streven was steeds niet meer geld uit te geven
dan beschikbaar was, een goede maatregel
ook voor Rusland.
NIEUWSBERICHTEN.
HELDER 29 September.
Spoorloos verdwenen.
Sedert Dinsdagmorgen is spoorloos ver
dwenen de heer J. G. B., gemeente-ontvanger
van Voorst.
Ongeluk of misdaad.?
Een treurige zaak houdt de politie te
Amsterdam bezig. Enkele dagen geleden ging
18-jarige suikerbakker E. W. met zyn
eisje C. B. des avonds te 9 uur een wan
deling maken aau de overzijde van het IJ.
De jongelui, beiden Hink en zeer oppassend,
kwamen des nachts niet thnis en ook den
volgenden dag werd niots van hen vernomen.
De ouders waarschuwden do politie, omdat
toen wel gedachten aan ongeluk of misduad
moesten rijzen. Het onderzoek bracht geen
licht in do zaak, totdat Maandag het lyk
van het jonge meisje uit hot Noord-Holland-
sche Kanaal opgehaald werd. Enkele uren
later dreef terzelfder plaatse ook het lyk
van den jongen man aan. Beiden vertoonden
wonden aan het hoofd.
Is hier een ongeluk in het spri, dan kan
het niet anders of een van de twee is te
water geloopen en de andere is van zyn
(haar) poging tot redding het slachtoffer
geworden. Of wel beiden zijn, door do duis
ternis misleid te water geraakt. Moeilijk kun
men aannemen, dat de jongelui elkander de
verwondingen hebben toegebracht, maar dezen
kunnen door vaartuigen veroorzaakt zyn. Eu,
hoewel nog geen aanwijzingen in die richting
verkregen werden, laat de politie, die zich
veel moeite geeft dit geval tot klaarheid te
brongen, de gedachte aan misdaad niet los.
Moord te Hilversum.
Woensdagnacht omstreeks half een is in
perceel Honingstraat 13 te Hilversum de
poppenkastvertoouer Kabalt door den ventor-
liedjeszanger Heysteeg doodgestoken. De
laatste, die behalve deze beide beroepen nog
uitoefent die van boeienkoning, hardlooper
onz., kwam Dinsdagavond terug uit Duitsch-
land, waar hij eenigen tyd had gewerkt.
Niet bepaald dronken doch wel «onder den
invloed", begaf hy zich naar genoemde
woning, die bewoond wordt door H. Lablans
en ontmoette duar den poppenkastman. Al
daar had in de kamer, waar Lablans, diens
vrouw en kicderen te bed lagen, een korte
woordenwisseling plaats tusschen Heysteeg
en Kabalt, waarna de eerste een dolk voor
den dag haalde en den ander daarmede
plotseling in de rechterborst stak. Kabalt
zakte ineen en gaf cenige oogenblikkeu later
den geest.
De moordenaar vluchtte de straat op en
werd eenige uren later in de Laanstraat
gearresteerd.
Men vermoedt dat de dader een ouden
wrok had tegen den verslagene, die zich
wel eens minder goed over H«ijsteeg moet
hebben uitgelaten.
Door den tram gedood.
Dinsdagmiddag omstreeks 5 uur is het 12-
jarig zoontje van den hoor S., chef van bot
reisbureau van de Holl. Spoor te Loiden,
op don Leidschen Straatweg ter hoogte van
de Vink door do Haagscho stoomtram over
reden en onmiddellijk gedood. Het hoofd werd
van de romp gescheiden.
De vernietiging van de
„Liberté".
De correspondent van de »N. R. Ct." te
Parijs schryft dd. 25 September:
Het is een van die rampen, waarbij mon
begrijpt, dat den mannen, die hun land lief
hebben, de tranen in de oogen springen,
het is een van die schrikkelijke slagen, die
tegelijk doen weenen en de vuisten ballen
en do tanden opeen doen klemmen in een
gevoel van schrijnend leed en opBtand.
Het vertrouwen in de marine begon terug
to keeren in het land; de boozo serie onheilen,
die enkele jaren geleden do Fransche marine
teisterde, scheen bezworenvolk, parlement
en regeering gevoelden zich bezield dooreen
hoopvollen ijver bij het doen heropleven van
de Fransche vloot; nauwelijks drie weken
geleden had de groote vlootrevue te Toulon
plaats en zij was door het goheele land met
geestdrift begroet als een schitterende mani
festatie der heropleving van de marine. Twee
nieuwe groote oorlogsschepen waren nog
geou week geleden van stapel geloopen. By
de gespannen verhouding met Duitschland
was ook dit vertrouwen in de mariue een
kracht gevend gevoel geweest. Het was dus
wel het oogenblik, waarop men het aller
minst aan een ramp in de marine dacht.
En het is juist op dit oogenblik, dat daar
de allerverschrikkelijkste, alles verwoestende
ramp losbarst, dio de marine nog gekend
heeft; honderden menschenlevens en een
machtige oorlogsbodem vernietigddrie andere
oorlogsschepen gehavend, een geheel eskader
dus ernstig aangetast
Men zal de ontzetting en verslagenheid
bogrypen, die dit schrikkelijke onheil gewekt
heeft. De slag is te wreed treffend, te boos.
schokkend juist thans. Frankrijk heeft zich
zoo ferm gehouden de laatste weken, tegen
over de honding van een machtiger, sterker
buurman. De vrede scheen reeds op eervolle
wijze verzekerd en daar komt deze kata-
strophe, die even vernielend is als een ver
loren zeeslag.
Men kan niet anders dan meegevoelen in
den wreeden rouw van de Fransche vloot.
Welk een smart ook toekende zich op het
gelaat van minister Dclcaseé, toen hij om
twaalf uur de journalisten ontving. Nu tal
van jaren reeds is hij de ziel vug de her
opleving der Fransche marine. Zijn ijver,
talent en toewijding schenen steeds meer
vrucht to gaan dragen. Hy zal zeker niet
verslappen, hij gevoelt reeds dat een ver
dubbelde inspanning noodig zal zyn. Maar
toch hoe somber moet het hem te moede
zijn
Hoe is het mogelijk, dat zoo iets heeft
kunnen gebeuren, vraagt het ontstelde publiek.
De berichten van hedenavond zyn nog
tegenstrydig. Ze stemmen ook niet overeen
omtrent het aantal dooden. Maar het aller
laagste cijfer, dat genoemd of liever gegist
wordt is nog tweehonderd.
Welk een wreede wraakneming heeft de
gewapende vrede!
Toen 's ochtends in de vroegte aan boord
van de /Liberté" de brand ontdekt werd,
die aauleidiug zou go ven tot de rampzalige
ontploffing, die honderden mannen het leven
zou kosten, een kostbaren oorlogsbodem ver
nietigen, andere schepen zwaar beschadigen,
heeft de //Liberté", door snel achter elkaar
vier kanonschoten te lossen, den anderen
schepen gevraagd haar onmiddellijk te hulp
te komen. Alle schepen zouden dan ook
zonder verwyl manschappen met blusch-
materiaal. Toen de ontploffing uitbarstte
werden ook velen van deze mannen door
dat Bchoon, als voor elkander geschapen
scheen.
Vertrouwelijk drukte het lieftallige meisje
zich tegen den ryzigen jongen man, haar
verloofde, aan.
«Geen nood, papaatje," zeide zy eenigs-
zins plagend. ,Gy zult slechts winnen by
den ruileindelijk raakt ge eens bevryd
van den kwelgeest die het u zoo dikwijls
lastig heeft gemaakt en daarentegen krygt
go een zoon waarop ge weldra trotscher zyn
zult dan op het eigenzinnige, verwende
dochtertje."
De jonge man men heeft reeds ver
nomen dat hy Wilhelm heet en wij zullen
er terstond bijvoegen dat hy een der meest
belovende advocaten van het Berlynsche
gerechtshof is sloot met zyn hand den
snappenden mond van het meisje, terwijl de
handelsraad Von Horwitz haar met den vin
ger dreigde.
Hy werd thans ernstiger en kwam, na een
peinzenden blik door de ruime studeerkamer,
wier kostbare stoffeering zoowel welstand als
goeden smaak verriedden, een paar stappen
nader.
W'1 ik het wel bekennen," zeide hij,
terwyl hy de hand van beide jongelieden
greep, «dat ik eigenlijk heel andere plannen
met myn Augusta voor had; zy moest minstens
eeD graaf huwen, had ik besloten. Lieve
hemel, deze ydelijkheid moet gij bij my maar
door de vingers zien, kinderenwanneer
men zich door eigen kracht cn onafgebrokeu
vlijt langzamerhand tot millionair heeft op
gewerkt, dan meent men zyn aanspraken,
vooral dan wanneer het zyn eenig, geliefd
kind betreft, wel wat hoog te mogen stellen.
Maar Goddank heb ik myn weerzin, dien
ik eerst tegen myn burgerlijke schoonzoon
had, weten te overwinnen eu ben ik tot inkeor
gekomen, te meer nu ik Wilhelm heb leeren
kennen, hoogachten en liethobben."
«Myn lieve papa jubelde het meisje en
ook de advocaat toonde zyn dankbaarheid
door den hand van den eerbiedwaardigen
grysaard met warmte te drukken.
«Oprecht liefhebben," ging deze voort.
«Ik wil het u thans wel zeggenniet de
roem als rechtsgeleerde, dien gy ondanks
uw kort praktijk reeds hebt verworven, heeft
my voor u ingenomenwat ik in u hebt
leeren achten, Wilhelm, is u mannelijk, edel
karakter en de zekerheid dat gij op het punt
van eer even nauwgezet zyt als ik, maakte
het my gemakkelijk u myn toestemming te
geven. Zelfs de schitterendst begaafden man
zou ik den hand mijner dochter hebben ge
weigerd, wanneer ook maar een smetje op
zyn eer kleefde, ook al zon myn lieve Augusta
daaronder van hartzeer gestorven zyn. Boven
de liefde tot myn kind stel ik myn vlekke-
looze eer die ik mijn geheolo leven, ondanks
velerlei verzoekingen, heb weten te hand
haven en het zelfde verlang ik ook van den
man wien ik myn lieveling tot vrouw zal
geven."
«Ik heb er mij steeds op toegelegd myn
plicht te doen," zeide de jonge rechtgeleerde
eenvoudig, maar niettemin met zekere mate
van zelfvoldoening.
«Dat hebt gy," zeide Von Horwitz, terwyl
hy hom hartelyk de hand drukte, «maar ik
verlang nog meer. Niet alleen de man zelf,
maar ook zyn familie moet mynor Augusta
waardig zijn en ook in dit opzicht boodt gy
my vaste waarborgenzoowel gij als uwe
moeder genieten de algemeene achting. Wel
heeft uw vader zyn echtgenoote na een ver
bintenis van nog geen jaar diep ongelukkig
weggeslingerde stukken ijzer gedood. Over
de directe oorzaak van den brand verkeert
nog in het onzekere. Men heeft ook
nog niet kunnen nitmakeu of er, na het
ontdekken van den brand, dadelijk bevel
gegeven is de munitiekamers onder water to
zet'en. Onder de telegrammen wordt geiéeld,
dat zelfontbranding van kruit den brand
aangemaakt zou hebben. Maar minister Del-
cassé hoeft aan de journalisten gezegd, dat
naar zyn meening, die bij getoetst had aan
rapporten en verslagen van jongen datum,
elke gedachte aan zelfontbranding van kruit
uitgesloten moest zyn. Bovendien kan de
temporatuur in de munitiokamors der «Li
berté" volstrekt niet buitengewoon hoog
gewee3t zijn.
Het geweld van de ontploffing was ont
zettend. Tot op meer dan 10 K.M. afstsnds
werden de menschen opgeschrikt cn toen de
ramp ruchtbaar werd, was de verslagenheid
algemeen.
Heel veel bijzonderheden zyn er nog niet
bekend geworden, wat voor een deel ver
klaard moet worden uit het vroege uur,
waarop de ontploffing plaats had. Na de
eerste ontploffing had een gedeelte der
doodelyk verschrikte bemanning van de
«Liberté" de wyk genomen naar het achter
schip, waar de ongelukkige menschen wacht
ten op de hulp, die in den vorm van sloepen
stoombarkassen aan kwam zetten. Juist
toen zy op deze wilden overgaan, volgde
een nieuwe ontploffing, die hen en mot hen
velen, die kwamen om redding te brengen,
iu de lucht slingerde.
Wie zou by machte zyn de tooneelen van
jammer en wanhoop te beschrijven, die zich
afspelen te Toulon, waar mon nog onder
den indruk was van de ontploffing aan boord
van de «Gloire" Zonder ophouden worden
r in de nabyheid der geheel verwoeste
Liberté", waarvan nog een treurig over
schot boven het water uitsteekt, lyken op
gehaald, die echter, bijna alle moer dan half
verkoold, voor het meerendoel onherkenbaar
zyn. Een weenende menigte bestormt de
maritieme prefectuur om inlichtingen in te
winnen over hen, die diende op het veronge
lukte sohip. En in dat schip bevinden sich
nog levende menschen. De ontroering over
hun lot is hevig en algemeen- Men heeft
gisteren den ganschen dag gezwoegd om
tc bevrijden, maar de moeilijkheden zyn wel-
hacst onoverkomelyk. In de puinhoopon
vond meü, met behulp van een haak, het
lichaam van een officier onder een tenthet
was een lyk. Verder ontdekte men een kwar
tiermeester hy leefde nog, maar men kon
hem niet bereiken eu zyn hoofd afschuwlyk
verminkt, was bijkans verbrijzeld. Er is
bevel gegeven het uiterBte te beproeven om
de menschen te redden, die zich nog in de
Liberté" bevindenijzeren en stalen platen
loeten doorgezaagd, weggehakt worden,
maar hoe langzaam schiet deze arbeid op.
Men ontdekt een matroos, die, geheel
ontkleed, zich weet vast to honden aan
een ludcr. Tal van verkoolde lyken zyn uit
do verwoesting te voorschijn gebracht; andere
lijkeu zyn als aan flarden geslagen door
granaten. En in cindeloozen stoet worden
pakken linnen, waarin zich onherkenbare
overblijselen van menschen bevinden, naar
het marine-hospitaal vervoerd. Daar zyn de
admiraals en hooge officieren, die terugge
keerd waren van de begrafenis v in de
slachtoffers der .Gloire", de gewonden komen
bezoeken en een laatsten groet breDgen aan
de dooden.
Van de aan de andere op de reede liggende
schepen aangerichte schade is onder de
telegrammen reeds met een enkel woord ge
rept. Deze schade is niet gering eo ook tal
van menschenlevens zyn er onder de beman
ning dezer bodems te betreuren. Van het
achterschip der «Rëpnblique", die het meest
geleden heeft, word aan bakboord een ge
deelte weggeslagen en de hutten dor officieren
werden verwoest. Op de «Démocratie",
«Jnstice" en «Fondre" violen slachtoffers;
er ontstond een paniek aan boord dier schepen.
De «Foudre" lag op drie kilometer afstand
haar gezagvoerder werd door een stuk van
een granaat in het gelaat getrotlen en gedood.
Voorls vinden we nog vermeld, dat do ma
troos, aan wien aan boord van de «Liberté"
opgedragen was alarm te slaan, bij do ont
ploffing op de .République" geslingerd werd,
waar hy gevonden werd met nog in zyn hand
gekneld een stuk van het instrument, wair-
mede hy alarm sloeg.
Het «Journal des Débats" roert de vraag
aao, die op veler lippen gekomen is, of
soms kwaadwilligen den brand op de «Liberté"
gesticht konden hebben, een vraag, met te j
meer reden gedaan, nu er ook aan boord
van de .Patrio" brand ontstaan blykt te
zyn. Eveneens gistoron. De .Débats" dan
zegt o.m. dit; Indien dezen nieuwe ramp,
volgende op zooveel anderen, waarvan de
haven van Toulon het tooneel geweest is,
toegeschreven moet worden aan eeu schrik-
lyk toeval, dan zullen wy het ongeluk moe
ten ondergaan als een dier slagen van het
noodlot, die er den van eigen macht som-
wylen dronken mensch brutaal aan herinneren,
dat zyn werken kunnen ondergaan en dat hy
zelf sterlelyk is. Maar het is een der zeer
droeve, zeer beschamende dingen van onze
beschaving, dat de gedachte aan kwaadwil
ligheid heden ten dage als van zelf in ons
opkomt, wanneer wij tegenover zulke gebeur
tenissen staan. Er zyn immers menschen, die
hardop de verwoesting van onze verdedigings
middelen prediken en die de afschuwelijkste
menschen-offers als een daad ter propagoering
van humanitaire theorieën beschouwen. Deze
misdadige, ontredderde geesten gaan er prat
op, dat er velen hunner zyn onder het per
soneel der tuighuizen. Eeu hunner voorgan
gers, is nog de vorige week aangehouden
toen hy bezig was sabotage to plegen aan
telegraaflijnen, een daad, die ten doel heeft
en die vandaag of morgen ook zeker tenge
volge zal hebben een verschrikkelijk spoor-
wegongeval.
Wy hopen, willen hopen, zegt de .Débats",
dat de ramp der «Liberté" verklaard zal kun
nen worden uit oorzaken, waarover wij ons
niet te schamen hebben.
Over de oorzaak van de ramp, waarby
Frankryk een goed oorlogsschip verloor, scliynt
men het nog Diet eens te zyn.
Admiraal Germinet heeft zich in een onder
houd met eenige berichtgevers der bladen op
de volgende wyze over de aanleiding der
catastrofe geuit: Een kortsluiting kan het
onmogelijk gedaan hebben, want de wyze van
bouwen onzer nieuwe oorlogsschepen sluit die
uit. Ook een zelfontbranding van het kruit
is ondenkbaar. Toen indertijd het pantserschip
rJéna" in de lucht vloog, lag de schold hy
het zwarte kruit, dat door ontploffing van wit
krnit tot on vlamming gebracht werd. Aan boord
van de «Liberté" bevond zich echter slechts
wit kruit. Wij kennen de oorzaak van de ramp
met de .Liberté' niet, doch wij kunnen niet
toelaten, dat de veronderstelling van een kort
sluiting ingang vindt. Door oen rainisteriëele
revolutie van 1907 is de inrichting der elcc-
trischo draden in de kruitkamers geheel
hervormd. Wanneer iu weerwil daarvau nog
een der oudo gevaarlijke inrichtingen heeft
bestaan, zoo zou de begane fout zoo zwaar
zijn, dat ik aan een zoo grove nalatigheid in
't geheel niet gelooven kan.
De vroegere minister van marine Picard
heeft over de oorzaak het volgende gezegd:
Waarschynlyk zal men de oorzaak van de
ramp nooit leeren kennen. Een zelfontbranding
van het kruit schynt naar myn meening uit
gesloten te zyn. By de ontploffing op het
pantserschip .Jéna" heeft men ten onrechte
de schnld aan het kruit gegeven. (Ook over
deze ramp schijnen de mceningen dus uiteen
te gaan.) Het ambtelyke verslag heeft aan
getoond, dat deze catastrofe het gevolg van
een begane onvoorzichtigheid is geweest.
Ongetwijfeld zyn onze soldaten aan boord
buitengewoon zorgeloos. Terwyl ik minister
was, bruk er eens brand aan boord van een
krniser uit, doordat een matroos naast een
licht, dft in een houten toestel brandde, was
ingeslapen. Het zou niet zoo verwonderlijk
zyn, wanneer de «Liberté" van een dergclyke
onvoorzichtigheid het offer was geworden.
Daarmede stemt overeen, wat nit Toulon aan
de Matin gemeld wordt, dat de brand in du
bewaarplaats van olie is uitgebroken en het
vuur zich van daar naar do kruitkamer ver
spreid heeft.
Van andere meening is admiraal Maria
Darbel, die verklaarde, dat de zwakkere
knallen, die aan de groote ontploffing voor
afgingen, deden vermoeden, dat zelfontbran
ding van het kruit had plaats gehad. Het
kruit B ging in ontbinding over en moest
dikwyls vernieuwd worden.
De minister van marine Delcassé hoeft aan
de journalisten verklaard, dat na de catastrofe
op de .Jéna" een commissie voor de ver
vaardiging van hut kruit was benoemd. De
besluiten van deze commissie vielen tegen de
vroeger gevolgde wyze van vervaardiging en
instandhonding van het krnit B uit. De wyze
van vervaardigen moest veranderd worden,
doch het volgens de nieuwe metbode ge
maakte kruit was nog niet in gebruik. Met
betrekking tot dit pnnt was de minister echter
machteloos, want hot kruit werd van wege
het ministerie van oorlog geleverd.
Van het ontstaan van den brand geeft ten
slotte de half ambtelyke «Agonco Havas"
nog de volgende voorstelling: togen 5 uur
in den morgen merkten de manschappen van
de wacht een vry dichten rook op, dio uit
het voorste gedeelte van het schip opsteeg.
Zy berichtten dat aan de officioren cn dezen
gaven bevel om als voorzorgsmaatregel de
kruitkamers onder water te zetten. Bijzonder
daarvoor aangewezen personen kregen die
opdracht. De mannon kwamen echter jjlings
terug, daar eeu scherpe, giftige rook uit de
kruitkamers opsteeg, die het binnendringeu
levensgevaarlijk maakte.
Admiraal Aubert, bevelhebber van het
derde eskader, heeft Maandagavond het wrak
bezichtigd, dat nog slechts een vormelooze
staalmassa is; daarbij hoorde mon hulpkre
ten nit het inwendige van het wrak. Men
slaagde er in, een man van de bemanning
te bevrydeD, die met verpletterden voet tus
schen do overblijfselen vastzat. Voor men
dit echter heeft kunnen doen, moest men
den man dien voet nog geheel afzetten.
Het vernietigde pantserschip, dat in 1902
door minister De Lanessan op stapel is ge
zet, en in 1908 in de vlootslerkto is opge
nomen, behoort tot de «Patrie"-groep en
heeft 45 millioen francs gekost. In gewone
omstandigheden telt de equipage 742 koppon-
Onmiddelljjk na het oorverdoovende lawaai
van de ontploffing, waarvan de knal op 50
K.M. afstand vernomen is, en waarbij ten
gevolge van den geweldigen luchtdruk alle
ruiten iu Toulon werden ingedrukt, vloog de
geheele bevolking van de stad naar de
kaden, om daar in verbijstering den grnwe-
lyken aanblik, welke de haven bood, tu
aanschouwen.
Intusschen blykt uit de verslagen in de
bladen, dat alle hoogere officieren van boord
waren. Slechts twee luitenants waren aan
wezig.
gemaakt, maar dio storm is reeds lang afge
dreven do onwaardige echtgenoot verliet
zijn jonge vrouw en zjja pasgeboren zoontje
en het schip waarmede hij als landverhuizer
naar Amerika, het beloofde land voor alle
zwendelaars, vertrok, strandde en zonk met
man en muis
«Maar papaatje," zeide het meisje met
een zacht verwijt in haar toon, «waarom
zulke sombere herinneringen op te wekken
Zie eens hoe ernstig Wilhelm kykt, gy hebt
hem verdriet gedaan."
Von Horwitz zag de advocaat vol deelne
ming aan en hernam op nog welwillender toon
«Nu ja, maar dat lag uiel in myn bedoeling,
ik ben nu eenmaal een oude chicaneurmaar
ge weet toch wel, nietwaar Wilhelm, hoe
goed ik het met u voor heb. En nu geen
woord meer daarover."
Hij keek op zyn horloge en vervolgde
Al zes unr, nu is het spreekuur voorby,
Wilhelm, ons rytuig staat beneden, rydt mee
naar onze villa. Het is zulk heerlyk zomer
weer daar hunnen wy het beste van genie
ten door den avond in den tuin onder gezellig
praten en een verkoelende ananas bowl door
te brengen."
«Hé ja, dat is een kostelijk idee, papa?"
juichte het meisje. .Daar maakt ge alles
weer mee goed. Go gaat toch mee, Wilhelm,
dan halen we onderweg uw mama af. O,
het zal ccn heerlyke avond worden.'
En in kinderlijke vreugde klapte zij in de
bandon.
Moet ik myn lieve Augusta niet altyd
gehoorzaam wezen vroeg Wilhelm, terwyl
hy eveneens zyo horloge raadpleegde. .Het
spreekuur is werkelijk ten einde even hooren
of er nog iemand in de wachtkamer is en dan
ben ik tot uw dienst."
Iemand, die cr by de ontploffing der
Liberté" als door een wonder het leveu
heeft afgebracht, is de officior van gezond
heid Criatau. Hy diende aan boord van de
.Vérité" en toen de eerste ontploffing weer
klonken had, werd hem gezegd naar de
«Liberté" te gaan, om. zoo noodig, de ge
wonden te verzorgeo. Criatau deed als be
volen was, maar nauwelijks had hy een voet
op het dek der «Liberté" gezet, of daar
volgde een nieuwe uitbarsting, waardoor het
schip vernietigd werd. Als in een zee van
vnur werd Criatau weggeslingerd. Zyn kleeren
werden hem van het ljjf gescheurd, zyn sab'-l
werd hem afgerukt; baard, wenkbrauwen en
hoofdhaar verschroeiden en op grooteo af
stand van de .Liberté" kwam Criatau iu zee
terecht. Hy was by kennis gebleven en wist
zich zwemmend in het wild bewogen water
boven te honden; hjj werd gerod on do offi
cier bleek weinig of niet gekwetst te zyn.
Even later was hij op zyn post by het
reddingswerk.
Parys, 26 September. De minister van
marine heeft de volgende cyfers openbaar
gemaakt over het aantal slachtoffers:
Van de .Liberté": 143 vermisten of niet
herkenden, w. o. 3 officieren en 2 leerling-
officieren, verder 91 gewonden, w. o. 3 offi
cieren en 1 leerling-officier; vau de .Répu
blique" 20 vermisten, 3 dooden 13 gewonden,
w. o. 1 officier; van de .Démocralio"8
dooden en 2 gewonden; van de .Vérité":
2 dooden 2 gewonden; van do .Justico
1 vermiste en 10 aewondenvan de «Suffron"
4 vermisten en 6 gewonden van de «Jules
Ferrj": 1 gewonde; van de .Michelet": 1
vermiste en 2 gewonden; van de .Foudre":
1 doode en 1 gewondevan de «Saint
Louis": 9 vermisten; van do .Carnot": l
vermiste; van de «Marseillaisu"15 dooden
of vermisten en 5 gewonden en van de
Edgar Quinet"3 gewonden.
Het algemeene totaal is 204 dooden of
vermisten en 136 gewonden; boveudieu zijn
48 licht gewonden, die verpleegd worden
aan boord van verschillende Bchopen.
Toulon, 27 Sept. Er zyn nog eenige slacht
offers overleden, zoodat het aantal der dooden
thans geklommen is tot 226.
Hy ging naar zyn prachtig bureau-ministro.
tls er nog iemand?" vroeg de advocaat.
.Ja, mynheer, een onbekende man, die al
een half uur zit te wachten," luidde het
antwoord.
Augusta liet pruiloud haar lip hangen.
«Hoe jammer!" morde zy. .Laat hem
morgen terugkomen."
.Dat heb ik ook a! gezegd," sprak de
klerk op een vragende blik van zijn chef
maar hy laat zich niet afwyzen. Hy beweert
dat by mynheor moet spreken wegens een
dringende aangelegenheid, die geen uitstel
kan lyden.
Wilhelm wendde zich verontschuldigend
tot zyn verloofde:
«Wellicht is het eep wanhopige, die in
pijnlyke omstandigheden verkeert en onver
wijld rechtskundigen raad noodig heeft. Ik
mag hem niet tot morgen iu onzekerheid laten
wel zou ik liever met u meerydon, maar
plicht gaat boven alles. Ja liefkind, daaraan
znlt ge u moeten gewennen; uw toekomstige
echtgenoot heeft behalve u nog een meesteres
vrouw Themis, do onverbiddelyke."
Ik zal met de mededingster nog heel wat
te stellen hebben," zeide het schoone kind,
half lachend, half boos. «Dus ge gaat heusch
niet mee
«Onmogelijk, beste; maar ik kom zoodra
ik kan. Wanneer ge by mama wilt aanry-
den en haar vast meenemen
Daar zullen we voor zorgen," zeide Von
Horwitz, die intusschen zyn hoed had opge
zet en nu hartelyk afscheid nam van zyn
aanstaande schoonzoon.
«Tot straks dus."
Wilhelm zeide zyn meisje teeder vaarwel
eu daarop verliet de schoone Augusta aan
den arm van den ouden heer bet vertrek,
na aan de deur haar beminde nog mot een
allerbekoorlykst lachje te hebben toegeknikt.
Wilhelm ging naar het venstor.
Zyn gelaat blonk van liofde en trots toen
hy terstond daarop de geliefde in het rytuig
zag stappen. Hy keek haar na en wuifde
haar toe zoolang het rytuig in het gezicht
bleef.
Ten alotte gaf hy zyn bediende, die nog
steeds aan de deur stond, een wenk den
laatste cliënt binnen te laten en zette zich
in zyn lederen fauteuil van het sohryfburcau.
Zyn gelaat betrok by het zien van den
bezoeker, wiens voorkomen een hoogst on-
gunstigen indruk op hem maakte.
«Gy hebt verlangd om my te spreken over
eeD ernstige zaak, die niet uitgesteld kan
worden," begon hy.
De bezoeker knikte tocstommend en nam
op een wenk van de advocaat plaats op een
Btoel dio dicht by de schryfiafel stond.
,Zyn wy hier ongestoord on kan niemand
ons hooren?" vroeg hy gluiperig.
Dorner zag hem eenigszins stroef aan.
Myn personeel is niet gewoon te luisteren,"
zeide by. «Ter zake, als ik u verzoeken mag."
De groenachtige oogen van den bezoeker
keken loerend naar het mannelyk schoon
gelaat van den jongen rechtsgeleerde en een
hartelyk lachje speelde om zyn dunne kleur-
looze lippen.
.Het betreft een zeer ingewikkelde ge
schiedenis," begon hy op gedempten toon
en met hoogst onaangenaam klinkende stem.
(Wordt vervolgd.)